Wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdania, czyli w jaki sposób budujemy swoje wypowiedzi
Wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdania, czyli w jaki sposób budujemy swoje wypowiedzi
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna i rozumie pojęcie wypowiedzenia,
wie, co to jest równoważnik zdania,
wie, co to jest zdanie,
zna podział wypowiedzeń ze względu na cel.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
odróżnić równoważnik zdania od zdania,
określać rodzaje zdań,
tworzyć zdania rozwinięte i nierozwinięte,
zamieniać zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie,
posługiwać się zdaniem i równoważnikiem zdania.
2. Metoda i forma pracy
Podająca, ćwiczenia utrwalające, praca samodzielna.
3. Środki dydaktyczne
Zeszyt ćwiczeń, ćwiczenia przygotowane przez nauczyciela.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel wprowadza w temat lekcji, przypomina i uściśla podstawowe pojęcia.
Wypowiedzenie – najmniejsza jednostka językowego porozumiewania się, wyraz lub grupa wyrazów pełniących funkcję komunikatywną i tworzących strukturę zgodną Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991, s. 208 |
Zdanie – wypowiedzenie lub zespół wyrazów wykazujących wzajemną zależność gramatyczną, w którym występuje osobowa forma czasownika. Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991, s. 217 |
Równoważnik zdania – wypowiedzenie nie zawierające osobowej formy czasownika Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991, s. 163 |
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie wykonują ćwiczenia utrwalające.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadań, tłumaczy niejasności, weryfikuje wnioski.
5. Bibliografia
Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 6, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000.
Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
Zadanie 1. Poniższe zdania zamień na równoważniki zdań.
1. Wczoraj padał deszcz. ...........................................................................................
2. Wreszcie nastała cisza. ...........................................................................................
3. Przyjmuję od 15.00. ...........................................................................................
4. Co będzie na obiad? ...........................................................................................
5. Biegnij do przodu. ...........................................................................................
Zadanie 2. W podanych niżej zdaniach uzupełnij luki tak, aby powstały zdania rozwinięte (zastosuj wyrazy z ramki w odpowiedniej formie), a następnie dopisz zakończenie tak, żeby powstały zdania złożone.
.................................. poszedłbym z tobą do ..................................................., ale .......................................................................................................................................... .
................................... tata kupił ....................... samochód, ponieważ .......................................................................................................................................... .
.................................................... bawiłem się ......................................................... , gdy .......................................................................................................................................... .
Kiedy ..................................... dostanę się ........................................., .......................................................................................................................................... .
........................................................... zaczynają się ferie ................................., więc .......................................................................................................................................... .
za kilka tygodni, mój, na studia, z chęcią, na placu zabaw, kino, nowy, dwa dni temu, wreszcie, zimowy |
Zadanie 3. Określ rodzaje poniższych zdań. Zwróć uwagę na zastosowane znaki interpunkcyjne.
Przeczytaj wreszcie tę książkę! .................................................................................
Co sądzisz o tej wystawie? .................................................................................
Agata ma nowego psa. .................................................................................
Koniecznie musisz to zobaczyć! .................................................................................
Ewa znowu się rozchorowała. .................................................................................
Natychmiast tu posprzątajcie! .................................................................................
Co robiłaś wczoraj wieczorem? .................................................................................
Nie wiedziałem, że już tak późno! ................................................................................
Wnioski:
Ze względu na cel wypowiedzi i jej zabarwienie uczuciowe zdania dzielimy na:
oznajmujące,
pytające,
wykrzyknikowe,
rozkazujące.
Zadanie 4. W poniższym dialogu, tam gdzie to możliwe, zamień równoważniki zdań na zdania.
Hej! Co słychać?
W porządku! Dokąd to?
Do domu. Jutro mamy klasówkę.
Z matmy?
Niestety... W ogóle tego nie rozumiem.
Może pomóc? Jestem w tym niezły.
Chętnie! Ale jak u ciebie z czasem?
Mogę wpaść do ciebie za dwie godziny. Zgoda?
Super! Ratujesz mi życie!
Żaden problem. Na razie!
Do zobaczenia!
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
b) Zadanie domowe
Wykonaj 4 wybrane przez siebie zadania w zeszycie ćwiczeń, strony 90 – 94. [Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 6, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000].
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak