Z polskich podań
Podania (inaczej: klechdy) to opowieści ludowe, od wieków przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie. Z czasem zapisywane. Są silnie związane z narodem, regionem lub miejscowością. Bohaterowie podań to postacie, które swoją postawą i zachowaniem utrwaliły się w wyobraźni danej społeczności np. historyczni władcy, królowe, wojownicy, lokalni bohaterzy, jak również te, stworzone przez ludzką fantazję: diabły (Boruta), czarownicy (Pan Twardowski), syreny. W fabule podań można znaleźć elementy historyczne, np. nazwę miejscowości, regionu, imię władcy lub inny detal, który pomaga umieścić wydarzenia w konkretnym miejscu lub czasie. Podania wyjaśniają przyczyny powstania miejscowości, krain geograficznych, pewnych tradycji, tłumaczą etymologię nazw geograficznych czy miejscowości. Każdy region, miasto, miasteczko mają swoje podania, zwane czasem klechdami.
Najbardziej znane to historia Warsa i Sawy, podanie o Wandzie, Lechu czy królu Popielu.
Wskaż na mapie Polski Bolesława Chrobrego historyczne miejsca: Gniezno, jezioro Gopło i Kruszwicę.
Sprawdź w dostępnych źródłach, w jakim województwie znajduje się dziś Gniezno, jezioro Gopło i Kruszwica.
W jakim kierunku od Gniezna znajduje się Kruszwica?
- północnym
- południowym
- wschodnim
- zachodnim
Podanie o PopieluNiedaleko od Gniezna, nad jeziorem Gopłem, wznosił się gród Kruszwica. Tam mieszkał książę Popiel, jeden z następców Lecha, i rządził krajem groźnie i surowo. Chciał większej władzy, niż mieli jego poprzednicy. Chciał rządzić sam, nie pytając nikogo o radę. Żona Niemka opowiadała mu nieraz, że tak rządzą książęta w Niemczech.
A w Polsce z dawna był obyczaj, że kniaźkniaź w ważniejszych sprawach zwoływał radę starszych kmieci, czyli gospodarzy, właścicieli ziemi. Taka rada, z kmieci złożona, nazywała się wiecem. Popiel nie chciał zwoływać wieców, a kmiecie rozgniewani o to, nie chcieli z nim chodzić na wojnę, odmawiali mu posłuszeństwa.
Popiel się obawiał, że z tego zatargu skorzystają jego stryjowiestryjowie: połączą się z kmieciami i odbiorą mu władzę. Zaprosił więc stryjów na ucztę, żona przyprawiła trucizną miód i wino i otruła wszystkich.
Trupy wrzucono do Gopła.
Zbrodnia jednak została prędko ukarana. Z ciał potopionych stryjów wylęgły się tysiące myszy i wyruszyły wszystkie do Kruszwicy, prosto na dwór zbrodniarza.
Przerażony Popiel, nie umiejąc walczyć z takim nieprzyjacielem, ratował się ucieczką i z całą rodziną szukał schronienia w murowanej wieży, wznoszącej się pośród jeziora na wyspie. Lecz myszy popłynęły za nim, dopadły go na wieży i zagryzły.
Źródło: Cecylia Niewiadomska, Podanie o Popielu, [w:] tegoż, Czasy przedchrześcijańskie, Warszawa 1918.
Wybierz pięć pozytywnych cech władcy i ułóż zdania według wzoru:
TROSKLIWY:
Troszczy się o dobro obywateli swojego kraju.
Poprawnie utworzone formy D. lp. i lm. od rzeczownika książę to…
- księciu i księciom.
- księcia i książąt.
- księciu i książętom.
- księcia i księciów.