Ważne daty

Pokolenie Pliniusza Młodszego

R1H6OpVS8yBZn

Pomnik przedstawia Kwintyliana, Jest to mężczyznę w średnim wieku, ubrany w togę i wznoszący prawą rękę ku górze. W lewej ręce trzyma zwój. Monument znajduje się na cokole. W tle znajdują się flagi państwowe i budynki z czerwonej cegły.

Lektura listów Gajusza Pliniusza Sekundusam33b74f3d58d2ac26_0000000000005Gajusza Pliniusza Sekundusa pozwala go poznać jako doskonałego obywatela, wcielenie cnót społecznych swego pokolenia – pokolenia Trajana, wychowanego według zasad retora Fabiusza Kwintylianam33b74f3d58d2ac26_0000000000004Fabiusza Kwintyliana.

Kwintylian (ok. 30–90) pochodził z Hiszpanii, był utalentowanym nauczycielem, który otrzymał od cesarza Wespazjana pensję, by uczył retorykiRetorykaretoryki w Rzymie. Jego uczniami zapewne byli Pliniusz i Tacytm33b74f3d58d2ac26_0000000000006Tacyt. Dzieło Kwintyliana, Institutio oratoria (Kształcenie mówcy), niezwykle popularne w czasach renesansu, może być i dziś czytane z trzech powodów. Po pierwsze, Kwintylian krytykuje filozofów rezygnujących z aktywności w życiu publicznym, a mówcom zaleca kierować się kryterium dobra. Po drugie, wytycza on dla retoryki nową drogę, która polega na łączeniu wielkości, wzniosłości i entuzjazmu. Po trzecie, dzieli się z nami wieloma refleksjami na temat kształcenia dzieci, nadaje odpowiednie znaczenie lekturze dzieł literackich i omawia problemy pedagogiki, odwołując się do tradycji stoików. Ważne miejsce w dziele Kwintyliana zajmuje Cyceron, jako ten obywatel, który działanie w sferze publicznej łączył z uprawianiem filozofii.

RlrUNY9Otugqa1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenzo Foppa pod tytułem „Mały Cyceron w trakcie lektury”. Na obrazie znajduje się młody chłopiec siedzący na betonowej ławce. Jest w trakcie czytania lektury.

Pliniusz Młodszy, wychowanek Kwintyliana, w swoich listach pokazuje, czego Trajanm33b74f3d58d2ac26_0000000000007Trajan wymaga od senatorów. Mają oni być przykładem dla innych: zakładać szkoły, czynić ze swoich domów ośrodki kultury i cywilizacji, współdziałać z władzą – w zgromadzeniu, w senacie, w sądzie. Dysponujemy dość bogatym materiałem literackim, zachowało się bowiem dziewięć ksiąg Listów Sekundusa, dziesiątą zaś księgę stanowi jego korespondencja z cesarzem (zachowały się także listy Trajana). Mamy okazję zaobserwować, jak Pliniusz wypełnia obowiązki, spędza czas wolny, pisze, poluje, bywa na wsi, w mieście, znamy jego myśli i wahania, mamy nawet opis obu jego willi.

R3NHCVEpjJ1Q71

Ilustracja przedstawia obraz Karla Friedricha Schinkela pod tytułem „Rekonstrukcja willi Pliniusza w Tuscis”. Na obrazie znajduje się willi Pliniusza. Jest to duży budynek z dwoma rzędami kolumn jedne nad drugimi. Obok niego znajdują się mniejsze budowle. Za willą rozciąga się krajobraz gór. Dookoła znajdują się liczne drzewa oraz krzewy.

Pliniusz jako doskonały urzędnik (był prokonsulem Bitynii nad M. Czarnym), potrafił w korespondencji podsunąć władcy pewne sugestie co do postępowania, np. z chrześcijanami albo przypomnieć przyjacielowi, jak bardzo powinien być ostrożny jako przyszły namiestnik prowincji Achai: Sit apud te honor antiquitati, sit ingentibus factis, sit fabulis quoque! Habe ante oculos hanc esse terram, quae nobis miserit iura, quae leges non victis, sed petentibus dederit, Athenas esse, quas adeas…. (Szanuj starożytność, szanuj wielkie czyny, szanuj nawet mity. Miej na względzie, że jest to ziemia, która przekazała nam prawa, która ustawy dała nie pokonanym, ale proszącym o nie, że to do Aten jedziesz…)

Źródło: Pliniusz Młodszy, Epistulae, 8.24, fragmenty, Wrocław 1837. Przekład: autor opracowania.

Jednym z najbardziej znanych listów Pliniusza jest ten, który napisał do swego przyjaciela Tacyta. Opisuje w nim wybuch Wezuwiusza i śmierć Pliniusza Starszego, pisarza i autora Historii naturalnej. Z listu wynika, że gdyby niedokończona praca nie zatrzymała go w domu, pewnie podzieliłby w 79 roku los swego wuja.

RjesaLCtbQ2lm1

Ilustracja przedstawia obraz Angelica Kauffmann pod tytułem „Pliniusz Młodszy i jego matka w Misenum”. Na obrazie znajduje się kilka postaci. Dwie kobiety siedzą na ławce, obok nich stoi mężczyzna. W tle za postaciami znajduje się widok na wzburzone wody i na dym unoszący się nad wulkanem. Ludzie na tym zdjęciu są przerażeni, mają zmartwione wyrazy twarzy.

Polecenie 1

Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.

R65bbd1953bDx1

Ilustracja przedstawia popiersie mężczyzny. Jest to posąg Cesarza Trajana. Mężczyzna na głowie ma wieniec oliwny.

C. Plinius Traiano imperatori salutem dicit
Propositus est libellus sine auctore multorum nomina continens. Qui negabant esse se Christianos aut fuisse, cum praetereunte me deos appellarent et imagini tuae, quam propter hoc iusseram cum simulacris numinum afferri, ture ac vino supplicarent, praeterea maledicerent Christo, dimittendos esse putavi.

Alii ab indice nominati esse Christianos dixerunt et mox negaverunt. Imaginem tuam et deorum simulacra venerati sunt et Christo maledixerunt. Affirmabant autem hanc fuisse summam vel culpae suae, vel erroris, quod essent soliti stato die ante lucem convenire carmenque Christo quasi deo dicere secum invicem seque sacramento non in scelus aliquod obstringere, sed ne furta, ne latrocinia, ne adulteria committerent, ne fidem fallerent.

Nihil aliud inveni quam superstitionem pravam, immodicam. Ideo dilata cognitione ad consulendum te decucurri. Visa est enim mihi res digna consulatione. Multi enim omnis aetatis, omnis ordinis, utriusque sexus etiam vocantur in periculum et vocabuntur. Neque civitatem tantum, sed vicos etiam agros superstitionis istius contagio pervagata est.

RZwK7GXXLstBB

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Źródło: Pliniusz Młodszy, Epistulae 10, 96, fragment, Wrocław 1837.

Tłumaczeniem33b74f3d58d2ac26_0000000000008Tłumaczenie:

R1HV4IPb1dtMH

Ćwiczenie 10

Podane niżej stwierdzenia nalezy okreslić jako „Prawda” lub „Fałsz”: żący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana grafika przedstawiająca kolumnę Trajana. Całość konstrukcji ma wysokość 39,83 m, sam trzon kolumny – 26,62 m. Wykonany jest z 17 kamiennych bębnów z marmuru kararyjskiego. Na szczycie kolumny znajduje się posąg świętego Piotra.Możliwe odpowiedzi: 1. Otaczały ją dwie biblioteki. 2. Budowla ta została wzniesiona na pamiątkę wojen z Partami. 3. Budowla ta stała na forum Trajana. 4. Ufundował ją cesarz Trajan.

Podane niżej stwierdzenia nalezy okreslić jako „Prawda” lub „Fałsz”: żący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana grafika przedstawiająca kolumnę Trajana. Całość konstrukcji ma wysokość 39,83 m, sam trzon kolumny – 26,62 m. Wykonany jest z 17 kamiennych bębnów z marmuru kararyjskiego. Na szczycie kolumny znajduje się posąg świętego Piotra.Możliwe odpowiedzi: 1. Otaczały ją dwie biblioteki. 2. Budowla ta została wzniesiona na pamiątkę wojen z Partami. 3. Budowla ta stała na forum Trajana. 4. Ufundował ją cesarz Trajan.

Zaznacz zdania zgodne z prawdą.

• Budowla ta stała na Forum Trajana.
• Budowla ta została ona wzniesiona na pamiątkę wojen z Partami.
• Otaczały ją dwie biblioteki.
• Ufundował ją cesarz Trajan.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

Rt2Xk6n2scP1o1

Ilustracja przedstawia obraz Tomása Lópeza Enguídanosa pt. „Portret Marka Fabiusza Kwintiliana”. Mężczyzna ma na głowie wieniec oliwny. Spogląda w prawą stronę.

RlrUNY9Otugqa1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenzo Foppa pod tytułem „Mały Cyceron w trakcie lektury”. Na obrazie znajduje się młody chłopiec siedzący na betonowej ławce. Jest w trakcie czytania lektury.

R3NHCVEpjJ1Q71

Ilustracja przedstawia obraz Karla Friedricha Schinkela pod tytułem „Rekonstrukcja willi Pliniusza w Tuscis”. Na obrazie znajduje się willi Pliniusza. Jest to duży budynek z dwoma rzędami kolumn jedne nad drugimi. Obok niego znajdują się mniejsze budowle. Za willą rozciąga się krajobraz gór. Dookoła znajdują się liczne drzewa oraz krzewy.

RjesaLCtbQ2lm1

Ilustracja przedstawia obraz Angelica Kauffmann pod tytułem „Pliniusz Młodszy i jego matka w Misenum”. Na obrazie znajduje się kilka postaci. Dwie kobiety siedzą na ławce, obok nich stoi mężczyzna. W tle za postaciami znajduje się widok na wzburzone wody i na dym unoszący się nad wulkanem. Ludzie na tym zdjęciu są przerażeni, mają zmartwione wyrazy twarzy.

R65bbd1953bDx1

Ilustracja przedstawia popiersie mężczyzny. Jest to posąg Cesarza Trajana. Mężczyzna na głowie ma wieniec oliwny.

ROUho9iv7BJih1

Ilustracja przedstawia obraz pt. „Łukasz maluje ikonę Matki Bożej Hodegetrii”. Na obrazie znajduje się święty siedzący na krześle. Mężczyzna maluje obraz znajdujący się na sztaludze.

R30VW00zdm9Wu1

Ilustracja przedstawia sylwetkę postaci. Jest ona okryta materiałem. Widoczne są tylko jej oczy.

Bibliografia

J. A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa–Kraków 1999.

C. Wells, Cesarstwo rzymskie, Warszawa 1992.

M. Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2004.

Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012.

E. Makowiecka, Sztuka Rzymu od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010.

Rzym i my. Wprowadzenie do literatury i kultury łacińskiej, tł. I. Lewandowski, W.M. Malinowski, Poznań 2009.

Tacyt, Dzieła, Warszawa 2014.

Pliniusz Młodszy, Listy, Ks. I–VII, Częstochowa 1967.

L. Winniczuk, Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987.