Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Słoneczny i ciepły poranek może po południu zamienić się w pochmurny i deszczowy dzień. Taka codzienna zmienność pogody nie jest dla nas zaskakująca, ale niekiedy potężne siły natury ukazują swoją moc, wywołując gwałtowne i niebezpieczne zjawiska pogodowe.
RivuLcsMuB2Qa
Na pierwszym planie równinny teren porośnięty niską roślinnością, w tle linia wzniesień, gdzieniegdzie porośniętych lasem. Na niebie czarne chmury, trwa burza. Można rozpoznać pionowe smugi deszczu padającego w oddali, a także piorun. Zza chmur prześwituje żółte światło.
W Polsce do ekstremalnych zjawisk pogodowych możemy zaliczyć m.in. burze, huraganowe
wiatry oraz trąby powietrzne
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Do najgroźniejszych zjawisk pogodowych obserwowanych na Ziemi należą huragany, zwane również cyklonami tropikalnymi. To potężne masy wirującego powietrza. Huragany cechują się tak ogromnymi rozmiarami, że są obserwowane nawet przez astronautów znajdujących się na orbicie okołoziemskiej.
RFYjKzCV5MhdV
Na zdjęciu fragment Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a poniżej Ziemia, na której można rozpoznać huragan tworzący olbrzymi wir.
Huragan Laneg (czyt. lejn) sfotografowany w 2018 roku z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Źródło: NASA Goddard Space Flight Center, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 2.0.
RSSPSQUclrO9n
Zdjęcie huraganu wykonane z kosmosu. Widoczna powierzchnia planety niemal w całości pokryta chmurami, które układają się w gigantyczny wir, posiadający charakterystyczne oko w centralnej części.
Zdjęcie satelitarne huraganu
Źródło: NASA Johnson Space Center, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
Na zdjęciach wykonanych z satelitów huragany mają kolisty kształt, w jaki układają się tworzące je gęste chmury. W środkowej części huraganu występuje natomiast bezchmurny obszar zwany okiem cyklonu. Prędkość wiatru w huraganie może osiągać ponad 100 km na godzinę, a w porywach dochodzić nawet do 400 km na godzinę.
1
Polecenie 1
Zapoznaj się ze zdjęciami i opisz skutki, jakie mogą wywoływać huragany.
Pod wpływem silnego wiatru zniszczeniu mogą ulec całe dzielnice miast.
Pod wpływem silnego wiatru zniszczeniu mogą ulec całe dzielnice miast.
R1LHtN6fgpYNG
Zdjęcie lotnicze osiedla zniszczonego przez huragan. Domy rozczłonkowane na tysiące kawałków, ogromna skala zniszczeń, w niektórych miejscach nie można rozpoznać konkretnej lokalizacji budynków ze względu na stopień ich dewastacji.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Silny wiatr potrafi wyrywać z korzeniami nawet potężne drzewa (huragan Maria, 2017 r.).
Silny wiatr potrafi wyrywać z korzeniami nawet potężne drzewa (huragan Maria, 2017 r.).
R1b7mmGDQ3r15
Zdjęcie przedstawia skutki przejścia huraganu Maria w dwa tysiące siedemnastym roku. Po prawej stronie fotografii znajduje się asfaltowa droga. Równolegle do niej, po lewej stronie, leży duże drzewo wyrwane z korzeniami przez silny wiatr. Średnica drzewa wynosi około metra, na drodze leżą porozrzucane liście i gałęzie.
Źródło: Filo gèn', dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Duże opady deszczu podczas huraganów mogą wywoływać podtopienia (huragan Katrina, 2005 r.).
Duże opady deszczu podczas huraganów mogą wywoływać podtopienia (huragan Katrina, 2005 r.).
R5LajX53OvtlL
Zdjęcie przedstawia skutki huraganu Katrina z dwa tysiące piątego roku. Zdjęcie przedstawia osiedle z lotu ptaka. Można rozpoznać budynki, a także drzewa. Na zdjęciu nie ma trawy, dróg czy chodników, ponieważ są pokryte kilkudziesięciocentymetrową wodą. Na jej tafli pływają również fragmenty zniszczonych domów.
Źródło: NOAA, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
Silne porywy wiatru zrywają dachy z domów lub niszczą całe budynki (cyklon Amphan [czyt. amfan], 2020 r.).
Silne porywy wiatru zrywają dachy z domów lub niszczą całe budynki (cyklon Amphan [czyt. amfan], 2020 r.).
R1QafUWpZ0mjB
Zdjęcie przedstawiające zniszczony teren przez cyklon Amfan. Po lewej stronie ściana budynku, w centralnej części na ziemi leży zerwany blaszany dach, powalone drzewa, fragmenty zniszczonego budynku. Po powierzchni zerwanego dachu chodzą ludzie. Krajobraz tropikalny.
Źródło: Indrajit Das, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.
Silny wiatr niszczy oświetlenie uliczne, linii energetyczne czy telefoniczne (cyklon Amphan, 2020 r.).
Silny wiatr niszczy oświetlenie uliczne, linii energetyczne czy telefoniczne (cyklon Amphan, 2020 r.).
RhSxUay47P5TP
Zdjęcie przedstawia skutki przejścia cyklonu Amfan. Na fotografii widać zgiętą latarnię pod kątem prostym przez powalone drzewo, znajdujące się na drugim planie.
Źródło: Indrajit Das, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.
R19WQmft4Tj9m
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Silny wiatr towarzyszący huraganom wyrywa drzewa, przewraca słupy energetyczne, zrywa dachy, a nawet niszczy budynki o słabszej konstrukcji, a intensywne opady deszczu są przyczyną podtopień.
Czy wiesz, jak powstaje burza i co to jest trąba powietrzna? Odpowiedź na te pytania odnajdziesz po obejrzeniu animacji o ekstremalnych( niebezpiecznych) zjawiskach pogodowych
Rrrjow4QGed2o
Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".
Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".
Niebezpieczne zjawiska pogodowe
Źródło: reż. GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: reż. GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".
1
Polecenie 2
Wymień zagrożenia, jakie niosą ze sobą gwałtowne burze.
Rzrb9FVLFr2Am
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, jakie zjawiska atmosferyczne towarzyszą burzy.
intensywne opady deszczu, śniegu lub gradu;
silne wiatry;
wyładowania atmosferyczne (pioruny);
podtopienia;
powodzie błyskawiczne.
1
Polecenie 3
Wyjaśnij, w jaki sposób zachować się podczas burzy w sytuacji, gdy przebywasz poza domem.
RGZKf3mWnRy7U
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, jakie zagrożenia niesie ze sobą burza.
Należy zejść z otwartego terenu, nie chować się pod drzewami oraz unikać kontaktu z wodą. Gdy znajdzie się odpowiednie miejsce należy usiąść np. na plecaku, złączyć nogi i przyjąć pozycję embrionalną. Jeśli znajdujemy się w grupie należy bezwzględnie się rozproszyć.
Jakie są skutki burz i deszczy nawalnych?
Burza to gwałtowne zjawisko, któremu towarzyszą wyładowania atmosferyczne (grzmoty i pioruny) oraz opady nawalne deszczudeszcze nawalnenawalne deszczu, a niekiedy również gradugradgradu. W Polsce burze tworzą się zazwyczaj w ciepłej porze roku – od wiosny do jesieni, ale najwięcej z nich powstaje latem. Występują głównie po południu i pod wieczór.
Samo zjawisko burzy trwa zwykle kilkanaście minut, ale połączenie silnego wiatru, opadów deszczu i gradu oraz wyładowań atmosferycznych może powodować ogromne straty materialne – połamane i powalone drzewa lub słupy energetyczne, gwałtowne powodzie, pożary oraz zniszczone przez grad samochody, dachy oraz uprawy.
R1GPl5FO24JSV
Zdjęcie przedstawia równinny teren pola uprawnego. Powyżej szare niebo, a na nim dużej wielkości chmury burzowe. Z jednej z nich, po prawej stronie, strzela potężna błyskawica.
Charakterystycznym zjawiskiem dla burz są wyładowania atmosferyczne.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
RtpLilcmlOpdw
Fotografia przedstawiająca krajobraz wiejski, nad którym w oddali z masywnej ciemnoszarej chmury pada ulewny deszcz. Opad na niebie przybiera z dystansu formę podłużnych, pionowych półprzezroczystych smug.
Podczas burzy występują krótko trwające, ale intensywne opady deszczu.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Polecenie 4
W trakcie burz dochodzi do wyładowań atmosferycznych, które widzimy jako błyskawice i słyszymy jako grzmoty. Ponieważ światło rozchodzi się szybciej niż dźwięk, najpierw widzimy błysk pioruna, a dopiero po chwili grzmot. Jeżeli policzymy, ile sekund mija między błyskiem a grzmotem, to możemy oszacować, jak daleko od nas znajduje się burza.
R1R9XeK5XYfil
Grafika z lewej strony przedstawia postać człowieka. Z prawej strony znajdują się chmury burzowe z błyskawicami. Między człowiekiem a chmurami widoczne są cztery pionowe łuki oraz strzałka skierowana w kierunku człowieka. Przy strzałce jest napis. 1 sekunda 340 metrów.
Grafika z lewej strony przedstawia postać człowieka. Z prawej strony znajdują się chmury burzowe z błyskawicami. Między człowiekiem a chmurami widoczne są cztery pionowe łuki oraz strzałka skierowana w kierunku człowieka. Przy strzałce jest napis. 1 sekunda 340 metrów.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Dlaczego zawieje i zamiecie śnieżne są niebezpieczne?
W tych regionach świata, w których występują mroźne i śnieżne zimy, mogą powstawać zawieje śnieżne. Tak nazywane są opady śniegu, którym towarzyszą silne podmuchy wiatru. Lekki śnieg nie opada wówczas na powierzchnię terenu, ale niesiony jest z wiatrem, tworząc śnieżną kurtynę. Zawieje śnieżne ograniczają widzialność i dlatego są szczególnie niebezpieczne dla turystów w górach, kierowców samochodów oraz pilotów samolotów. Przenoszony z wiatrem śnieg może formować również wysokie zaspy, które utrudniają poruszanie się.
Rb5LOgs0qjnXH
Fotografia przedstawiająca intensywną zawieję śnieżną. Widzialność bardzo ograniczona, podobnie jak dostęp światła słonecznego. Obraz na fotografii jest szary, na pierwszym planie płaska powierzchnia pokryta śniegiem, przez który przebijają się gdzieniegdzie fragmenty roślinności. Na drugim planie las iglasty.
Zawieje śnieżne występują często w górach oraz na rozległych, otwartych przestrzeniach.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
RRcFAfQh3YWxr
Zdjęcie przedstawia drewniane zabudowania w trakcie zawiei śnieżnej. Budynki pokryte śniegiem, podobnie jak cały teren wokół. Intensywny wiatr w połączeniu z intensywnymi opadami śniegu powoduje znaczne ograniczenie widzialności.
Podczas zawiei śnieżnej widzialność może być ograniczona do kilku metrów.
Źródło: Ximeg, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
RjcxgmrVg3atb
Zdjęcie przedstawia ulicę w mieście podczas śnieżycy. Droga, pobocze i chodniki pokryte grubą warstwą śniegu. Ze względu na wiatr i opady widzialność jest znacznie zmniejszona. Piesi i samochody poruszają się z trudem ze względu na utrudnione warunki.
Silny wiatr i śnieg mogą powodować trudności w poruszaniu się ludzi i pojazdów.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Podsumowanie
Do groźnych zjawisk pogodowych należą: huragany, burze oraz zawieje śnieżne. Wszystkim tym zjawiskom towarzyszy silny wiatr.
Podczas huraganów i burz występują intensywne opady deszczu, a niekiedy również gradu.
Charakterystyczne dla burz są również wyładowania atmosferyczne.
Skutkami burz są m.in.: intensywne opady deszczu lub gradu, silne wiatry, wyładowania atmosferyczne, powodzie błyskawiczne i podtopienia.
Słownik
deszcze nawalne
deszcze nawalne
krótko trwające, ale bardzo intensywne opady deszczu
grad
grad
rodzaj opadów w postaci bryłek lodu, najczęściej o kulistym kształcie; rozmiary gradu mogą wynosić od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów
powodzie błyskawiczne
powodzie błyskawiczne
zjawisko związane z gwałtownym podniesieniem się poziomu wody w rzekach i zalaniem terenu; powodzie błyskawiczne są zazwyczaj skutkiem krótko trwających ulew
trąba powietrzna
trąba powietrzna
intensywny wir powietrzny sięgający powierzchni Ziemi, związany z chmurą burzową cumulonimbus
Sprawdź, jak rozumiesz!
RWcnj8oZ0feyh1
Ćwiczenie 1
Wśród podanych zjawisk pogodowych zaznacz to, które nie powoduje zagrożenia dla ludzi. Możliwe odpowiedzi: 1. zawieja śnieżna, 2. burza z gradobiciem, 3. deszcze nawalne, 4. tęcza, 5. huragan
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1NzGleEdDcD71
Ćwiczenie 2
Wśród wymienionych cech pogody zaznacz tę, która występuje podczas każdego z wymienionych zjawisk atmosferycznych: burzy, zawiei śnieżnej i huraganu. Możliwe odpowiedzi: 1. opady deszczu, 2. opady śniegu, 3. grzmoty i błyskawice, 4. silny wiatr
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RjIl3HogXl6iI1
Ćwiczenie 3
Zaznacz zjawisko, które nie towarzyszy przejściu burzy. Możliwe odpowiedzi: 1. opady deszczu, 2. mgła, 3. grzmoty, 4. błyskawice
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RyCuGZgCXG2Ny2
Ćwiczenie 4
Na zdjęciach przedstawiono skutki zjawisk występujących podczas burzy.
Dopasuj do każdego zdjęcia odpowiedni podpis.
Na zdjęciach przedstawiono skutki zjawisk występujących podczas burzy.
Dopasuj do każdego zdjęcia odpowiedni podpis.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RYZlTYoeGfZ2a2
Ćwiczenie 4
Do zjawisk występujących podczas burzy dopasuj ich możliwe skutki. Następstwo porywistego wiatru. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo deszczy nawalnych. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo opadów gradu. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo wyładowań atmosferycznych. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia.
Do zjawisk występujących podczas burzy dopasuj ich możliwe skutki. Następstwo porywistego wiatru. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo deszczy nawalnych. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo opadów gradu. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia. Następstwo wyładowań atmosferycznych. Możliwe odpowiedzi: 1. Pożary., 2. Powalone drzewa., 3. Zniszczone uprawy., 4. Podtopienia.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1WdjyHrlc8DV2
Ćwiczenie 5
Przeczytaj tekst dotyczący zjawiska burzy i uzupełnij zdania, zaznaczając właściwe sformułowania. Burze to zjawisko, które częściej występuje latem / zimą. Większość burz tworzy się po południu i pod koniec chłodnego / gorącego dnia. Podczas burzy występują intensywne deszcze, którym towarzyszą opady gradu / śniegu. Opady trwają zazwyczaj kilkanaście minut / kilka godzin. Podczas tworzenia się burzy powstają pioruny oraz grzmoty. Ponieważ światło porusza się wolniej / szybciej niż dźwięk, najpierw zobaczymy błysk / usłyszymy grzmot. Kiedy między błyskiem a grzmotem jest duży odstęp czasu, oznacza to, że burza jest blisko / daleko od nas.
Przeczytaj tekst dotyczący zjawiska burzy i uzupełnij zdania, zaznaczając właściwe sformułowania. Burze to zjawisko, które częściej występuje latem / zimą. Większość burz tworzy się po południu i pod koniec chłodnego / gorącego dnia. Podczas burzy występują intensywne deszcze, którym towarzyszą opady gradu / śniegu. Opady trwają zazwyczaj kilkanaście minut / kilka godzin. Podczas tworzenia się burzy powstają pioruny oraz grzmoty. Ponieważ światło porusza się wolniej / szybciej niż dźwięk, najpierw zobaczymy błysk / usłyszymy grzmot. Kiedy między błyskiem a grzmotem jest duży odstęp czasu, oznacza to, że burza jest blisko / daleko od nas.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RUihNNAQCMGJV2
Ćwiczenie 6
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 7
Przeczytaj relację Janka na temat burzy i poszukaj, gdzie wkradł się błąd. Uzasadnij odpowiedź. Wczoraj była burza. Rano nic jej nie zapowiadało. Niebo było bezchmurne i było bardzo ciepło. Nagle pojawiły się ciemne chmury, zaczął wiać wiatr i padać deszcz. Nagle tuż koło nas usłyszeliśmy grzmot, a kilka sekund później niebo rozświetliły błyskawice.
R4NKMZE5bBYcr
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastanów się nad przytoczonym opisem burzy.
Błyskawice było widać jako pierwsze, ponieważ światło ma szybkość większą od dźwięku.
1
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij, dlaczego podczas burzy nie należy chować się pod drzewem.
R2MwFscYuhjy7
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, że podczas burzy dochodzi m.in. do wyładowań atmosferycznych.
Podczas burzy dochodzi do wyładowań atmosferycznych, które mogą trafić w drzewo i je uszkodzić. Wówczas może dojść do rozerwania drzewa i rozszczepienia jego pnia, co jest bardzo niebezpieczne dla stojącego w pobliżu człowieka.
Notatnik
RFKfA6pwjSv2c
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.