Coś się stało z lekiem
MED.09. Sporządzanie i wytwarzanie produktów leczniczych oraz prowadzenie obrotu produktami leczniczymi, wyrobami medycznymi, suplementami diety i środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz innymi produktami dopuszczonymi do obrotu w aptece na podstawie przepisów prawa - Technik farmaceutyczny 321301
Zmiany w lekach dyskredytujące stosowanie
GALERIA ZDJĘĆ
Spis treści
Niezgodności recepturowe - niezgodność fizycznaNiezgodności recepturowe - niezgodność fizyczna
Niezgodności recepturowe - niezgodność chemicznaNiezgodności recepturowe - niezgodność chemiczna
Postacie leków - proszkiPostacie leków - proszki
Postacie leków - tabletkiPostacie leków - tabletki
Tabletki do połykaniaTabletki do połykania
Tabletki do sporządzania płynówTabletki do sporządzania płynów
Tabletki do ssaniaTabletki do ssania
Postacie leków - kapsułkiPostacie leków - kapsułki
Postacie leków - czopkiPostacie leków - czopki
Postacie leków - emulsja tłuszczowaPostacie leków - emulsja tłuszczowa
Postacie leków - antybiotyk w postaci proszku lub granulatuPostacie leków - antybiotyk w postaci proszku lub granulatu
Postacie leków - roztwory do użytku wewnętrznegoPostacie leków - roztwory do użytku wewnętrznego
Postacie leków - roztwory do użytku zewnętrznegoPostacie leków - roztwory do użytku zewnętrznego
Postacie leków - syropyPostacie leków - syropy
Postacie leków - surowce zielarskiePostacie leków - surowce zielarskie
Substancje pomocniczeSubstancje pomocnicze
PodłożaPodłoża
Substancja leczniczaSubstancja lecznicza
Niezgodności recepturowe - niezgodność fizyczna
Zapis na recepcie:
Do przygotowania roztworu substancji czynnej został wskazany rozpuszczalnik, w którym ta substancja się nie rozpuszcza. Sporządzenie roztworu substancji czynnej według recepty jest niemożliwe ze względu na brak rozpuszczalności w przepisanym rozpuszczalniku.
Sposoby zapobiegania:
- Zmiana rozpuszczalnika na ten, w którym substancja rozpuszcza się, np. Rp.
- Acidi salicylici 2,0
- Aquae ad 100,0
- M.f. sol.
- Recepta poprawiona: Rp.
- Acidi salicylici 2,0
- Spir. Vini ad 100,0
- M.f. sol.
Sposoby zapobiegania:
- Niedoprowadzenie do tego, by podczas mieszania składników substancje tworzące mieszaninę eutektyczną miały ze sobą bezpośredni kontakt.
- Przygotowanie dwóch mieszanin: pierwszej substancji z jednym z obojętnych składników proszku, drugiej substancji z kolejnym składnikiem obojętnym i następnie zmieszanie dwóch mieszanin.
- Thymoli 1,0
- Mentholi 1,5
- Acidi borici 10,0
- Talci
- Zinci oxidi aa 30,0
- M.f. pulvis
- D.S. Przysypka
- Tymol roztarty z talkiem, mentol – z tlenkiem cynku i kwasem borowym, na końcu połączenie obu mieszanin.
Np.
Rp.
Plansza interaktywna pod tytułem Interakcje farmaceutyczne, niezgodności recepturowe. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem kwas salicylowy nierozpuszczalny w wodzie przedstawia szklane naczynie z przeźroczystym płynem oraz strzałkę, która kieruje na drugie szklane naczynie z widocznym osadem, który powstał w wyniku poddania próbie rozpuszczenia kwasu salicylowego w wodzie.
Zdjęcie z podpisem mieszanina eutektyczna metantolu z tymolem przedstawia proces zmiany struktury mieszaniny mentolu z tymolem.
Na planszy znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Niezgodność fizyczna.
Występuje wówczas, gdy na przykład rozpuszczalnik został źle dobrany, przygotowano za bardzo stężony roztwór, doszło do przekroczenia rozpuszczalności, wymieszano składniki proszków tak, że powstała rozpływająca się masa, mieszanina eutektyczna, nastąpiło zwiększenie higroskopijności składników lub obniżenie temperatury topnienia.Kwas salicylowy nierozpuszczony w wodzie.
Niewłaściwy dobór rozpuszczalnika. W zapisie na recepcie do przygotowania roztworu substancji czynnej został wskazany rozpuszczalnik, w którym ta substancja się nie rozpuszcza. Sporządzenie roztworu substancji czynnej według recepty jest niemożliwe ze względu na brak rozpuszczalności w przepisanym rozpuszczalniku. Sposoby zapobiegania to:Zmiana rozpuszczalnika na ten, w którym substancja się rozpuszcza.
Mieszanina eutektyczna mentolu z tymolem.
W przepisie recepty, podano składniki, które zmieszane tworzą mieszaninę eutektyczną. Sposoby zapobiegania:Niedoprowadzenie do tego, by podczas mieszania składników substancje tworzące mieszaninę eutektyczną miały ze sobą bezpośredni kontakt.
Przygotowanie dwóch mieszanin, pierwszej substancji z jednym z obojętnych składników proszku, drugiej substancji z kolejnym składnikiem obojętnym i następnie zmieszanie dwóch mieszanin.
Tymol roztarty z talkiem, mentol z tlenkiem cynku i kwasem borowym, na końcu połączenie obu mieszanin.
Sposoby zapobiegania:
- Rozdział składników, sporządzenie dwóch oddzielnych roztworów.
- Wykonanie dwóch oddzielnych roztworów
- Papaverini hydrochloride 0,2
- Natrii benzoatis 2,0
- Aquae ad 100,0
- M.f. sol.
- Papaverini hydrochloridi 0,4
- Phenobarbitali natrici 0,3
- Aquae ad 100,0
- M.f. sol.
Np.
Rp.
Sporządzenie tego leku według recepty w jednej butelce spowodowałoby wytrącenie się papaweryny.
- Rp.
D.S. 2 razy dziennie łyżeczkę do herbaty
Sporządzenie tego leku według recepty w jednej butelce spowodowałoby wytrącenie się papaweryny.
Plansza interaktywna pod tytułem Interakcje farmaceutyczne, niezgodności recepturowe. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis.
Zdjęcie z podpisem przygotowany roztwór z widocznym osadem, przedstawia szklane naczynie z płynem i osadem na dnie. Obok znajduje się zdjęcie, ze zbliżeniem na powstały osad.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Niezgodność chemiczna.
Powstaje głównie w roztworach, mieszankach, pudrach płynnych i maściach na skutek reakcji zachodzących między składnikami sporządzanego preparatu. Roztwory słabych zasad wytrącają się w postaci osadu w roztworach o odczynie zasadowym. Sposoby zapobiegania:Rozdział składników, sporządzenie dwóch oddzielnych roztworów.
Wykonanie dwóch oddzielnych roztworów.
Przeterminowane proszki ulegają procesom rozkładu ze zmianą postaci, barwy, zapachu.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Oddawanie do apteki leków po terminie ważności.
- Przestrzeganie daty ważności.
Kruszenie}
Zabarwienie{image#
Zlepianie się{image#}
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie proszków tylko w oryginalnym opakowaniu w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
- Nieprzechowywanie proszków w miejscach wilgotnych (np. łazienka) i w miejscach, w których występują duże wahania temperatury (np. kuchnia, łazienka).
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcia z podpisem przeterminowany proszek niedzielony, wyraźne widoczne zbrylenie, zmiana zabarwienia przedstawia zbrylony proszek oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie zbrylonego proszku z widoczną zmianą struktury.
Zdjęcia z podpisem zlepianie się, finalna zmiana przedstawia zdeformowany opłatek oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie widocznie zlepionej formy opłatka.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Proszki.
Proszki są to sypkie, homogenne cząstki substancji leczniczych lub części roślin, często z dodatkiem substancji pomocniczych. Są postacią leku przeznaczoną do stosowania zewnętrznego, wewnętrznego lub do sporządzania roztworów i zawiesin. Proszki do użytku wewnętrznego, proszki doustne, mogą występować w formie jednodawkowej, proszki dzielone, w kapsułce skrobiowej lub wielodawkowej, proszki niedzielone. Przeterminowane proszki ulegają procesom rozkładu ze zmianą postaci, barwy, zapachu.Kruszenie, proszek dzielony, przeterminowany, wystawiony na działanie wilgoci zacznie się kruszyć.
Zabarwienie, proszek dzielony, przeterminowany, wystawiony na działanie wilgoci zmieni swoje zabarwienie,
Zlepianie się, proszek dzielony, przeterminowany, wystawiony na działanie wilgoci zacznie się zlepiać.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Oddawanie do apteki leków po terminie ważności.
Przestrzeganie daty ważności.
Przechowywanie proszków tylko w oryginalnym opakowaniu w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
Nieprzechowywanie proszków w miejscach wilgotnych, na przykład łazienka, i w miejscach, w których występują duże wahania temperatury, na przykład kuchnia, łazienka.
Tabletki należą do dawkowanej postaci leku, ponieważ zawierają ściśle określoną ilość substancji aktywnej. Kształt tabletek może być różny. Tabletki mają najczęściej postać płaskich bądź wypukłych krążków lub owali barwy białej, chociaż mogą być również tabletki barwne. Na powierzchni tabletek często jest wyciśnięty napis, dawka lub wzór. Powierzchnia tabletki może być powlekana lub niepowlekana, powinna być jednolita i gładka.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków.
Zdjęcie przedstawia tabletki w postaci wypukłych krążków.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Tabletki.
Tabletka to stała postać leku przeznaczona do stosowania doustnego, podjęzykowego lub podpoliczkowego. Rzadziej jest podawana do innych jam ciała na przykład dopochwowo, wykorzystywana do implantacji lub do przygotowania roztworów o różnym zastosowaniu, do użytku zewnętrznego lub do picia. Tabletki składają się ze sprasowanego proszku złożonego z substancji leczniczej oraz substancji pomocniczych. Tabletki należą do dawkowanej postaci leku, ponieważ zawierają ściśle określoną ilość substancji aktywnej. Kształt tabletek może być różny. Tabletki mają najczęściej postać płaskich bądź wypukłych krążków lub owali barwy białej, chociaż mogą być również tabletki barwne. Na powierzchni tabletek często jest wyciśnięty napis, dawka lub wzór. Powierzchnia tabletki może być powlekana lub niepowlekana, powinna być jednolita i gładka.
Tabletki pod wpływem działania czynników destrukcyjnych:
- wilgoci
- światła: tabletki pod wpływem światła ulegają zabarwieniu lub przebarwieniom
- temperatury: tabletki pod wpływem podwyższonej temperatury zmieniają barwę, ulegają deformacjom, zmieniają kształt, topnieją,
- uszkodzenie mechaniczne: niewłaściwe wyjmowanie tabletek z blistra może spowodować uszkodzenie: pęknięcie, odpryski, zarysowania.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie tabletek tylko w oryginalnym opakowaniu w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
- Przechowywanie blistrów w opakowaniu zewnętrznym – zapobiega to uszkodzeniom aluminiowej folii.
- Nieprzechowywanie tabletek w miejscach wilgotnych (np. łazienka) i w miejscach, w których występują duże wahania temperatury (kuchnia, łazienka).
- Nieprzekładanie tabletek do tzw. kasetek do dawkowania dziennego czy tygodniowego.
- Przechowywanie leków wrażliwych na światło w opakowaniach oranżowych.
- Uważne wyduszanie tabletek z blistra.
- Oddawanie do apteki leków po terminie ważności.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem kolejne procesy zachodzących zmian przedstawia zdjęcia procesu przeterminowania tabletek, na których stopniowo pojawia się widoczny osad i przebarwienia.
Na zdjęciu znajdują się strzałki, które kierują na kolejne zdjęcia ukazujące procesy deformacji tabletki.
Kolejna strzałka kieruje na zdjęcie z podpisem tabletka przeterminowana, na powierzchni tabletki wyraźnie widoczne są osad i przebarwienia, które przedstawia tabletkę z widoczną deformacją.
Zdjęcie z podpisem tabletka pod wpływem działania wilgoci, wystawiona na działanie wilgoci tabletka pęcznieje, pęka, widoczna wyraźna zmiana powierzchni tabletki przedstawia zdjęcia procesu deformacji tabletki pod wpływem wilgoci. Na zdjęciu znajdują się strzałki, które kierują na kolejne zdjęcia ukazujące proces pęcznienia i pęknięcia tabletki.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, które odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Tabletki do połykania.
Substancja czynna z tabletki doustnej może być uwalniana w różnych odcinkach przewodu pokarmowego, w żołądku, jelicie cienkim, jelicie grubym.
Tabletki pod wpływem działania czynników destrukcyjnychwilgoci, tabletki pod wpływem wilgoci pęcznieją, pękają,
światła, tabletki pod wpływem światła ulegają zabarwieniu lub przebarwieniom,
temperatury, tabletki pod wpływem podwyższonej temperatury zmieniają barwę, ulegają deformacjom, zmieniają kształt, topnieją,
uszkodzenie mechaniczne, niewłaściwe wyjmowanie tabletek z blistra może spowodować uszkodzenie,: pęknięcie, odpryski, zarysowania.
Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie tabletek tylko w oryginalnym opakowaniu w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
Przechowywanie blistrów w opakowaniu zewnętrznym, zapobiega to uszkodzeniom aluminiowej folii.
Nieprzechowywanie tabletek w miejscach wilgotnych, na przykład łazienka, i w miejscach, w których występują duże wahania temperatury, takich jak kuchnia, łazienka. > > - Nieprzekładanie tabletek do tak zwanych kasetek do dawkowania dziennego czy tygodniowego.
Przechowywanie leków wrażliwych na światło w opakowaniach oranżowych.
Uważne wyduszanie tabletek z blistra.
Oddawanie do apteki leków po terminie ważności.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie tabletek w suchym miejscu.
- Przechowywanie aluminiowych blistrów w opakowaniu zewnętrznym, aby zapobiec ich przedziurawieniu.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis.
Zdjęcie przedstawia blister z tabletką oraz strzałkę która kieruje na zdjęcie wybrzuszonego blistra z tabletką z podpisem wybrzuszony blister, pod wpływem wilgoci zaczyna uwalniać się dwutlenek węgla, opakowanie ulega wybrzuszeniu.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Tabletki do sporządzania płynów.
Tabletki do sporządzania płynów służą do sporządzania roztworów lub zawiesin ex tempore, bezpośrednio przed użyciem. Przeznaczenie otrzymywanych roztworów może być różne, do użytku wewnętrznego, zewnętrznego, do iniekcji i inne. Tabletki musujące ulegają zmianom pod wpływem działania czynników zewnętrznych, szczególnie wilgoci.
Sposoby zapobiegania toDokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie tabletek w suchym miejscu.
Przechowywanie aluminiowych blistrów w opakowaniu zewnętrznym, aby zapobiec ich przedziurawieniu.
Tabletki do ssania pod wpływem działania czynników zewnętrznych:
- wilgoci – stają się kleiste, ulegają rozpadowi, zmieniają postać,
- podwyższonej temperatury – zmieniają postać (wyraźnie widoczne scukrzenie).
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie tabletek w suchym i chłodnym miejscu.
- Przechowywanie blistrów w opakowaniu zewnętrznym.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis.
Pierwsze zdjęcie przedstawia tabletkę w prawidłowej formie. Na zdjęciu znajduje się strzałka, która kieruje na zdjęcie tabletki z widocznymi zmianami zachodzącymi na tabletce w postaci scukrzenia.
Na zdjęciu znajduje się strzałka, która kieruje na kolejne zdjęcie tabletki z uszkodzeniem mechanicznym w postaci skruszenia. Pod zdjęciami znajduje się podpis tabletki po dacie ważności oraz uszkodzone mechanicznie.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Tabletki do ssania.
Tabletki do ssania mają działanie miejscowe, na przykład antyseptyczne, na błonę śluzową jamy ustnej i gardła. Uwalnianie substancji czynnej z tego rodzaju tabletek jest spowolnione dzięki dodatkowi substancji opóźniających rozpuszczanie.Tabletki do ssania pod wpływem działania czynników zewnętrznych
wilgoci, stają się kleiste, ulegają rozpadowi, zmieniają postać,
podwyższonej temperatury, zmieniają postać, wyraźnie widoczne scukrzenie.
Sposoby zapobiegania to
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie tabletek w suchym i chłodnym miejscu.
Przechowywanie blistrów w opakowaniu zewnętrznym.
Kapsułka pod wpływem wilgoci, wody rozmięka, staje się kleista, ulega rozpadowi. Nie należy wysypywać zawartości kapsułki.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie kapsułek w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
- Chronienie opakowania przed wilgocią, wodą.
- Przechowywanie blistrów z kapsułkami w opakowaniu zewnętrznym.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajduje się zdjęcie oraz podpis.
Zdjęcie z podpisem kapsułka pod wpływem wilgoci przedstawia zdeformowaną kapsułkę, która staje się kleista i ulega rozpadowi.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Kapsułki.
Kapsułki to stała dawkowana postać leku przeznaczona do stosowania doustnego lub rzadziej dopochwowego i doodbytniczego. Uwalnianie substancji czynnej może odbywać się w różnych odcinkach przewodu pokarmowego. Kapsułka może też służyć jako opakowanie dawki leku przeznaczonego do rozpuszczania, rozpylania lub wcierania. Substancja lecznicza nie jest sprasowana, lecz w postaci proszku, granulatu, cieczy lub rzadziej pasty, zamknięta w zbiorniczkach. Kapsułki mogą być zbudowane z żelatyny, skrobi lub innych polimerów organicznych. Mają najczęściej cylindryczny, owalny lub kulisty kształt.Kapsułka pod wpływem wilgoci, wody rozmięka, staje się kleista, ulega rozpadowi. Nie należy wysypywać zawartości kapsułki.
Sposoby zapobiegania to
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie kapsułek w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
Chronienie opakowania przed wilgocią, wodą.
Przechowywanie blistrów z kapsułkami w opakowaniu zewnętrznym.
Czopek pod wpływem podwyższonej temperatury ulega deformacji, zmienia kształt, kruszy się, co utrudnia aplikację.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie czopków w obniżonej temperaturze, np. w lodówce.
- Przechowywanie czopków w oryginalnym opakowaniu.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis.
Pierwsze zdjęcie przedstawia czopek w opakowaniu w prawidłowej formie. Na zdjęciu znajduje się strzałka, która kieruje do kolejnego zdjęcia, które przedstawia czopek z uszkodzonym opakowaniem i pierwszymi oznakami deformacji. Na zdjęciu znajduje się strzałka, która kieruje do kolejnego zdjęcia, które przedstawia czopek bez opakowania z widoczną deformacją. Pod zdjęciami znajduje się podpis czopek wystawiony na działanie podwyższonej temperatury.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Czopki.
Czopki to stała postać leku przeznaczonego do stosowania doodbytniczego, dopochwowego lub docewkowego. Terminu czopki używa się głównie w odniesieniu do leków doodbytniczych. Leki dopochwowe częściej są nazywane globulkami, a docewkowe pręcikami. Czopek ma kształt stożka. Substancja lecznicza jest rozpuszczona lub zawieszona w podłożu czopkowym. Czopki mogą uwalniać substancję leczniczą do krążenia ogólnego lub działać miejscowo na odbytnicę.Czopek pod wpływem podwyższonej temperatury ulega deformacji, zmienia kształt, kruszy się, co utrudnia aplikację.
Sposoby zapobiegania to
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie czopków w obniżonej temperaturze, np. w lodówce. Przechowywanie czopków w oryginalnym opakowaniu.
Emulsje są układami niestabilnymi, do najczęstszych objawów niestabilności należą:
- śmietankowanie i sedymentacja – krople fazy rozproszonej migrują wewnątrz fazy ciągłej i podlegają działaniu siły grawitacji. Śmietankowanie jest pierwszą widoczną oznaką niestabilności i objawia się pojawieniem się gęstej białej warstwy na powierzchni i mniej gęstej poniżej,
- flokulacja – zlepianie się (agregacja) dwóch lub większej liczby kropel fazy rozproszonej, prowadzące do wytworzenia się agregatów,
- koalescencja – łączenie się pojedynczych kropel w większe, co w konsekwencji prowadzi do wydzielenia się fazy rozproszonej i złamania emulsji,
- rozdział faz – rozwarstwienie się emulsji,
- niestabilność Ostwalda – polega na wzroście dużych kropel kosztem mniejszych, zachodzi na skutek dyfuzji materiału zdyspergowanego.
Czynniki wpływające na niestabilność emulsji:
- temperatura,
- światło,
- zmiany pH.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie emulsji w temperaturze ±6ºC.
- Ochrona przed wpływem światła.
- Przestrzeganie daty ważności.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis. Zdjęcie z podpisem emulsja tłuszczowa, rozdzielenie zawiesiny po terminie ważności przedstawia szklane naczynie z cieczą z widocznym rozdzieleniem zawiesiny. Obok znajduje się zdjęcie ze zbliżeniem na powstałe rozwarstwienie.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Emulsja tłuszczowa.
Emulsja tłuszczowa stanowi nośnik substancji leczniczych do podawania pozajelitowego, jest emulsją submikronową typu olej, woda (O/W), w której krople fazy rozproszonej mają średnicę poniżej jednego mikrometra. Zawartość fazy olejowej wynosi od dziesięciu do dwudziestu procent.Emulsje są układami niestabilnymi, do najczęstszych objawów niestabilności należą
Śmietankowanie i sedymentacja, krople fazy rozproszonej migrują wewnątrz fazy ciągłej i podlegają działaniu siły grawitacji. Śmietankowanie jest pierwszą widoczną oznaką niestabilności i objawia się pojawieniem się gęstej białej warstwy na powierzchni i mniej gęstej poniżej.
Flokulacja, zlepianie się, agregacja dwóch lub większej liczby kropel fazy rozproszonej, prowadzące do wytworzenia się agregatów.
Koalescencja, łączenie się pojedynczych kropel w większe, co w konsekwencji prowadzi do wydzielenia się fazy rozproszonej i złamania emulsji.
Rozdział faz, rozwarstwienie się emulsji.
Niestabilność Ostwalda, polega na wzroście dużych kropel kosztem mniejszych, zachodzi na skutek dyfuzji materiału zdyspergowanego.
Czynniki wpływające na niestabilność emulsji to
temperatura,
światło,
zmiany pH.
Sposoby zapobiegania to
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie emulsji w temperaturze plus minus sześciu stopni Celsjusza.
Ochrona przed wpływem światła.
Przestrzeganie daty ważności.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Postacie leków - antybiotyk w postaci proszku lub granulatu
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie przygotowanej zawiesiny w temperaturze ±6ºC.
- Ochrona przed wpływem światła.
- Przestrzeganie daty ważności dla proszku oraz przygotowanej zawiesiny.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpis. Zdjęcie z podpisem zawiesina przechowywana w temperaturze pokojowej bez osłony światłem, antybiotyk dla dzieci przedstawia szklane naczynie z zawiesiną z widocznym przebarwieniem i rozwarstwieniem na dnie naczynia. Obok znajduje się zdjęcie ze zbliżeniem na powstałe rozwarstwienie.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Proszek, antybiotyk w postaci proszku lub granulatu do samodzielnego przygotowania.
Proszek lub granulat antybiotyku umieszczonego w butelce, do której bezpośrednio przed użyciem dodaje się odpowiednią ilość wody. Jednak, zanim zostanie to wykonane, opakowanie z proszkiem można przechowywać w temperaturze pokojowej. Utworzoną zawiesinę należy przechowywać w lodówce przez siedem do czternastu dni. Po przekroczeniu tego czasu lub jeśli zawiesina nie będzie przechowywana w obniżonej temperaturze, bez dostępu światła i wilgoci, mogą występować zmiany w postaci rozwarstwienia zawiesiny lub zmiany koloru.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie przygotowanej zawiesiny w temperaturze plus minus sześć stopni Celsjusza.
Ochrona przed wpływem światła.
Przestrzeganie daty ważności dla proszku oraz przygotowanej zawiesiny.
Zmiany w roztworach znajdujących się w ampułkach, fiolkach, butelkach powstają w wyniku niewłaściwego przechowywania (wysoka temperatura, światło), ale także za sprawą wody, która jest ich składnikiem, a która przyspiesza rozkład wielu substancji.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie w opakowaniu zamkniętym, w temperaturze ±6ºC.
- Ochrona przed wpływem światła (oranżowe fiolki).
- Produkowanie suchych iniekcji – przygotowywanych ex tempore.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków, roztwory lecznicze. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem płyn do infuzji, wytrącanie się osadu pod wpływem światła przedstawia szklane naczynie z płynem, w którym nastąpiło wytrącenie się osadu na dnie naczynia. Obok znajduje się zdjęcie ze zbliżeniem na powstały osad.
Zdjęcie z podpisem iniekcja, której kolor uległ zmianie w wyniku złego przechowywania przedstawia szklane ampułki z cieczą, których kolor uległ zmianie.
Na planszy znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Postacie leków, roztwory lecznicze.
Roztwory lecznicze są płynną postacią leku przeznaczoną do stosowania wewnętrznego lub zewnętrznego, otrzymaną przez rozpuszczenie jednej lub kilku substancji leczniczych w odpowiednich rozpuszczalnikach. Roztwory ze względu na rodzaj użytego rozpuszczalnika dzieli się na roztwory wodne, etanolowe, glicerolowe i olejowe. Roztwory mogą zawierać dodatek substancji konserwujących, przeciwutleniaczy, stabilizatorów, środków poprawiających smak i zapach, które w zastosowanych ilościach nie wywierają własnego działania farmakologicznego.Roztwory do użytku wewnętrznego, iniekcje.
Iniekcja dożylna to rodzaj zastrzyku polegający na wprowadzeniu do żyły igły strzykawki w celu podania roztworu, najczęściej leku do krwiobiegu. Dożylne podanie leku wywołuje jego najszybsze działanie.
Zmiany w roztworach znajdujących się w ampułkach, fiolkach, butelkach powstają w wyniku niewłaściwego przechowywania, pod wpływem wysokiej temperatury, światła, ale także za sprawą wody, która jest ich składnikiem, a która przyspiesza rozkład wielu substancji.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie w opakowaniu zamkniętym, w temperaturze plus minus sześć stopni Celsjusza.
Ochrona przed wpływem światła, oranżowe fiolki.
Produkowanie suchych iniekcji, przygotowywanych ex tempore.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu zewnętrznym.
- Przechowywanie w odpowiednich warunkach temperaturowych i bez dostępu światła.
- Przestrzeganie daty ważności.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajduje się zdjęcie oraz podpis.
Zdjęcie z podpisem zmiana zabarwienia kropli pod wpływem światła, finalna zmiana przedstawia plastikowe ampułki z kroplami, które zmieniły swoje zabarwienie. Pod zdjęciem znajdują się poziome strzałki ukazujące kierunek procesu zmian w kolorze ampułek.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Punkt interaktywny Roztwory do użytku zewnętrznego, krople do oczu
Krople do oczu są przeznaczone do zakraplania do worka spojówkowego lub na gałkę oczną. Mają postać roztworu lub zawiesiny, bardzo rzadko emulsji.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu zewnętrznym.
Przechowywanie w odpowiednich warunkach temperaturowych i bez dostępu światła.
Przestrzeganie daty ważności.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
- Dodanie sorbitolu, glicerolu lub cukru inwertowanego.
- Dodanie środków konserwujących (kwas benzoesowy, benzoesan sodu, kwas sorbowy).
- Przechowywanie leku w temperaturze pokojowej (chyba że ulotka nakazuje inaczej) i tam, gdzie nie jest on narażony na zawilgotnienie.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków, roztwory lecznicze. Na planszy znajduje się zdjęcie oraz podpis.
Zdjęcie z podpisem butelka syropu z widocznym na szyjce wykrystalizowanym cukrem, co jest skutkiem złego przechowywania przedstawia butelkę syropu z widocznym skrystalizowaniem na szyjce butelki. Obok znajduje się zdjęcie ze zbliżeniem na powstałe scukrzenie.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Syropy.
Syropy są płynną postacią leku przeznaczoną do podawania doustnego. Są to przezroczyste, stężone roztwory, najczęściej sacharozy, innych cukrów lub alkoholi rozpuszczonych w wodzie, wyciągach roślinnych, sokach owocowych. Ze względu na dużą zawartość sacharydów w syropach istnieje możliwość wykrystalizowania cukrów, szczególnie w przypadku zmian temperatury przechowywania. Wskutek zakażenia mikrobiologicznego syropy mogą ulegać fermentacji.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu leków umieszczonymi w załączonej ulotce dla pacjenta.
Dodanie sorbitolu, glicerolu lub cukru inwertowanego.
Dodanie sorbitolu, glicerolu lub cukru inwertowanego.
Przechowywanie leku w temperaturze pokojowej, chyba że ulotka nakazuje inaczej, i tam, gdzie nie jest on narażony na zawilgotnienie.
Sposoby zapobiegania:
- Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu ziół umieszczonymi na opakowaniu zewnętrznym lub ulotce dla pacjenta.
- Przechowywanie w chłodnym, ciemnym i pozbawionym wilgoci pomieszczeniu.
- Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu.
- Nieprzesypywanie ziół do opakowań zastępczych.
Plansza interaktywna pod tytułem Postacie leków. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem surowiec z pleśnią przedstawia surowiec zielarski z widoczną pleśnią. Obok znajduje się zdjęcie ze zbliżeniem na powstałą pleśń.
Zdjęcie z podpisem mieszanina dwóch surowców przedstawia surowce zielarskie zmieszane ze sobą. Zdjęcie z podpisem surowiec zanieczyszczony częścią tej samej rośliny, ale niestanowiącą surowca roślinnego, liść z kwiatami, przedstawia surowiec roślinny z zanieczyszczeniem pochodzenia roślinnego.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Surowce zielarskie.
Zioła są postacią leku, w której skład wchodzi jeden lub kilka składników, mieszanki ziołowe wysuszonych i odpowiednio rozdrobnionych surowców roślinnych. Zioła są przeznaczone do stosowania zewnętrznego lub wewnętrznego. Nie powinny zawierać pleśni, insektów lub innych zanieczyszczeń pochodzenia roślinnego. Zawartość zanieczyszczeń nie powinna być większa niż dwa procent, chyba że podano inaczej.Sposoby zapobiegania
Dokładne zapoznanie się z uwagami o przechowywaniu ziół umieszczonymi na opakowaniu zewnętrznym lub ulotce dla pacjenta.
Przechowywanie w chłodnym, ciemnym i pozbawionym wilgoci pomieszczeniu.
Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu.
Nieprzesypywanie ziół do opakowań zastępczych.
Sposoby zapobiegania:
- Przechowywanie w hermetycznych opakowaniach.
- Przechowywanie substancji fotolabilnych w oranżowych pojemnikach.
- Przechowywanie substancji termolabilnych w obniżonej temperaturze.
- Przestrzeganie daty ważności.
Plansza interaktywna pod tytułem Substancje pomocnicze. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem roztwór z wytrąconym osadem, skutek zbyt długiego przechowywania przedstawia szklane naczynie z płynem, który uległ rozwarstwieniu.
Zdjęcie z podpisem zlepianie się substancji pod wpływem wilgoci przedstawia zbrylony proszek oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie zbrylonego proszku z widoczną zmianą struktury.
Zdjęcie z podpisem zmiana zabarwienia substancji pod wpływem światła przedstawia proszek oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie proszku z widoczną zmianą zabarwienia. Zdjęcie z podpisem finalna zmiana przedstawia proszek, który uległ zbryleniu i zmianie zabawienia.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Substancje pomocnicze.
Substancje pomocnicze są to związki chemiczne naturalne lub syntetyczne pozbawione działania farmakologicznego, służące do wytwarzania postaci leku. Substancja pomocnicza musi odpowiadać wymaganiom farmakopealnym dotyczącym właściwości fizykochemicznych, czystości i zawartości. Substancje pomocnicze ulegają zmianom pod wpływem temperatury, światła, wilgoci i tlenu.Sposoby zapobiegania
Przechowywanie w hermetycznych opakowaniach.
Przechowywanie substancji fotolabilnych w oranżowych pojemnikach.
Przechowywanie substancji termolabilnych w obniżonej temperaturze.
Przestrzeganie daty ważności.
Sposoby zapobiegania:
- Przechowywanie w odpowiednich warunkach, zgodnych z wymogami farmakopealnymi.
- Przechowywanie w chłodnych i suchych warunkach, bez dostępu światła słonecznego.
- Zastosowanie antyoksydantów.
- Przestrzeganie daty ważności.
Plansza interaktywna pod tytułem Podłoża. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem zmiany zabarwienia obserwowane po przekroczeniu daty ważności przedstawia podłoże oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie podłoża z widoczną zmianą zabarwienia.
Zdjęcie z podpisem podłoże stopione pod wpływem podwyższonej temperatury przedstawia podłoże oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie podłoża z widoczną deformacją formy.
Zdjęcie z podpisem zjełczały smalec przedstawia podłoże oraz strzałkę, która kieruje na zdjęcie podłoża z widoczną deformacją i zmianą formy.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Podłoża.
Podłoża są to substancje, które nadają maściom ich półstałą postać, a czopkom odpowiedni kształt i stanowią środowisko, w którym umieszczone są substancje lecznicze. Podłoże musi odpowiadać wymaganiom farmakopealnym dotyczącym właściwości fizykochemicznych, czystości i zawartości. Podłoża podczas przechowywania ulegają pod wpływem czynników zewnętrznych niepożądanym zmianom chemicznym i fizycznym, takim jak: jełczenie, zmiana lepkości, zmiana zabarwienia, postaci i zapachu.Sposoby zapobiegania
Przechowywanie w odpowiednich warunkach, zgodnych z wymogami farmakopealnymi.
Przechowywanie w chłodnych i suchych warunkach, bez dostępu światła słonecznego.
Zastosowanie antyoksydantów.
Przestrzeganie daty ważności.
Sposoby zapobiegania:
- Przechowywanie w odpowiednich warunkach zgodnych z wymogami farmakopealnymi.
- Przestrzeganie daty ważności.
- Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu.
- Analiza czystości według wymagań farmakopealnych.
Plansza interaktywna pod tytułem Substancja lecznicza. Na planszy znajdują się zdjęcia oraz podpisy.
Zdjęcie z podpisem finalna zmiana zabarwienia pod wpływem światła przedstawia proszek w prawidłowym zabarwieniu oraz proszek z widoczną zmianą zabarwienia.
Zdjęcie z podpisem zlepianie się substancji po przekroczeniu terminu ważności przedstawia proszek w prawidłowej formie, proszek w trakcie zlepiania i proszek w zlepionej formie.
Zdjęcie z podpisem zmiana postaci substancji, krystaliczna, bezpostaciowa, przedstawia substancje w formie krystalicznej i substancje, która uległa zmianie formy na bezpostaciową.
Zdjęcie z podpisem rozkład substancji czynnej pod wypływem wilgoci przedstawia proszek, który uległ zlepieniu i krystalizacji.
Zdjęcie z podpisem zanieczyszczenia substancji leczniczej przedstawia substancje z widocznym zanieczyszczeniem w postaci innego koloru substancji.
Na planszy znajduje się punkt interaktywny, który odnosi się do poszczególnych zagadnień. Po kliknięciu w punkt otwiera się ramka z tekstem i tożsamym z nim nagraniem audio.
Substancja lecznicza.
Substancja lecznicza to związek chemiczny wyizolowany z surowca farmaceutycznego lub otrzymany za pomocą syntezy, używany do produkcji leków w celu osiągnięcia pożądanego efektu terapeutycznego. Substancja lecznicza musi odpowiadać wymaganiom farmakopealnym dotyczącym właściwości fizykochemicznych, czystości i zawartości. Substancje lecznicze mogą być wrażliwe na działanie czynników zewnętrznych, takich jak temperatura, światło, wilgoć.Sposoby zapobiegania
Przechowywanie w odpowiednich warunkach zgodnych z wymogami farmakopealnymi.
Przestrzeganie daty ważności.
Przechowywanie w oryginalnym opakowaniu.
Analiza czystości według wymagań farmakopealnych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści