Zasady pierwszej pomocy: ukąszenia, użądlenia, zatrucia i uszkodzenia skóry
Użądlenia owadów występują najczęściej wiosną i latem, ale zatrucia i uszkodzenia skóry to codzienne wypadki. Warto wiedzieć, co należy zrobić, jak się zachować i w jaki sposób udzielić pomocy, kiedy przytrafią się nam lub komuś z naszego otoczenia.
jak zachować się, gdy w otoczeniu pojawią się owady, które mogą użądlić;
jakie są zasady bezpiecznego poruszania się w terenie leśnym;
dlaczego nie wolno jeść nieznanych owoców i grzybów;
jakie są numery telefonów alarmowych.
Wyjaśnisz, jak prawidłowo się zachować i co należy zrobić po użądleniu przez owada, ugryzieniu przez kleszcza oraz ukąszeniu przez żmiję.
Przedstawisz, jak należy postępować, jeśli podejrzewa się zatrucie grzybami lub roślinami.
Poznasz zasady opatrywania drobnych zranień i oparzeń.
Wymienisz przedmioty, które powinny znajdować się w apteczce pierwszej pomocy.
Podczas symulacji udzielisz pierwszej pomocy osobie poszkodowanej.
Sytuacje, które zagrażają zdrowiu, mogą zdarzyć się każdemu. Dlatego powinniśmy wiedzieć, jak na nie prawidłowo reagować, zanim otrzymamy pomoc medyczną. Najważniejszą zasadą przy udzielaniu pierwszej pomocy jest zadbanie najpierw o własne bezpieczeństwo, a następnie udzielenie pomocy osobie poszkodowanej. Warto także zapamiętać numery telefonów alarmowych, pod które można zadzwonić po pomoc (patrz: infografika poniżej). Dzwoniąc, należy się przedstawić, opisać sytuację i rzeczowo odpowiadać na pytania dyspozytoradyspozytora.
1. Użądlenia przez owady
Za użądlenia odpowiadają najczęściej osy, szerszenie, pszczoły i trzmiele. Mimo że są to bardzo pożyteczne zapylacze, ich żądła są też niebezpieczną bronią.
Źródła ilustracji: Ralph, Myriams, Mariya, Pixabay, licencja: CC 0.
Typowym objawem użądleń przez te owady jest bardzo bolesny, silnie zaczerwieniony miejscowy obrzęk skóry. Jak postępować po użądleniu? Szczegółową instukcję znajdziesz w animacji i na plakacie poniżej.
Ważne!
Nie wyjmuj żądła samodzielnie, skorzystaj z pomocy osoby dorosłej.
2. Ugryzienia przez komary i kleszcze
W Polsce ugryzienia komarów nie są groźne, choć pozostawiają na skórze swędzące, zaczerwienione ślady. Miejsc tych nie wolno drapać, aby nie wywołać infekcji bakteryjnej. Można natomiast posmarować je łagodzącą świąd maścią lub żelem.
Przed komarami najlepiej chronić się za pomocą specjalnych preparatów – repelentówrepelentów, które nanosi się na skórę. Zwykle mają one przyjemny dla człowieka zapach, ale niezbyt lubiany przez te owady.
Repelenty są dość skuteczne także w ochronie przed kleszczami – niewielkimi pajęczakami, które zamieszkują najczęściej lasy liściaste, ale także parki, ogrody i łąki. Niektóre przenoszą groźne choroby: boreliozę i kleszczowe zapalenie opon mózgowych (KZM). Aby dodatkowo uchronić się przed ugryzieniem kleszcza, należy na leśne wycieczki wkładać bluzy z długim rękawem i długie spodnie, a nogawki włożyć w wysokie buty (np. kalosze). Kiedy jednak zdarzy się, że dojdzie do ugryzienia przez kleszcza, trzeba postępować zgodnie ze wskazówkami przedstawionymi w animacji.
Ważne!
Wbrew popularnym opiniom wbitego w skórę kleszcza nie wolno smarować tłuszczem czy środkiem dezynfekującym!
3. Ugryzienie przez jadowitego węża
Pilna konsultacja medyczna jest konieczna w wypadku ugryzienia przez żmiję zygzakowatą, jedyny gatunek jadowitego węża żyjący w Polsce. Choć ugryzienie rzadko bywa śmiertelne, jest niebezpieczne dla dzieci i osób w podeszłym wieku.
Do niebezpiecznego spotkania ze żmiją dochodzi najczęściej latem, bo zimą zwierzę to zapada w sen. Ponadto żmija nie jest agresywna i kąsa tylko w momencie zagrożenia, np. przypadkowego nadepnięcia na nią podczas spaceru w wysokiej trawie.
Zasady postępowania w przypadku ugryzienia przez jadowitego węża zostały przedstawione na plakacie poniżej i w animacji o zasadach udzielania pierwszej pomocy. Zapoznaj się z nimi koniecznie i zapamiętaj.
4. Zatrucia przez niebezpieczne substancje
Do zatrucia może dojść po kontakcie przez skórę, drogi oddechowe lub układ pokarmowy z daną substancją, której ilość jest toksyczna dla organizmu. Najczęściej mamy do czynienia z zatruciem pokarmowym po spożyciu nieświeżego lub zanieczyszczonego jedzenia.
Bardzo groźne są też zatrucia lekami lub te będące wynikiem zjedzenia trujących owoców roślin i grzybów. Jeżeli mamy podejrzenia, że dolegliwości ze strony układu pokarmowego mogą być związane ze zjedzeniem potrawy z grzybami pochodzącymi z niepewnego źródła, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Toksyny zawarte w grzybach trujących mogą powodować uszkodzenia narządów wewnętrznych (głównie wątroby, ale również nerek, trzustki, serca, wątroby i mózgu) oraz zaburzać pracę układu pokarmowego (krwawienia) i nerwowego. Z powodu zatrucia grzybami może dojść do zgonu.
Obejrzyj galerię zdjęć, aby poznać trujące grzyby i rośliny.
Zapoznaj się z poniższymi opisami, aby poznać trujące grzyby i rośliny.
Na opakowaniach środków czyszczących, farb, rozpuszczalników, chemicznych środków ochrony roślin i wielu innych produktach można znaleźć specjalne znaki ostrzegawcze – piktogramy. Znaki te informują o niebezpieczeństwie kontaktu z daną substancją.
Aby dowiedzieć się więcej, jak postępować przy zatruciach, zapoznaj się z poniższą infografiką i z animacją o zasadach udzielania pierwszej pomocy.
5. Uszkodzenia skóry przez zranienia i oparzenia
Drobne uszkodzenia skóry, takie jak otarcia, pęcherze i skaleczenia mogą się nam przytrafić wszędzie: na spacerze, wycieczce, w szkole i w domu. Pamiętajmy, że pierwszy opatrunek decyduje o skutecznym gojeniu się uszkodzenia skóry – dlatego każde, nawet drobne skaleczenie i zranienie należy starannie oczyścić i zabezpieczyć.
Więcej na temat opatrywania skaleczeń i ran dowiesz się z poniższej infografiki i z animacji o zasadach udzielania pierwszej pomocy.
Ważne!
Na ranę nie wolno kłaść opatrunku z waty lub ligniny (np. z chusteczki higienicznej) – ich włókna przyklejają się do wilgotnego miejsca i utrudniają gojenie.
Oparzenia są bardzo bolesne. Dochodzi do nich przez działanie na skórę substancji chemicznych lub wysokiej temperatury. Nie zawsze potrzebna jest wizyta u lekarza, ale jeśli oparzenie obejmuje dużą powierzchnię ciała, konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Rozległe oparzenia mogą być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia.
Szczegółowe zasady postępowania przy oparzeniach znajdziesz w poniższej infografice i w animacji o zasadach udzielania pierwszej pomocy.
6. Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy
7. Zasady udzielania pierwszej pomocy
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rpjr9ErRRoNbV
Animacja nawiązująca do treści materiału
Wyjaśnij, dlaczego nie powinno się drapać miejsc po ukąszeniu owadów.
Wypisz, w jakich przypadkach po ukąszeniu kleszcza należy zgłosić się do lekarza.
Wymień domowe sposoby radzenia sobie z obrzękiem skóry wywołanym ukąszeniem przez pszczołę.
Czy wiesz, w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy? Sprawdź się. Klikając w wybrany kafelek zobaczysz krótką symulację, następnie musisz wybrać z listy działania i ułożyć je w odpowiedniej kolejności zgodnie z zasadą udzielania pierwszej pomocy.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/POp6IIXKh
Alternatywa do symulatora zawiera zadania w nim zawarte.
Udziel pierwszej pomocy koleżance, którą użądliła pszczoła.
Udziel pierwszej pomocy koleżance, która została ugryziona przez kleszcza.
Udziel pierwszej pomocy koledze, który został ugryziony przez jadowitego węża.
Udziel pierwszej pomocy koledze, który zjadł trujące owoce.
Udziel pierwszej pomocy koleżance, która zraniła się w nogę.
Udziel pierwszej pomocy koleżance, która poparzyła się wrzącą wodą.
Wyjaśnij, dlaczego osoba ukąszona przez żmiję powinna ograniczyć ruchy ciała.
Opisz sytuację, w której podczas udzielania pierwszej pomocy osobie ugryzionej przez pszczołę należy wezwać pogotowie ratunkowe.
Wyjaśnij, co należy zrobić, gdy miejsce zranienia jest duże i silnie krwawi.
Podsumowanie
Po ukąszeniu przez owady nie rozdrapuj miejsca ukąszenia. Posmaruj je specjalną maścią oraz zastosuj zimny okład. W przypadku użądlenia delikatnie usuń żądło ze skóry.
Kleszcze przenoszą groźne dla człowieka choroby, dlatego ważne jest, aby się przed nimi chronić. Jeśli powstanie rumień w miejscu ukąszenia lub wystąpią objawy podobne do grypy, niezwłocznie udaj się do lekarza.
W Polsce jedynym jadowitym gatunkiem węża jest żmija zygzakowata.
Objawy, jakie mogą wystąpić przy zatruciu, to wymioty, biegunka, ból brzucha, osłabienie i zawroty głowy.
Przed założeniem jałowego opatrunku zranione miejsce należy przemyć wodą z mydłem.
Podstawowym wyposażeniem apteczki domowej są środki opatrunkowe, takie jak:
bandaż zwykły, bandaż elastyczny, jałowa gaza, jednorazowe rękawiczki, kompresy jałowe, czy plastry na rany.
Przed udzieleniem pierwszej pomocy osobie, która tego potrzebuje, upewnij się, że nie zagraża wam żadne niebezpieczeństwo.
Słownik
hormon zwierzęcy odgrywający ważną rolę w mechanizmie stresu i natychmiastowej reakcji organizmu na zagrożenie
choroba bakteryjna przenoszona przez kleszcze
inaczej odkażanie, czyli proces mający na celu zniszczenie drobnoustrojów
osoba przyjmująca telefoniczne zgłoszenia nagłych zdarzeń stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia,; wysyła zespoły ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia oraz instruuje osoby udzielające pierwszej pomocy
opatrunek całkowicie wolny od wszelkiego rodzaju drobnoustrojów: bakterii, wirusów, grzybów
choroba, w przebiegu której na skórze pojawiają się blade bąble otoczone zaczerwienieniem; zmianom towarzyszy świąd
środki odstraszające owady
miejscowe, chorobowe zaczerwienienie skóry
Zadania
Wyjaśnij, dlaczego do miejsca zranienia nie należy przykładać chusteczek higienicznych.
Wyjaśnij, dlaczego zatrucia grzybami są niebezpieczne.
Korzystając z dostępnych źródeł, wyjaśnij, dlaczego wbitego w skórę kleszcza nie wolno smarować tłuszczem ani środkami dezynfekującymi.
Notatnik
Bibliografia:
Bartosik A., Na ratunek! Czyli medycyna dawniej i dziś, Warszawa 2021.
Użądlenia, ukąszenia i ukłucia owadów, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/uzadlenia-ukaszenia-i-uklucia-owadow.
Sposób udzielania pierwszej pomocy w wybranych nagłych wypadkach, https://www.gov.pl/web/zdrowie/sposob-udzielania-pierwszej-pomocy-w-wybranych-naglych-wypadkach.
Łaski M., Pierwsza pomoc dla dzieci i niemowląt – 30 nagłych wypadków od A do Z, 2013.