Zachowania prozdrowotne oraz zagrażające zdrowiu ludzi
Zdrowie to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. Wpływ na nie ma wiele różnych czynników – pewne zachowania sprzyjają zdrowiu, a inne mu szkodzą. O tym, jak zachować dobre zdrowie i je pielęgnować a czego unikać dowiesz się z tego e‑materiału.
wskazywać i odróżniać zachowania korzystne i niekorzystne dla zdrowia,
wyjaśniać, jaki wpływ na zdrowie ma styl życia,
wymieniać sytuacje i czynniki zagrażające zdrowiu w szkole, domu i na drogach,
wskazywać sposoby eliminowania zagrożeń dla zdrowia.
1. Korzyści i potencjalne zagrożenia wynikające z prowadzonego stylu życia
W pierwszej części e‑materiału skupimy się na tym, jakich korzyści i zagrożeń możesz doświadczyć w rezultacie stylu życia, który prowadzisz. W drugiej natomiast przyjrzymy się czynnikom mniej zależnym od Ciebie, związanym również z Twoim otoczeniem. Przekonasz się zarówno czynniki zależne jak i niezależne od Ciebie wpływają na Twoje zdrowie i życie. Wato zatem je poznać i kształtować lub dostosować się tak by jakość życia i stan zdrowia był najlepszy.
Zacznijmy od czynników związanych ze sposobem i stylem życia. Styl życia to sposób codziennych zachowań jakie są charakterystyczne dla poszczególnych ludzi lub grup społecznych.
1.1. Rytm dobowy, organizacja czasu
Twoje zdrowie zależy od czynników zależnych od Ciebie, ale także od tych na które nie masz wpływu lub Twój wpływ jest znikomy. Takim czynnikiem, który jest w dużej mierze niezależny, jest dobowy rytm funkcjonowania organizmów. Dobowy rytm funkcjonowania to ciąg powtarzalnych zmian jakie zachodzą w naszym organizmie wraz z upływem dnia. Zmiany te dotyczą na przykład produkcji hormonów, zmian temperatury ciała, łaknienia i aktywności umysłowej. Poznając rytm dobowy można dostosować do niego swoje działania i dzięki temu funkcjonować zgodnie z potrzebami i możliwościami swojego ciała. Możemy odpoczywać, gdy nadchodzi noc, uczyć się, gdy mamy najwyższą wydolność umysłową, uprawiać sport, gdy nasze mięśnie są już do tego przygotowane, odżywiać się, gdy organizm przygotowany jest na pobieranie pokarmu. Zaburzanie rytmu dobowego np. przez późne chodzenie spać lub nieregularne posiłki prowadzi do wyczerpania organizmu i chorób.
Zaburzenia rytmu dobowego mogą następować w wyniku niewłaściwego planowania działań w ciągu dnia. Złe planowanie działań ma związek na przykład z odkładaniem rzeczy ważnych na później. Zapewne wiesz jakie są konsekwencje niesystematycznego odrabiania lekcji lub przygotowywania się do sprawdzianów „na ostatnią chwilę”. Działanie pod presją czasu, które jest wynikiem złej organizacji pacy powadzi do zaburzeń snu (stres), skracania czasu snu i pomijania posiłków (bo zadanie trzeba wykonać), negatywnego pobudzenia w relacjach międzyludzkich.
Warto zastanowić się dlaczego mamy skłonność do odkładania niektórych zadań na później pomimo tego, że mamy świadomość że są ważne i będziemy musieli je wykonać. Odpowiedzią na to może być eksperyment, jaki możesz przeprowadzić. Eksperyment polega na tym, że opiszesz jeden dzień swojego życia. Zapisz na kartce co masz do wykonania kolejnego dnia. Następnego dnia od rana zapamiętaj lub zapisz czym się zajmowałeś i jakie uczucia temu towarzyszyły. Wieczorem porównaj plan z poprzedniego dnia, z tym co zostało wykonane. Jeśli są różnice, to należy ustalić czym były spowodowane. Czy odłożone zostały zadania, które są trudniejsze, a wykonane te, które były łatwiejsze? Przeanalizuj jakie uczucia towarzyszyły wykonywaniu zadań. Czy chętniej wybierane były zadania dające szybką satysfakcję, czy te które wymagają dużego wysiłku, a na efekty trzeba poczekać? Odkładanie zadań, szczególnie tych, które są trudne, ale konieczne do wykonania może skutkować narastaniem frustracji i błędami wynikającymi z działania pod presją czasu. Dlatego dobre planowanie i konsekwentne realizowanie zadań pozwala ograniczyć stres lub go wyeliminować.
1.2. Odżywianie
To, w jaki sposób się odżywiasz, ma ogromny wpływ na to czy jesteś i będziesz zdrowy. Już po spożyciu posiłku możesz odczuć jego skutki np. senność, ociężałość lub wzrost energii i zadowolenia. Sposób, częstotliwość i jakość odżywiania (dobór składników pokarmowych) wpływają na to jak będziemy funkcjonować każdego dnia i jak będzie wyglądało nasze zdrowie w przyszłości. Dlatego należy zadbać o to co, jak i kiedy jemy.
Dzięki prawidłowemu odżywianiu, czyli prawidłowej liczbie i jakości posiłków, możesz wpływać na to, ile energii masz rano przed pójściem do szkoły, jak długo będziesz w niej skupiony, jak dużą część informacji zapamiętasz bez konieczności jej powtarzania, wreszcie w jakiej formie będziesz po powrocie do domu.
Sposób odżywiania to inaczej dieta. Istnieją liczne rodzaje diet i różne propozycje właściwego ich doboru. Bez wątpienia pierwszym dobrym krokiem przy doborze diety jest zastanowienie się nad tym, czego potrzebuje nasz organizm, aby prawidłowo funkcjonować. Dobierając dietę musimy pamiętać, aby żywność była wartościowa, czyli zawierała niezbędne dla organizmu składniki (białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne), a nie zawierała substancji szkodliwych np. konserwantów, polepszaczy smaku lub zapachu. Warto także sprawdzić pochodzenie żywności i wybierać produkty z ekologicznych upraw. Jeśli mamy trudności z prawidłowym doborem diety warto skonsultować ją z dietetykiem lub lekarzem.
1.3. Odżywki i używki
W gronie różnych osób możesz spotkać się ze stosowaniem przez nie budzących wątpliwości używekużywek. Wśród osób starszych częściej będą to np. papierosy, wśród młodszych mogą to być groźne substancje psychoaktywnepsychoaktywne, takie jak dopalacze, narkotyki.
Pamiętaj, że stosowanie substancji psychoaktywnych to najgorszy możliwy pomysł na zwiększenie wydajności swojego organizmu. W krótkim okresie może spowodować całe spektrum reakcji - od nadmiernego pobudzenia, przez ospałość, zatrzymanie akcji serca, po zgon.
W długim okresie, nadużywanie np. tytoniu może m.in. powodować przewlekłe choroby płuc, serca, żył, zębów i w zasadzie łatwiej byłoby określić jakich chorób powodować nie może. Podobne efekty ma długotrwałe nadużywanie alkoholu, gdzie narażone są m.in. układ pokarmowy, wątroba, trzustka.
Stosowanie substancji o charakterze narkotycznym może jeszcze zwielokratniać zarysowane wyżej konsekwencje.
W diecie różnych osób pojawiają się odżywki, czyli środki spożywcze o zwiększonej wartości odżywczej i dietetycznej.
Są to substancje, które muszą być spożywane pod ścisłą kontrolą lekarzy lub dietetyków, gdyż ich wpływ na zdrowie i życie ludzi jest bardzo silny. Mogą przynieść bardzo dobre rezultaty zdrowotne, ale także stosowane nieumiejętnie oraz bez kontroli mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji np. zaburzenia krążenia, uszkodzenia wątroby i nerek,
Środki takie spożywane są najczęściej przez sportowców, którzy mają zwiększone zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze. Inną grupą osób dla której przygotowano takie substancje są ludzie po operacjach, którzy przechodzą rekonwalescencję.
Są także odżywki, które pozwalają uzupełnić braki niektórych substancji np. witamin. Należy jednak pamiętać o tym, że ich stosowanie nie jest bez znaczenia dla zdrowia. Nadmiar witamin szczególnie tych, które rozpuszczają się w tłuszczach (A, D, E, K) może być szkodliwy. Objawami przewitaminizowania mogą być między innymi drażliwość, utarta apetytu, osłabienie mięśni, nudności, wymioty, zmiany barwy skóry, krwotoki. Dlatego pamiętaj, że jeśli chcesz spożywać odżywki musisz skonsultować to ze specjalistami np. lekarzem lub dietetykiem.
1.4. Aktywność fizyczna
Ostatnią z omówionych w tej części grupą czynników mogących mieć głównie charakter prozdrowotny jest rozważnie podejmowany ruch i uprawiany sport.
Podejmowanie aktywności fizycznej daje organizmowi ludzkiemu wiele korzyści. Dobrze jest pamiętać, że nasz mózg potrzebuje odżywienia i dotlenienia. O potrzebie dobrania właściwej diety mogłeś znaleźć informacje we wcześniejszej części materiału. Dotlenienie mózgu jest konieczne, aby sprawnie pracował. Mózg można dotleniać poprzez aktywność fizyczną, która może przejawić się na przykład w zwykłym spacerze. Ponadto nie należy zapominać o wietrzeniu pomieszczeń. Wymiana powietrza w pomieszczeniach pozwala na zmianę składu tego powietrza (zwiększenie zawartości tlenu i pozbycie się nadmiaru dwutlenku węgla).
Podejmując aktywność fizyczną na zewnątrz warto zwrócić uwagę na zanieczyszczenie powietrza w wielu miastach i w okolicach dużych zakładów przemysłowych. Zjawisko to przybiera często formę smogusmogu. Dlatego zanim wybierzesz się na spacer zapoznaj się z informacjami dotyczącymi jakości powietrza w Twojej okolicy. Alternatywą dla wietrzenia pomieszczeń może być korzystanie z klimatyzacji.
Wracając do sportu, jego uprawianie w umiarkowanym zakresie intensywności, wpływa korzystnie na organizm człowieka. Podczas ruchu następuje lepsze ukrwienie wszystkich komórek ciała i dzięki temu lepsze ich odżywienie i dotlenienie. Rozważnie uprawiany sport powoduje wydzielanie endorfin (hormonów, które wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie).
Jeżeli chcemy sport uprawiać profesjonalnie, warto to robić pod okiem specjalisty, który jest w stanie zapewnić nam nie tylko bezpieczny trening. Trener zaplanuje cały proces rozwoju fizycznego i po kondycji w taki sposób, aby nie doprowadzić do kontuzji lub utraty zdrowia. Trenując zbyt intensywnie bez opieki specjalisty możemy wyrządzić sobie więcej szkód niż korzyści.
Powyższe zagadnienia zapamiętasz lepiej dzięki poniższej animacji.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R11jBupbzwYX2
W animacji jest mowa o takich elementach dotyczących zdrowia jak: odżywianie, planowanie swoich codziennych obowiązków, stosowanie napojów czy batonów energetycznych, środków dopingujących, palenie papierosów, aktywność fizyczna.
2. Zagrożenia dla zdrowia związane z otoczeniem – ryzyko wypadków w domu, szkole, na drodze
Wypadki mogą przytrafić się każdemu, zawsze i wszędzie. Najczęściej zdarzają się tam, gdzie spędzamy dużo czasu, czyli w domu, a w przypadku uczniów – także w szkole i w drodze do szkoły. Poniżej wypunktowano najczęstsze przyczyny wypadków.
2.1. Wypadki w domu
Dom to miejsce, w którym spędzamy najwięcej czasu wykonując różne czynności związane na przykład z przygotowywaniem posiłków, sprzątaniem, naprawianiem różnych sprzętów, remontami. Podczas wykonywania tych czynności pojawiają się sytuacje, czynniki, które mogą być przyczyną wypadków. Wypadki zdarzają się podczas:
napraw instalacji elektrycznej, np. wymiany gniazdek, żarówek;
korzystania z uszkodzonych włączników, przedłużaczy, zasilaczy;
korzystania z uszkodzonych stołków, krzeseł,
korzystania z niedokładnie powieszonych szafek, półek;
poślizgnięcia na mokrej powierzchni;
niewłaściwego używania środków chemii domowej;
gotowania posiłków lub odgrzewania ich w kuchenkach mikrofalowych;
zbyt szybkiego poruszania się w pomieszczeniach.
Skutkiem takich wypadków są najczęściej:
skaleczenia lub stłuczenia;
złamania kończyn lub zwichnięcia stawów;
poparzenia termiczne i chemiczne;
rany kłute i szarpane;
uraz
2.2. Wypadki na drodze
Ta kategoria wypadków ma często pośrednie przyczyny w naszym własnym zachowaniu i wiedzy. Pierwszą kwestią jest znajomość przepisów ruchu drogowego.
Na polskich drogach problemem jest nie tylko łamanie przepisów przez kierowców, ale również niefrasobliwość pieszych i użytkowników takich pojazdów, jak rowery czy hulajnogi. Często jest to przyczyną niepotrzebnych zdarzeń drogowych, których można uniknąć.
Zanim uzyskasz prawo jazdy, musisz znać prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego.
Spośród najbardziej ryzykownych zachowań związanych z ruchem pieszym wymieńmy:
korzystanie z urządzeń mobilnych, np. telefonów, w czasie przechodzenia przez przejście dla pieszych;
nagłe wejście przed nadjeżdżający pojazd;
korzystanie z drogi w celu, do którego nie służy, np. siedzenie na niej;
ignorowanie kierunku ruchu, znaków i sygnalizacji świetlnej.
Część z powyższych zachowań dotyczy również jazdy na rowerach lub hulajnogach. Przepisy prawa zabraniają osobom kierującym pojazdem (również jednośladem np. rowerem) powadzenia rozmów przez telefon, ponieważ jest to częsta przyczyna wypadków. Wypadkiem kończy się także najczęściej niestosowanie się do przepisów ruchu drogowego lub nagłe wjechanie przed nadjeżdżający samochód.
2.3. Wypadki w szkole
Wypadki mogą Ci się również przytrafić w miejscu, w którym się uczysz. Mogą mieć różne przyczyny, częściowo pokrywające się z tymi, które już wskazano wyżej. Należą do nich:
Wypadki w salach gimnastycznych, na boiskach lub w obiektach sportowych. Mogą one być skutkiem niewłaściwego uprawiania sportu (kontuzje) lub nieodpowiedzialnych zachowań, w szczególności niewłaściwego użytkowania urządzeń sportowych i niestosowania się do regulaminu takich miejsc.
Wypadki w salach lekcyjnych i pracowniach. To grupa wypadków, które następują na skutek niewłaściwego posługiwania się wyposażeniem sal lekcyjnych oraz nieprzestrzegania regulaminu pracowni. W wielu salach lekcyjnych znajdują się preparaty i substancje niebezpieczne, które służą zarówno do powadzenia lekcji jak i utrzymania czystości w sali np. płyn do zmywania białych tablic, odczynniki chemiczne.
Wypadki w ciągach komunikacyjnych - są to wypadki wynikające z nadmiernego ruchu, pośpiechu lub tłoku na schodach, klatkach schodowych, przy wejściach do wind.
Wypadki w drodze do i ze szkoły są np. rezultatem nieuwagi podczas przechodzenia przez jezdnię, wsiadania lub wysiadania do pojazdów komunikacji zbiorowej, nieostrożnej jazdy rowerem lub hulajnogą, a także nieuwagi lub brawury kierowców.
Wypadki na stołówkach to często poślizgnięcia, oparzenia lub skaleczenia. Powstają na skutek niewłaściwego posługiwania się sztućcami lub rozlania gorących potraw.
W utrwaleniu wiedzy zawartej w tej sekcji, pomoże Ci poniższa prezentacja multimedialna.
Pamiętaj także, że część zdarzeń ma charakter losowy - zarówno tych korzystnych dla zdrowia, jak i tych niekorzystnych. Grupy przypadków niekorzystnych nie możemy w pełni przewidzieć, ale w przygotowaniu się na nie może nam pomóc nasza spostrzegawczość, czujność oraz wiedza.
Zagrożenia w domu, w szkole i na drodze.
W każdym momencie dnia codziennego występują sytuacje, które mogą spowodować zagrożenie dla naszego zdrowia lub życia. Warto zastanowić się, jak się przed nimi ustrzec.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RfyBE35F0ZgY2
Film przedstawia młodego chłopca w sportowych ubraniach. Siedzi na trawie, a z jego prawej strony widoczny jest przewrócony rower. Z prawej strony ekranu, przy chłopcu, klęka kobieta w kremowych ubraniach. Przykleja plaster na kolano chłopca.
W szkole spędzasz dużo czasu. Zwykle jest ona miejscem bezpiecznym, tym niemniej mogą zdarzyć się sytuacje zagrożenia zdrowia lub życia uczniów.
Mają one miejsce w ciągach komunikacyjnych, czyli np. na korytarzu, na schodach, a także w salach lekcyjnych czy w sali gimnastycznej. Uczniowie, którzy biegają, popychają innych, rozlewają napoje, stwarzają niebezpieczeństwo dla siebie i swoich kolegów.
Zagrożenie może pojawić się również, gdy nastąpi awaria urządzeń znajdujących się w szkole. Dlatego, gdy zaobserwujesz niebezpieczną sytuację, natychmiast powiadom o tym nauczycieli lub innych pracowników szkoły.
Drogi publiczne to także miejsca występowania sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu. Aby zminimalizować ryzyko, uczestnicy ruchu drogowego powinni bezwarunkowo przestrzegać przepisów ruchu drogowego. Ponadto warto stosować zasadę ograniczonego zaufania wobec pozostałych osób znajdujących się w przestrzeni publicznej. Zanim wejdzie lub wjedzie się na drogę, ścieżkę rowerową lub chodnik, warto upewnić się, że jest to bezpieczne.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rwo4QOZRwr235
Film przedstawia grupę dzieci w wieku szkolnym, które idą betonową ścieżką. Z obu stron rośnie zielona trawa i krzewy.
Bezpieczeństwo w przestrzeni publicznej można zapewnić sobie dzięki poruszaniu się po wyznaczonych drogach. Tam, gdzie nie ma chodników, należy poruszać się lewą stroną jezdni, tak aby widzieć nadjeżdżające z przeciwka pojazdy.
Poruszając się pod drodze, należy zachować ostrożność – np. chodzić po chodniku, a nie po krawężniku. Ryzykowne zachowania mogą prowadzić m.in. do urazu kończyn, np. stłuczenia, skręcenia lub otarcia.
Pamiętaj, aby nie korzystać z telefonu podczas przechodzenia przez jezdnie lub ścieżki rowerowe. Takie rozproszenie uwagi nie sprzyja bezpieczeństwu na drodze.
Bezpieczeństwo na drodze poprawiają:
urządzenia i gadżety odblaskowe,
urządzenia oświetleniowe,
jasna lub odblaskowa odzież.
Dbaj o to, aby być widocznym. Szczególnie ważne jest to w warunkach pogorszonej widoczności, czyli w trakcie i po zmierzchu, podczas opadów atmosferycznych oraz zachodu lub wschodu słońca, gdy kierujący pojazdami są oślepiani jego promieniami.
Nie zakładaj, że kierowca Cię widzi. Weź pod uwagę, że może Cię nie zauważyć i staraj się zejść pojazdowi z drogi.
Bądź bezpieczny podczas spędzania wolnego czasu. W takich sytuacjach szczególnie dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych.
Wyruszając na wycieczkę, informuj bliskie Ci osoby o tym, gdzie się wybierasz i kiedy wrócisz.
Jeśli planujesz dłuższy pobyt poza domem, pamiętaj o zabraniu jedzenia i picia oraz naładowanego telefonu.
Będąc nad wodą korzystaj z kapoków ratunkowych, gdy pływasz kajakiem, rowerem wodnym czy łódką. Odzież ochronna jest niezbędna nawet dla osób, które potrafią doskonale pływać.
Pamiętaj, że pływanie lub skakanie do wody jest możliwe tylko w wyznaczonych miejscach, gdzie nadzór nad kąpieliskiem sprawują ratownicy wodni.
Smażenie, gotowanie, pieczenie i prasowanie to jedne z wielu czynności wykonywanych codziennie w domu.
Podczas każdej z nich powstaje wysoka temperatura.
Nieostrożność, pośpiech oraz brak uwagi mogą być przyczynami poparzeń.
Pamiętaj, że nie tylko Ty możesz być zagrożony. Dlatego odstawiaj gorące urządzenia w takie miejsce, aby nie narazić nikogo na poparzenie. Ustawiaj gotujące się potrawy stabilnie na kuchence. Jeśli w pobliżu są małe dzieci, dbaj o to, aby wszystkie gorące przedmioty były poza zasięgiem ich rąk.
Porażenie prądem to jedna z częstych przyczyn wypadków w domu i w pracy.
Posługując się urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi należy przestrzegać zasad ich używania.
Nigdy nie demontuj osłon takich urządzeń. Pamiętaj, żeby włączać i wyłączać je suchymi rękami. W przypadku zauważenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu sprzętów elektrycznych i elektronicznych, odłącz je od źródła zasilania i poinformuj dorosłych o swojej obserwacji.
Codziennie korzystasz z wielu przedmiotów, które są potencjalnym źródłem niebezpieczeństwa. Szczególnie ostrożnie obchodź się z artykułami chemicznymi używanymi w gospodarstwie domowym. Nigdy nie przelewaj i nie przesypuj ich do opakowań po napojach lub innych produktach spożywczych. Ostrych przedmiotów, takich jak noże, krajalnice, używaj zawsze, zachowując szczególną ostrożność. Zabezpiecz wystające krawędzie mebli, szczególnie w miejscach intensywnie użytkowanych. Używając szklanych lub ceramicznych naczyń, dbaj o to, aby ich nie potłuc i nie skaleczyć się ostrymi odłamkami. Zachowuj ostrożność także w pomieszczeniach, w których znajdują się szklane przegrody, meble lub drzwi. Częstą przyczyną wypadków w domu są również poślizgnięcia się na mokrej podłodze lub na dywanikach nieprzytwierdzonych do podłogi. Staraj się niwelować takie zagrożenia w swoim otoczeniu. Lista zagrożeń, jakie mogą pojawić się w domu, nie jest zamknięta. Zastanów się, jakie inne niebezpieczeństwa mogą pojawić się wokół Ciebie i jak się przed nimi ustrzec.
Dbając o czystość wokół siebie, poprawiasz swoje bezpieczeństwo.
Odkładaj zawsze na miejsce wszystkie przedmioty, z których już nie korzystasz. Bałagan, jaki powstanie podczas przechowywania różnych rzeczy w niewłaściwych miejscach, może spowodować zagrożenie nie tylko dla ciebie, ale także dla innych.
Nie pozostawiaj niebezpiecznych przedmiotów w zasięgu rąk małych dzieci. Zawsze sprzątaj ciągi komunikacyjne, aby nikt się na nich nie poślizgnął lub nie przewrócił. Nadepnięcie na rozrzucone przedmioty może doprowadzić do upadku i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Nigdy nie pozostawiaj bez nadzoru:
włączonych urządzeń elektrycznych,
palących się świec, kominków,
gotujących się potraw,
odkręconych kranów,
otwartych okien i drzwi.
Dbając o bezpieczeństwo, chronisz swoje zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne.
3. Podsumowanie
Zdrowie to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu;
Część czynników wpływających na nasze zdrowie lub jego brak zależy od prowadzonego przez nas stylu życia, np. organizacji czasu, diety, ilości ruchu;
Na nasze zdrowie wpływają również w dużym stopniu czynniki zewnętrzne, np. miejsca, w których przebywamy i nasze otoczenie społeczne;
Możemy w sposób świadomy zwiększać liczbę zachowań korzystnych dla zdrowia i zmniejszać liczbę tych, które są dla niego niekorzystne.
Rozwiąż znajdujące się na końcu materiału ćwiczenia interaktywne, aby utrwalić zdobyte wiadomości.
4. Słownik
w potocznym rozumieniu prosty, nieskomplikowany, zwyczajny
działający na psychikę i stany emocjonalne człowieka
jest rezultatem działalności człowieka. Powstaje jako efekt wyemitowanych do atmosfery gazów i spalin, a następnie ich zmieszania z mgłą. Stanowi istotny czynnik chorobotwórczy w wielu miastach na świecie
to produkty spożywcze, zwykle bez wartości odżywczej, działające pobudzająco na organizm ludzki
5. Zadania
Zastanów się i opracuj krótką wypowiedź na temat wpływu organizacji dnia na zdrowie człowieka.
Zastanów się i opisz co możesz już od dzisiaj zmienić w swoim postępowaniu i otoczeniu, aby poprawić lub zachować stan Twojego zdrowia.
6. Notatnik
7. Bibliografia
BEZPIECZNA SZKOŁA Procedury reagowania w przypadku wystąpienia wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń fizycznych w szkole, (2017), https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp-content/uploads/2017/09/procedury‑reagowania‑w-przypadku‑wystapienia‑wewnetrznych‑i-zewnetrznych‑zagrozen‑fizycznych‑w-szkole‑1.pdf.
Narodowy Fundusz Zdrowia, Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne, (2021), https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/zadbaj-o-swoje-zdrowie-psychiczne [dostęp 20.08.2022 r.].
Przemysław Zańko‑Gulczyński, Najczęstsze przyczyny wypadków w domu. Z tymi zagrożeniami stykasz się codziennie,(2020), https://polskatimes.pl/najczestsze‑przyczyny‑wypadkow‑w-domu‑z-tymi‑zagrozeniami‑stykasz‑sie‑codziennie/ar/c9‑13901190 [dostęp 29.08.2022 r.].