Fotografia nieznanego autora przedstawia kamienną ścianę, na której widoczne są zapisane łacińskie inskrypcje. Każdy wyraz oddzielony jest od siebie kropką.
Fotografia nieznanego autora przedstawia kamienną ścianę, na której widoczne są zapisane łacińskie inskrypcje. Każdy wyraz oddzielony jest od siebie kropką.
Wyrażenia leksykalne cz. 1
Ważne daty
37‑68 – lata życia Nerona
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RzcySa8yAeI1a1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
6. zna podstawowe techniki przekładu tekstu łacińskiego;
7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski;
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
2. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii starożytnej:
b) historia Rzymu:– Rzym pod władzą cesarzy; sylwetki wybranych cesarzy: NeronNeronNeron;
14. potrafi rozpoznać i poddać interpretacji w kontekście kultury greckiej i rzymskiej oraz kultur późniejszych następujące kluczowe zjawiska z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
a) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,
b) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
rozumieć popularne wyrażenia łacińskie;
posługiwać się nimi i poprawnie je tłumaczyć;
opowiadać kim byli: Neron, PetroniuszPetroniuszPetroniusz, SenekaSeneka (Młodszy)Seneka i TacytTacytTacyt.
Publiusz Korneliusz Tacyt
R1Pb7ivCkqORS1
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Publiusza Korneliusza Tacyta. Obraz jest w kolorze czarno-białym. Na obrazie znajduje się mężczyzna widoczny z profilu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55-120) urodził się w Galii. Karierę zawdzięczał teściowi, Agrykoli, wysokiemu urzędnikowi cesarskiemu. Agrykola umarł w całkowitej niełasce, ale karierze Tacyta nie zaszkodziły zmiany na tronie cesarskim Domicjana zastąpił Nerwa, a potem Trajan.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Publiusza Korneliusza Tacyta. Obraz jest w kolorze czarno-białym. Na obrazie znajduje się mężczyzna widoczny z profilu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55-120) urodził się w Galii. Karierę zawdzięczał teściowi, Agrykoli, wysokiemu urzędnikowi cesarskiemu. Agrykola umarł w całkowitej niełasce, ale karierze Tacyta nie zaszkodziły zmiany na tronie cesarskim Domicjana zastąpił Nerwa, a potem Trajan.
Autor nieznany, „Publiusz Korneliusz Tacyt”, webstage.bg, CC BY 3.0
Tacyt był sławnym adwokatem oraz mówcą politycznym. Publikował także dzieła historyczne. Część jego spuścizny literackiej przetrwała do naszych czasów. Z mniejszych utworów są to: Vita Agricolae - (Żywot Agrykoli, ok. 98 r.), Germania (ok. 99 r.) i Dialogus de oratoribus (Dialog o mówcach, ok. 105 r.). Około 108 r. ukazują się jego Historiae (Dzieje) - historia Rzymu od upadku Nerona do śmierci Domicjana, a później Annales (Roczniki, po 117 r.) dokumentujące wydarzenia od śmierci Augusta do Nerona. Zachowała się niestety tylko część Dziejów i Roczników.
R12fOF6UoXcV31
Ilustracja przedstawia stronę Kodeksu zawierającego tekst „Annales”. Dookoła tekstu znajduje się zdobiona ramka. W lewym górnym znajduje się złoty inicjał.
Publiusz Korneliusz Tacyt, Kodeks zawierający tekst „Annales”, pl.pinterest.com, CC BY 3.0
Tacyt wszedł w wiek młodzieńczy wtedy, gdy panowanie Nerona dobiegało końca. Nastąpił rok 69, gdy po władzę sięgnęło aż czterech kandydatów, w tym Wespazjan, który ostatecznie został cesarzem, dając początek dynastii Flawiuszy. Być może z tego powodu w dziełach Tacyta wyczuwamy pewien pesymizm. Twierdzi on na przykład, że wszyscy pędzą do niewoli, tzn. że ludzie powinni być zdolni do wolności, ale w istocie nie są. Dlatego władza królewska - zdaniem historyka - powinna jawnie ukazywać swoje oblicze i opierać się na cnocie. Krytyczny jest u Tacyta także obraz senatorów, często podkreślane są ich służalczość i donosicielstwo. Tacyt, kreśląc wizerunki kilku cesarzy, zauważa również, że sami władcy są odbiciem zdegenerowanego społeczeństwa. Spośród cesarzy tej epoki Tacyt wychwala tylko Wespazjana oraz Trajana.
R1bvuKsLorZ251
Ilustracja przedstawia popiersie Cesarza Trajana. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma krótkie włosy. Rzeźba została uszkodzona, w miejscu gdzie znajduje się nos.
Autor nieznany, „Portret Cesarza Trajana”, ok. 100 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Cesarz Neron
R1MslxZEJhMZT1
Ilustracja przedstawia popiersie Nerona. Mężczyzna jest w młodym wieku, ma krótkie lekko kręcone włosy. Pod brodą ma zarost. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje:
1. Neron objął tron cesarski w 54 r. w wieku siedemnastu lat. W pierwszych latach rządów wspierali go doświadczeni politycy: Seneka Młodszy, filozof stoicki, autor wspaniałych „Listów moralnych do Lucyliusza”, oraz prefekt pretorianów, Burrus.
2. Stopniowo Neron uzyskuje samodzielność, jednocześnie pozbywając się tych, którzy mogliby jej zagrozić, m.in. zabija matkę Agrypinę. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Głowa z rzeźby Nerona.
3. W 65 r. odkrywa tzw. spisek Pizona, każe stracić spiskowców, zmusza do samobójstwa wielu innych. Jest wśród nich Seneka, którego śmierć w patetyczny sposób pokazuje XIX-wieczny obraz Noela Silvestre, oraz polityk i pisarz, Petroniusz, ówczesny „arbiter elegantiae” – mistrz gustu i dobrego smaku, autor powieści pt. „Satyryki”. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Joseph-Noël Sylvestre, Zabójstwo Seneki.
4. Rok wcześniej w Rzymie wybuchł wielki pożar. Neron energicznie pomagał mieszkańcom, wspierał potrzebujących, obniżył cenę zboża, wznosił domy z ogniotrwałego materiału, poszerzył ulice, kazał w miejscach publicznych umieścić narzędzia do gaszenia pożarów i odbudował miasto. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Jan Styka, Neron w Baiach.
5. Niedługo później Neron wzniósł w pobliżu Forum Romanum wielki pałac – Domus Aurea, Złoty Dom, w którym zastosowano rozwiązania architektoniczne tak przełomowe jak pomysły Bruneleschiego z okresu renesansu. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Plan złotego domu.
6. Tu właśnie w 1506 r. odkryto sławną Grupę Laokoona. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Hagesandros, Athenedoros, i Polydoros, Grupa Lakoona.
7. Powstały wtedy plotki, że to on sam kazał podpalić Rzym. Podejrzenie padło w końcu na chrześcijan. Wielu z nich uwięziono i poddano torturom, a niektórych skazano na śmierć, co uczynił tematem sławnego obrazu pt. ”Pochodnie Nerona” Henryk Siemiradzki. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Henryk Siemieradzki, Pochodnie Nerona.
8. Neron nie cieszył się zbyt długo domem, w którym – jak sam powiedział – mógł „mieszkać jak człowiek”. W 68 r. doszło do buntu legionów, potem gwardii pretoriańskiej, a senat uznał cesarza za wroga ojczyzny. Neron popełnił samobójstwo. Jego ostatnie słowa podobno brzmiały: „Qualis artifex pereo” – „Jakiż artysta ginie wraz ze mną”. Cesarz Wespazjan rozkaże potem zburzyć Domus Aurea i wznieść tu wielki amfiteatr, zwany dziś Koloseum, uroczyście otwarte w 80 r. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Koloseum.
Ilustracja przedstawia popiersie Nerona. Mężczyzna jest w młodym wieku, ma krótkie lekko kręcone włosy. Pod brodą ma zarost. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje:
1. Neron objął tron cesarski w 54 r. w wieku siedemnastu lat. W pierwszych latach rządów wspierali go doświadczeni politycy: Seneka Młodszy, filozof stoicki, autor wspaniałych „Listów moralnych do Lucyliusza”, oraz prefekt pretorianów, Burrus.
2. Stopniowo Neron uzyskuje samodzielność, jednocześnie pozbywając się tych, którzy mogliby jej zagrozić, m.in. zabija matkę Agrypinę. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Głowa z rzeźby Nerona.
3. W 65 r. odkrywa tzw. spisek Pizona, każe stracić spiskowców, zmusza do samobójstwa wielu innych. Jest wśród nich Seneka, którego śmierć w patetyczny sposób pokazuje XIX-wieczny obraz Noela Silvestre, oraz polityk i pisarz, Petroniusz, ówczesny „arbiter elegantiae” – mistrz gustu i dobrego smaku, autor powieści pt. „Satyryki”. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Joseph-Noël Sylvestre, Zabójstwo Seneki.
4. Rok wcześniej w Rzymie wybuchł wielki pożar. Neron energicznie pomagał mieszkańcom, wspierał potrzebujących, obniżył cenę zboża, wznosił domy z ogniotrwałego materiału, poszerzył ulice, kazał w miejscach publicznych umieścić narzędzia do gaszenia pożarów i odbudował miasto. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Jan Styka, Neron w Baiach.
5. Niedługo później Neron wzniósł w pobliżu Forum Romanum wielki pałac – Domus Aurea, Złoty Dom, w którym zastosowano rozwiązania architektoniczne tak przełomowe jak pomysły Bruneleschiego z okresu renesansu. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Plan złotego domu.
6. Tu właśnie w 1506 r. odkryto sławną Grupę Laokoona. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Hagesandros, Athenedoros, i Polydoros, Grupa Lakoona.
7. Powstały wtedy plotki, że to on sam kazał podpalić Rzym. Podejrzenie padło w końcu na chrześcijan. Wielu z nich uwięziono i poddano torturom, a niektórych skazano na śmierć, co uczynił tematem sławnego obrazu pt. ”Pochodnie Nerona” Henryk Siemiradzki. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Henryk Siemieradzki, Pochodnie Nerona.
8. Neron nie cieszył się zbyt długo domem, w którym – jak sam powiedział – mógł „mieszkać jak człowiek”. W 68 r. doszło do buntu legionów, potem gwardii pretoriańskiej, a senat uznał cesarza za wroga ojczyzny. Neron popełnił samobójstwo. Jego ostatnie słowa podobno brzmiały: „Qualis artifex pereo” – „Jakiż artysta ginie wraz ze mną”. Cesarz Wespazjan rozkaże potem zburzyć Domus Aurea i wznieść tu wielki amfiteatr, zwany dziś Koloseum, uroczyście otwarte w 80 r. Dodatkowo pojawia się ilustracja pod tytułem: Koloseum.
Autorni nieznany, Popiersie Nerona, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
m219eada768588779_0000000000009
Tacyt, Dzieła, Czytelnik, Warszawa 2014
Zadania
RV97XEgYxmFEC
Ćwiczenie 1
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady. a contrario Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a capite Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad fontes Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad finem Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad oculos Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a tergo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ex aequo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in gremio Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in merito Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł de integro Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in genere Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady. a contrario Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a capite Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad fontes Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad finem Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad oculos Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a tergo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ex aequo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in gremio Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in merito Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł de integro Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in genere Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady.
na równi, od tyłu, od nowego rozdziału, w ogólności, zazwyczaj, naocznie, na nowo, zbiorowo, do końca, przeciwnie, do źródeł, w istocie rzeczy
a contrario
a capite
ad fontes
ad finem
ad oculos
a tergo
ex aequo
in gremio
in merito
de integro
in genere
Ryumhj0WQP0sc
Ćwiczenie 2
Wskaż poprawny przekład łacińskich wyrażeń. Możliwe odpowiedzi: 1. satis superque - więcej niż dość, 2. facsimile - reprodukcja (dosł. rób podobne), 3. explicite - łącznie, domyślnie, 4. implicite - wyraźnie, jasno, 5. extremum - skrajność, 6. ante omnia - przede wszystkim, 7. ex memoria - dla pamięci
Zaznacz poprawny przekład łacińskich wyrażeń.
satis superque - więcej niż dość
facsimile - reprodukcja (dosł. rób podobne)
explicite - łącznie, domyślnie
implicite - wyraźnie, jasno
extremum - skrajność
ante omnia - przede wszystkim
ex memoria - dla pamięci
R1X6eO5WIvUgh
Ćwiczenie 3
Wskaż, które z łacińskich wyrażeń są antonimami. Możliwe odpowiedzi: 1. a tergo - ad finem, 2. explicite - implicite, 3. sensu largo - sensu stricto, 4. ab initio - ad finem, 5. ab initio - a fine
Wskaż, które z łacińskich wyrażeń są antonimami.
a tergo - ad finem
explicite - implicite
sensu largo - sensu stricto
ab initio - ad finem
ab initio - a fine
R1VgQ6ozSUUla
Ćwiczenie 4
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Gloria victis to parafraza słów Vae victis, które miał wypowiedzieć wódz Galów, Brennus, przyjmując od Rzymian okup - cenę za opuszczenie Miasta., 2. Zwrot sensu stricto wyraża treść analogiczną do sensu largo., 3. Fiscus non erubescit w zasadzie wyraża tę samą myśl co Pecunia non olet., 4. Horrendum to coś budzącego trwogę, coś, czego nie można się nie bać., 5. Rzymianie powiadali Absens carens - nieobecny traci., 6. Zwrot diem ex die wyraża treść przeciwną do in dies.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Gloria victis to parafraza słów Vae victis, które miał wypowiedzieć wódz Galów, Brennus, przyjmując od Rzymian okup - cenę za opuszczenie Miasta.
Zwrot sensu stricto wyraża treść analogiczną do sensu largo.
Fiscus non erubescit w zasadzie wyraża tę samą myśl co Pecunia non olet.
Horrendum to coś budzącego trwogę, coś, czego nie można się nie bać.
Zwrot diem ex die wyraża treść przeciwną do in dies.
RHXgtzfJVPZJn
Ćwiczenie 5
Uzupełnij poniższe zdania, cytaty tekstów kultury, łacińskimi wyrażeniami. Kopernik to nie Polak! Boże, co za tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis! Chopin po ojcu Francuz! (A. Libera, Madame) Powtarza jak mantrę - do źródeł wód, tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis, do źródeł. Przynosi mu to pewną chwilową ulgę. (P. Huelle, Ostatnia wieczerza ) …my, wsłuchani w mogiły męczenników tej samej sprawy, rozsiane po naszym kraju tak gęsto jak po żadnym innym, odpowiadamy hasłem, które przyniosła Eliza Orzeszkowa z cmentarzy powstania styczniowego: tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis - chwała zwyciężonym. (A. Libera, Madame ) Kiedy poznałem sztukę Bacona, przekonałem się, że tak nie jest. Bacon w swojej sztuce pokazuje tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis substancjalne zło. (B. Ziembicka, Najprostszą drogą: rozmowy z artystami ) Na garstce ziemi leżały guziki z Katynia. Frank nachylił się i przeczytał komentarz. Podniósł wzrok i zobaczył wyryte na ścianie tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis rękopisów wierszy Herberta. (Cz. Bielecki, Scenarzysta ) Ja, w geście dobroduszności, umożliwiłam mu obejrzenie tego od początku tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis. (B. Jędrasik, Gorączka ) A pochody pierwszomajowe za czasów łódzkich! Wszystkie redakcje stawiały się tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis. (J. Zaruba, Z pamiętników bywalca )
Uzupełnij poniższe zdania, cytaty tekstów kultury, łacińskimi wyrażeniami. Kopernik to nie Polak! Boże, co za tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis! Chopin po ojcu Francuz! (A. Libera, Madame) Powtarza jak mantrę - do źródeł wód, tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis, do źródeł. Przynosi mu to pewną chwilową ulgę. (P. Huelle, Ostatnia wieczerza ) …my, wsłuchani w mogiły męczenników tej samej sprawy, rozsiane po naszym kraju tak gęsto jak po żadnym innym, odpowiadamy hasłem, które przyniosła Eliza Orzeszkowa z cmentarzy powstania styczniowego: tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis - chwała zwyciężonym. (A. Libera, Madame ) Kiedy poznałem sztukę Bacona, przekonałem się, że tak nie jest. Bacon w swojej sztuce pokazuje tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis substancjalne zło. (B. Ziembicka, Najprostszą drogą: rozmowy z artystami ) Na garstce ziemi leżały guziki z Katynia. Frank nachylił się i przeczytał komentarz. Podniósł wzrok i zobaczył wyryte na ścianie tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis rękopisów wierszy Herberta. (Cz. Bielecki, Scenarzysta ) Ja, w geście dobroduszności, umożliwiłam mu obejrzenie tego od początku tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis. (B. Jędrasik, Gorączka ) A pochody pierwszomajowe za czasów łódzkich! Wszystkie redakcje stawiały się tu uzupełnij 1. horrendum, 2. facsimile, 3. ad oculos , 4. in gremio, 5. ad finem, 6. ad fontes , 7. gloria victis. (J. Zaruba, Z pamiętników bywalca )
Uzupełnij poniższe zdania, cytaty tekstów kultury, łacińskimi wyrażeniami.
facsimile, ad finem, gloria victis, ad fontes , ad oculos , horrendum, in gremio
Kopernik to nie Polak! Boże, co za ..........................! Chopin po ojcu Francuz! (A. Libera, Madame) Powtarza jak mantrę - do źródeł wód, .........................., do źródeł. Przynosi mu to pewną chwilową ulgę. (P. Huelle, Ostatnia wieczerza ) …my, wsłuchani w mogiły męczenników tej samej sprawy, rozsiane po naszym kraju tak gęsto jak po żadnym innym, odpowiadamy hasłem, które przyniosła Eliza Orzeszkowa z cmentarzy powstania styczniowego: .......................... - chwała zwyciężonym. (A. Libera, Madame ) Kiedy poznałem sztukę Bacona, przekonałem się, że tak nie jest. Bacon w swojej sztuce pokazuje .......................... substancjalne zło. (B. Ziembicka, Najprostszą drogą: rozmowy z artystami ) Na garstce ziemi leżały guziki z Katynia. Frank nachylił się i przeczytał komentarz. Podniósł wzrok i zobaczył wyryte na ścianie .......................... rękopisów wierszy Herberta. (Cz. Bielecki, Scenarzysta ) Ja, w geście dobroduszności, umożliwiłam mu obejrzenie tego od początku ........................... (B. Jędrasik, Gorączka ) A pochody pierwszomajowe za czasów łódzkich! Wszystkie redakcje stawiały się ........................... (J. Zaruba, Z pamiętników bywalca )
Polecenie 1
Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.
Pożar Rzymu
Sequitur clades, forte an dolo principis incertum, sed omnibus, quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt, gravior atque atrocior. Initium in ea parte circi ortum esse, quae Palatino Caelioque montibus contigua est. Nero non ante in urbem regressus est, quam domui eius, qua Palatium et Maecenatis hortos continuaverat, ignis propinquaret. Sed solacium populo exturbato ac profugo campum Martis ac monumenta Agrippae, hortos quin etiam suos patefacit et subitaria aedificia exstruxit, quae multitudinem inopem acciperent. Pervaserat rumor ipso tempore flagrantis urbis inisse eum domesticam scaenam et cecinisse Troianum excidium. Sexto demum die apud imas Esquilias finis incendio factus, prorutis per immensum aedificiis, ut continuae violentiae campus et velut vacuum caelum occurreret. Roma in regiones quattuordecim (XIV) dividitur, quarum quattuor integrae manebant, tres solo tenus deiectae, septem reliquis pauca tectorum vestigia supererant, lacera et semusta. źródłom219eada768588779_0000000000013źródło
R1DwdzaeVMyDw1
Ilustracja przedstawia obraz Humerta Roberta pod tytułem „Pożar Rzymu”. Na obrazie znajduje się widok na kamienne budowle, łukowaty most i znajdujące się za nim schody, na których widoczni są uciekający w popłochu ludzie. W oddali widoczny jest pożar i unoszące się ku niebu kłęby dymu. Akcja obrazu dzieje się w nocy.
Hubert Robert, „Pożar Rzymu”, 1785 r., Museum of modern art André Malraux - MuMa, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Przyporządkuj sentencje do autorów Sine ira et studio. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Qualis artifex pereo. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Arbiter elegantiae. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron
Przyporządkuj sentencje do autorów Sine ira et studio. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Qualis artifex pereo. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Arbiter elegantiae. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron
Przyporządkuj sentencje do autorów
Petroniusz, Tacyt, Neron
Sine ira et studio.
Qualis artifex pereo.
Arbiter elegantiae.
RRlN7dsBbQNyu
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj wydarzenia do dat. Pożar Rzymu Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Śmierć Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Spisek Pizona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Otwarcie Koloseum Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Objęcie władzy przez Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok
Przyporządkuj wydarzenia do dat. Pożar Rzymu Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Śmierć Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Spisek Pizona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Otwarcie Koloseum Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Objęcie władzy przez Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok
Przyporządkuj wydarzenia do dat.
54 r., 80 r., 64 r., 65 r., 68 r.
Pożar Rzymu
Śmierć Nerona
Spisek Pizona
Otwarcie Koloseum
Objęcie władzy przez Nerona
ReE9aA5biPabT
Ćwiczenie 8
Seneka, Tacyt czy Petroniusz. Wpisz autorów w odpowiednie miejsca. Roczniki - Tu uzupełnij Listy moralne do Lucyliusza - Tu uzupełnij Dzieje - Tu uzupełnij Satyryki - Tu uzupełnij
Seneka, Tacyt czy Petroniusz. Wpisz autorów w odpowiednie miejsca. Roczniki - Tu uzupełnij Listy moralne do Lucyliusza - Tu uzupełnij Dzieje - Tu uzupełnij Satyryki - Tu uzupełnij
Seneka, Tacyt czy Petroniusz. Wpisz autorów w odpowiednie miejsca.
Roczniki - ............ Listy moralne do Lucyliusza - ............ Dzieje - ............ Satyryki - ....................
m219eada768588779_0000000000012
Zdarzyło się nieszczęście, przypadkiem lub też wskutek nieznanej intrygi cesarza, od wszystkich jednak, które z powodu gwałtownych pożarów zdarzyły się w tym mieście, cięższe i gorsze. Pożar zaczął się w tej części miasta, która sąsiaduje ze wzgórzami Palatynu i Celiusza. Neron wrócił do miasta nie wcześniej, aż ogień zbliżył się do jego domu, którym połączył Palatyn i ogrody Mecenasa. Ale by dać pociechę bezdomnemu i uciekającemu ludowi, udostępnił Pole Marsowe, budowle Agryppy, a nawet swoje ogrody i wzniósł szybko budowle, by w nich przyjąć tłum ludzi bez środków do życia. Szerzyła się plotka, że w tym samym czasie, gdy miasto płonęło, wszedł na scenę swojego domu i śpiewał o pożarze Troi.
Szóstego wreszcie dnia ugaszono pożar u podnóża Eskwiliów, zburzywszy na rozległej przestrzeni miejskie budynki, aby pole i niejako puste niebo wyszło naprzeciw nieustannej gwałtowności pożaru. Rzym jest podzielony ma czternaście dzielnic. Cztery z nich pozostały nienaruszone, trzy zniszczone aż do gołej ziemi, w siedmiu ocalały nieliczne pozostałości domów, rozwalone i na wpół spalone.
Tłumaczenie: Autor opracowania
m219eada768588779_0000000000013
Tacitus, Annales, XV, 38‑43, fr.
Słowniki
Słownik pojęć
Hadrian
Hadrian
Publiusz Eliusz Hadrian (76‑138), cesarz rzymski w latach 117‑138.
Neron
Neron
Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus Neron (37‑68), cesarz rzymski w latach 54‑68.
Neron
Definicja: Neron
Petroniusz
Petroniusz
Gajusz Petroniusz Arbiter (zm. 65 r.), polityk i pisarz, autor powieści Satyryki
Seneka (Młodszy)
Seneka (Młodszy)
Lucjusz Anneusz Seneka (ok. 4 p.n.e.-65 n.e.), ur. w Kordubie (Hiszpania), stoik, wychowawca i doradca Nerona. Jego główne pisma filozoficzne to: Listy moralne do Lucyliusza, O życiu szczęśliwym i in. Autor jedynych zachowanych tragedii rzymskich.
Spisek Pizona
Spisek Pizona
Spisek na życie Nerona, wykryty w 65 r. Wielu spiskowców stracono, inni na rozkaz Nerona popełnili samobójstwo, m.in. Seneka i Petroniusz.
Tacyt
Tacyt
Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55‑120), wielki historyk rzymski; napisał: Żywot Agrykoli, Germanię, Dzieje, Roczniki.
Wespazjan
Wespazjan
Tytus Flawiusz Wespazjan (9‑79), cesarz rzymski w latach 69‑79, dał początek dynastii Flawiuszy (Wespazjan, Tytus, Domicjan).
Złoty Dom
Złoty Dom
Pałac cesarza Nerona wzniesiony w centrum Rzymu po wielkim pożarze.
Słownik łacińsko‑polski
RSvws0uLljJAmm219eada768588779_00000000000161
Słownik łacińsko‑polski. Poniżej widać hasła łacińskie, obok których pojawia się ikonka pozwalająca na odsłuchanie go. Pod każdym hasłem jest polskie tłumaczenie. U dołu strony znajduje się trzy przyciski: zmiana języków, edycja oraz przywróć słownik do stanu początkowego.
Słownik łacińsko‑polski. Poniżej widać hasła łacińskie, obok których pojawia się ikonka pozwalająca na odsłuchanie go. Pod każdym hasłem jest polskie tłumaczenie. U dołu strony znajduje się trzy przyciski: zmiana języków, edycja oraz przywróć słownik do stanu początkowego.
sequor, -i, secutus sum (3) iść za kim, następować, ustępować, postępować, towarzyszyć
Troianus, -a, -um trojański
vacuus, -a, -um pusty
Galeria dzieł sztuki
RJaJNFEGPwhby1
Ilustracja przedstawia portret Publiusza Korneliusza Tacyta. Obraz jest w kolorze czarno-białym. Na obrazie znajduje się mężczyzna widoczny z profilu.
Autor nieznany, „Publiusz Korneliusz Tacyt”, webstage.bg, CC BY 3.0
R12fOF6UoXcV31
Ilustracja przedstawia stronę Kodeksu zawierającego tekst „Annales”. Dookoła tekstu znajduje się zdobiona ramka. W lewym górnym znajduje się złoty inicjał.
Publiusz Korneliusz Tacyt, Kodeks zawierający tekst „Annales”, pl.pinterest.com, CC BY 3.0
R1bvuKsLorZ251
Ilustracja przedstawia popiersie Cesarza Trajana. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma krótkie włosy. Rzeźba została uszkodzona, w miejscu gdzie znajduje się nos.
Autor nieznany, „Portret Cesarza Trajana”, ok. 100 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
R1DwdzaeVMyDw1
Ilustracja przedstawia obraz Humerta Roberta pod tytułem „Pożar Rzymu”. Na obrazie znajduje się widok na kamienne budowle, łukowaty most i znajdujące się za nim schody, na których widoczni są uciekający w popłochu ludzie. W oddali widoczny jest pożar i unoszące się ku niebu kłęby dymu. Akcja obrazu dzieje się w nocy.
Hubert Robert, „Pożar Rzymu”, 1785 r., Museum of modern art André Malraux - MuMa, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
m219eada768588779_0000000000255
Bibliografia
Rzym i my. Wprowadzenie do literatury i kultury łacińskiej, tł. I. Lewandowski, W.M. Malinowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.
Słownik kultury antycznej, red. Ryszard Kulesza, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012
Colin Wells, Cesarstwo rzymskie, Prószyński i S‑ka,Warszawa 1992.
Elżbieta Makowiecka, Sztuka Rzymu od Augusta do Konstantyna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
Jan Safarewicz, Zarys historii języka łacińskiego., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986.
Jan Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
Janusz A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa‑Kraków 1999.
Maria Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, TRIO, Warszawa 2004.
Petroniusz, Satyryki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1968.
Pierre Grimal, Seneka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994.
Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.