Zdania pojedyncze rozwinięte
Scenariusz lekcji - Zdania pojedyncze rozwinięte – ćwiczenia
zna pojęcia: podmiot, orzeczenie, określenie, zdanie pojedyncze nierozwinięte, zdanie pojedyncze rozwinięte, wyraz określany, wyraz określający, związek wyrazowy.
rozróżnia części zdania: podmiot, orzeczenie, określenie;
oznacza części zdania;
stosuje poznane pojęcia;
wskazuje poszczególne części zdania w omawianych zdaniach;
czyta zdania ze zrozumieniem;
układa zdania zgodnie z zasadami gramatycznymi języka polskiego;
pracuje w parach.
Metoda i forma pracy:
heureza, burza mózgów, ćwiczenia praktyczne, praktyczne zastosowanie wzorca.
Uczniowie przypominają pojęcia z lekcji wprowadzającej pojęcie zdania pojedynczego rozwiniętego: czym się różni od nierozwiniętego, jakie zawiera części, jak się je zaznacza.
Faza realizacyjna
Uczniowie pracują parami. Najpierw wykonują zadania w parach, potem wskazane przez nauczyciela osoby zapisują na tablicy poprawne odpowiedzi.
Ćwiczenie 1.
Uczniowie kolejną oceniają, czy poniższe zdania są rozwinięte czy nierozwinięte, a następnie wypisują na tablicy w dwóch rzędach litery podkreślone w poszczególnych zdaniach.
Nadszedł wieczór.
Słońce skryło się za lasem.
Zapadł zmierzch.
W lesie nastała cisza.
Nie było już słychać kosa ani kukułki.
Liski powłaziły do swojej nory, młode wiewiórki i zajączki w swoje jamki.
Żmija wpełzła pod swój kamień.
Nadleciały Wietrzydła.
Były to najokrutniejsze i najbardziej szalone ze wszystkich leśnych istot zmroku.
Ich sylwetki wyraźnie odcinały się na tle nieba.
Zrobiło się nieprzyjemnie.
Uczniowie układają z liter wyrazy: litery ze zdań nierozwiniętych: 1, 3, 8 s a l => las; litery ze zdań rozwiniętych: 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11 k z o p m u r o => po zmroku.
Ćwiczenie 2.
Z wypisanych związków wyrazowych uczniowie układają zdania rozwinięte:
Per siedział, Per otulony, otulony kołdrą, futrzaną kołdrą, siedział na wzniesieniu, na skalnym wzniesieniu => Na skalnym wzniesieniu siedział Per otulony futrzaną kołdrą.
zmarznięta Ronja, Ronja widziała, widziała nad lasem, widziała chmury, chmury ciemne, chmury śniegowe => Zmarznięta Ronja widziała nad lasem ciemne chmury śniegowe.
Ćwiczenie 3.
Z rozsypanych wyrazów uczniowie układają trzy logiczne i spójne zdania.
chowało się, teraz, chmury, coraz, Dni, ciemne, Robiło się, krótsze, często, Słońce, chłodniej, były, za => Dni były teraz krótsze. Słońce często chowało się za ciemne chmury. Robiło się coraz chłodniej.
Ćwiczenie 4.
Z dwóch zestawów wyrazów uczniowie mają ułożyć po 3 możliwe do sformułowania zdania (rozwinięte i nierozwinięte):
siostra, brat, kwiaty, dać
ptak, dziecko, ciekawie, mały, wesoły, patrzeć
Ćwiczenie 5.
Uczniowie rozpoznają związki wyrazowe w podanych zdaniach. Wypisują pary wyrazowe dopasowane na podstawie pytania pomocniczego.
Miska z kaszą stała na płycie pieca w pewnym oddaleniu.
......................... (co?) stała
miska (z czym?) .........................
stała (gdzie?) .........................
na płycie (czego?) .........................
stała (jak?) .........................
.........................(jakim?) oddaleniu
Na rozpostartym przed paleniskiem posłaniu z futra leżał Sturkas.
Sturkas (co robił?) .........................
leżał (na czym?) .........................
......................... (jakim?) posłaniu
rozpostartym (gdzie?) .........................
posłaniu (z czego?) .........................
Faza podsumowująca
A. Lindgren, Ronja. Córka zbójnika, Warszawa, 1990.