Znaczenie nowoczesnego przemysłu i usług w gospodarce na przykładzie Francji (uzupełnienie)

Wprowadzenie

Z pewnością potrafisz wymienić przykłady produktów pochodzących z Francji. Wśród twoich odpowiedzi być może znajdują się marki francuskich samochodów, samolotów, helikopterów, nazwy francuskich serów, firm kosmetycznych czy domów mody. Bardzo prawdopodobne, że ty lub twoja rodzina korzystacie także z francuskich sieci sklepów, usług turystycznych czy bankowych. Francja uzyskała wysoki poziom gospodarczy właśnie dzięki rozwojowi nowoczesnego przemysłu i usług, a także dzięki ich eksportowi.

RALk2rLsWDnVJ

Fotografia przedstawiająca zabudowania Wersalu. Na pierwszym planie znajduje się ogromna złota brama zdobiona kunsztownymi ornamentami. W tle monumentalne zabudowania pałacowe.

1. Krótka charakterystyka Francji

Francja, trzecie pod względem wielkości powierzchni państwo na naszym kontynencie (o powierzchni 544 tys. kmIndeks górny 2², leży w Europie Zachodniej. Liczba ludności tego kraju wynosi 67,5 mln (2021 r.). Od zachodu i północnego zachodu Francję oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, a od południa – wody Morza Śródziemnego. Lądowa granica na południu biegnie grzbietem Pirenejów. Na północnym wschodzie granica przecina Niż Środkowoeuropejski i obszar niskich gór, a następnie biegnie wzdłuż młodych gór Jura oraz grzbietami Alp Zachodnich, dochodząc do Morza Śródziemnego. Do Francji należy też Korsyka – duża wyspa na Morzu Śródziemnym.

R1EPvWIodfxix

Plansza z mapą hipsometryczną Francji. U dołu zamieszczono ramkę z legendą. Po lewej stronie napis „Francja mapa hipsometryczna”. Pod nim pozioma podziałka, na której jeden odcinek to 50 kilometrów. Małymi okręgami oznaczono na mapie miasta poniżej dwudziestu pięciu tysięcy mieszkańców, okręgami z kropką w środku miasta od dwudziestu pięciu tysięcy do stu tysięcy mieszkańców, małą czerwoną kropką miasta od stu tysięcy do pięciuset tysięcy mieszkańców, czerwonym kwadratem miasta od pięciuset tysięcy do miliona mieszkańców, czerwonym konturem oznaczono miasta od miliona do pięciu milionów mieszkańców, czerwonym kropkowanym konturem oznaczono miasta liczące powyżej pięciu milionów mieszkańców. Niziny oznaczono kolorem zielonym, wyżyny żółtym i pomarańczowym, góry kolorem czerwonym. Zachodnia część kraju położona nad Oceanem Atlantyckim to tereny w większości nizinne. Tereny wyżynne i górskie znajdują się na południu przy granicy z Hiszpanią oraz na południowym wschodzie przy granicy z Włochami i Szwajcarią jak również na północnym wschodzie przy granicy z Niemcami. W prawym dolnym rogu mapy zamieszczono ramkę przedstawiającą należącą do Francji Korsykę leżącą na Morzu Śródziemnym.

Francja posiada liczne terytoria zależne znajdujące się daleko poza Europą. Są one pozostałością po dawnych podbojach kolonialnych. Największe z nich to Gujana Francuska w Ameryce Południowej oraz Nowa Kaledonia i Polinezja Francuska na Oceanie Spokojnym. Francja jest ponadto członkiem Unii Europejskiej, podobnie jak Polska.

2. Sektory gospodarki

GospodarkęgospodarkaGospodarkę najczęściej dzieli się na trzy sektory.

• Sektor I – rolnictwo, czyli uprawa roślin i chów zwierząt gospodarskich, do którego zalicza się także rybactwo, leśnictwo czy łowiectwo.

• Sektor II – przemysł, czyli wydobywanie i przetwarzanie na skalę masową surowców mineralnych w inne dobra (produkcję różnych towarów), jak również przetwarzanie płodów rolnych. Wyróżnia się różne działy przemysłu, m.in.: wydobycie surowców, hutnictwo, przemysł włókienniczy, przemysł środków transportu, przemysł elektroniczny, przemysł spożywczy, budownictwo itp. Do przemysłu zaliczamy także doprowadzanie wody i odbiór ścieków.

• Sektor III – usługi, czyli wszelkie świadczenia i czynności na rzecz osób niezwiązane z produkcją. Wyróżnia się następujące usługi: edukację, opiekę zdrowotną, handel, transport, łączność, turystykę, obronę narodową, usługi finansowe (bankowe i ubezpieczeniowe) i inne.

Aby określić znaczenie poszczególnych sektorów w gospodarce danego państwa, przedstawia się najczęściej:

• strukturę zatrudnienia,

• strukturę PKBPKB (produkt krajowy brutto)PKB.

Grafika interaktywna

Duży udział usług w strukturze zatrudnienia jest charakterystyczny dla państw wysoko rozwiniętych gospodarczo, w których przemysł i rolnictwo są bardzo zmechanizowane (nie wymagają wielu zasobów ludzkich) oraz w których występuje duże zapotrzebowanie na różnorodne usługi w związku z wysokim standardem życia. Podobna struktura występuje w przypadku wytwarzania PKB.

3. Przemysł we Francji

Przemysł wiąże się z produkcją zarówno przedmiotów przydatnych w życiu codziennym, jak i części wykorzystywanych w kolejnych zakładach przemysłowych do wytwarzania coraz bardziej skomplikowanych dóbr.

Czynniki rozwoju przemysłu

Przemysł we Francji rozwinął się dzięki występowaniu złóż surowców mineralnych, w tym węgla kamiennego i rud metali. Do lat 60. XX w. bardzo ważną rolę odgrywało górnictwo, a także hutnictwo (wytapianie i obrabianie metali) czy produkcja maszyn dla górnictwa. Wskazane działy przemysłu koncentrujące się na jednym obszarze przyczyniały się do powstawania okręgów przemysłowych. Powyższe gałęzie przemysłu określa się mianem przemysłu ciężkiego, który zalicza się do przemysłu tradycyjnego. W miarę postępu technicznego możliwa była produkcja coraz bardziej nowoczesnych dóbr.

Drugim ważnym czynnikiem rozwoju przemysłu we Francji jest bardzo dobrze rozwinięte rolnictwo (mimo niewielkiego odsetka zatrudnionych w nim osób). Dostarczało i dostarcza ono wysokiej jakości płody rolne do przemysłów spożywczego, odzieżowego i tekstylnego również zaliczanych do przemysłu tradycyjnego.

RLyVoZElFkVAP

Fotografia przedstawiająca zbliżenie na kawałek sera brie. Na zewnątrz jego skórka jest biała. Środkowa część posiada maślany kolor.

Przemysł nowoczesny

Obecnie przemysł tradycyjny nie odgrywa dużej roli we Francji, choć wciąż się rozwija. Dużo większe znaczenie ma tam przemysł nowoczesny, nazywany inaczej przemysłem zaawansowanej technologii (ang. high‑tech), który zaczął się rozwijać w II połowie XX w. W porównaniu z przemysłem tradycyjnym wywiera on mniejszą presję na środowisko naturalne, natomiast surowce i półprodukty potrzebne do jego rozwoju są często importowaneimportimportowane z zagranicy. Do ważnych działów przemysłu high‑tech należą: produkcja środków transportu (w tym samolotów czy rakiet kosmicznych), leków, przyrządów optycznych, sprzętu elektronicznego i wielu innych.

Dla zainteresowanych

Nowe zjawisko w gospodarce europejskiej to obszary nazwane technopoliami. Są to ośrodki lub okręgi technologiczne (ang. technology district), w których wokół rozbudowanego zaplecza naukowo‑badawczego rozwijają się działy przemysłu zaawansowanych technologii. W technopoliach powstają laboratoria oraz małe i średnie przedsiębiorstwa opierające swą działalność na innowacjach technologicznych. Niezwykle ważną zmianą w porównaniu z rozwojem klasycznych okręgów przemysłowych jest to, że dotychczasowe dwa etapy rozwoju – inwestowanie i produkcja – zostały rozszerzone o etap je poprzedzający, tj. badania naukowe i prace rozwojowe. Technopolie funkcjonują w wielu państwach Europy Zachodniej, np. Sophia‑Antipolis we Francji (niedaleko Nicei), Cambridge w Wielkiej Brytanii, Monachium w Niemczech.

R1eamApvopR0w

Zdjęcie przedstawia zabudowania kampusu. Niewysoki budynek o rozległej, podłużnej bryle. W ścianach zamontowano duże okna. Na pierwszym planie plac wyłożony kostką brukową, gdzieniegdzie rosnące drzewa, ustawione latarnie. Przed wejściem do budynku ustawiono maszty z flagami europejskich państw.

4. Usługi we Francji

We Francji, oprócz nowoczesnego przemysłu, rozwijają się nowoczesne usługi.

Prezentacja multimedialna

Indeks górny Źródło: Gromar sp. z o. o., licencja: CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniec^{Źródło: Gromar sp. z o. o., licencja: CC BY‑SA 3.0}

Podsumowanie

• Gospodarka dzieli się na trzy sektory: rolnictwo (uprawa roślin i chów zwierząt), przemysł (wytwarzanie surowców mineralnych oraz przetwarzanie tych surowców i płodów rolnych) i usługi (świadczenia na rzecz ludzi).

• Największy udział w strukturze zatrudnienia ludności i strukturze PKB Francji mają usługi, co świadczy o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego.

• We Francji duże znaczenie ma nowoczesny przemysł (zwłaszcza środków transportu, kosmetyczny, chemiczny, perfumeryjny czy wytwarzanie energii jądrowej) oraz nowoczesne usługi (zwłaszcza transport, łączność, handel zagraniczny, turystyka, usługi finansowe i badawczo‑rozwojowe).

• Nowoczesne ośrodki przemysłowo‑usługowe są nazywane technopoliami. Występują one m.in. we Francji (np. Sophia‑Antipolis).

Słownik

Ćwiczenia

1

Ćwiczenie 8

Na poniższej mapie przedstawiono lokalizacje różnych działających centrów kosmicznych. Wyjaśnij, dlaczego Gujańskie Centrum Kosmiczne “Kourou” (na zdjęciu), należące do Francji, zlokalizowano w Gujanie Francuskiej.

Kosmodromy na świecie

R13lgsk6p4xsL

Rozmieszczenie kosmodronów na świecie.

Rar79g1YdenKP

Centrum kosmiczne w Gujanie Francuskiej. Start Ariane 5 z Kourou z 29 sierpnia 2013 roku

RiD5tRjaRfH5K

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Przypomnij sobie, w których miejscach kuli ziemskiej prędkość ruchu obrotowego (prędkość liniowa) jest największa.

Pokaż odpowiedź

W okolicach równika prędkość liniowa ruchu obrotowego Ziemi jest największa, co daje wystrzeliwanym rakietom dodatkową prędkość prawie 460 m/s. Dodatkowym argumentem jest łatwiejsze umieszczenie danego satelity na orbicie okołorównikowej (geostacjonarnej).

1

Ćwiczenie 8

Wyjaśnij, dlaczego Gujańskie Centrum Kosmiczne “Kourou”, należące do Francji, zlokalizowano w Gujanie Francuskiej.

Rgp7ywcrnf8rA

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Przypomnij sobie, w których miejscach kuli ziemskiej prędkość ruchu obrotowego (prędkość liniowa) jest największa.

Pokaż odpowiedź

W okolicach równika prędkość liniowa ruchu obrotowego Ziemi jest największa, co daje wystrzeliwanym rakietom dodatkową prędkość prawie 460 m/s. Dodatkowym argumentem jest łatwiejsze umieszczenie danego satelity na orbicie okołorównikowej (geostacjonarnej).

Bibliografia

Jelonek A., Bajgier‑Kowalska M., (1998), Encyklopedia geograficzna świata. Europa, Kraków: Wydawnictwo „Opres”.

Jackiewicz A., (2012), Francja, [w:] S. Bożyk, M. Grzybowski, Systemy ustrojowe państw współczesnych, Białystok: Temida 2, Wydawnictwo Stowarzyszenia Absolwentów Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.

Notatnik