Złoty wiek

Krąg dworskiego humanizmu

Jagiellonowie byli władcami otwartymi na inne kultury i tradycje. Władysław Jagiełło obracał się w polskim kręgu kulturowym, a jednocześnie promował wzorce plastyczne ze wschodnich, prawosławnych rubieży swojego imperium. Jego następcy na polskim, czeskim czy węgierskim tronie robili podobnie. Na zamku królewskim na HradczanachHradczanyHradczanach w Pradze powstała wspaniała późnogotycka sala władysławowska, a jednocześnie w Budzie na zamku królów węgierskich kontynuowano renesansową rozbudowę rozpoczętą przez Macieja KorwinaMacieja KorwinaMacieja Korwina.

Także dwór władców Polski z dynastii Jagiellonów chętnie zatrudniał artystów nowatorskich. Najmłodszy z synów Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunt (później nazywany Starym), ożenił się z włoską księżniczką Boną Sforzą[czyt.: sforcą] i sprowadził na swój dwór architektów i artystów z kraju małżonki. To dzięki nim powstały w Polsce tak wspaniałe dzieła renesansowe, jak Kaplica Zygmuntowska przy katedrze krakowskiej czy przebudowany w nowym stylu Zamek Królewski na Wawelu.

RHxokw9vpi8XN

Ilustracja przedstawia ogromną, okrągłą wieżę przy jednopiętrowym podłużnym budynku. Na końcu budynek jest połączony z innym piętrowym budynkiem. Wieża posiada trzy kondygnacje.

R2GGGFDKVD6JC

Na ilustracji przed Najświętszą Marią Panną z dzieciątkiem na kolanach klęczy król Władysław Jagiełło. Króla obejmuje postać świętego. Maria Panna siedzi na fotelu. Postać Świętego, Maria Panna i Dzieciątko ma wokół głowy złotą aureolę. Święty ma na swoich szatach wizerunek krzyża. W tle widać zabudowania.

RgnjQ1srP4z1d

Ilustracja przedstawia sklepienie pokryte freskami. Przedstawiają one głównie sceny religijne. Widoczne są nich postacie świętych, fragmenty zabudowań, roślinność.

R1K4h3UVGg71F

Kolorowa ilustracja przedstawia panoramę miasta. Na wzgórzach znajduje się miasto z zamkiem otoczone murami. Wokół nich zielone drzewa, pomiędzy którymi znajdują się zabudowania mieszkalne, a także mały kościół i niskie budynki zbudowane z cegły. W lewym górnym rogu napis: „Praga”.

ROZ5OD8pTpsYm

Na zdjęciu Sala władysławowska na Hradczanach. Jest wysoka i podłużna. Posiada sklepienie żebrowe. Z sklepienia zwisają żyrandole z licznymi żarówkami. Na ścianach są potężne podłużne okna. Podłoga pokryta jest drewnem. W oddali widać grupę zwiedzającą salę.

RVkQcaZ13i3hf

Zdjęcie przedstawia widok na jedną ze ścian sali władysławowskiej. Na pierwszym piętrze są duże podwójne okna. Każde jest przedzielone na osiem małych okienek. Na parterze do wnętrza prowadzą otwory o sklepieniu w kształcie stożka.

R1UoUZdfh7XGP

Na zdjęciu z lewej strony portret kobiety. Pokazana jest z prawego profilu. Na głowie ma chustkę. Po prawej stronie portret mężczyzny. Ukazany jest z lewego profilu. Włosy ma długie i kręcone, opadające na ramiona. Na głowie wieniec oliwny. Postacie patrzą na siebie. Wyrzeźbione są na płaskich, szlachetnych, ciemnych kamieniach, które stanowią tło. Postacie są z jasnego kamienia. Tło stanowi czerwony kolor.

RRjLLI42Wro4R

Na ilustracji bogato zdobiona okładka kodeksu. Zdobiona napisami, rysunkami religijnymi. Na stronach przeważa kolor złoty oraz odcienie niebieskiego.

R1HN0n3NxX5Ip

Na portrecie Król Kazimierz Jagiellończyk siedzi na tronie. Na głowie ma koronę, założoną na czapkę. Patrzy na wprost. Ma krzaczaste brwi i wąs pod nosem. W rękach trzyma insygnia koronacyjne; jabłko i berło. Ubrany jest w zapięty płaszcz z futrzanym kołnierzem

R19RKlAyiwvMH

Na portrecie Król Zygmunt I Stary siedzi na tronie. Na głowie ma koronę, na szyi łańcuch z krzyżem. Ubrany jest w rozpięty płaszcz z rozłożystym futrzanym kołnierzem. W lewej dłoni trzyma kartkę papieru.

R1RJpFWulxcCg

Na portrecie Królowa Bona Sforza na głowie ma chustkę, która zakrywa jej czoło, okala szyję, a jej końce ułożone są na czarnej sukience. Bona ma duże ciemne oczy i małe usta.

R1HLs4rILjyly

Kolorowa ilustracja przedstawia panoramę miasta, które składa się z dwóch części przedzielonych rzeką. Każda część miasta jest otoczona murami. W centralnej części ilustracji, u góry, widoczny jest zamek z wysokimi wieżami. Przy nim napis: „Cracovia”. Obok lewej części miasta kolejny napis: „Casmirvs”. W prawym dolnym rogu, obok drugiej części miasta, za murami, kilka pojedynczych domów mieszkalnych. Przy nich napis: „Cleopardia”. W tle, za miastem, zielone wzgórza i skały.

RuTlUTfvJQjLK

Na zdjęciu kopuła pokryta jest złotą blachą z wzorem rybiej łuski. Na środku południowego spadu kopuły przymocowany jest ciemny orzeł z koroną. Na szczycie kopuły znajduje się walcowata latarnia z ośmioma wąskimi przeźroczami. Obramienia okienne w formie arkad. Przestrzeń między oknami zdobiona jest przez pilastry kompozytowe o rzeźbionych trzonach z motywem plecionej w warkocz wstęgi. Następnie, belkowanie bez dekoracji. Całą latarnię przykrywa korona, a w jej zwieńczeniu znajduje się półklęczący na kuli anioł trzymający koronę królewską, z której wyłania się krzyż łaciński.

RxYaS6kjEhyAN

Na zdjęciu wewnętrzny dziedziniec zamku Wawel otoczony z trzech stron zabudowaniami. Widoczne są trzypiętrowe krużganki i spadzisty dach z czerwonej dachówki.

Polacy nie gęsi, iż swój język mają – wejście języka polskiego do wyższej kultury

Ważnym środowiskiem krzewiącym, w którym rozwijano idee humanizmuhumanizmhumanizmu i estetyki renesansowej, byli liczni sekretarze pracujący w kancelarii królewskiej. Członków tej elitarnej, świetnie wykształconej grupy rekrutowano z najbardziej uzdolnionej młodzieży. Stanowisko to bardzo często było wstępem do przyszłej kariery w strukturach państwa i Kościoła katolickiego. Sekretarzami królewskimi byli przyszli kanclerze, biskupi, prymasowie. Odnajdziemy wśród nich również poetów (Andrzeja Krzyckiegot08npdzaae_000tp001Andrzeja Krzyckiego, Jana Dantyszkat08npdzaae_000tp002Jana Dantyszka czy Jana Kochanowskiegot08npdzaae_000tp003Jana Kochanowskiego), uczonych (Bernarda Wapowskiego – ojca polskiej geografii, Josta Decjusza czy Marcina Kromerat08npdzaae_000tp004Marcina Kromera), ale też wybitnych teoretyków myśli religijnej i świeckiej (Stanisława Hozjuszat08npdzaae_000tp005Stanisława Hozjusza, Andrzeja Frycza Modrzewskiegot08npdzaae_000tp006Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Łukasza Górnickiego).

Doskonała znajomość klasycznej łaciny, najważniejszych języków ówczesnej Europy – niemieckiego, włoskiego, francuskiego, ale też rosyjskiego, greki i hebrajskiego, rozbudzały zainteresowanie innymi kulturami, jak również inspirowały do pisania w języku ojczystym. Polski zaczął być językiem nie tylko mówionym, ale też pisanym. Dokonywała się błyskawiczna kodyfikacja zasad językowych i ortograficznych. Po polsku zaczęto pisać utwory literackie, a także sporządzać coraz częściej oficjalne dokumenty. Pierwszym, który wprowadził język polski do literatury był Mikołaj RejMikołaj RejMikołaj Rej. Po polsku pisano i przed nim, ale były to drobne utwory, gdy tymczasem on pozostawił olbrzymi dorobek. Twórczość Mikołaja Reja jest bogata i różnorodna, na ogół podporządkowana przesłaniu etycznemu ('przykładne życie') i religijnemu ('wieczne zbawienie'). Najwybitniejszym poetą polskiego renesansu był natomiast Jan Kochanowski, który wniósł olbrzymi wkład w rozwój polskiego języka literackiego.

RP4glpErLHUVh

Na zdjęciu renesansowy, trzypiętrowy pałacyk w kształcie kwadratu. Z prawej i lewej strony są kwadratowe wieże. Po środku są zewnętrzne galerie zwieńczone łukami wspartymi na kolumnach. Do budynku prowadzą schody z prawej i lewej strony.

RRobvwvvnIdI7

Na zdjęciu widok z boku na boczną i frontową ścianę budynku. Widoczne są schody prowadzące do willi oraz dwie kwadratowe wieże.

t08npdzaae_000tp001

R1SIdrO7O1kNo

Nagrobek wykonany jest z czerwonego węgierskiego marmuru i otoczony jest wizerunkiem Madonny wykonany z piaskowca.

t08npdzaae_000tp002

R1RmVjPINTcIb

Jan Dantyszek na szyi ma łańcuch i zawieszony na nim krzyż. Dłonie ma złączone na wysokości klatki piersiowej. Trzyma w nich małą książeczkę.

t08npdzaae_000tp003

R1BmULhg4hfC1

Poeta ma sumiaste wąsy i brodę. Duże zakola na głowie. Ubrany jest w płaszcz. W prawym ręku trzyma zwój papieru.

t08npdzaae_000tp004

R7hLZiPFkFds7

Biskup warmiński jest sędziwego wieku. Ma na głowie naciągniętą czapkę. Ma wąsy i długą brodę. Na szyi ma łańcuch z zawieszonym krzyżem.

t08npdzaae_000tp005

R1CkwaZyMjxub

Stanisław Hozjusz ma długą siwą brodę i wąsy. W dłoniach trzyma kartki papieru. Na głowie ma czapkę księdza tzw. biret.

t08npdzaae_000tp006

Rkx9Zb7FqEG57

Na obrazie starszy Andrzej Frycz Modrzewski z długą lekko kręconą brodą i wąsami. Na głowie ma czapkę.

Inspiracji szukano na zagranicznych uczelniach

R1HkWDEwZ9MnM

Na zdjęciu widok na dziedziniec wewnętrzny z krużgankami na parterze i na piętrze. W tle ich widać otwory okienne i drzwi. Krużganki przyozdobione są wiszącymi donicami z kwiatami.

Grupa humanistów to nie tylko członkowie kancelarii królewskiej, czy wyżsi dostojnicy świeccy i kościelni, ale wszyscy, którzy podjęli trud studiowania. Zazwyczaj na początek w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Uczelnia przeżywała wówczas dobry okres, przyciągając młodzież z całej niemal Europy Środkowej: z krajów nadbałtyckich, Śląska, a nawet wschodnich Niemiec oraz Węgier. Wśród wykładowców, słuchaczy i absolwentów wymienić należy choćby matematyka Wojciecha z Brudzewat08npdzaae_000tp007Wojciecha z Brudzewa, niemieckiego humanistę Konrada Celtisat08npdzaae_000tp008Konrada Celtisa, Mikołaja Kopernikat08npdzaae_000tp009Mikołaja Kopernika, Macieja Miechowitę. Zaletą jedynego wówczas polskiego uniwersytetu była jego otwartość na wpływy włoskie oraz wysoki poziom wykładów, przy jednoczesnym słabym upolitycznieniu, które z kolei było wadą uczelni w Pradze (husytyzm), Lipsku (tradycje antyhusyckie) czy Wittenberdze (luteranizm).

Coraz powszechniejszym obyczajem stawało się również kontynuowanie studiów na uczelniach zagranicznych - przeważnie włoskich. Polacy szczególnie upodobali sobie uniwersytety północnowłoskie w Padwie i Bolonii (np. przez wydział prawa na uniwersytecie w Padwie w ciągu jednego tylko półwiecza XVI w. przewinęło się 49 przyszłych polskich biskupów i opatów, 30 wojewodów i kasztelanów, 56 urzędników ziemskich i posłów na sejm). Zdecydowanie rzadziej Polacy wybierali uczelnie niemieckie. Po wystąpieniu Marcina LutraMarcin LuterMarcina Lutra wyjazd do tych ostatnich, podobnie jak do Królewca, stawał się swoistą manifestacją poparcia dla reformacji.

RzhGs578oCrDE

Ilustracja przedstawia grupę mężczyzn idących drogą. Ubrani są w kolorowe szaty i rajtuzy. Obok nich idzie biały koń, który ciągnie wóz pełen paczek. Mężczyźni rozmawiają ze sobą, a jeden z nich gra na bębenku. W tle widoczna dolina, w której widoczna jest panorama miasta, nad którą góruje wysoka wieża. Wokół wzgórza porośnięte zielonymi krzewami. Pod ilustracją tekst w języku niemieckim.

t08npdzaae_000tp007

Ri0YxPAzNENCU

Albert Brudzewski ma na głowie przypominającą piuskę. Spod niej wystają długie włosy. Ma długą brodę i wąsy.

t08npdzaae_000tp008

RUondovOzWfmm

Epitafium jest w kształcie prostokąta. Na samej górze przedstawiona jest postać, poniżej jest napis w języku łacińskim, niżej wieniec oliwny.

t08npdzaae_000tp009

RfueiWm5aVc4J

Portret Mikołaja Kopernika. Włosy ma lekko kręcone, półkrótkie.

Wspaniałość renesansowej nauki: astronomia, geografia, historia

Wiek XVI to okres znaczących osiągnięć polskich uczonych. Dzisiaj doceniamy głównie te wybitne osoby i ich osiągnięcia, które znajdują kontynuatorów we współczesnych badaniach: astronomii, matematyce, geografii, historii, językoznawstwie. Mniej natomiast cenimy sukcesy w takich dziedzinach, jak teologia i literatura łacińskojęzyczna, które wówczas cieszyły się wielkim uznaniem.

Najbardziej znany jest oczywiście Mikołaj Kopernik, który dzięki dziełu 'O obrotach sfer niebieskich' uznawany jest za twórcę teorii heliocentrycznejteorii heliocentrycznejteorii heliocentrycznej. Waga ustaleń kopernikańskich ogłoszonych drukiem w roku 1543, czyli roku śmierci ich twórcy, doceniona została nieco później. Bardziej użyteczna okazała się jego rozprawa o monecie, zawierająca praktyczne rady dotyczące kształtowania rynków finansowych – m.in. zasadę, że 'pieniądz gorszy wypiera lepszy'.

Maciej z Miechowa wydał dzieło o geografii Europy Wschodniej 'Rozprawa o dwu Sarmacjach – azjatyckiej i europejskiej', które na Zachodzie na kilkadziesiąt lat ukształtowało wiedzę o naszej części Europy. Stanowiło podstawę późniejszego nawiązywania przez szlachtę do mitu sarmackiego.

R1MnG0J0jk3NF

Na zdjęciu fasada kamienicy ozdobiona ostrołukowym portalem, ceglanymi fryzami i pionowymi wnękami, w których namalowano charakterystyczne dla średniowiecznego Torunia dwubarwne wzory.

R4yhfQ9XkcEnv

Na zdjęciu katedra we Fromborku. Katedra to świątynia gotycka, murowana z cegły. Posiada trójnawową halę z wydłużonym prezbiterium zakończonym prostą ścianą. Korpus ma wbudowane w narożnikach cztery strzeliste wieże z długimi iglicami.

RbWcBjuHYWCpl

Na ilustracji osiem okręgów wpisanych jeden w drugi. W środku jest napis po łacinie: Słońce. Po prawej stronie karty są zapiski po łacinie.

• 1543: trafił do rąk biskupa chełmińskiego Tiedemanna Giesego,

• 1554: trafił do rąk Georga Joachima Rheticus w Koszycach,

• 1574: trafił do rąk Valentinusa Otho w Heidelbergu w Niemczech,

• 1603: trafił do rąk Jakoba Christmanna, także w Heidelbergu,

• 1614: trafił do rąk Jana Amosa Komenskýego – znanego czeskiego reformatora,

• 1667: trafił do rąk Otto von Nostitza w Jaworze na Śląsku,

• 1675: trafił do rąk szlacheckiego rodu Nostitzów z gałęzi mieszkającej w Pradze,

• 1945: trafił do Biblioteki Muzeum Narodowego w Pradze,

• 1956: trafił do Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie jako dar rządu Czechosłowackiego.

Kopernik stał się po śmierci 'obiektem rywalizacji' dwóch narodów i kultur – polskiej i niemieckiej. Obie nacje usiłują uznać go za 'Polaka' lub 'Niemca', choć z pewnością sam Kopernik nigdy nie myślał o sobie w takich kategoriach. Mieszkał w Prusach Królewskich i czuł związek ze swoją ojczyzną, która była prowincją Królestwa Polskiego. Mówił po niemiecku, ale z pewnością znał polski, w korespondencji posługiwał się łaciną.

RxzQD5KiEAz5C

Ilustracja przedstawia Kopernika, który patrzy przed siebie. Ma sięgające ramion ciemne, lekko falowane włosy i krótką grzywkę rozłożona na dwie strony czoła. Za nim przedstawiony jest lewy profil starszego siwego mężczyzny z siwą brodą.

R1aB8jKw7pBsh

Zdjęcie przedstawia pomnik młodego mężczyzny. Ma on dłuższe, lekko falowane włosy, które przysłaniają mu uszy. Ubrany jest w długą, luźną szatę, która sięga do ziemi. Prawą dłoń wyciąga przed siebie i dzierży w niej cyrkiel, natomiast w lewej dłoni trzyma astrolabium - kulisty przyrząd astronomiczny. Mężczyzna siedzi. W tle błękitne niebo, częściowo przysłonięte przez białe chmury.

RSvsTQ1QTcLdb

Ilustracja przedstawia popiersie astronoma. Ma sięgające ramion lekko falowane włosy, krótką grzywkę zaczesaną na lewy bok.

R19Q1xvL5cFNh

ilustracja przedstawia Kopernika stojącego na podwyższeniu. W lewym ręku trzyma przyrząd astronomiczny. Prawa dłoń uniesiona jest lekko do góry. Pod nim jest napis w języku łacińskim: Mikołaj Kopernik, Toruń. W tle fragment ceglanego budynku.

RMO5YqTg3B7py

Obraz przedstawia Kopernika siedzącego i opartego o balustradę tarasu. Za nim na tle rozgwieżdżonego nieba stoją wieże kościoła. Obok Kopernika na ziemi i na krześle leżą zapisane karty, księgi, a przed nim stoją narzędzia do prowadzenia obserwacji astronomicznych. Obok niego stoi karta z narysowanymi kołami o różnej średnicy mającymi wspólne centrum.

Nauki społeczne na usługach demokracji szlacheckiej

Rkx9Zb7FqEG57

Na obrazie starszy Andrzej Frycz Modrzewski z długą lekko kręconą brodą i wąsami. Na głowie ma czapkę.

Humanizm stanowi też ważne źródło inspiracji dla nauk społecznych, w których Polacy mieli również kilku ważnych pisarzy. Przede wszystkim wyróżnia się wśród nich Andrzej Frycz Modrzewski. Jego łacińskie dzieło 'Commentariorum de Republica emendanda libri quinque' [czyt.: kommentatorium de republika emendanda libri kwinkwe], czyli O poprawie Rzeczypospolitej, z powodu sprzeciwu duchowieństwa ukazało się początkowo w (1551 r.) bez dwóch ksiąg poświęconych Kościołowi i oświacie. Szybko zostało przetłumaczone na język polski oraz niemiecki i za granicą wydrukowane już bez skrótów. Stanowiło ono doskonałe nawiązanie do idei ruchu egzekucyjnegoruch egzekucyjnyruchu egzekucyjnego (choć samo dzieło było wobec tego ruchu krytyczne), poprzez który średnia szlachta chciała zreformować państwo tak, aby opierało się ono na prawie i sprawiedliwości (oczywiście z zachowaniem decydującej roli stanu szlacheckiego). ApologetąapologetaApologetą demokracji szlacheckiej był natomiast inny pisarz, Stanisław Orzechowski, który nadawał 'demokratycznemu' ustrojowi Rzeczypospolitej niemal boską sankcję.

RzZsBixI6ocHH

Ilustracja przedstawia stronę tytułową książki. Na niej napisy w języku łacińskim, a na środku ilustracja przedstawiająca mężczyznę grającego na harfie.

R1BgHqFgADYox

Na ilustracji po środku jest kobieta w koronie, która symbolizuje Królestwo Polskie. W dłoniach trzyma szkatułę na której postawiony jest mały kieliszek. Na sukni ma wizerunek orła białego. Po bokach klęczą dwaj mężczyźni. Postać po lewej w dłoniach trzyma krzyż patriarchalny. Ubrana jest w koronę carów i szaty królewskie. Postać po prawej w dłoniach trzyma miecz. Na głowie ma koronę. Ubrana jest w zbroję.

Zmiany w oświacie

Najważniejszą zmianą nowej epoki było upowszechnienie wykształcenia, nie tylko dzięki uniwersytetom, ale poprzez rozwój powszechnego szkolnictwa stopnia średniego. Zapoczątkowały je gimnazja humanistyczne w Poznaniu (Akademia Lubrańskiego 1519 r.), Gdańsku (Gimnazjum Akademickie 1558 r.), Toruniu (Gimnazjum Akademickie 1568 r.), Krakowie (Kolegium Nowodworskiego przy Uniwersytecie Jagiellońskim 1586 r.), wreszcie Zamościu (Akademia Zamoyska 1594 r.).

Konkurencją dla nich, ale też wzorcem do naśladowania stały się słynne kolegia jezuickie. Pierwsze z nich założył w 1564 r. w Braniewie Stanisław Hozjusz, kolejne powstały w: Pułtusku (1566 r.), Wilnie (1570 r.), Poznaniu (1575 r.). Lwowie (1606 r.). Dwa z nich - w Wilnie i Lwowie - otrzymały z biegiem czasu status uniwersytecki.

Wszystkie te placówki pielęgnowały naukę języków klasycznych - łaciny i greki, ale też języków nowożytnych. Duży nacisk kładziono na naukę retorykiretorykaretoryki i umiejętności autoprezentacji przed dużymi zgromadzeniami (m.in. teatry szkolne), co było przydatne w ówczesnym życiu politycznym i społecznym.

R1eC4f9BjCgJ2

Na obrazie biskup Jan Lubrański ukazany został na podwyższeniu (na tronie biskupim), z profilu. Jest ubrany w złoty płaszcz. Na głowie ma mitrę. W lewej ręce trzyma pastorał, a w prawej, którą wyciąga ku przodowi, dokument fundacyjny. Pozostałe osoby uwiecznione na obrazie, to: mężczyzna znajdujący się na pierwszym planie, z lewej, w zielonej szacie. Na szyi ma ozdobny łańcuch, a rękę trzyma na karabeli. Wokół niego kilku mężczyzn ubranych w długie, różnobarwne szaty. Z prawej strony obrazu, na podeście, dwóch mężczyzn w długich, ciemnych szatach. Jeden z nich rozkłada dłonie na boki, a drugi trzyma otwartą księgę. W tle, za nimi, mężczyźni w długich, luźnych, kolorowych szatach. Podest, na którym rozgrywa się namalowana scena przykryty jest czerwonym aksamitem, na którym leży dywan.

R1Yh6DmxouT5Y

Na zdjęciu widok od frontu na budynek. Budynek jest dwupiętrowy z cegły. Po środku są drzwi prowadzące do budynku. Dach pokryty jest czerwoną dachówką. Po środku dachu jest lukarna. Okna są prostokątne wewnątrz podzielone na małe otwory okienne. Na parterze są kraty w oknach. Po obydwu stronach budynku rośnie po jednym, dużym drzewie.

R3VMq5R580R0M

Na zdjęciu dziedziniec Collegium Nowodworskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Główną ozdobą gmachu jest wewnętrzny dziedziniec z wczesnobarokowymi, arkadowymi krużgankami i malowniczymi „pałacowymi" schodami.

R1R0jqa6w7nsl

Na zdjęciu ściana frontowa budynku. Są na niej okna w dwóch rzędach. Po środku są drewniane drzwi.

RKhHmRpQ7fkVK

Na zdjęciu widok z dala na Akademię. Na pierwszym planie jest wysoka kwadratowa wieża, która jest połączona murem z drugą, znajdującą się na drugim końcu. Cały mur oraz wieże są wykonane z czerwonej cegły. W tle, za murem, widać biały budynek pokryty spadzistym dachem. Budynek zasłaniają wysokie drzewa.

R1aBuEfJazmiP

Na zdjęciu widok na dziedziniec i okalające go dwa budynki. Budynek po lewej stronie jest dwupiętrowy z licznymi filarami na parterze. Budynek po prawej stronie jest niższy, ale też dwupiętrowy z szeregiem okien na każdym poziomie.

RzIG4ZAwFMasY

Zdjęcie przedstawia dwa budynki. Od lewej strony jest fasada kościoła. Po środku są drzwi. Wyżej na ścianie są liczne kolumny, pomiędzy nimi są rzeźby postaci. Fasada jest zakończona falistą linią. Znajdują się na niej krzyże. Po prawej stronie jest budynek z wysoką wieżą, na szczycie której jest krzyż. Prowadzą do niego drzwi, po bokach których w wnękach są dwie rzeźby. Nad drzwiami jest napis: Alma Mater Vilnensis.

RGSWA7X2mVCnc

Na zdjęciu widok na kolegium. Jest to trzypiętrowy gmach. Różowa elewacja podzielona jest przez liczne białe pilastry oraz gzymsy. Obok kolegium kościół z wysoką wieżą oraz niższe zabudowania. Przed budynkami plac porośnięty zieloną trawą i przyozdobiony kolorowymi kwiatami.

R1D9FIEV2RdbQ

Zdjęcie bocznej ściany budynku. Widoczny jest dwuspadzisty dach. Ściana w większości jest bez okien. Są umieszczone jedynie na wysokości pierwszego piętra i są kształcie półokręgów. Powyżej jest taras. Budynek jest usytułowany przy drodze, po której jadą samochody.

Łacina – język uniwersalny

Nauka w szkołach wszelkiego typu odbywała się w języku łacińskim. Działo się tak praktycznie do końca XVIII w. we wszystkich krajach europejskich, wyłączywszy Rosję i znajdujące się pod panowaniem tureckim kraje bałkańskie, gdzie podobną rolę odgrywała greka. Oznaczało to, że łacina była językiem uniwersalnym, a swoboda w posługiwaniu się nią - dowodem przynależności do kręgu elit intelektualnych. Polacy znani byli z używania doskonałej łaciny, czego przykładem może być uznanie dla wygłoszonej w Paryżu w 1573 r. mowy poselstwa po Henryka WalezegoHenryk Walezy Henryka Walezego, podziwiano też styl kancelarii polskiej.

R1TZMNXvYnY2B

Na ilustracji do miasta wjeżdżają konno polscy senatorowie. Ubrani są w stroje szlacheckie. Jeden z nich ma zbroję rycerską z przypiętymi do niej skrzydłami (jest to husarz). Na czele jadą dwaj trębacze i grają na trąbkach. W tle widać budynek i wyglądających z okien ludzi. W tym budynku wywieszone są chorągwie.

RDvUQK1Ow1nzw

Na zdjęciu arrasu przedstawiony jest ogród pałacowy, a w nim dużo osób. Są oni ubrani w bogato zdobione stroje, na których przeważa kolor złoty. Osoby rozmawiają ze sobą, spacerują, tańczą. Po prawej stronie są muzycy grający na instrumentach

R1TOZPQO2FT0B

Na obrazie stoją obok siebie mężczyźni. Postaci znajdujące się po lewej stronie obrazu są ubrane w stroje szlacheckie: długie, kolorowe płaszcze i luźne buty. Mężczyźni znajdujący się z prawej strony obrazu ubrani są w czarne, srebrne lub złote stroje z krezą wokół szyi. Za mężczyznami po lewej stronie widoczni są husarze. Po prawej stronie pod baldachimem stoi Henryk Walezy otoczony mężczyznami w ubraniach z krezą.

Wspaniałość mówienia – sztuka oratorstwa

Sztuka mówienia i przekonywania przeciwnika poprzez dyskusję należała do ważnych umiejętności znanych z kultury antyku. Rozwijała się szczególnie w tych społeczeństwach, w których możliwa była polemikapolemikapolemika. Owe dziedzictwo antyku upowszechniał również system oświaty, w którym podstawową metodą nauczania było słuchanie i mówienie. Wielką zasługę miało tu chrześcijaństwo, które kładło nacisk na przekonywanie słowem mówionym i argumentacją wspartą przykładami.

W kulturze staropolskiej umiejętności krasomówcze rozwijały się w dwóch kierunkach – kaznodziejstwa i polemik religijnych oraz mów świeckich, zarówno o charakterze politycznym (vota sejmowe i sejmikowe, dziękowanie za nominacje, prośba o urząd itd.), jak i towarzyskim (mowy weselne, pogrzebowe, toasty itd.). Wśród znanych oratorów staropolskich szczególną sławą cieszyli się: Andrzej Frycz Modrzewski, Piotr Skarga, a szczególnie Jan Zamoyski.

Retoryka ucząca oratorstwaoratorstwooratorstwa była jednym z podstawowych przedmiotów nauczania w szkolnictwie, a teksty mów (np. Cycerona czy Katona) podstawą opanowywania języków klasycznych. W mowach staropolskich pełno było cytatów i bezpośrednich zapożyczeń powszechnie znanych na pamięć niemal wszystkim wykształconym. To sztuka oratorska była w dużej mierze odpowiedzialna za szerzenie się tzw. makaronizmów, czyli okraszania tekstów polskich wtrętami łacińskimi.

R14ZIoLz1cAqh

Na obrazie Piotr Skarga, stoi po prawej stronie. Ubrany jest w długą, czarną szatę z jasnymi wykończeniami. Unosi obydwie ręce do góry. Gest, który wykonuje, podkreślony jest jasnym światłem za nim. Obok niego, w prawym dolnym rogu, dwóch siedzących mężczyzn w długich, czerwonych szatach. W centralnej części obrazu stoi mężczyzna w długiej, sięgającej do ziemi, złotej kamizelce. Przykłada prawą dłoń do serca. Obok niego, na czerwonym krześle, siedzi mężczyzna w ciemnej szacie z białym, szerokim kołnierzem. Za nim stoją mężczyźni oraz kobiety. Na ich twarzach malują się różne emocje: zamyślenie, zrozumienie, przejęcie, lekceważenie, roztargnienie.