Ważne daty
280‑275 r. p.n.e. – Wojna z Pyrrusem
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
h) formy strony czynnej i biernej czasowników regularnych koniugacji I – IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I;
6. zna podstawowe techniki przekładu tekstu łacińskiego;
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
d) odmienia czasowniki regularne koniugacji I–IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I;
q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
s) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.
wykorzystywać umiejętność zamiany strony biernejstrony biernej na stronę czynnąstronę czynną;
rozwiniesz umiejętność czytania ze zrozumieniem w języku łacińskim oraz odpowiadać na pytania związane z danym tekstem;
pisać krótkie wypowiedzi w języku łacińskim na bazie przeczytanego tekstu;
rozwijać kompetencje językowe, poszerzając zasób słownictwa w języku łacińskim.
Przypomnienie
Przeczytanie z podziałem na role pierwszej części tekstu w języku łacińskim. Wspólne prześledzenie i wyjaśnienie nowych słów z pomocą wyjaśnień zawartych w interaktywnym tekście.
Pisemna lub ustna zamiana zdań wyrażonych w stronie biernej na stronę czynną.
Fragmenty podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Fabellae Latinae ad cap. I‑XXV, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2006.
Iūlius in peristylō suō magnificō, quod columnīs et signīs deōrum ōrnāturōrnātur, cum amīcō suō Cornēliō loquitur.
“Certē tū vir beātus es, Iūlī”, inquit Cornēlius, “nam vīllam magnificam possidēs cum magnā familiā atque uxōre pulcherrimā.”
Iūlius: “Mea uxor nōn pulchrior est quam tua. Tū quoque es vir beātus, Cornēlī, quamquam tibi nōn tanta vīlla atque minor familia est. Neque enim eae sunt rēs quae hominēs beātōs faciunt.”
Ad hoc Cornēlius Ita est ut dīcis, inquit, “sed vir pauper ā fēminīs dīvitibusdīvitibus nōn amātur neque virgō pauper amātur ā virīs dīvitibus!”
Iūlius: “Immō ego adulēscēns dīves virginem pauperem amābam – nec vērō ab eā amābar! Numquam ab eā salūtābar, epistulae ac flōrēs, quōs ad eam mittēbammittēbam, ad mē remittēbantur. Itaque trīstis eram ac miser.”
Cornēlius: “Cūr illa virgō pauper tē adulēscentem dīvitem nōn amābat?”
Iūlius: “Quia alium virum dīvitem amābat – nec vērō ab illō virō pessimō amābātur, quod virgō pauper erat!”
Cornēlius: “Quae erat illa virgō pauper?”
Iūlius: “Erat Aemilia, quae nunc uxor mea est ac mē nec ūllum alium virum amat. Hodiē beātī coniugēsconiugēs sumus et novum īnfantemīnfantem expectāmus.”
Aemilia et Iulius iam duōs fīliōs, Mārcum et Quīntum, et ūnam fīliam – Iūliam, habent . Mārcus et Quīntus dē īnfante quī exspectātur nesciunt. Iūlia autem dē hāc rē tacēre nōn potest. Frātrēs vocat et iīs Audīte! inquit, “MoxMox ego nōn erō sōla puella cum duōbus puerīs. Post paucōs mēnsēs mihi soror erit.”
Puerī statim ad mātrem adeunt eamque interrogant: “Estne vērum quod dīcit Iūlia? Sorōremne habēbimus?”
Aemilia: “Certē novum īnfantem habēbō, sed fīliumne an fīliam, nēmō scit. Vōsne frātrem an sorōrem habēre vultis?”
Quīntus: “Ego nōn frātrem, sed sorōrem volō, etiam sī fīlia illa parvula sōla ā mātre cūrābitur, nōs līberī māiōrēs nōn cūrābimur!”
Aemilia: “Vōs omnēs bene cūrābiminī, etiam sī fīliolam habēbō. Nōlīte timēre!”
Połącz w pary poniższe czasowniki, tak by czasownik w stronie biernej odpowiadał czasownikowi w stronie czynnej.
Mittam, Expectābat, Mittō, Expectat, Cūrābitis, Salūtābunt, Expectābit, Salūtās, Salūtābant, Mittēbam, Cūrāmur
Mittēbar | |
Cūrābiminī | |
Expectātur | |
Mittor | |
Mittar | |
Expectābātur | |
Salūtāris | |
Salūtābuntur | |
Expectābitur | |
Salūtābantur | |
Cūrāmus |
Inna wersja zadania
Strona bierna
Przy pomocy participium perfecti passivi tworzy się formy złożone czasowników w stronie biernej dla czasów:
perfectum
plusquamperfectum
futurum (II) exactum
Indicativus perfecti passivi składa się z participium perfecti passivi danego czasownika oraz indicativus praesentis czasownika esse.
Np.
Vocatus es a me. - Zostałeś przeze mnie zawołany.
Indicativus plusquamperfecti passivi składa się z participium perfecti passivi danego czasownika oraz indicativus imperfecti czasownika esse.
Np.
Vocatus eras a me. - Zostałeś (byłeś) przeze mnie zawołany.
Indicativus futuri exacti passivi składa się z participium perfecti passivi danego czasownika oraz indicativus futurum I czasownika esse.
Np.
Vocatus eris a me. - Zostaniesz przeze mnie zawołany
Zapoznaj się z tekstem o rzymskich obozach, a następnie zamień wszystkie zdania w tekście wyrażone w stronie biernej na stronę czynną.
De castris RomanisDe castris Romanis
Castra Rōmāna quadrāta erant. Circum castra vallum ā mīlitibus aedificābātur et fossā fodiēbātur. Centruriōnēs ab imperātōre convocabantur. Haec ōrātiō ab imperātōre facta est: “Mīlitēs! Castra subitō movēbuntur! Hostēs haud dubiē advenient. Sī fortiter pugnābitis, hostēs dēpellentur. Captīvī tum Rōmam dūcentur, ubi ā Rōmānīs vēndentur. Vōbīs, mīlitēs fortēs, praemia dabuntur!”. Imperātor rēctē dīxit. Postquam hostēs advēnerant, dēpulsī sunt ā mīlitibus. Mīlitibus ab imperātōre praemia data sunt et imperātor a populō Rōmānō laudātus est.
Słowniki
Słownik pojęć
kawałek laku lub wosku z wyciśniętym znakiem, przymocowany dla uprawomocnienia dokumentu lub jako ochrona zamknięcia
1. pomieszczenie przy średniowiecznych klasztorach lub katedrach, w którym kopiowano księgi rękopiśmienne
2. dawny przenośny pulpit do pisania
forma czasownika tworzącego orzeczenie w zdaniu, w którym podmiot jest odbiorcą czynności
forma czasownika tworzącego orzeczenie w zdaniu, w którym podmiot jest wykonawcą czynności
Słownik‑łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
H. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Fabellae Latinae ad cap. I‑XXV, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2006
L. Winniczuk, Lingua Latina. Łacina bez pomocy Orbiliusza , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974