1842‑1849 – dyrygent w Operze Królewskiej w Dreźnie
1849 – udział w powstaniu majowym i emigracja do Szwajcarii
1853‑1874 – praca nad tetralogią Pierścień Nibelunga
1861 – powrót do Niemiec
1870 – ślub z córką Ferenca Liszta, Cosimą
1876 – ukończenie budowy Teatru Operowego w Bayreuth
13 II 1883 – data śmierci Wagnera, Wenecja (Włochy)
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1Fytt0wMgVn41
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
7. Romantyzm. Uczeń:
2) omawia cechy wybranych form muzycznych:
a) wielkie (sonata, symfonia, opera, dramat muzyczny, poemat symfoniczny, koncert),
3) wymienia i klasyfikuje instrumenty muzyczne charakterystyczne dla epoki romantyzmu: fortepian, pianino, gitara, harfa; instrumenty smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas), instrumenty dęte: róg (waltornia), obój, flet, klarnet, saksofon; wymienia kompozytorów romantyzmu i charakteryzuje ich twórczość: Franz Schubert, Hector Berlioz, Felix Mendelssohn‑Bartholdy, Robert Schumann, Ferenc Liszt, Gioacchino Rossini, Giuseppe Verdi, Richard Wagner, Giacomo Puccini i późny romantyzm: Johann Brahms, Piotr Czajkowski, Gustav Mahler.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
2. nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;
3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.
4. dokonuje analizy percepcyjnej, uwzględniając:
a) elementy muzyki,
b) podstawowe techniki kompozytorskie,
c) cechy stylów muzycznych,
d) strukturę gatunków i form muzycznych, ich zmiany i rozwój,
e) funkcje: np. religijna, społeczna, użytkowa, artystyczna i in.;
6. potrafi odnaleźć konotacje między dziełami dawnymi a obecnymi we współczesnej kulturze popularnej, np.:
g) R. Wagner, Tristan i Izolda (leitmotiv) – J. Williams, Marsz Imperialny z sagi Gwiezdne wojny.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
2. przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury muzycznej, np. dyrygent, leader zespołu, koncertmistrz, reżyser spektaklu muzyczno‑teatralnego, kompozytor, wykonawca, wirtuoz, primadonna, primabalerina, performer, klezmer, muzykant, pieśniarz.
Nauczysz się
charakteryzować twórczość Richarda Wagnera, w powiązaniu z biografią tego kompozytora;
opisywać kolejne etapy twórczości kompozytora ze wskazaniem dzieł o szczególnym znaczeniu;
dostrzegać i analizować cechy muzyki romantycznej;
charakteryzować gatunki muzyki romantycznej;
porównywać indywidualny styl Richarda Wagnera z innymi kompozytorami tego okresu;
Richard Wagner – najwybitniejszy twórca dramatu muzycznego
Richard Wagner jest jednym z najwybitniejszych kompozytorów romantycznych. Podczas pobytu w Dreźnie wziął udział w wydarzeniach rewolucyjnych, co sprawiło, iż musiał opuścić Niemcy. Osiedlił się w Zurychu, gdzie powstały jego pierwsze dzieła literackie i muzyczne, rozpoczął także prace nad tetralogiąTetralogiatetralogią. Po ogłoszeniu amnestii wrócił do Niemiec, gdzie jego twórczość poznał król Ludwig II Bawarski, który stał się jego zagorzałym wielbicielem. Jego innowacyjne dramaty muzyczne wymagały ogromnej sceny, dlatego w 1872 roku rozpoczęto budowę teatru w Bayreuth, który przeznaczony był do wystawiania wyłącznie jego dzieł.
R6aMCjR7YTmGE
Richard Wagner i jego twórczość
R1RGeM4fXdTOk
Dzieła sceniczne Richarda Wagnera
Swą twórczość operową Wagner rozpoczął od dwóch mniejszych oper: Boginek – nawiązujące do Webera oraz Zakazu miłości – do Belliniego. Do wczesnych oper należy też Rienzi – nawiązująca do francuskiej grand oper, o tematyce historyczno‑rewolucyjnej. Następne dzieła przynoszą kompozytorowi już uznanie i popularność, były to Latający Holender, Tannhäuser, oraz Lohengrin. Napisane jeszcze w sposób tradycyjny, z podziałem na arie, recytatywy i chóry, wprowadzają nowe rozwiązania kompozytorskie – tym razem ścisłe współdziałanie tekstu i muzyki, zwiększenie aktywności orkiestry. Ich libretta (podobnie jak innych oper Wagnera) są dziełem kompozytora. Oparte są one na staroniemieckich, średniowiecznych legendach rycerskich rozwiniętych i wzbogaconych przez Wagnera.
W Lohengrin opowiadającej o legendarnym rycerzu Świętego Graala nie ma już typowego podziału arie, duety, recytatywy i chóry, akty dzielą się bowiem na dłuższe sceny muzyczne. W tym dziele po raz pierwszy Wagner odstąpił też od formy uwertury na korzyść preludium (VorspielVorspielVorspiel).
R1Ovm6JxDbLMp
Reforma operowa
Po napisaniu Lohengrin, Wagner przestał komponować na okres 5 lat. W tym czasie powstała jego najważniejsza praca teoretyczna – Opera i dramat. W pracy tej kompozytor przedstawił swoje poglądy dotyczące reformy opery. Są one reakcją przeciw operze włoskiej, w której treść dramatyczna zeszła na drugi plan, ustępując miejsca muzyce. Nowy, postulowany przez siebie rodzaj opery, nazywał kompozytor dramatem muzycznym (podkreślając w ten sposób nawiązanie do dramatu starogreckiego z prymatem słowa). Lista najistotniejszych zmian Wagnera obejmowała ściślejsze zespolenie tekstu z muzyką oraz połączenie krótszych odcinków w sceny będące jednolitą, większą całością.
Dramat muzyczny Wagnera jest syntezą sztuk, oprócz tekstu i muzyki ogromne znaczenie miała dla kompozytora scenografia, taniec oraz gra aktorska. Usunięta została tradycyjna uwertura, będąca dotąd często rodzajem muzycznego streszczenia opery, zamiast niej pojawił się krótki wstęp (Vorspiel) wprowadzający w nastrój dramatu. W operach wzrosła funkcja i znaczenie motywów przewodnich (LeitmotiveLeitmotivLeitmotive), symbolizujących osoby, przedmioty, myśli, idee. Motywy te pojawiają się w partii orkiestry i wyprzedzają akcję sceniczną – w ten sposób zapowiadają lub wywołują u słuchacza pożądane skojarzenie. Rolę motywów przewodnich może spełniać akord, ugrupowanie rytmiczne, motyw czy fraza muzyczna.
Wagner zmienił także funkcje orkiestry – dotąd stanowiła ona w miarę prosty akompaniament. U Wagnera zostaje rozbudowana, poszerzona o nowe instrumenty (m.in. tuby wagnerowskie), a jej funkcją jest też wyrażanie tego wszystkiego, czego nie można wypowiedzieć samymi słowami. Według tych zasad Wagner napisał cykl 4 dramatów muzycznych, czyli tetralogię o wspólnym tytule Pierścień Nibelunga.
Treść tego cyklu oparta jest przede wszystkim na mitologii germańskiej, a główną jego ideą jest mit o niszczącej sile złota. Świat realny łączy się tu z fantastycznym, a obok ludzi występują bogowie, półbogowie, olbrzymy itp. Poszczególne dramaty wchodzące w skład tetralogii przedstawiają szereg wątków powiązanych tym wspólnym motywem literackim. Na Pierścień Nibelunga, uroczysty dramat sceniczny na trzy dni i jeden wieczór (jak pisał sam kompozytor), składają się 4 dramaty muzyczne: Złoto Renu – prolog, Walkiria – dzień pierwszy, Zygfryd – dzień drugi, Zmierzch bogów – dzień trzeci.
R1TddOAu4cHVB1
R5x01u6cmUYJ91
Jest to najbardziej gigantyczne dzieło w historii literatury muzycznej, łączny czas trwania osiąga co najmniej dwanaście godzin. Jego pierwsze wykonanie miało miejsce w Teatrze Operowym Bayreuth w 1876 r., zgodnie z intencją kompozytora w czterech po sobie następujących dniach.
R1AYRYf5cjptJ1
W trakcie tworzenia Pierścienia Nibelunga Wagner komponował dwa inne dzieła operowe. Były to Tristan i Izolda oraz Śpiewacy norymberscy. Treść Tristana i Izoldy osnuta jest na średniowiecznej, legendzie opowiadającej o nieszczęśliwej miłości tytułowych bohaterów. Wagner jako pierwszy nie przedstawiał zdrady małżeńskiej, lecz tragedię miłości. Dzieło to tak bardzo różniło się od wszystkiego co do tego czasu powstało, że wywołało wiele protestów. Jest to najbardziej autobiograficzny dramat Wagnera. Jak pisał sam kompozytor: Ponieważ nigdy w życiu nie zaznałem szczęścia miłości, chcę temu najpiękniejszemu ze wszystkich marzeń wznieść jeszcze jeden pomnik, w którym od początku do końca ma się ta miłość raz przynajmniej nasycić.
R1J0yJgDsd2IT
RCTmO9bmfxLOq
Śpiewacy norymberscy to jedyna komedia muzyczna Wagnera. Kompozytor porzucił tu dominującą w jego twórczości tematykę związaną z mitologią germańską. Treścią opery jest bowiem działalność śpiewaków cechowych z XVI w., tzw. meistersingerów, z postacią Hansa Sachsa jako jednego z bohaterów. Ostatnim dziełem scenicznym Wagnera jest Parsifal – dramat muzyczny powracający do legend o Świętym Graalu i strzegących go rycerzach.
Richard Wagner to niewątpliwie jeden z największych twórców XIX wieku. Jego największą zasługą jest stworzenie koncepcji reformy sztuki operowej, która wywarła wielki wpływ na dalszy rozwój muzyki. Nie bez znaczenia jest też jego nowatorski język muzyczny, który uważany jest za zapowiedź atonalności. Wobec muzyki Wagnera nie można pozostać obojętnym – do dziś wywołuje silne, skrajne emocje. Jak pisał sam kompozytor: ...Wierzę, że byłem na tym świecie dysonującym akordem, który znajduje w śmierci czyste i wspaniałe rozwiązanie....
Tuba Wagnerowska
RLRtGDsbK2HIl
Zadania
R14MaLD5pe6s2
Ćwiczenie 1
RWi5QLEweuk7e
Ćwiczenie 2
R1If1LSN6Tr4Y
Ćwiczenie 3
RT9J1pfNn3Wwu
Ćwiczenie 4
R1LeaWXvvnBCb
RRl7xWfteTdXT
RxjxjGa6ixvpU
RODaS9t6BC2zQ
Ćwiczenie 5
Inna wersja zadania
Wyjasnij pojęcie Leitmotiv.
RloI6FGPGvE8P
Ćwiczenie 6
RVPQ2Pv7qDiaA
Ćwiczenie 7
Słownik pojeć
Gesamtkunstwerk
Gesamtkunstwerk
połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska.
Leitmotiv
Leitmotiv
motyw przewodni; struktura muzyczna, która w muzyce programowej lub związanej z tekstem słownym jest przyporządkowana określonej sytuacji draatycznej, symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę.
Tetralogia
Tetralogia
cykl czterech utworów literackich lub muzycznych, połączonych zazwyczaj tytułem ogólnym, z których każdy stanowi osobną część.
Vorspiel
Vorspiel
wstęp instrumentalny do dzieła operowego.
Źródło: encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
R1SWsuYd2Xh091
R1TddOAu4cHVB1
R9eGqQ6JOzO9y1
R5x01u6cmUYJ91
R1AYRYf5cjptJ1
Biblioteka muzyczna
R1Ovm6JxDbLMp
Utwór muzyczny Richard Wagner, „Lohengrin”, „Marsz weselny”. Wykonawca: Hungarian National Philharmonic Orchestra and Choir, dyr. Janos Kovacs. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się podniosłym charakterem.
R1J0yJgDsd2IT
Utwór muzyczny: Richard Wagner, „Walkiria”. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się podniosłym charakterem.
RCTmO9bmfxLOq
Utwór muzyczny: Richard Wagner „Tristan i Izolda”. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Przewiń
Głośność
Bibliografia
J. Köhler, Richard Wagner. Ostatni Tytan, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002.
Z. Jachimecki, Wagner, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1983.