Zaimki wskazujące – ille, illa, illud
Ważne daty
333 r. p.n.e. – bitwa pod Issos.
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
d) formy fleksyjne i zasady użycia zaimków.
tworzyć krótkie wypowiedzi w języku łacińskim na bazie przeczytanego tekstu;
konstruować krótkie dialogi w języku łacińskim na bazie przeczytanego tekstu.
tworzyć zdania z użyciem zaimków wskazujących;
definiować pojęcie karneolkarneol.
Zaimek wskazujący
Wyjaśnienie znaczenia zaimka wskazującego ille, illa, illud oraz przedstawienie formy zaimka we wszystkich rodzajach i liczbach:
Znasz już zaimek wskazujący hic, haec, hoc. Najwyższa pora na poznanie zaimka ille, illa, illud.
1.
Znasz już zaimek wskazujący hic, haec, hoc. Najwyższa pora na poznanie zaimka ille, illa, illud.
Hīc ānulus.
1.
Hīc ānulus.
Ille ānulus.
1.
Ille ānulus.
Hī ānulī.
1.
Hī ānulī.
Illī ānulī.
1.
Illī ānulī.
Haec margarīta.
1.
Haec margarīta.
Illa margarīta.
1.
Illa margarīta.
Hae margarītae.
1.
Hae margarītae.
Illae margarītae.
1.
Illae margarītae.
Hōc ōrnāmentum.
1.
Hōc ōrnāmentum.
Illud ōrnāmentum.
1.
Illud ōrnāmentum.
Haec ōrnāmenta.
1.
Haec ōrnāmenta.
Illa ōrnāmenta.
1.
Illa ōrnāmenta.
Tekst łaciński:
Ecce tabernataberna Rōmāna, in quā gemmaegemmae et margarītae multae sunt. Gemmae et margarītae sunt ōrnāmenta. Cūius est haec taberna? Albinī est. Albīnus hanc tabernam habet. Quī tabernam habet tabernārius est. Albīnus est tabernārius quī gemmās et margarītās vēndit. Aliī tabernāriī librōs vēndunt, aliī rosās. Albīnus clāmat: Ōrnāmenta! Ōrnāmenta fēminārum! Or‑nā‑mēn‑ta! Emite ōrnāmenta! Lȳdia cōnsistitcōnsistit oculōsque ad tabernam Albinī vertit: Lȳdia tabernam aspicitaspicit. Mēdus nōn cōnsistit neque tabernam aspicit.
Lȳdia: Cōnsiste, Mēdē! Aspice illam tabernam!
Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I Familia Romana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011
TłumaczenieTłumaczenie
Lydia zwraca się do Medusa. Prosi, żeby zwrócił uwagę na sklep Albinusa. Zaraz wykrzyknie: Och, jak piękne są tamte ozdoby!. Czy wiesz w jaki sposób to powie?
- Ō, quam pulchra sunt haec ōrnāmenta!
- Ō, quam pulchra sunt illa ōrnāmenta!
- Ō, quam pulchra sunt illae ōrnāmenta!
Tekst łaciński - podział na role
Tekst łaciński:
Lȳdia: Ō, quam pulchra sunt illa ōrnāmenta! Lȳdia tabernam Albinī digitō mōnstratdigitō mōnstrat. Mēdus sē vertit, tabernam videt, cum Lȳdia ad tabernam adit. Mēdus et Lȳdia ante tabernam cōnsistunt. Albīnus Mēdō ānulum gemmātum ostendit.
Mēdus: Quid?
Albīnus: Pretium hūius ānulī est centum sēstertiī
Mēdus: Centrum sestēriī? Id magnum pretium est!
Mēdus, quī alium ānulum gemmātum post Albīnum videt: Hīc ānulus pulcher nōn est. Quot sēstertiīs cōnstat ille ānulus?
Albīnus: Quī ānulus?
Mēdus: Ille post tē. Quantum est pretium illīus ānulī? Mēdus ānulum post Albīnum digitō mōnstrat.
Albīnus lle quoque ānulus centum sēstertiīs cōnstat. Pretium illīus ānulī tantum est quantum hūius; sed amīca tua hunc ānulum amat, nōn illum.
Lȳdia ānulum gemmātum ante oculōs tenet. Lȳdia: Ō, quam pulchrum est hōc ōrnāmentum! Illud ōrnāmentum nōn tam pulchrum est quam hoc, neque illa gemma tanta est quanta haec. Dā huic tabernāriō centum sēstertiōs!
Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I Familia Romana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011
TłumaczenieTłumaczenie
Amīca tua hunc ānulum amat, nōn 1. ille, 2. illīus, 3. illa, 4. illud, 5. illum, 6. illīus.
Quot sēstertiīs cōnstat 1. ille, 2. illīus, 3. illa, 4. illud, 5. illum, 6. illīus ānulus?
1. ille, 2. illīus, 3. illa, 4. illud, 5. illum, 6. illīus ōrnāmentum nōn tam pulchrum est quam hōc!
Quantum est pretium 1. ille, 2. illīus, 3. illa, 4. illud, 5. illum, 6. illīus ānulī?
1. ille, 2. illīus, 3. illa, 4. illud, 5. illum, 6. illīus gemma nōn tanta est quanta haec.
Lydia i Medus znajdują się w sklepie, rozmawiają z Albinusem i oglądają dostępny asortyment. Poniżej znajduje się kilka zdań, które zostały przed chwilą wypowiedziane przez naszych bohaterów. Uzupełnij zdania odpowiednimi zaimkami wskazującymi.
illud, illīus, illum, illa, ille, illīus
Pretium .............. ānulī tantum est quantum hūius.
Amīca tua hunc ānulum amat, nōn ...............
Quot sēstertiīs cōnstat .............. ānulus?
.............. ōrnāmentum nōn tam pulchrum est quam hōc!
Quantum est pretium .............. ānulī?
.............. gemma nōn tanta est quanta haec.
Tekst łaciński - podział na role
Tekst łaciński:
Mēdus: Id nimis magnum pretium est! Aliī tabernāriī ānulum gemmātum octōgintā sēstertiīs vēndunt.
Albīnus: Quī sunt illī tabernāriī?
Mēdus: Quī in aliīs viīs tabernās habent.
Albīnus: Quae sunt illae viae in quibus illae tabernae sunt? Et quae sunt illa ōrnāmenta quae in illīs tabernīīs parvō pretiō emuntur? Nōn sunt ōrnāmenta! Sed aspicite haec ōrnāmenta: hōs ānulōs, hās gemmās, hās margarītās! Haec ōrnāmenta proba sunt!
Mēdus: AccipeAccipe nummōs. Satisne est?
Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I Familia Romana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011
TłumaczenieTłumaczenie
Znasz już historię Lydii, Medusa i Albinusa. Odpowiedz więc na poniższe pytanie. Emitne Mēdus ānulum gemmātum?
- Sīc. Mēdus enim amīcam suam amat.
- Nōn, quia satis nummōrum nōn habuit.
- Nescīmus, quia Albīnus nihil respondet.
Znasz już treść całej opowieści. Spróbujmy teraz uporządkować poznany materiał gramatyczny. Uzupełnij poniższą tabelę poznanymi formami zaimków wskazujących.
Nominativus, Genetivus, Dativus, Accusativus, Ablativus, illī, illō, illī, illā, illōrum, illōs, illīs, illārum, illīs, illās, illōrum, illīs, illa, illīs
| Singularis m | Singularis f | Singularis n | Pluralis m | Pluralis f | Pluralis n | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nominativus | ||||||
| Genetivus | illōrum | illārum | illōrum | |||
| Dativus | illī | illī | illīs | illīs | ||
| Accusativus | illōs | illās | illa | |||
| Ablativus | illō | illā | illīs | illīs |
Zaimek wskazujący
Singularis | Pluralis | |||||
m | f | n | m | f | n | |
Nominativus | ille | illa | illud | illī | illae | illa |
Genetivus | illīus | illōrum | illārum | illōrum | ||
Dativus | illī | illīs | ||||
Accusativus | illum | illam | illud | illōs | illās | illa |
Ablativus | illō | illā | illō | illīs | ||
Treść merytoryczna
Zapamiętaj:
1) ille może mieć znaczenie „ten znany”, „ten sławny” np. Achilles ille tłumaczymy jako „ten znany Achilles”
2) W tekstach łacińskich często występuje zestawienie hic... ille... Hic zawsze odnosi się do rzeczownika stojącego bliżej po linii tekstu (lub bliższego emocjonalnie nadawcy), a ille do rzeczownika stojącego dalej po linii tekstu (lub dalszego emocjonalnie nadawcy). Przy czym nie jest istotne, w jakiej kolejności one występują.
Np. Duō collēs Rōmae ex cēterīs ēminent: Capitōlinus et Palātīnus. In illō (scil. Capitōlinō) templum Iovis erat, in hōc (scil. Palātīnō) Rōmulus Rōmam condidit.
ŹródłoŹródło
Zadania
Quis bonus discipulus est? Możliwe odpowiedzi: 1. Magister, 2. Paulus, 3. Titus
Przeczytaj poniższe zdania i odpowiedz na pytanie. Magister Paulum et Titum docet. Hīc discere nōn vult atque in lūdō dormit, ille autem semper bene respondet et ā magistrō laudātur.
Quis bonus discipulus est?
- Magister
- Paulus
- Titus
ille – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
illud – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
illa – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
illīus – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
illam – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
illa – 1. illās , 2. illōs , 3. illī , 4. illae , 5. illōrum, 6. illīs , 7. illa
Do zaimka ille, illa, illud wyrażonego w liczbie pojedynczej, dobierz jego odpowiednik w liczbie mnogiej.
illī , illa , illīs , illae , illōrum, illās , illōs
illum – ..................
ille – ..................
illud – ..................
illa – ..................
illīus – ..................
illam – ..................
illa – ..................
Zapoznaj się z tekstem o Aleksandrze Wielkim, a następnie z pomocą słownika łacińsko‑polskiego przełumacz go na język polski.
Magnus ille Alexander multōs scrīptōrēs factōrum suōrum sēcum semper habēbat. Is enim ante tumulum Achillis ōlim stetit et dīxit haec verba: Fuistī fortūnātus, ō adulēscēns, quod Homērum laudātōrem virtūtis tuae invēnistī. Et vērē! Nam, sine Īliade illa, idem tumulus et corpus ēius et nōmen obruere potuit. Nihil corpus hūmānum cōnservāre potest; sed litterae magnae nōmen virī magnī saepe cōnservāre possunt.
Źródło:Źródło:
TłumaczenieTłumaczenie
Słowniki
Słownik pojęć
minerał, półszlachetny kamień barwy czerwonej lub brunatnoczerwonej.
urodził się w 356 p.n.e., w Pelli. Był synem Filipa II i Olimpias. Jako następca tronu był wychowywany przez Arystotelesa (od 342 p.n.e.). W 340 sprawował regencję pod nieobecność ojca; 338 odznaczył się w bitwie pod Cheroneą; rozwód Filipa II z Olimpias (337) poróżnił go z ojcem, ale wkrótce doszło do pojednania; po śmierci Filipa (336), w którą zdaniem niektórych miała być zaangażowana Olimpias, Aleksander Wielki wyeliminował wszystkich konkurentów i został królem Macedonii oraz hegemonem Związku Korynckiego.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
H. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars I Familia Romana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011
F. M. Wheelock, Wheelock's Latin, revised by Richard A. LaFleur, 6th Edition Revised, HarperCollins, New York 2005
J. Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
Nowa Encyklopedia Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1995
L. Winniczuk Lingua Latina; Łacina bez pomocy Orbiliusza, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1975