Zmiany liczby ludności Polski

R1AOq9P6xVMPx

Wykres przedstawia zmiany liczby ludności Polski w latach tysiąc dziewięćset czterdzieści sześć – dwa tysiące dwadzieścia. Na poziomej osi przedstawiono lata od tysiąc dziewięćset czterdziestego szóstego roku do dwa tysiące dwudziestego, na której jeden odcinek oznacza dziesięć lat. Pionowa oś została podzielona na cztery odcinki. Prezentuje liczbę ludności w milionach, jeden odcinek to dziesięć milionów. Zmieniającą się liczbę ludności na wykresie przedstawiono za pomocą czerwonej linii. Pole między poziomą osią a czerwoną linią zostało oznaczone na bladopomarańczowy kolor. Linia wykresu ciągle wzrasta do roku tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego. Następnie ulega spłaszczeniu i utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie. Dodatkowo konkretne lata wraz z podaną liczbą ludności na linii wykresu zaznaczono czarnymi pionowymi strzałkami. Są to kolejno: dwadzieścia trzy miliony sześćset tysięcy w tysiąc dziewięćset czterdziestym szóstym roku, trzydzieści milionów w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym drugim roku, trzydzieści pięć milionów w tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym ósmym roku, trzydzieści osiem milionów w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym dziewiątym roku, trzydzieści osiem milionów trzysta tysięcy w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym siódmym roku, trzydzieści osiem milionów sto tysięcy w dwa tysiące siódmym roku, trzydzieści osiem i pół miliona w dwa tysiące dwunastym roku, trzydzieści osiem milionów trzysta tysięcy w dwa tysiące piętnastym roku, trzydzieści osiem milionów trzysta tysięcy w dwa tysiące dwudziestym roku.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

• sposoby wyszukiwania danych statystycznych w różnych źródłach;

• sposób odczytywania danych dotyczących ludności w Polsce i w województwie.

Twoje cele:

• obliczysz przyrost naturalny, saldo migracji i przyrost rzeczywisty;

• opiszesz zmiany liczby ludności w Polsce w ostatnich kilkudziesięciu latach;

• wyjaśnisz wpływ przyrostu naturalnego na zmiany liczby ludności;

• wymienisz inne przyczyny zmian liczby ludności;

• wymienisz skutki depopulacji.

1. Przyrost rzeczywisty w Polsce po II wojnie światowej

Przyrost rzeczywistyprzyrost rzeczywistyPrzyrost rzeczywisty to zmiana liczby ludności na danym obszarze, np. w państwie, i w określonym czasie, np. w ciągu roku. Składają się na niego:

• przyrost naturalnyprzyrost naturalny (ruch naturalny)przyrost naturalny – różnica między liczbą urodzeń i zgonów,

• saldo migracjisaldo migracjisaldo migracji – różnica między liczbą imigrantów (ludność przyjeżdżająca na stałe) i emigrantów (ludność wyjeżdżająca na stałe).

  R1GkRGlbmAzsU

  Na ilustracji schemat prezentujący składowe przyrostu rzeczywistego ludności. Przyrost ten jest sumą przyrostu naturalnego i salda migracji. Przyrost naturalny jest różnicą między liczbą urodzeń i liczbą zgonów. Saldo migracji jest różnicą między liczbą imigrantów a liczbą emigrantów.

  

Słowo przyrost, choć kojarzy się ze zwiększeniem liczby mieszkańców, może przyjmować wartości ujemne. Wtedy oznacza zmniejszenie liczby mieszkańców.

Przez kilkadziesiąt powojennych lat liczba ludności Polski systematycznie rosła, głównie za sprawą wysokiego przyrostu naturalnego. MigracjemigracjaMigracje miały na to stosunkowo niewielki wpływ i przez cały powojenny okres emigracjaemigracjaemigracja przeważała nad imigracjąimigracjaimigracją.

W 1990 roku liczba ludności naszego kraju przekroczyła 38 mln, po czym dalszy wzrost został zahamowany. Był to skutek zmian ustrojowych z 1989 roku. Pojawiło się bezrobocie oraz wynikające z niego trudności ekonomiczne społeczeństwa, co znacząco wpłynęło na zmniejszenie liczby urodzeń. Wśród pracujących, zwłaszcza młodych, zmieniał się model życia, w którym coraz więcej czasu zajmowała kariera zawodowa, a coraz mniej ewentualna rodzina i wychowywanie dzieci. Skutek tego był taki, że od 1997 roku liczba ludności Polski zaczęła nieznacznie spadać. Później przyczyniła się też do tego zwiększona emigracja po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

Dopiero od 2008 roku ponownie zaczęło przybywać nam mieszkańców. Było to następstwem z jednej strony zwiększonego przyrostu naturalnego, a z drugiej – załamania fali emigracji. Pod koniec 2011 roku liczba ludności Polski osiągnęła swoją maksymalną jak dotychczas wartość 38 mln 538 tys. Od tego czasu nasza liczebność znów się zmniejsza z powodów ekonomicznych, demograficznych i kulturowych. Demografowie prognozują, że trend spadkowy utrzyma się przez wiele następnych lat i na przykład w 2035 roku Polska liczyć będzie już tylko ok. 36 mln mieszkańców.

2. Przyrost naturalny w Polsce

Po zakończeniu II wojny światowej ludzie organizowali sobie życie od nowa. Zakładali rodziny, dzięki czemu rodziło się coraz więcej dzieci. W latach 50. XX wieku osiągnięte zostało maksimum liczby urodzeń w Polsce – na świat przychodziło u nas wtedy blisko 800 tys. dzieci rocznie. Okres ten to tzw. wyż demograficznywyż demograficznywyż demograficzny. Po nim nastąpiło kilkanaście lat niższego poziomu urodzeń – był to niż demograficznyniż demograficznyniż demograficzny osiągający swoje ekstremalne wartości w latach 60. XX wieku. Następnie osoby z powojennego wyżu demograficznego zaczęły osiągać wiek dorosły, dzięki czemu znów mogło rodzić się więcej dzieci. Mieliśmy zatem wyż demograficzny z przełomu lat 70. i 80. XX wieku (tzw. echo powojennego wyżu). Potem nastąpił kolejny spadek liczby urodzeń – mniejsza liczba dorosłych z pierwszego powojennego niżu miała mniej dzieci. Było to tzw. echo niżu demograficznego.

W latach 90. XX wieku poziom urodzeń drastycznie spadł do wartości rzędu 300‑400 tys. rocznie. Przyczyniły się do tego przemiany ustrojowe po 1989 roku i związane z nimi trudności ekonomiczne oraz stopniowa zmiana stylu życia, w którym ważniejsze stały się sprawy zawodowe niż rodzinne. Macierzyństwo było odkładane na później, coraz częściej w ciąże zaczęły zachodzić kobiety bliżej 30. roku życia, a nie 20., jak to się działo w minionych dekadach. Niewielki wzrost liczby urodzeń nastąpił ok. 2010 roku. Wynikał on ze zwiększonej liczby małżeństw i przychodzenia na świat dzieci osób urodzonych podczas ostatniego wyżu demograficznego. Jednak negatywne czynniki ekonomiczne i kulturowe były na tyle silne, że tak niewielkiego wzrostu nie można było uznać za wyż demograficzny.

RgRb2DR9dLWwP

Ilustracja przedstawiająca przyrost naturalny w Polsce w latach tysiąc dziewięćset czterdzieści sześć - dwa tysiące dwadzieścia. Pozioma oś przedstawiająca lata 1950‑2020 została podzielona na piętnaście odcinków (każdy z odcinków to pięć lat). Pionowa oś przedstawia liczbę ludności wyrażoną w tysiącach. Została ona podzielona na osiem odcinków, każdy odcinek to sto tysięcy. Na wykresie pomarańczową linią przedstawiono liczbę urodzeń żywych, a niebieską liczbę zgonów. Liczba urodzeń od roku tysiąc dziewięćset czterdziestego szóstego dynamicznie wzrasta – od poziomu około sześciuset trzydziestu pięciu tysięcy do siedmiuset dziewięćdziesięciu tysięcy w roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym pierwszym. Z niewielkimi odchyleniami (szczytową wartość osiągnięto w roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym piątym i wynosiła ona osiemset tysięcy) poziom ten utrzymuje się do roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego siódmego. Następnie systematycznie spada aż do roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego siódmego, w którym osiąga poziom pięciuset dwudziestu tysięcy. W następnych latach liczba urodzeń żywych ponownie wzrasta, osiągając poziom około sześciuset siedemdziesięciu tysięcy w roku tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym czwartym. W kolejnych latach dynamika wzrostu nieco maleje, nadal jednak wskaźnik ten osiąga coraz wyższe wartości, przyjmując wartość siedmiuset dwudziestu tysięcy w roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym drugim. W następnych latach wartości omawianego wskaźnika systematycznie są coraz niższe. W roku tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym dziewiątym wskaźnik urodzeń żywych zrównuje się z liczbą zgonów, osiągając wartość trzystu osiemdziesięciu tysięcy. Wartość urodzeń w dwa tysiące trzecim roku spadła do poziomo około trzystu pięćdziesięciu tysięcy, następnie nieznacznie wzrosła do około czterystu piętnastu tysięcy w roku dwa tysiące dziewiątym. W kolejnych latach notowane były ponowne spadki, do poziomu trzystu osiemdziesięciu tysięcy w dwa tysiące trzynastym roku. Wartość nieco ponad czterystu tysięcy uzyskano w roku dwa tysiące szesnastym, następnie krzywa opada do poziomu trzystu pięćdziesięciu tysięcy w roku dwa tysiące dwudziestym pierwszym. Na wykresie da się wyróżnić miejsca, w których krzywa urodzeń jest wypukła, oznaczając tym samym wyż demograficzny. Taka sytuacja miała miejsce w latach tysiąc dziewięćset czterdzieści osiem – tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt dziewięć, a także w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Liczba zgonów od tysiąc dziewięćset czterdziestego szóstego roku wzrastała od poziomu około dwustu sześćdziesięciu pięciu tysięcy do trzystu dwudziestu tysięcy w roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym drugim. W kolejnych latach liczba zgonów miała tendencję spadkową, osiągając następnie średnio dwieście pięćdziesiąt tysięcy od roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego do tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego piątego. Do roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego dziewiątego liczba zgonów wzrastała, osiągając poziom czterystu dziesięciu tysięcy. Następnie nieco malała, zrównując się z liczbą urodzeń w roku w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym dziewiątym (trzystu osiemdziesięciu tysięcy). Do tej pory krzywa urodzeń biegła zawsze nad krzywą zgonów, co oznaczało dodatni przyrost naturalny. W przypadku zrównania się ich wartości przyrost naturalny jest zerowy. W latach dwa tysiące dwa – dwa tysiące cztery liczba zgonów była większa niż liczba urodzeń żywych, co skutkowało ujemnym przyrostem naturalnym. Krzywa zgonów mieściła się nad wklęsłą krzywą urodzeń (odcinek ten oznaczony został na wykresie jako „niż demograficzny”). W dwa tysiące piątym roku liczba zgonów ponownie zrównała się z liczbą urodzeń i wynosiła około trzystu sześćdziesiąt tysięcy, w następnych latach rosnąc do poziomu czterystu tysięcy w roku dwa tysiące dwudziestym.Od roku dwa tysiące dwunastego do roku dwa tysiące piętnastego krzywa zgonów biegła nad krzywą urodzeń, co ponownie oznaczało ujemny przyrost naturalny. Oba miejsca opisano na wykresie jako „ujemny przyrost naturalny”, a odcinek między nimi jako „dodatni przyrost naturalny”. Od dwa tysiące szesnastego roku krzywa zgonów cały czas utrzymuje się nad krzywą urodzeń, przy czym różnice z roku na rok wzrastają, pogłębiając w ten sposób ujemny przyrost naturalny.

Dzięki dużej liczbie urodzeń przez kilkadziesiąt powojennych lat przyrost naturalny w Polsce utrzymywał się na wysokim, dodatnim poziomie. Liczba zgonów stale i powoli rosła ze względu na stopniowo zwiększającą się ogólną liczbę ludności. W 2002 roku w Polsce po raz pierwszy zmarło więcej osób niż się urodziło. Oznaczało to ujemny przyrost naturalny, który utrzymał się jeszcze przez kilka kolejnych lat. Dodatni przyrost naturalny powrócił w 2006 roku i trwał do 2012 roku. Jednak od 2013 roku ponownie mamy ujemny przyrost naturalny i wszystko wskazuje na to, że tak będzie w najbliższej przyszłości, gdyż prognozy mówią o dalszym spadku liczby urodzeń przy liczbie zgonów utrzymującej się mniej więcej na stałym poziomie.

Wartości przyrostu naturalnego bardzo często podawane są w promilach lub w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Są to takie same wartości, ponieważ 1 promil [‰] to jedna tysięczna [1/1000] z całości.

R1IM5rKZxJkL7

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa i powiaty. W lewym górnym rogu tytuł mapy „Polska. Przyrost naturalny”. W prawym górnym rogu podziałka prezentująca odległości. Jej jeden odcinek to siedemdziesiąt pięć kilometrów. Granice województw zaznaczone są czerwoną linią. Granice powiatów zaznaczone są czarną linią. W lewym dolnym rogu legenda, na górze napis „Przyrost naturalny według powiatów – w promilach”. W małych prostokątach oznaczenia użytych kolorów. Kolorem jasnozielonym oznaczono powiaty o zerowym przyroście naturalnym. Kolorem żółtym oznaczono powiaty o przyroście od jednej dziesiątej do dwóch promili. Kolorem jasnopomarańczowym oznaczono powiaty, w których przyrost naturalny wynosi od dwóch i jednej dziesiątej promila do czterech promili. Kolorem ciemnopomarańczowym wyróżniono powiaty, w których przyrost naturalny mieści się w zakresie od czterech i jednej dziesiątej do sześciu promili. Kolorem czerwonym oznaczono powiaty, w których przyrost naturalny jest większy niż sześć promili. Kolorem jasnobłękitnym oznaczono powiaty o ujemnym przyroście naturalnym w zakresie od minus jednej dziesiątej do minus dwóch promili. Kolorem błękitnym oznaczono powiaty o ujemnym przyroście w zakresie od minus dwóch i jednej dziesiątej do minus czterech promili. Kolor niebieski oznacza powiaty o ujemnym przyroście w zakresie od minus czterech i jednej dziesiątej promila do minus sześciu promili. Ciemnoniebieski kolor oznacza powiaty o ujemnym przyroście naturalnym poniżej minus sześciu promili. Około dziewięćdziesięciu procent powierzchni kraju stanowią powiaty o ujemnym przyroście naturalnym. Także stolice województw cechują się ujemnym przyrostem, z wyłączeniem Białegostoku i Rzeszowa.Najniższe wartości, mniejsze niż minus sześć promili, notuje się przy granicy na południowym zachodzie kraju, w powiatach leżących wokół Katowic i Łodzi, w województwie świętokrzyskim (wyłączając jego centralną część), a także wzdłuż wschodniej granicy. Wymienione obszary zazwyczaj otoczone są powiatami o ujemnym wskaźniku mieszczącym się w przedziale od minus czterech i jednej dziesiątej do minus sześciu promili, co łącznie stanowi około połowy powierzchni kraju. Pozostałe powiaty mieszczą się w dwóch pozostałych przedziałach. Zajmują dużą powierzchnię województwa wielkopolskiego, pomorskiego, warmińsko‑mazurskiego, mazowieckiego, małopolskiego i podkarpackiego.Przyrost naturalny powyżej sześciu promili występuje w powiecie kartuskim w województwie gdańskim. Wartość w przedziale od czterech i jednej dziesiątej do sześciu promili notuje się w powiecie wrocławskim. Powiaty mieszczące się w przedziale od dwóch i jednej dziesiątej do czterech promili to w województwie pomorskim powiaty wejherowski i gdański. W województwie wielkopolskim powiat poznański i leszczyński. W województwie mazowieckim powiat wołomiński. W województwie małopolskim powiat limanowski. Powiaty mieszczące się w przedziale od jednej dziesiątej do dwóch promili to w województwie zachodniopomorskim powiat policki. W województwie pomorskim powiaty: pucki, bytowski, chojnicki, kościerski, starogardzki. W województwie kujawsko‑pomorskim powiat bydgoski. W województwie podlaskim miasto na prawach powiatu: Białystok. W województwie wielkopolskim powiaty: poznański, średzki, śremski, grodziski, wolsztyński. W województwie mazowieckim: powiat piaseczyński. W województwie śląskim powiat pszczyński. W województwie małopolskim powiaty: myślenicki, wielicki, bocheński, nowotarski, nowosądecki. W województwie podkarpackim: powiat rzeszowski i Rzeszów (miasto na prawach powiatu).

Zróżnicowanie przestrzenne przyrostu naturalnego w Polsce wykazuje pewne prawidłowości. Ujemne wartości przyrostu notowane są przede wszystkim w dużych miastach. Jest to efekt upowszechnienia się skutecznych metod antykoncepcyjnych i dominacji tzw. nowoczesnego stylu życia, w którym kobiety chętniej poświęcają się karierze zawodowej niż macierzyństwu. Przeważa model rodziny z jednym dzieckiem; dużo jest także rodzin bezdzietnych. Wiejskie tereny Polski Centralnej i Polski Wschodniej z przewagą gospodarki rolnej od dłuższego czasu wyludniają się wskutek wyjazdu młodych ludzi do miast. Na wsiach pozostaje niewiele chętnych osób, by założyć rodzinę i mieć dzieci. Wyjątkiem są dobrze zagospodarowane tereny województw małopolskiego, wielkopolskiego czy pomorskiego. Tam od lat utrzymuje się dodatni przyrost naturalny. W Małopolsce i na Podkarpaciu istotne jest też przywiązanie do tradycyjnych wartości chrześcijańskich, w których rodziny wielodzietne odgrywają ważną rolę.

3. Przyczyny i skutki depopulacji

Główne przyczyny zmniejszania się liczby ludności w Polsce to:

• ujemny przyrost naturalny,

• migracje zagraniczne osób młodych,

• niestabilna sytuacja ekonomiczna,

• model rodziny z jednym dzieckiem lub bez dzieci,

• konsumpcyjny i indywidualistyczny styl życia (nastawiony na karierę zawodową),

• upowszechnienie się skutecznych metod antykoncepcji.

Najważniejszymi skutkami depopulacji w naszym kraju są:

• starzenie się społeczeństwa,

• malejące wpływy na wypłaty emerytur – opóźnienie wieku emerytalnego,

• braki kadrowe w niektórych zawodach (np. w szkolnictwie).

W przyszłości może wystąpić:

• brak rąk do pracy,

• napływ emigrantów z krajów zza wschodniej granicy, gdzie warunki bytowe są gorsze lub panuje niestabilna sytuacja polityczna (np. wojna w Ukrainie),

• spowolnienie rozwoju lub regres społeczno‑gospodarczy.

Podsumowanie

• W Polsce powojennej liczba ludności szybko rosła do 1989 roku. Działo się tak przede wszystkim za sprawą wysokiego przyrostu naturalnego, w którym kluczową rolę odgrywała duża liczba urodzeń.

• W 1990 roku liczba ludności Polski osiągnęła 38 mln i do dziś utrzymuje się nieco powyżej tej wartości.

• W latach 50. XX wieku oraz na przełomie lat 70. i 80. XX wieku mieliśmy wyż demograficzny. Niż demograficzny po raz pierwszy wystąpił w latach 60. XX wieku, a po raz drugi w latach 90. XX wieku i trwa do dzisiaj.

• Depopulacja w Polsce wynika ze spadku liczby urodzeń, z trudnej sytuacji ekonomicznej, emigracji, wypierania modelu rodziny wielodzietnej przez model rodziny małodzietnej lub bezdzietnej.

• Skutkiem depopulacji jest m.in. starzenie się społeczeństwa, a w przyszłości także brak rąk do pracy i niski wzrost lub nawet regres społeczno‑gospodarczy.

Korzystając z danych zamieszczonych w tabeli poniżej (lub z najnowszych dostępnych), oblicz wartości przyrostu naturalnego w województwach, a następnie wykonaj odpowiednią mapę - kartogram.

Słownik

Ćwiczenia

3

Ćwiczenie 5

Korzystając z informacji podanych na mapie oraz z innych źródeł wiedzy, wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.

R1T0sxDbKBlUA

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. W lewym górnym rogu tytuł mapy „Polska. Przyrost rzeczywisty”. W prawym górnym rogu podziałka prezentująca odległości. Jej jeden odcinek to pięćdziesiąt kilometrów. Granice województw zaznaczone są białą linią. W lewym dolnym rogu legenda, na górze napis „Przyrost rzeczywisty w poszczególnych województwach w 2020 roku”. W małych prostokątach są oznaczenia użytych kolorów. Na mapie czerwonymi kropkami oznaczono stolice województw. Kolorem granatowym oznaczono województwa o przyroście rzeczywistym na poziomie poniżej minus trzech promila. Są to województwo łódzkie ze stolicą w Łodzi z przyrostem rzeczywistym minus trzy przecinek siedem promila, województwo świętokrzyskie ze stolicą w Kielcach z przyrostem rzeczywistym minus trzy przecinek sześć promila i województwo opolskie ze stolicą w Opolu z przyrostem rzeczywistym minus trzy przecinek trzy promila. Kolorem ciemnoniebieskim oznaczono województwa o przyroście od minus trzy do minus dwa promila. Są to województwo podlaskie ze stolicą w Białymstoku z przyrostem rzeczywistym minus dwa przecinek jeden promila, województwo lubelskie ze stolicą w Lublinie z przyrostem rzeczywistym minus trzy promila i województwo śląskie ze stolicą w Katowicach z przyrostem rzeczywistym minus dwa przecinek trzy promila. Kolorem niebieskim oznaczono województwa o przyroście od minus dwa do minus jednego promila. Jest to województwo warmińsko‑mazurskie ze stolicą w Olsztynie z przyrostem rzeczywistym minus jeden przecinek dwa promila. Kolorem jasnoniebieskim oznaczono województwa o przyroście od zera do minus jednego promila. Są to województwo zachodnio‑pomorskie ze stolicą w Szczecinie z przyrostem rzeczywistym minus zero przecinek osiem promila, województwo kujawsko‑pomorskie ze stolicami w Bydgoszczy i Toruniu z przyrostem rzeczywistym minus zero przecinek osiem promila i województwo dolnośląskie ze stolicą we Wrocławiu z przyrostem rzeczywistym minus zero przecinek osiem promila. Kolorem żółtym oznaczono województwa o przyroście od jednego do zera promili. Są to województwo lubuskie ze stolicą w Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze z przyrostem rzeczywistym zero przecinek jeden promila, województwo podkarpackie ze stolicą w Rzeszowie z przyrostem rzeczywistym zero przecinek cztery promila. Kolorem pomarańczowym oznaczono województwa o przyroście od dwóch do jednego promila. Jest to województwo wielkopolskie ze stolicą w Poznaniu z przyrostem rzeczywistym dwa promile. Kolorem ciemnopomarańczowym oznaczono województwa o przyroście od trzech do dwóch promili. Są to województwo pomorskie ze stolicą w Gdańsku z przyrostem rzeczywistym dwa przecinek dziewięć promili, województwo mazowieckie ze stolicą w Warszawie z przyrostem rzeczywistym trzy promile i województwo małopolskie ze stolicą w Krakowie z przyrostem rzeczywistym dwa przecinek pięć promili.

RsK8P21wQOkOu

Łączenie par. . Niepoprawna odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. A. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Łączenie par. . Niepoprawna odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. A. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Ćwiczenie 5

Korzystając z dostępnych źródeł wiedzy, wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.

RsK8P21wQOkOu

Łączenie par. . Niepoprawna odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. A. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Łączenie par. . Niepoprawna odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. A. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz