Z ortografią za pan brat

Pisownia wyrazów z „ą”, „ę”, „em”, „om”

Drodzy uczniowie! Ortografia jest niezwykle ważna kiedy posługujemy się odmianą pisaną języka. Świadczy o nas samych, o szacunku dla języka ojczystego. Jej nieznajomość może nam utrudnić szkolne życie. Dlatego też znajomość reguł ortograficznych trzeba utrwalać. Takie właśnie zadanie będziemy realizować na dzisiejszych zajęciach. Bliżej przyjrzymy się pisowni wyrazów z „ą”, „ę”, „em”, „om”.

A teraz czas zabrać się do pracy.

1. Cele

Wiadomości

– rozszerzenie znajomości reguł ortograficznych,

Umiejętności

– kształcenie umiejętności bezbłędnego posługiwania się odmiana pisaną języka ojczystego,

– kształcenie sprawności myślenia.

Uczeń potrafi:

– poprawnie zapisać poznane wyrazy,

– sprawnie korzystać ze słownika ortograficznego,

– uzasadnić pisownię wyrazów z „ą”, „ę”, „em”, „om”,

– odmieniać wyrazy przez przypadki.

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

– pogadanka heurystyczna

– metoda zajęć praktycznych.

Formy pracy:

– indywidualna,

– zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

Słowniki ortograficzne, karty pracy ucznia,

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Uczniowie przypominają znane im reguły ortograficzne.

2. Zapisanie tematu na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Zebranie i zapisanie reguł związanych z pisownią „ą”, „ę”, „em”, „om”.

W tym celu uczniowie korzystają z zasobów własnej pamięci, jak i słowników ortograficznych.

Nauczyciel może się wspomóc materiałami przygotowanymi w formie prezentacji lub też tablicy poglądowej.

Literę „ę” piszemy bez względu na wymowę:

– w mianowniku, bierniku i wołaczu liczby pojedynczej niektórych rzeczowników rodzaju nijakiego, np.: imię, plemię, ramię, cielę, prosię, szczenię, kurczę, strzemię, dziecię, jagnię, znamię,

– w bierniku liczby pojedynczej rzeczowników żeńskich zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską, np.:

półkę, książkę, bibliotekę, matkę, siostrę, sprawę

WYJĄTEK – panią,

– w bierniku liczby pojedynczej zaimków osobowych, np.: mnie, cię.

Literę „ą” piszemy:

– w narzędniku liczby pojedynczej rzeczowników, przymiotników i zaimków rodzaju żeńskiego zgodnie z wymową, np.: ciekawą przygodą, zieloną łąką, moja koleżanką,

– w rzeczownikach rodzaju męskiego zakończonych w mianowniku na -a, -o, np.: władcą, monarchą,

– w bierniku liczby pojedynczej przymiotników i zaimków rodzaju żeńskiego, np.: starszą, wyższą, szczupłą, moją, twoją, naszą,

– w dopełniaczu liczby mnogiej rzeczowników nijakich, które kończą się w mianowniku liczby pojedynczej na -ę, np.: dziewczę – dziewcząt, niemowlę – niemowląt, kurczę – kurcząt,

Połączenie literowe „om” piszemy:

– w celowniku liczby mnogiej rzeczowników żeńskich, męskich i nijakich, np.: sprawom, dziewczynkom, portom, kątom, spojrzeniom, zdarzeniom.

Połączenie literowe „em” piszemy:

– w narzędniku liczby pojedynczej rzeczowników męskich i nijakich, np.: bratem, chłopcem, słońcem, oknem.

2. Przejście ze sfery rozważań nad ortografią do części ćwiczeniowej zawartej w karcie pracy ucznia.

Przygotowane zestawy ćwiczeń mają za zadanie utrwalić i sprawdzić znajomość pisowni wyrazów z „ą”, „ę”, „em”, „om”. Ćwiczenia pod kierunkiem nauczyciela uczniowie rozwiązują indywidualnie bądź też zbiorowo. Formę pracy nauczyciel dobiera pod kątem zaawansowania wiedzy uczniów, jak też poziomu trudności poszczególnych ćwiczeń.

Faza podsumowująca

Przeprowadzenie krótkiego dyktanda sprawdzającego.

Po napisaniu dyktanda uczniowie w słownikach ortograficznych sprawdzają wyrazy, z którymi mieli problemy. Następnie nauczyciel omawia zapisany wcześniej tekst.

5. Bibliografia

Gawdzik Witold, Ortografia na wesoło i na serio, Warszawa 2003, Wydawnictwo Oświata.

Polański Edward, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1995, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Nowy słownik ortograficzny z zasadami pisowni i interpunkcji, pod red. Edwarda Polańskiego, Warszawa 2000, PWN.

Wójcik Janina, Nauka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1990, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Powtórzę i zapamiętam reguły zwiazane z pisownią wyrazów z „ą”, „ę”, „em”, „om”.

7. Czas trwania lekcji

45 minut