Komórka jajowa kobiety jest zdolna do zapłodnienia najwyżej przez 2 doby. Wyjaśnij, dlaczego w takim razie za okres płodny uznaje się czas pomiędzy 9. a 19. dniem cyklu menstruacyjnego.

Podaj nazwy hormonów, które przygotowują macicę do przyjęcia zarodka.

Opisz zmiany, jakie zachodzą w śluzówce macicy, gdy pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte.

Podaj nazwy wskazanych narządów oraz pasożytów, które w nich mogą bytować lub przez które mogą wędrować.

R12gsjOrXQBoo1

zadanie

Wyjaśnij, czym różni się nowotwór złośliwy od nowotworu łagodnego. Wymień 3 przykłady nowotworów złośliwych występujących najczęściej.

Wyjaśnij, jaki wpływ na rozwój chorób nowotworowych ma nikotyna.

Przeanalizuj tabelę i wykonaj zadania.

Na podstawie: red. M. Jarosz, iqmOsCL09c_d350t143

1. Wyjaśnij, z czego wynikają różnice dotyczące zapotrzebowania energetycznego u obu grup kobiet.

2. Wymień składniki pokarmowe, na które zapotrzebowanie w okresie ciąży jest większe niż poza tym okresem. Wyjaśnij przyczynę różnic.

3. Wyszukaj w dostępnych źródłach, z czego wynika duże zapotrzebowanie kobiet ciężarnych na kwas foliowy.

4. Wyjaśnij, dlaczego u kobiety ciężarnej zapotrzebowanie na wapń jest takie samo jak u tej, która nie jest w ciąży.

Przeanalizuj wykres, który ilustruje zmianę zawartości hormonu płciowego w moczu chłopców i wykonaj zadania.

RrbDouZV21zfc1

Poziom hormonów płciowych u chłopców w wieku 6-20 lat

1. Podaj nazwę hormonu, którego zmiany przedstawiono na wykresie.

2. Odczytaj z wykresu, ile hormonu znajduje się w moczu chłopca przed okresem dojrzewania i po jego zakończeniu.

3. Wymień zmiany, które zachodzą w organizmie chłopca pod wpływem tego hormonu.

Na podstawie opisu wyróżnij etapy przebiegu choroby zakaźnej i nadaj im nazwy.

Od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów choroby ma miejsce namnażanie się patogenów i ich rozprzestrzenianie się w organizmie. Nosiciel zarazka – nie wiedząc, że nim jest – może stanowić źródło zakażenia dla otoczenia. Najczęściej po kilku dniach pojawiają się takie objawy, jak bóle głowy, osłabienie, podwyższenie temperatury ciała, na podstawie których trudno postawić właściwą diagnozę. Dopiero później występują objawy charakterystyczne, np. biegunka, wymioty, bóle brzucha. Później – w wyniku działania układu odpornościowego i leków – choroba ustępuje. Tylko niekiedy leczenie jest nieskuteczne.

Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko wszystkich typów nowotworów płuc. Z wdychaniem dymu tytoniowego wiążą się też zachorowania na nowotwory krtani, języka i warg. U palaczy, częściej niż u osób niepalących, występują też nowotwory nerek, pęcherza moczowego, żołądka, wątroby i trzustki, sutka i szyjki macicy, a także białaczki. Zdaniem niektórych ekspertów, ok. 1/3 wszystkich nowotworów ma związek z paleniem tytoniu.
Za ich wywołanie odpowiedzialne są kancerogeny obecne zarówno w powietrzu wciąganym do płuc podczas palenia tytoniu (tzw. strumień główny), jaki i dymie unoszącym się swobodnie z żarzącego się papierosa (tzw. strumień boczny). Co ciekawe, w strumieniu bocznym stężenia tych niebezpiecznych substancji są nawet wyższe niż w głównym. […] W strumieniu głównym dymu papierosowego wykrywa się ponad 60 kancerogenów. Najbardziej znanym jest α‑benzopiren. […] Inne silne substancje rakotwórcze to N‑nitrozoaminy i aminy aromatyczne […]. Ponadto na dym papierosowy składa się wiele czynników o słabszym działaniu, ale za to występujących w większych ilościach. Należą do nich acetoaldehyd, tlenek azotu oraz tlenek węgla. Mówiąc o składnikach zawartych w tytoniu, nie można zapomnieć o nikotynie. W mniejszych dawkach zwęża ona naczynia krwionośne (w tym wieńcowe), w dużych zaś jest silnie trująca. W przypadku obecności nowotworu może pobudzać wzrost guza przez nasilenie tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które go odżywiają.

Na podstawie: WiŻ, iqmOsCL09c_d350t191…

1. Podaj nazwy chorób nowotworowych, na które narażeni są palacze tytoniu.

2. Podaj nazwę użytego w tekście naukowego terminu oznaczającego czynniki rakotwórcze.

3. Opisz konsekwencje zdrowotne przebywania w pomieszczeniach, gdzie pali się papierosy.

4. Wymień nazwy czynników rakotwórczych zawartych w dymie papierosowym.

Ulotki dołączane do każdego leku zawierają szereg informacji ważnych dla pacjenta. Wyszukaj w ulotce popularnego leku na przeziębienie informacje, które pozwolą ci wykonać zadania.

1. Podaj nazwy głównych składników leku i opisz ich działanie.

2. Wyjaśnij, przy jakich dolegliwościach stosuje się ten lek.

3. Wymień osoby, które nie powinny stosować tego leku.

4. Wyjaśnij, w jakich sytuacjach należy zachować ostrożność w stosowaniu leku.

5. Wymień objawy przedawkowania leku i wyjaśnij, co należy zrobić w razie ich wystąpienia.

6. Spośród działań niepożądanych leku wymień te, które są możliwe do samodzielnego zaobserwowania.

Podczas ciąży kobieta nie miesiączkuje.

1. Wyjaśnij, jaka jest tego przyczyna.

2. Oceń znaczenie tego zjawiska dla kobiety i rozwijającego się płodu.

W pewnym ośrodku badawczym badano tempo rozwoju mózgu, mięśni i narządów rozrodczych człowieka od dnia narodzin do ich pełnego ukształtowania się. Wyniki tych badań przedstawia wykres.

R8rOm2Hfbo9gu1

Stopień rozwoju wybranych narządów

1. Zaproponuj tytuł dla tego wykresu.

2. Porównaj tempo rozwoju narządów rozrodczych z rozwojem innych narządów do 14. roku życia.

3. Odczytaj z wykresu, w jakim wieku mózg i narządy rozrodcze człowieka są już całkowicie ukształtowane. Sformułuj wnioski wynikające z tego faktu.

Wirus HIV atakuje komórki układu odpornościowego, powodując szereg objawów chorobowych znanych pod wspólną nazwą zespołu AIDS. Obecnie nie ma skutecznego lekarstwa na AIDS, chociaż dzięki różnym lekom można powstrzymywać rozwój wirusa w organizmie. Naukowcy od wielu lat pracują nad uzyskaniem szczepionki, która będzie chroniła ludzi przed zakażeniem wirusem HIV, jednak badania te wciąż kończą się niepowodzeniem.

1. Wyjaśnij, dlaczego opracowanie szczepionki przeciw wirusowi HIV jest trudne.

2. Załóżmy, że opracowano szczepionkę przeciw wirusowi HIV. Wyjaśnij, dlaczego nie będzie ona stosowana u osób, które już się zaraziły.

W pewnym szpitalu klinicznym wybrano 2 grupy pacjentów płci męskiej w podobnym wieku. Pacjenci z grupy A chorowali na raka płuc, a pacjenci z grupy B mieli inne schorzenia. Ustalono, ilu pacjentów w każdej grupie paliło papierosy. Wyniki tego badania przedstawia tabela.

1. Sformułuj problem badawczy, który rozwiązywano prowadząc opisane obserwacje.

2. Ustal, jaką rolę pełnili w tym badaniu pacjenci z grupy B.

3. Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj wniosek wynikający z badań.

Przeanalizuj diagram i na jego podstawie zaproponuj działania profilaktyczne pozwalające uchronić organizm przed nowotworami.

R1VfVm2q77xmd1

Ilustracja w formie diagramu pierścieniowego. Wewnątrz szary symbol wstążki – walki z rakiem. Poszczególne czynniki zwiększające ryzyko chorób nowotworowych zaznaczono różnymi kolorami. Największy udział procentowy mają kolejno: nieodpowiednia dieta i palenie tytoniu (30 procent) zaznaczone w odcieniach żółci, predyspozycje dziedziczne (15 procent, kolor zielony). Najmniejsze ryzyko wiąże się ze skażeniem środowiska, promieniowaniem UV i narkotykami (po 2 procent).