Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Ri7g9pofN3UPb1

Wybrani kompozytorzy – Wolfgang Amadeusz Mozart

Ważne daty

1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta

1765 – Wolfgang Amadeusz Mozart, God is our Refuge KV20

1791 – Wolfgang Amadeusz Mozart, Czarodziejski flet

1785 – Wolfgang Amadeusz Mozart, XXI Koncert fortepianowy KV 467

1791 – Wolfgang Amadeusz Mozart, Requiem

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R18WMAPm6Nt811
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorówKompozytorkompozytorów reprezentatywnych dla nich.

7. Porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: np. Mikołaj Gomółka, Jan Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki i inni).

8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.

Nauczysz się

opisywać twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta;

używać właściwą terminologię muzyczną;

charakteryzować sylwetkę Wolfganga Amadeusza Mozarta;

wymieniać cechy klasycyzmu.

Genialne dziecko – Wolfgang Amadeusz Mozart

Wolfgang Amadeusz Mozart jest czołowym przedstawicielem muzyki klasycystycznej. Ten austriacki kompozytorKompozytorkompozytor zasłynął na dowrze cesarskim, a jego wybitny talent uwidocznił się już we wczesnej młodości, dlatego nazywany jest cudownym dzieckiem. Wraz z Haydnem i Beethovenem zaliczany jest do Wielkiej Trójki Klasyków Wiedeńskich.

RrTqCUxDvfcMu
Ilustracja przedstawia portret Wolfganga Amadeusza Mozarta autorstwa Barbara Krafft. Portret ukazuje młodego mężczyznę ze smukłą twarzą i wąskimi ustami. Mozart ma na głowie charakterystyczną dla epoki perukę. Ubrany jest w białą koszulę ze zdobnym żabotem oraz czerwoną marynarkę ze złotymi zdobieniami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. {audio} Utwór: Eine Kleine Nachmusik, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta
Wykonawca: Kwartet smyczkowy Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy
Barbara Krafft, „Wolfgang Amadeus Mozart”, 1819, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Wolfgang Amadeusz Mozart, „Eine Klaine Nachtmusik” K 525, 1787, AMFN, CC BY 3.0

27 stycznia 1756 roku był dniem jakich wiele, aż do godziny ósmej wieczorem, kiedy Leopoldowi i Annie Marii Mozart, w małym mieszkaniu na trzecim piętrze, wynajmowanym przez sklepikarza narodziło się największe muzyczne cudo wszechczasów. Imię dziecka brzmiało Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus, ale on wolał Wolfgang Amadeus.
(…) W wieku lat pięciu zakasał rękawy i zabrał się do poważnej roboty. Został cudownym dzieckiem w grze na instrumentach klawiszowych i zaczął komponować proste utwory. Dźwięk trąbki solo sprawił, że z wrzaskiem wybiegał z pokoju. Nie należał też raczej do miłośników fletu.
W wieku dziewięciu lat napisał pierwszy utwór chóralny, znajdujący się obecnie w British Museum. Jest to kompozycja do tekstu z Psalmu 46 – Bóg jest naszą ucieczką i mocą. Z napisaniem pierwszej opery, La Finta Semplice wstrzymał się do dwunastego roku życia. Od tego momentu już nie można go było powstrzymać. W swoim krótkim, trzydziestosześcioletnim życiu Mozart skomponował pół tuzina oper będących arcydziełami i parę innych, dwadzieścia jeden koncertów fortepianowych, dwadzieścia cztery kwartety smyczkowe, siedemnaście mszy, wiele różnego rodzaju utworów kameralnych i koncertów na inne instrumenty oraz czterdzieści jeden symfonii.
Dlaczego Mozart był takim rekordzistą ? Bardziej niż ktokolwiek inny odpowiedzialny jest za taki stan rzeczy jego ojciec: Leopold bez przerwy gderał i rugał swojego syna, przykazywał ciężko pracować, zarabiać pieniądze i nade wszystko nie wałęsać się z innymi muzykami. Ale Mozarta nie interesowała ciężka praca: chciał się dobrze bawić.

Źródło: David Barber, Bach Beethoven i inne chłopaki czyli historia muzyki wyłożona wreszcie jak należy, 2017.

ROhzcnPNDN9ZO
Nagranie utworu wykonywanego przez chór mieszany “God is our Refuge” KV 20, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór jest dostojny, majestatyczny, modlitewny.

Mozart, oprócz wybitnej gry na klawesynie i zmysłowi kompozytorskiemu, posiadał genialny słuch muzyczny, czego dowód dał będąc na jednej ze swoich podróży w Rzymie.

W czasie wizyty w Rzymie – miał wówczas czternaście lat – zapisał partyturę Miserere Allegriego, usłyszawszy je tylko raz, śpiewane przez chór w Kaplicy Sykstyńskiej. Papież zabronił kopiowania partytury, ale nie powstrzymało to Mozarta. Mendelssohn powtórzył ten sam wyczyn siedemdziesiąt lat później, w wieku dwudziestu jeden lat.

Źródło: David Barber, Bach Beethoven i inne chłopaki czyli historia muzyki wyłożona wreszcie jak należy, 2017.

R1R1jnFtierD0
Fresk autorstwa Pietro Perugino ukazujący przekazanie świętemu Piotrowi kluczy do Królestwa Niebieskiego. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Gregorio Alleghri, Miserere, XVI wiek oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu długi, skomplikowany, wykonywany przez dziewięcio głosowy chór mieszany utwór chóralny. Muzyka jest uduchowiona, wzniosła, spokojna, modlitewna. Zawiera fragmenty będące cytatami z chorału gregoriańskiego, fragmenty polifoniczne i fragmenty śpiewane jednocześnie przez cały chór.
Gregorio Alleghri, „Miserere”, XVI w., 9-głosowy utwór chóralny, który Mozart spisał mając dziewięć lat, online-skills, CC BY 3.0

Przez wiele lat wierzono, że Mozart został otruty przez innego kompozytora, Antonio Salieriego, który miał być zazdrosny o dorobek Wolfganga Amadeusza. Historycy jednak zdementowali taki bieg wydarzeń, a sam Mozart najprawdopodobniej zmarł 1791 roku na zakażenie bakteriami streptokokowymi.

Najważniejsze kompozycje geniusza

Pomimo swojego krótkiego życia Mozart napisał ogromną ilość kompozycji. Wiele z nich uważanych jest za arcydzieła muzyki wszechczasów. Kompozytor pisał wiele oper, jedną z nich jest Czarodziejski flet, z którego pochodzą dwie popularne arie – AriaAriaAriaKrólowej Nocy z aktu II, oraz Aria Papagena z dzwoneczkami.

R1eDrBy1Hn0oK
Na obrazie wyobrażenie Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet Mozarta. Postać w granatowej szacie, ze złotymi zdobieniami i w koronie na głowie stoi na położonym poziomo księżycu. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetli się informacja dodatkowa: Wolfgang Amadeusz Mozart „Aria Królowej nocy” z aktu II oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Arię wykonuje bardzo wysoki głos żeński - sopran koloraturowy. Aria jest bardzo trudna, oszałamiająca, zawiera bardzo trudne do zaśpiewania powtarzające się bardzo wysokie dźwięki. Utwór wykonany jest z akompaniamentem orkiestry. Utwór jest energiczny, pełen zapału, szybki, porywający.
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Aria Królowej nocy” z aktu II, 1791, online-skills, CC BY 3.0
RtdQrrd1dNboE
Zdjęcie ze spektaklu Czarodziejski flet. Na scenie znajduje się mężczyzna ubrany w strój ozdobiony barwnymi ptasimi piórami. Ma ze sobą dzwoneczki i fletnię pana. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Wolfgang Amadeusz Mozart, „Aria Papagena z dzwoneczkami” oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Nagranie rozpoczyna się wesołą melodią graną na dzwonkach. Później mężczyzna, śpiewający tenorem, wykonuje wesołą pieśń przeplataną grą na dzwonkach. Mężczyzna śpiewa po niemiecku.
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Aria Papagena z dzwoneczkami”, 1791, online-skills, CC BY 3.0

W czasach w których tworzył Mozart, wykształcił się fortepian, instrument klawiszowy, który stał się następcą klawesynu. Nowe możliwości jakie dawał: dynamiczną grę, większą skalę, nową barwę przełożyły się na zmianę trendów kompozytorskich, czego przykładem są koncerty fortepianowe. Przykładem jest XXI Koncert fortepianowy KV 467, którego motywy kompozytor wykorzystywał także w XL Symfonii KV 550.

Rb8c3A7bGYAOz
Na zdjęciu salon wypełniony fortepianami. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Wolfgang Amadeusz Mozart dwudziesty pierwszy Koncert fortepianowy KV 467 oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Utwór rozpoczyna się wstępem w wykonaniu orkiestry symfonicznej. Wstęp jest dynamiczny, czasami bardzo szybki, czasami majestatyczny. Partia fortepianu rozpoczyna się wirtuozowskim fragmentem składającym się z szybkich przebiegów po całej klawiaturze fortepianu.
Wolfgang Amadeusz Mozart, „XXI Koncert fortepianowy” KV 467, 1785, online-skills, CC BY 3.0

Jedną z najbardziej cenionych kompozycji Mozarta jest Requiem, którego nie dokończył, ponieważ w trakcie pisania zmarł. Dokończyli je jego uczniowie, a ostatnie zapisy mistrza znajdują się w słynnej Lacrimosie.

RcJT2PctA5UNs
Nagranie Kyrie z Requiem d-moll Mozarta. Utwór jest wykonywany przez chór mieszany i orkiestrę symfoniczna. Utwór rozpoczynają basy, później dowodzenie przejmują alty, następnie soprany, później tenory. Kompozytor buduje misterną i przejmującą żywiołową konstrukcję. Głosy śpiewają mocno figurowane i skomplikowane melodie.
R6ReRAcBVw48Z
Nagranie części Lacrimosa z Requiem d-moll Mozarta. Utwór zaczyna się pełną żalu partią instrumentów smyczkowych. Później chór śpiewa smutną i przejmującą partię opartą na łacińskim tekście, który można przetłumaczyć: Dzień ów łzami zlan gorzkimi, w którym na sąd z prochu ziemi Grzeszny człowiek wstanie żywy. Bądź mu, Boże miłościwy, Dobry Panie, Jezu, daj Duszom zmarłych wieczny raj. Amen.
m2cef06bf0e17c634_0000000000140

Zadania

RZwFusahwE0i7
Ćwiczenie 1
Wskaż w jakiej epoce żył i tworzył Wolfgang Amadeusz Mozart. Możliwe odpowiedzi: A. renesans B. barok C. klasycyzm D. romantyzm.
R1UBXYrw9X7iP
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z opisem arii. Wskaż jej tytuł. Możliwe odpowiedzi: 1. Aria Papagena z dzwoneczkami, 2. Aria Królowej Nocy, 3. Eine Kleine Nachtmusic
RKK01zlJzHhja
Ćwiczenie 3
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Wolfgang Amadeusz Mozart był kompozytorem papieskim., 2. Wolfgang Amadeusz Mozart zmarł podczas pisania Requiem., 3. Wolfgang Amadeusz Mozart został otruty przez Salieriego.
RB2iayeK8326p
Ćwiczenie 4
Odgadnij hasła do krzyżówki. 1. Ciąg następujących po sobie dźwięków, uporządkowanych według zasad tonalnych, rytmicznych i formalnych, tworzących pewną całość, (7 liter) 2. Postać z Czarodziejskiego Fletu Wolfganga Amadeusza Mozarta, znana z Arii z dzwoneczkami. (8 liter) 3. Sekwencja dwóch lub więcej motywów muzycznych, stanowiących całość w obrębie utworu. (5 liter) 4. Pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym wchodząca w skład opery. (4 litery) 5. Czynnik regulujący czas trwania dźwięków w utworze muzycznym i wyznaczający ich następstwo w czasie. (4 litery) 6. Stopień szybkości wykonywania utworu muzycznego.(5 liter)
RWzbk7BbpmqYL
Ćwiczenie 5
Wskaż co było przyczyną śmierci Wolfganga Amadeusza Mozarta. Możliwe odpowiedzi: 1. Gruźlica, 2. Otrucie przez Salieriego, 3. Zakażenie bakteriami
RSCdMM5w4cMYK
Ćwiczenie 6
Wskaż kompozytorów, którzy byli Klasykami Wiedeńskimi. Możliwe odpowiedzi: 1. Wolfgang Amadeusz Mozart, 2. Joseph Haydn, 3. Ludwig van Beethoven, 4. Franz Schubert
RBsKYzfZvZjrg
Ćwiczenie 7
Dowiedz się o czym opowiada opera Czarodziejski flet.

Słownik

Aria
Aria

pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym wchodząca w skład opery.

Kompozytor
Kompozytor

twórca utworów muzycznych.

Koncert
Koncert

instrumentalny utwór muzyczny przeznaczony do wykonania przez solistę i orkiestrę symfoniczną.

Opera
Opera

sceniczny dramat muzyczny.

Źródło:

sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

D. Barber, Bach Beethoven i inne chłopaki czyli historia muzyki wyłożona wreszcie jak należy, Warszawa 2017.

J. Chomiński, K. Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki cz. I, Warszawa 1990.