Ilustracja przedstawia grupę marynarzy płynących statkiem po morzu. Na ich kursie stanęła wysoka kobieta ubrana w suknię, z której wychodzą smocze głowy. Statek znajduje się po lewej stronie ilustracji, a kobieta po prawej. Wszyscy marynarze są uzbrojeni w tarcze oraz, oprócz mężczyzny stojącego najbliżej dziobu statku, w miecze. Trzej stojący za nim przyjmują pozycje obronne. Kobieta, w pozycji stojącej, rozkłada ręce, a jej długie włosy są rozwiane. Cała ilustracja wykonana jest w kolorach pomarańczowym, żółtym oraz czarnym.
Ważne daty
522/518 – 443/438 r. p.n.e. – lata życia Pindara, poety greckiego, który w IV Odzie Pytyjskiej opiewa dzieje Argonautów.
pocz. III w. p.n.e. – 246 r. p.n.e. – lata życia Apolloniosa z Rodos, twórcy Argonautyków, czyli opisu wyprawy Jazona po złote runo.
70 – 95 r. n.e. – powstanie dzieła Argonautica Waleriusza Flakkusa, wzorowanego na utworze Apolloniosa z Rodos.
I lub II w. n.e. – powstanie dzieła Pseudo - Apollodorosa z Aten p.t. Bibliotheca, stanowiącego kompendium wiedzy na temat greckich i rzymskich mitów.
Nauczysz się
opowiadać mit o wyprawie ArgonautówArgonauciArgonautów;
wskazywać na mapie Morza Śródziemnego trasę wyprawy Argonautów;
wymieniać bohaterów wyprawy Argonautów;
omawiać przyczyny wyprawy Argonautów;
analizować dzieła sztuki dotyczące wyprawy Argonautów.
Przyczyny wyprawy
Celem wyprawy Argonautów było złote runoRunoruno – wełna skrzydlatego złotego baranka, który pomógł w ucieczce FryksosowiFryksosFryksosowi i HelleHelleHelle. Nie była to jednak wyprawa poszukiwaczy mitycznych skarbów. Jej podłożem było dążenie JazonaJazonJazona, przywódcy Argonautów, do odzyskania władzy w JolkosJolkosJolkos, odebranej jego ojcu AjzonowiAjzonAjzonowi przez przyrodniego brata, PeliasaPeliasPeliasa.
Pelias, usuwając Ajzona z tronu Jolkos, postanowił pozbyć się nowonarodzonego syna zdetronizowanego króla – Jazona. Nakazał zamordować niemowlaka, aby mieć pewność, że nikt nie upomni się po latach o prawo do władania Jolkos. Ostrzeżona o niecnych planach Peliasa matka Jazona postanowiła uratować syna. Rozgłosiła więc wszem i wobec, że niemowlę zmarło, zaś Jazona zaniosła do jaskini centaura ChejronaChejronChejrona, który otoczył go swoją opieką. Po latach, gdy syn Ajzona dorósł, opuścił gościnne progi centaura i wyruszył w świat.
Tymczasem Pelias władał tronem Jolkos, ale nie czuł się spokojny. Wyrocznia delficka ostrzegała go, że przyczyną jego zguby będzie młodzieniec w jednym sandale. Przepowiednia zaczęła się spełniać, gdy w Jolkos pojawił się Jazon w jednym sandale na nodze. Trafił on przed oblicze Peliasa, wyjawił swoje pochodzenie i zażądał oddania władzy w Jolkos.
Aby odwlec oddanie władzy prawowitemu następcy tronu, Pelias nakazał Jazonowi przywiezienie z KolchidyKolchidaKolchidy pilnie strzeżonego runa złotego baranka. Po wypełnieniu tego warunku rządy w Jolkos miały być oddane w ręce Jazona.
Wyprawa Argonautów do Kolchidy
Polecenie 1
R1XduSl3MUbrM
W odpowiedzi uwzględnij krótko bezpośrednią przyczynę wyprawy Jazona.
RBkLWVrx479gY
Polecenie 2
R14r28YQb1MQ02
Polecenie 3
RUt4yLmadQjpc2
Przed zapoznaniem się z treścią filmu na temat przygód Jazona i Argonautów w Kolchidzie przypomnij sobie, co wiesz na temat Medei.
R14h9dhdPRZp7
Polecenie 4
RjcA3gloOBOOz
Przypomnij sobie, które boginie sprzyjały Argonautom.
Polecenie 5
R1SuIMgcnniTf2
Polecenie 6
R1GJX6s8iW1bx
Rgs67V06iMGzv
Gdy Argonauci wrócili do Jolkos zostali radośnie przywitani przez mieszkańców. Na próżno jednak Jazon poszukiwał w tłumie swojego ojca. Ajzon długo czekał na powrót syna z wyprawy, zdrowie mu podupadło i leżał złożony chorobą w domu. Gdy Jazon zobaczył, w jakim stanie jest ojciec, spojrzał z nadzieją na Medeę pytającym wzrokiem, czy da się coś zrobić. Moce czarodziejki były bowiem potężne, o czym heros miał okazję się przekonać. MedeaMedeaMedea postanowiła pomóc ojcu ukochanego; przez kilka dni zbierała zioła i przygotowywała czarodziejskie wywary. Nocą położyła Ajzona na trawie i odprawiła nad nim rytuał oczyszczenia, przecięła mu szyję nożem, a do otwartej rany wlała czarodziejski wywar. Ajzon po rytuale wstał żwawo, a jego stan znacznie się poprawił.
O cudownym uzdrowieniu Ajzona usłyszały córki chorego Peliasa i poprosiły Medeę o pomoc.
Polecenie 7
Odpowiedz na pytanie, jaki gest wykonują w stronę Medei dwie córki Peliasa znajdujące się na drugim planie. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RhZUb0x8JgcC3
Zastanów się, jakimi umiejętnościami dysponowała Medea.
REZYESBCEjK3j
Polecenie 8
RXHeXkc9Jteo8
W swojej ocenie zamieść zarówno cechy pozytywne, jak i negatywne bohaterki.
Polecenie 9
R1SZlyOSJ2Lzn2
Podsumowanie
I tak po wielu przygodach cel wyprawy Argonautów został osiągnięty. Prawowity władca wrócił na tron Jolkos. Nie dane było jednak Jazonowi zaznać szczęścia i spokoju w rodzinnym mieście. Okrutne czyny Medei skazały parę na wygnanie, a ich późniejsze losy okazały się tragiczne…
Ćwiczenia
1
Ćwiczenie 1
Rx8TWsrOPQ0k1
R1DrhBzrYTpnS1
RLph5Bd7VTS1L1
Ćwiczenie 2
RKPqFKE5VdSXj1
Ćwiczenie 3
1
Ćwiczenie 4
Rh3vOnYHui48x
RS9LCQHX4tpLO
2
Ćwiczenie 5
Na podstawie wiedzy zdobytej z lekcji, określ, w jaki sposób zginął Pelias i kto był jego zabójcą. Swoją odpowiedź uzasadnij.
RseMwoeJAlNkj
Ponownie przeczytaj fragment materiału poświęcony Peliasowi i jego córkom. Następnie określ, kto zamordował mężczyznę.
Pelias zamordowany został przez swoje córki, które próbowały pomóc swojemu ojcu. Córki poszły zasięgnąć rady u Medei, która przygotowała specjalną mieszankę ziół, i nakazała im zabić ojca, a poćwiartowane członki wrzucić do ziół. Zioła miały w magiczny sposób spowodować powrót Peliasa do zdrowia.
2
Ćwiczenie 5
Na obrazie „Pelias mordowany przez swoje córki” Medea została ukazana, jako postać kryjąca się w cieniu. Dlaczego Twoim zdaniem autor umieścił czarodziejkę w tym właśnie miejscu?
RtqQ3Ay5aDwlN
R1MnMpDr7AHpT
Ponownie przeczytaj fragment materiału poświęcony Peliasowi i jego córkom. Kim była kryjąca się w cieniu kobieta?
Medea kryje się w cieniu. Nie zabiła Peliasa własnymi rękami, lecz swoją intrygą doprowadziła do tego, że zabiły go w dobrej wierze jego własne córki.
Ponownie przeczytaj fragment materiału poświęcony Medei. Na tej podstawie spróbuj dokonać jej charakterystyki.
Medea – kobieta namiętna:
Wspiera Jazona w każdej sytuacji.
Stawia miłość na pierwszym miejscu przed rodziną.
Jest gotowa opuścić ojczyznę, by być u boku ukochanego.
Nie boi się gniewu bogów.
Zrobi wszystko dla miłości.
Nie może znieść zdrady, wymaga całkowitego oddania ukochanego.
Medea – okrutna czarownica:
Używa czarów, by się zemścić.
Jest zdolna do dzieciobójstwa.
Nie stroni od krwawych zbrodni, by osiągnąć swój cel.
Jest bezwzględna i okrutna.
Słownik pojęć
Ajaja
Ajaja
wyspa położona na morzu Adriatyckim. Mieszkała na niej Kirke, czarodziejka, do której zgłosiła się Medea wraz z Argonautami.
Ajzon
Ajzon
prawowity władca Jolkos, usunięty z tronu przez Peliasa. Był ojcem Jazona, który wraz ze swoją drużyną wybrał się w podróż do Kolchidy po złote runo.
Ares
Ares
mit. syn Zeusa i Hery, grecki bóg wojny. W Kolchidzie znajdował się święty gaj poświęcony jego imieniu, w którym przechowywane było złote runo.
Argonauci
Argonauci
mit. bohaterowie wyprawy po złote runo do Kolchidy na statku Argo. Przywódcą wyprawy był Jazon.
Argo
Argo
[gr. argōs - szybki], mit. okręt wybudowany w miejscowości Pagasaj pod kierunkiem Ateny, inne źródła podają, że nazwa może pochodzić od imienia konstruktora statku -Argosa. Oprócz żagli i masztu statek miał 50 wioseł wprawianych w ruch przez uczestników wyprawy, udających się do Kolchidy po złote runo.
Argos
Argos
główne miasto na półwyspie peloponeskim, stolica Argolidy; słynne z warsztatów rzeźbiarskich z końca VI i V w. p.n.e.
Chejron
Chejron
[łac. Chiron], mit. centaur, odznaczał się łagodnym charakterem i wielką mądrością, posiadał też dar przepowiadania przyszłości i umiejętność leczenia ziołami. Wychował wielu herosów, m.in. Asklepiosa, Achillesa, Jazona.
Dioskurowie
Dioskurowie
gr. synowie Zeusa, Kastor i Polydeukes, łac. Castor i Pollux, herosi w mitologii gr. i rzymskiej., bliźniacy, synowie Ledy i Zeusa (wg innej wersji Ledy i Tyndareosa), kochający się bracia, nieustraszeni wojownicy. Kastor był ujeżdżaczem koni, zaś Polluks pięściarzem. Polluks był nieśmiertelny i kiedy zginął Kastor został przez Zeusa zabrany na Olimp. Uzyskał od ojca zgodę, by jeden dzień spędzać z Kastorem w Hadesie, a jeden z bogami na Olimpie.
RMA3omHZa98ak
Fineus
Fineus
mitologiczny król Salmydessos, który został ukarany przez bogów za zdradzanie boskich tajemnic ludziom. Był prześladowany przez harpie, które wyszarpywały mu jedzenie z rąk i ust. Uzyskał pomoc u Argonautów, którzy przepędzili harpie. Zdradził bohaterom sposób na ominięcie zderzających się skał - Symplegadów.
Fryksos
Fryksos
[gr. Friksos], mit. syn Atamasa i Nefeli.
Harpie
Harpie
Rlfqg3cb5Mvn91
[gr. harpyiai [czyt. hārpyjaj], wydzierające, zagarniające], mit. gr. drapieżne, żarłoczne ptaszyska o twarzach kobiet, demony wichury i burzy, budzące wstręt i przerażenie.
R2M9inXNqQUm5
Helle
Helle
mit. córka Atamasa i Nefeli; uciekając przed prześladującą ją macochą Ino, wpadła do cieśniny morskiej nazwanej potem Hellespontem.
Herakles
Herakles
[gr., łac. Hercules], mit. syn Zeusa i Alkmeny. Heros, członek wyprawy Argonautów po złote runo. Zabił sprawiających problemy na Kȳzikos gigantów.
Homer
Homer
[gr. Homeros], pierwszy poeta grecki, twórca Iliady i Odysei.
Jazon
Jazon
syn Ajzona, króla Jolkos, usuniętego z tronu przez Peliasa. Do dwudziestego roku życia wychowywał się u Chirona. Gdy był dojrzałym młodzieńcem, powrócił do Jolkos i zażądał od Peliasa zwrotu królestwa. Pelias zgodził się pod warunkiem zdobycia przez Jazona złotego runa. Ten przygotował wyprawę i na okręcie Argo wyruszył na czele gromady bohaterów do Kolchidy.
Jolkos
Jolkos
[gr. Jolkōs]; starożytne miasto w Tesalii. Miasto rodzinne Jazona, przywódcy mitycznych Argonautów.
Kirke
Kirke
siostra Ajetesa, ciotka Medei, czarodziejka, mieszkała na wyspie Ajaja. Nieświadomie pomogła Argonautom dokonując rytuału oczyszczenia, dzięki czemu „zdjęła” gniew bogów.
Kolchida
Kolchida
[gr. Kolchis, łac. Colchis; [czyt. Kolchis]], kraina na północno‑wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego. Panował tu mityczny król Ajetes, ojciec Medei. Tutaj znajdowało się złote runo, po które przybyli Argonauci pod wodzą Jazona.
Kyzikos
Kyzikos
[gr. Kȳzikos, łac. Cyzicus; [czyt. Cȳzikus]]; w micie o Argonautach jeden z punktów wyprawy, gdzie bohaterzy zostali ugoszczeni przez króla Kȳzikos, którego w wyniku niefortunnych wydarzeń przez pomyłkę zabili.
Medea
Medea
córka Ajetesa, czarodziejka; przyczyniła się do zdobycia złotego runa przez Jazona. W czasie ucieczki z Kolchidy zabiła swojego młodszego brata, by powstrzymać ścigającego Argonautów Ajetesa. Odmłodziła Ajzona (ojca Jazona) oraz doprowadziła do śmierci Peliasa.
Misteria
Misteria
starożytne kulty religijne, dostępne dla wtajemniczonych, tzw. mystów. W starożytnej Grecji odbywały się m.in. misteria eleuzyjskie, dionizyjskie, orfickie czy kabirów.
Nereidy
Nereidy
RLKUgPpq9iept1
[gr. Νnuηetaρrhoηetaίδdeltaεepsilonς, Nereīdes – córki Nereusa], mit. gr. 50 córek Nereusa, boga świeżej wody, opiekuna żeglarzy. Nereidy były bardzo urodziwe i mieszkały z ojcem w pałacu w głębi morza. Pływały z delfinami i trytonami, były uosobieniem pluskających fal morskich.
RtLNnI1pXNfpI
Odyseja
Odyseja
tytuł epopei Homera, opiewającej powrót Odyseusza spod Troi.
Pelias
Pelias
przyrodni brat Ajzona, przejął władzę w Jolkos, usuwając swojego brata z tronu. Kazał Jazonowi zdobyć złote runo w zamian za oddanie tronu Jolkos.
Runo
Runo
skóra wraz z wełną owcy.
Salmydessos
Salmydessos
[gr. Salmydessōs] miasto na południowo‑wschodnim wybrzeżu Tracji, nad Morzem Czarnym. Według mitu o Argonautach, miastem rządził król Fineus.
Syrena
Syrena
[łac. Sirenes,] mityczne istoty morskie, które swoim czarującym śpiewem zwabiały przepływających żeglarzy i naprowadzały ich okręty na nabrzeża, o które się rozbijały. W micie o Argonautach, Orfeusz swoim śpiewem zagłuszył śpiew syren. W sztuce wyobrażano syreny jako ptaki z głową kobiety, później w postaci pół kobiety, pół ptaka, a następnie jako pół kobietę, pół rybę.
RpEfB8EsdbVaO
Talos
Talos
olbrzym strzegący Krety, zabronił wejścia na wyspę Argonautom. Omamiony czarami i ziołami, został zabity przez wyciągnięcie korka z żyły, co doprowadziło do jego wykrwawienia.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa, 2003 r.
Piszczek Z., Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990.
Notatki ucznia
R1aVpPlnLCiHt
Galeria
R13DYxE0aqTxv
R7awbIYP5GXgB
R1HRc9A5NBdsX
RGPsRIVXnkdqD
R1YtqaorsSXQR
R1GtUa377rKm5
RtqQ3Ay5aDwlN
RyrAFwjDPUtUR
R1cVYoGq0FiW7
R1c20wv8BHdwk
RwSdV2DRt10Hm
R1GsITkF37EHe
RMA3omHZa98ak
R2M9inXNqQUm5
RtLNnI1pXNfpI
RpEfB8EsdbVaO
Bibliografia
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2016 r.
Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 1997 r.
Marciniak K., Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2018 r.
Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Wydawnictwo Puls, Londyn 1992 r.
Piszczek Z., Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990.