Zjawisko fizyczne a reakcja chemiczna

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń wie:

• co to jest zjawisko fizyczne,

• co to jest reakcja chemiczna.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wykonać proste czynności laboratoryjne i przeprowadzić proste doświadczenie ilustrujące przemianę chemiczną,

• podać różnice między przemianą fizyczną a reakcją chemiczną.

2. Metoda i forma pracy

Słowno – doświadczalna, praca z klasą.

3. Środki dydaktyczne

Szkło i sprzęt laboratoryjny:

• szczypce,

• palnik,

• łyżka do spalań.

Odczynniki:

• wstążka magnezowa,

• opiłki żelaza,

• siarka,

• kawałki lodu.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel po sprawdzeniu obecności podaje temat lekcji, uświadamia jej główne założenia.

Wymienia i pokazuje substancje chemiczne: siarkę, opiłki żelaza, magnez, prosi o określenie ich właściwości fizycznych.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wykonuje doświadczenia:

Doświadczenie 1:

Cięcie kartki papieru.

Obserwacje:

Kartka papieru zmienia swój kształt, nadal jest to ta sama substancja chemiczna.

Doświadczenie 2:

Topienie lodu.

Obserwacje:

Lód zmienił swój stan skupienia, woda ze stanu skupienia stałego przeszła w stan ciekły.

Wnioski do doświadczeń 1 i 2:

Cięcie kartki papieru czy topnienie lodu są procesami, podczas których nie powstają żadne nowe substancje. Zaszły tu przemiany, które nazywamy przemianami fizycznymi.

Doświadczenie 3:

Spalanie wstążki magnezu.

Obserwacje:

Magnez spala się jasnym, oślepiającym płomieniem, po spaleniu zostaje biały proszek.

Doświadczenie 4:

Przemiana żelaza z siarką.

Obserwacje:

Po ogrzaniu mieszaniny siarki z opiłkami żelaza powstaje czarna substancja, w której nie można wyróżnić substancji wyjściowych.

Wnioski do doświadczeń 3 i 4:

Spalanie wstążki magnezowej, ogrzewanie siarki z żelazem są to przemiany, podczas których powstają nowe substancje o odmiennych właściwościach. Przemiany te nazywamy reakcją chemiczną. Można je zilustrować równaniami:

Magnez + tlen = tlenek magnezu

Siarka + żelazo = siarczek żelaza

c) Faza podsumowująca

Uczniowie uzupełniają przygotowane kserokopie zadań (załącznik 1).

5. Bibliografia

1. Gulińska H., Haładuda J., Smolińska J., Ciekawa chemia, WSiP, Warszawa 2006.

2. Łopata K., Warchoł A., Chemia w gimnazjum, WSiP, Warszawa 2001.

Pabian J., Chemia nieorganiczna - część 3, Greg, Kraków 2003.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

Uzupełnij tabelę, wpisując słowa: tak lub nie.

b) Zadanie domowe

Do butelki po coca‑coli wsyp trzy łyżeczki sody oczyszczonej i dolej octu. Na szyjkę butelki naciągnij szybko balonik. Opisz co zaobserwowałeś. Czy jest to przemiana fizyczna czy reakcja chemiczna?

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak