RRQpbZC2rDXJi
Na pierwszym planie zdjęcia znajduje się wielka konsola muzyczna w kolorze szarym. Jest na niej kilka małych ekranów i wiele przycisków oraz pokręteł. Elementy te są w kolorach jasnoszarym i czarnym. Na środku konsoli są też cztery przyciski zielone i jeden czerwony. Powyżej konsoli, znajdują się kolumny głośnikowe oraz czarny ekran z szarą ramką. Po lewej stronie jest pięć kolumn głośnikowych. Pierwsza z nich jest największa i ma kształt prostopadłościanu. Są na niej trzy okrągłe głośniki i jest cała czarna. Druga jest średniej wielkości w kształcie prostopadłościanu. Jest w czarnym kolorze z dwoma okrągłymi głośnikami w różnych rozmiarach. Większy jest w kolorze białym, a mniejszy w czarnym. Następnie stoi czarna kolumna w kształcie sześcianu z jednym okrągłym, białym głośnikiem. Na niej znajdują się dwie mniejsze kolumny, które są takie same. Są w kształcie sześcianu i mają jeden okrągły, biały głośnik. Za tymi kolumnami stoi ekran. Następnie znajdują się dwie kolumny. Pierwsza z nich jest taka sama jak druga kolumna po lewej stronie. Jest średniej wielkości w kształcie prostopadłościanu. Jest w czarnym kolorze z dwoma okrągłymi głośnikami w różnych rozmiarach. Większy jest w kolorze białym, a mniejszy w czarnym. Ostatnia kolumna jest taka sama jak pierwsza po lewej stronie. Ma największy rozmiar i kształt prostopadłościanu. Są na niej trzy okrągłe głośniki i jest cała czarna. Tło fotografii jest nieostre. Przedstawia jasną ścianę z oknami.

Zostań producentem muzycznym

Producent muzyczny w trakcie prac nad utworem, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Producent muzyczny w trakcie prac nad utworem, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Studio nagraniowe to obiekt z przeznaczeniem do rejestracji nagrań dźwiękowych, obejmujący zazwyczaj reżyserkę, pomieszczenia z przeznaczeniem do miksowania i masteringu, a także część socjalną. Z założenia studio nagraniowe to szereg pomieszczeń zaprojektowanych przez akustyka, tak aby uzyskać optymalne warunki akustyczne.

Dawniej w studio nagraniowym, w drugiej połowie dwudziestego wieku wykorzystywano bardzo drogi sprzęt który zajmował całe pomieszczenia, aby obsłużyć go wymagał większej ilości osób niż obecnie. Nagrania rejestrowane były na taśmach magnetycznych za pośrednictwem magnetofonu wielośladowego. Nagrywane były na tak zwaną “setkę”, czyli na raz od momentu włączenia nagrywania do końca utworu, co wymagało przygotowania oraz najwyższej formy od muzyków.

Dzisiaj każdy z nas może stworzyć własne domowe studio, poświęcając niewielki fragment swojego pokoju, a sprzęt który przybliży nas do jakości studyjnej jest na wyciągnięcie ręki w przystępnych cenach.  Wystarczy komputer, mikrofon pojemnościowy na USB, słuchawki oraz odpowiedni program DAWDAW (Digital Audio Workstation)DAW, reszta zależy już tylko od nas i weny twórczej.

RaaamaeaH0wSc
George Shuklin (fot.), Jeden z pierwszych magnetofonów marki AEG, 1942 r., Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, CC BY 1.0
Źródło: George Shuklin (fot.), Jeden z pierwszych magnetofonów marki AEG, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ton_S.b,_tape_unit.jpg [dostęp 5.05.2022], licencja: CC BY 1.0.
Nauczysz się
  • wyjaśniać pojęcie studia nagraniowego;

  • opowiadać o tym jak zbudowane i zaadaptowane akustycznie są pomieszczenia studyjne;

  • opowiadać o wyposażeniu studia nagraniowego;

  • rozpoznawać powszechnie stosowane programy i aplikacje przeznaczone do rejestracji dźwięku, edycji i produkcji muzyki;

  • używać terminologii związanej z produkcją muzyczną;

  • omawiać proces nagrania oraz sfinalizowania utworu muzycznego.

O studiu nagraniowym

R12Z57XgSN6e9
Niewielkie studio do produkcji muzyki, na ścianach widoczne panele akustyczne, nadmorski24.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: nadmorski24.pl, Niewielkie studio do produkcji muzyki, na ścianach widoczne panele akustyczne, fotografia, dostępny w internecie: https://nadmorski24.pl/aktualnosci/45302-akustyka-pomieszczen-co-powinienes-o-niej-wiedziec [dostęp 7.03.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

W studio nagraniowym uwagę przykuwa  akustyka pomieszczenia, w którym pogłos został zredukowany. Można odnieść wrażenie że jest cicho i głucho, wyraźnie słyszalny jest każdy szmer podczas poruszania się, niskie głosy nabierają słyszalnej głębi a wysokie głosy nie rozchodzą się po pomieszczeniu jak w przypadku rozmów w dużym salonie.

Wywiad z Michałem Szwajcerem, realizatorem NiktNieWieStudio

P1HWX0ZRj
R1TB0stspbvzp
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P1DfSU73v

Studio nagrań - pierwsze wrażenie

1,1

Za chwilę obejrzysz nagrania, na których realizator opowie o pracy w studio nagrań. Zanim jednak do nich przejdziesz, warto poznać ważniejsze terminy i określenia, które są niezbędne do zrozumienia jego wypowiedzi (oraz tego, w jaki sposób wygląda praca przy nagrywaniu muzyki). Zapoznaj się z nimi na kolejnych slajdach.

R1LM9OpNxTY9n
Wnętrze studia nagraniowego, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wnętrze studia nagraniowego, Fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
Pv29hq2DM

Miksowanie muzyki

1,1
Rk8GVId8dEEkI
Miksowanie muzyki, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Miksowanie muzyki, Fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Miksowanie muzyki to jeden z najczęściej słyszanych terminów, który pada zawsze, gdy wspominane jest studio nagrań. Oznacza on tworzenie tzw. miksu, robionego przez realizatora dźwięku. Nagrany dźwięk należy poddać obróbce. Ścieżki poszczególnych instrumentów oraz wokale należy przede wszystkim ustawić proporcjonalnie, w taki sposób, by wzajemnie się uzupełniały i były odpowiednio głośne; podczas tego procesu ścieżki są również poddawane edycji, czyli usuwaniu błędów, wycinaniu niepotrzebnych częstotliwości czy odszumianiu. W dalszej części miksowania na ścieżki nakłada się efekty oraz filtry.
Miksowaniem muzyki nazywa się również łączenie ze sobą poszczególnych utworów przez DJa.
Poniżej można posłuchać ścieżki gitary. Na początku słychać tylko nagraną gitarę bez żadnej obróbki, później po wstępnej edycji z wycięciem niektórych częstotliwości, dalej po zastosowaniu filtrów i na koniec po dodaniu końcowego efektu w postaci pogłosu.

REipKW1e0ybog
Nagranie audio przedstawia ścieżki gitary. Na początku słychać tylko nagraną gitarę bez żadnej obróbki, później po wstępnej edycji z wycięciem niektórych częstotliwości, dalej po zastosowaniu filtrów i na koniec po dodaniu końcowego efektu w postaci pogłosu.
Transkrypcjablackwhite
PkX8Cegbr

Mastering

1,1

Mastering wielu osobom myli się z miksowaniem, co bywa tym bardziej mylące, że po miksowaniu materiał dźwiękowy powinien zostać poddany masteringowi właśnie. Mastering sam w sobie ma stworzyć spójność. Jego celem jest ujednolicenie materiału, który został wyedytowany. Mastering ma również podnieść jakość materiału muzycznego – sprawić, by cała płyta brzmiała równo (czyli np. wyrównać różnice w głośności między poszczególnymi utworami), podnieść jej głośność w taki sposób, by wciąż brzmiała dobrze, zlikwidować ewentualne problemy, które wciąż zostały w materiale po miksie.
Poniżej można posłuchać trzech ścieżek gitary. Na początku wszystkie ścieżki mają różne poziomy głośności, dalej, po masteringu, są ustawione w taki sposób, że współgrają ze sobą.

R1O9x44K9k8JH
Mastering, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Mastering, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RAsyShZondvei
Nagranie audio przedstawia trzy ścieżki gitary. Na początku wszystkie ścieżki mają różne poziomy głośności, dalej, po masteringu, są ustawione w taki sposób, że współgrają ze sobą.
Transkrypcjablackwhite
PeXfmwZQ1

Playback i półplayback

1,1
RvnKyTJlISGKm
Proces nagrywania piosenki w studio nagraniowym, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Proces nagrywania piosenki w studio nagraniowym, Fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Playback oznacza odtwarzanie utworu, który został nagrany wcześniej – dotyczy głównie koncertów oraz wykonań na żywo, takich jak w programach telewizyjnych. Playback sam w sobie nie jest obecny w studiach nagraniowych, w których mogą powstawać używane do niego ścieżki; warto jednak wspomnieć, iż istnieje odmiana playbacku, która w pewnym sensie w studiach nagraniowych się pojawia. Jest to tzw. półplayback, czyli odmiana playbacku, w którym odtwarzana jest wyłącznie ścieżka instrumentalna, natomiast wokal jest śpiewany/nagrywany „na żywo”.

Transkrypcjablackwhite
PcKOfE2Y5

Soundtrack

1,1

Słowo ‘soundtrack’ oznacza dosłownie ścieżkę dźwiękową i w takim rozumieniu jest jedną z podstawowych rzeczy, nad którą pracuje realizator czy inżynier dźwięku w studio. Po nagraniu instrumentu czy wokalu w programie DAW pracuje się właśnie na ścieżkach.
Na grafice widać dwie ścieżki, opracowywane w DAWie o nazwie Reaper.

R1TWceJHLowCz
Soundtrack, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Soundtrack, licencja: CC BY 3.0.
R1d7CAVsSWYgp
Nagranie audio przedstawia jednostajny szum.
Transkrypcjablackwhite
PQifKCCB

Jak to działa w praktyce?

R3Qz486zm0f0p
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Funkcje programu muzycznego Reaper.
Transkrypcjablackwhite
P1Flxoya5

Studio nagrań - pierwsze wrażenie

R127eVhqZ92Q8
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - pierwsze wrażenie”.
Transkrypcjablackwhite
P1EYMMUYF

Studio nagrań - osoby w studiu

RGJ0aYB9ZcmIT
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - osoby w studiu”.
Transkrypcjablackwhite
PFyn3bWYW

Studio nagrań - pomieszczenia w studiu

R1d5jq7m4YsYi
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - pomieszczenia w studiu”.
Transkrypcjablackwhite
PAfIwWybH

Studio nagrań - kim jest realizator

RQ8oqN223cOO9
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - kim jest realizator?”.
Transkrypcjablackwhite
PZ6GJ6oqn

Studio nagrań - dawniej

RrAL1i7z9kdlc
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - dawniej”.
Transkrypcjablackwhite
PHqN8exYa

Studio nagrań - wspołcześnie

RB8OBqO71mtpD
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - współcześnie”.
Transkrypcjablackwhite
P15eD9rBU

Studio nagrań - instrumenty

RX4pYBXMFvmdn
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - instrumenty”.
Transkrypcjablackwhite
PPBXR1mBu

Studio nagrań - etapy w procesie nagraniowym

R1V8qUAz5VXtn
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Studio nagrań - etapy w procesie nagraniowym”.
Transkrypcjablackwhite
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1
R1GkLmWQea5dk1
Uzupełnij zdanie. Osoba realizująca nagranie w studio nagrań to Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Wymień trzy osoby, które możemy spotkać w studio nagraniowym.

R1J2DeWfZqUbt
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Jakie czynności odbywają się w studio nagrań. Wymień przynajmniej jedną czynność?

RE28r8D2ulcpq
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
R1WtQFZZs3qvb
Określ, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

„Dawniej w studio nagraniowym, w drugiej połowie dwudziestego wieku wykorzystywano bardzo drogi sprzęt który zajmował całe pomieszczenia”. Możliwe odpowiedzi: 1. Prawda, 2. Fałsz
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1W7U2mHGV3NJ
Dyfuzor drewniany, stereolife.pl, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: stereolife.pl, Dyfuzor drewniany, fotografia, dostępny w internecie: https://www.stereolife.pl/archiwum/artykuly/poradniki/3816-wszystko-o-akustyce-pomieszczenia-odsluchowego [dostęp 29.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

W studio nagraniowym możemy spotkać instrumentalistów, wokalistów, raperów, lektorów, producentów muzycznych oraz realizatorów i inżynierów dźwięku, trenerów wokalnych. Odbywają się nagrania piosenek, podkładów muzycznych, głosów do reklam i filmów oraz odbywa się edycja i obróbka materiałów audio.

RPt9U0i5CfGyG
Inżynier dźwięku podczas pracy w studio nagraniowym, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Inżynier dźwięku podczas pracy w studio nagraniowym, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Typowe studio składa się z dwóch lub trzech pomieszczeń:

  • Studio lub live room [czytaj: lajf rum] – o „żywej” akustyce, czyli przeznaczonej do nagrań instrumentów wymagających przestrzeni o większej pogłosowości (np. bębny, trąbki, saksofony, flety). Dźwięk rejestrowany jest za pomocą odpowiednich mikrofonów.

  • Kabina akustycznaInformacjaKabina akustyczna zwana dead room [czytaj: ded rum] lub vocal room [czytaj: wokal rum]– czyli pomieszczenie o bardzo niskim czasie pogłosu, przeznaczone do nagrywania głosu, lektorów i wokalistów a także instrumentów gitar akustycznych, skrzypiec a także małych zespołów wokalnych. Dźwięk rejestrowany jest za pomocą odpowiednich mikrofonów.

  • Reżyserka – wyposażenie techniczne w podstawowej wersji obejmuje: stół mikserski, rejestrator wielośladowy, mikrofony, monitory studyjne czyli specjalny rodzaj głośników, przeznaczony do precyzyjnego odsłuchu dźwięku oraz komputer lub inną stację roboczą, która dzięki interfejsowi audioInterfejs audiointerfejsowi audio może otrzymać dźwięk przekształcony w sygnał cyfrowy lub analogowo przez mikser do rejestratora wielośladowego na taśmy magnetyczne.

Informacja
R1ei7AOXetSOR
Sala prób z odpowiednio zaprojektowaną akustyką, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Sala prób z odpowiednio zaprojektowaną akustyką, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Komputer w reżyserce jest wyposażony w specjalistyczne oprogramowanie DAWDAW (Digital Audio Workstation)DAW, które pozwala na rejestrację dźwięków oraz zaawansowaną edycję. Program taki jest niczym innym jak studiem nagraniowym w cyfrowej postaci. Znajdziemy w nim różne niezbędne wirtualne narzędzia takie jak sekwencer MIDI, edytor nutowy, mikser, equalizery [czytaj: ekłalizery], kompresory, efekty typu: reverb [czytaj: riwerb], delay [czytaj: dilej], chorus [czytaj: korus], autotune [czytaj: autotiun] itd. itp. Wirtualne instrumenty w postaci wtyczek VSTVST (Virtual Studio Technology)VST/VSTi/AAX itd.

Najbardziej popularne DAWDAW (Digital Audio Workstation)DAW: Pro Tools [czytaj: pro tuls], Ableton live [czytaj: ibolten lajf], FL Studio,  Studio One [czytaj: studio łan].

R1QKoHRoqDutA
Interfejs graficzny programu Pro Tools [czytaj: pro tuls], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Interfejs graficzny programu Pro Tools, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RF8EoclUjsdsy
Ableton Live [czytaj: ibolten lajf] - Widok Projektu, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ableton Live - Widok Projektu, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RzOHx4SZDaDny
Reaper [czytaj: riper]- widok projektu, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Reaper - widok projektu, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RN0sPUQULhgS1
FL Studio - Playlista [czytaj: plejlista] - widok projektu, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, FL Studio - Playlista - widok projektu, ilustracja, licencja: CC BY-SA 3.0.

We wszystkich programach DAW możemy rejestrować wokale i instrumenty, tworzyć muzykę za pomocą instrumentów wirtualnych i sampli oraz edytować muzykę/próbki dźwiękowe, dzięki bogatej ofercie mini programów – narzędzi, które możemy znaleźć w pełnych wersjach Pro Tools [czytaj: pro tuls], Ableton live [czytaj: ibolten lajf], FL Studio, Studio One [czytaj: studio łan], Reaper [czytaj: riper] itp.

FL Studio świetnym narzędziem do edycji dźwięku jest Edison [czytaj: edison]. Możemy w nim, skrócić dźwięki, skopiować dźwięki, rozciągać bądź ściągnąć (zwiększyć lub zmniejszyć czas jego trwania kosztem czytelności), wprowadzić zmiany głośności w poszczególnych częstotliwościach dźwięku, dodać opóźnienia bądź echo, wyczyścić nagranie z szumów lub odczytać wysokości dźwięku. Te same efekty możemy uzyskać wykorzystując również inny „Daw”.

Edison w FL Studio:

Skracanie dźwięków: Aby skrócić dźwięk, wybierz interesujący cię fragment dźwięku na widoku falowym Edisona, a następnie przyciśnij klawisz „Delete” [czytaj: delit] na klawiaturze lub skorzystaj z opcji przycięcia w menu.

Kopiowanie dźwięków: Zaznacz obszar dźwięku do skopiowania, kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję „Copy” [czytaj: kopi]. Następnie wklej skopiowany dźwięk w wybrane miejsce.

Rozciąganie i ściąganie dźwięków: Przeciągając krawędzie zaznaczonego obszaru w widoku falowym, możesz rozciągnąć lub ściągnąć dźwięk, co wpłynie na jego czas trwania.

Zmiana głośności w poszczególnych częstotliwościach: W Edisonie można przeprowadzić analizę spektralną dźwięku, co pozwoli zobaczyć, jakie częstotliwości dominują. Następnie możesz rinięcie na operacje na poszczególnych pasmach częstotliwości w celu regulacji głośności.

Dodawanie efektów: Edison umożliwia dodawanie efektów, takich jak opóźnienia lub echo, poprzez manipulowanie zakresem czasowym i parametrami efektów.

Usuwanie szumów: Edison posiada narzędzia do usuwania szumów. Możesz wybrać obszar, który zawiera tylko szumy (bez dźwięku) i użyć opcji usuwania szumów.

Odczytywanie wysokości dźwięku: Edison może także wykrywać wysokość dźwięku. To przydatne, jeśli chcesz dokładnie określić, jakie dźwięki znajdują się w nagraniu.

Ogólne zasady komponowania i edycji:

Eksperymentuj: Zaprogramowanie i edycja dźwięku to proces twórczy. Nie wahaj się eksperymentować z różnymi efektami, długościami i kombinacjami dźwięków.

Praca z warstwami: Pracuj na różnych ścieżkach lub warstwach dźwiękowych. To pozwoli na niezależną edycję poszczególnych elementów utworu.

Rozwijaj pomysły: Komponowanie to proces, który może wymagać czasu. Rozwijaj swoje pomysły, odsłuchuj i analizuj, co działa najlepiej.

Zachowuj kopie zapasowe: Zawsze twórz kopie zapasowe swoich projektów, zwłaszcza przed wprowadzeniem większych zmian. To zabezpieczenie przed utratą pracy.

Kształtuj dźwięk przed edycją: Staraj się uzyskać jak najlepszy dźwięk podczas nagrywania lub wybierania próbek. To pozwoli zaoszczędzić czas podczas późniejszej edycji.

FL Studio charakteryzuję się „Step Sequencer’emStep SequencerStep Sequencer’em” [czytaj: step sikłenserem], który rzadko występuję w innych popularnych programach DAW. „Sequencer” [czytaj: sikłenser] najlepiej sprawdza się do budowania ścieżek perkusyjnych lub prostych melodii. Do zapisu zaawansowanych kompozycji przeznaczony jest edytor nutowy „Piano Roll” [czytaj: piano rol], w którym możemy decydować między innymi o: wysokości dźwięku, mocy z jaką ma wybrzmieć, długości dźwięku, zmianie wysokości tonu w dowolnym momencie w czasie jego wybrzmiewania, panningu [czytaj: paningu] czyli ustawieniu danego dźwięku pomiędzy lewą a prawą stroną w sygnale stereo i wiele innych. W edytorze nutowym, możemy grać za pomocą; klawiatury komputerowej bądź kontrolera, możliwe jest również zaprogramowanie ścieżki instrumentu za pomocą myszki komputerowej. Edytor nutowy ma zbliżony wygląd oraz działanie w każdym dostępnym programie DAW.

Między innymi, z uwagi na rozwiązania jakie proponuje FL Studio wykorzystywane jest częściej do produkcji muzyki elektronicznej lecz jego możliwości obejmują każdy filar pracy z dźwiękiem/muzyką.

Ableton’ie live [czytaj: ibolten lajf] poza standardowymi funkcjami programu DAW, możemy skorzystać z ciekawej innowacyjnej funkcji grania muzyki na żywo z wcześniej stworzonego projektu muzycznego. Polega to na odtwarzaniu na żywo wcześniej stworzonych pętli w postaci klipów, dołączając np. do odtwarzanego fragmentu perkusji, kolejne elementy takie jak bass, klawisze, gitary, pady czy nawet wcześniej nagrany wokal. Pozwala to na dowolne zaaranżowanie muzyki w czasie rzeczywistym, reagując na potrzebę wokalistów lub publiki podczas wydarzenia/koncertu, tworząc przy tym unikalną wersję utworu, wersję koncertową.

RWduxYNVvQPhY
FL Studio - Piano roll [czytaj: piano rol] - edytor nutowy, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, FL Studio - Piano roll - edytor nutowy, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RBAYotaRDfApB
Pro tools [czytaj: pro tuls] - MIDI Editor [czytaj: midi editor] - edytor nutowy, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Pro tools - MIDI Editor - edytor nutowy, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1T3cVHwunfbS
Ableton Live [czytaj: ibolten lajf]- Widok Miksera, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ableton Live - Widok Miksera, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Producenci i muzycy grający na tradycyjnych instrumentach częściej sięgną po program taki jak: Pro Tools [czytaj: pro tuls], Studio One [czytaj: studio łan] czy Ableton Live [czytaj: ibolten lajf] lub darmowy program Daw: Reaper [czytaj: riper], gdyż są one trochę inaczej zbudowane niż np. FL Studio. Opierając się na rejestrowaniu muzyki z instrumentów analogowych takich jak perkusja, gitary, pianino itp. Później jedynie edytując je za pomocą narzędzi które oferuje program DAW (m.in. takimi jak: equalizery, bramki, kompresory, efekty reverb/delay [czytaj: riwerb/dilej] itp.) Jest to każdego indywidualna kwestia ale można stwierdzić, że szybciej muzykę elektroniczną produkuje się na FL studio, a nagrywanie instrumentów, edycję dźwięku i miks/mastering wygodniej wykonuje się na np. Ableton Live [czytaj: ibolten lajf] czy Pro Tools [czytaj: pro tuls] /Studio One [czytaj: studio łan] /Cubase [czytaj: kjubejs] /Reaper [czytaj: riper].

R1HZZh7gkwZNM
Ableton Live [czytaj: ibolten lajf]– narzędzie – Equalizer, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ableton Live – narzędzie – Equalizer, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R145bAvdbyZlo
Pro tools [czytaj: pro tuls]- narzędzie – Equalizer, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Pro tools - narzędzie – Equalizer, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Wszystkie programy są dostępne w darmowych acz ograniczonych możliwościowo wersjach. Nawet „Reaper” [czytaj: riper], który cieszy się dużym zainteresowaniem użytkowników, w wersji dostępnej za darmo nie oferuje pokaźnej gamy narzędzi a jedynie podstawy, warto jednak dodać że możemy w darmowej wersji „Reaper’a” skorzystać z nieorganicznej liczby ścieżek do rejestracji dźwięku pod czas gdy w Pro Tools First [czytaj: pro tuls ferst] mamy do dyspozycji tylko 16 ścieżek. Przy wyborze programu Daw, warto sprawdzić czy współpracuję on z zewnętrznym i programami/wtyczkami (najczęściej w formacie Vst/Vsti). Podstawową wersję programu możemy wzbogacić o: narzędzia do obróbki audio, instrumenty wirtualne, efekty, tworząc spersonalizowane środowisko pracy.

RnHq6k8nSrNm7
Interfejs graficzny programu FL20, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Interfejs graficzny programu FL20, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R19nL7rHVrcqP
FL Studio - FLEX [czytaj: fleks] - instrument wirtualny, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, FL Studio - FLEX - instrument wirtualny, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1Z7ZTKOvmZgY
Pro tools [czytaj: pro tuls] - Okno wyboru narzędzi pod czas edycji, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Pro tools - Okno wyboru narzędzi pod czas edycji, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

W studio możemy nagrywać muzykę grając na instrumentach tradycyjnych - analogowych takich jak gitary, perkusję, trąbki i inne jak również skorzystać z  kontrolerów, czyli z urządzeń wykorzystywanych do sterowania instrumentami cyfrowymi, same w sobie nie posiadają żadnych dźwięków, korzystają z cyfrowych brzmień programu komputerowego. Zanim jednak studio przeszło cyfryzację używano i używa się do dzisiaj sprzętu w postaci hardware’u czyli fizycznych urządzeń takich jak: kompresoryKompresorkompresory, limiteryLimiterlimitery, equalizeryEqualizerequalizery, procesory dźwiękuProcesor dźwiękuprocesory dźwięku itd. itp. Zajmują dużo miejsca i nie są mobilne, charakteryzują się jednak pożądanym, ciepłym brzmieniem oraz wygodą w obsłudze.

RcmGZmO1Zu8XV
Kompresor/limiter w wersji hardware [czytaj: hardłer], kmraudio.de, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: kmraudio.de, Kompresor/limiter w wersji hardware, fotografia, dostępny w internecie: https://kmraudio.de/universal-audio-1176ln/ [dostęp 5.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

W każdym studio oprócz szaf ze sprzętem, głośników, komputera czy innych urządzeń znajdziemy przynajmniej jeden mikrofon. Istnieje kilka rodzajów mikrofonów, w zależności od potrzeb zastosowania: mikrofon pojemnościowy służy do nagrywania wokali oraz instrumentów, mikrofon dynamiczny również możemy wykorzystać do nagrania wokali i instrumentu, mikrofon wstęgowy używany przeważnie do nagrywania gitar elektrycznych, mikrofon lampowy doskonale sprawdzi się do zarejestrowania ludzkiego głosu oraz niektórych instrumentów. Jeżeli nagrywamy wokal mikrofonem pojemnościowym lub lampowym należy zamontować pop filtrPop filtrpop filtr aby uniknąć zarejestrowania brzydko brzmiących spółgłosek wybuchowych i innych sybilantówSybilantysybilantów.

R1JRGSbPFk2zR
Mikrofon pojemnościowy oraz pop filtr, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Mikrofon pojemnościowy oraz pop filtr, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
R14YPXyEPg2kz
Mikrofon dynamiczny, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Mikrofon dynamiczny, licencja: CC BY 3.0.
RuGH4jdxRMRNs
Mikrofon wstęgowy, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Mikrofon wstęgowy, licencja: CC BY 3.0.

Proces nagrywania utworu lub też całego albumu składa się zazwyczaj z pięciu etapów:

  • przygotowania do nagrań – realizowanego najczęściej w sali prób;

  • nagrania (rejestracji): instrumentów, wokalu, dźwięków;

  • edycji nagranych ścieżek;

  • miksu – czyli zgrania nagranego materiału, wcześniej odpowiednio ustawionych poziomów głośności, dbając o przestrzeń oraz dynamikę nagrania, składającego się z kilkudziesięciu śladów, do postaci stereofonicznej;

  • masteringu – finalnego etapu produkcji nagrania muzycznego, podczas którego materiał zostaje ostatecznie przygotowywany do przeniesienia na docelowy nośnik, na którym będzie rozpowszechniany.

RIVfEgipZjGYu
Widok wirtualnego miksera podczas pracy w programie Pro Tools [czytaj: pro tuls], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Widok wirtualnego miksera podczas pracy w programie Pro Tools, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenia

R18hmCammxpQa1
Ćwiczenie 1
Wskaż, z jakich typowych pomieszczeń składa się studio nagraniowe. Możliwe odpowiedzi: 1. Gabinet, kuchnia, reżyserka, Dead room/Vocal Room, 2. Live Room, Dead Room/Vocal Room, reżyserka, 3. Biuro, Poczekalnia, Live Room
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rr6l3P7EiUFqN3
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Jak nazywa się specjalny rodzaj głośników używany w studio, przeznaczony do precyzyjnego odsłuchu dźwięku? Odpowiedź: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 3

Wymień przynajmniej trzy elementy znajdujące się w studio nagraniowym.

RJviJac4AgA9z
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R4Ox6QVhgqCHL2
Ćwiczenie 4
Połącz pojęcie z jego definicją. Interfejs audio Możliwe odpowiedzi: 1. jest zewnętrzną kartą dźwiękową umożliwiającą przesłanie sygnału dźwiękowego z instrumentu lub mikrofonu do komputera., 2. standard wtyczek efektowych oraz wirtualnych instrumentów, wprowadzony w 1996 r. przez firmę Steinberg Media Technologies., 3. urządzenia mechaniczne lub elektroniczne, inne niż instrumenty, skonstruowane w celu tworzenia lub pomocy w tworzeniu dźwięków muzycznych. Music hardware Możliwe odpowiedzi: 1. jest zewnętrzną kartą dźwiękową umożliwiającą przesłanie sygnału dźwiękowego z instrumentu lub mikrofonu do komputera., 2. standard wtyczek efektowych oraz wirtualnych instrumentów, wprowadzony w 1996 r. przez firmę Steinberg Media Technologies., 3. urządzenia mechaniczne lub elektroniczne, inne niż instrumenty, skonstruowane w celu tworzenia lub pomocy w tworzeniu dźwięków muzycznych. VST Możliwe odpowiedzi: 1. jest zewnętrzną kartą dźwiękową umożliwiającą przesłanie sygnału dźwiękowego z instrumentu lub mikrofonu do komputera., 2. standard wtyczek efektowych oraz wirtualnych instrumentów, wprowadzony w 1996 r. przez firmę Steinberg Media Technologies., 3. urządzenia mechaniczne lub elektroniczne, inne niż instrumenty, skonstruowane w celu tworzenia lub pomocy w tworzeniu dźwięków muzycznych.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1XQOJaRYp5MR1
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie. Jak nazywa się finalny etap produkcji utworu lub całego albumu? Możliwe odpowiedzi: 1. Obróbka video, 2. Miks, 3. Mastering
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rab8OaKPvGXnG1
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie: Jak nazywają się urządzenia umożliwiające granie na instrumentach wirtualnych? Możliwe odpowiedzi: 1. Joystick, 2. Pad, 3. Kontroler
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RL1a4veY2krt12
Ćwiczenie 7
Które z niżej wymienionych elementów stwarzają odpowiednią akustykę w studio? Możliwe odpowiedzi: 1. lustra, komputer, mikrofon, 2. panele akustyczne lub pianki, dyfuzory, pułapki basowe, 3. nic nie jest w stanie wpłynąć na akustykę pomieszczenia, poza materiałem z którego wykonane ściany studia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8

Wymień jeden rodzaj mikrofonu, który nadaje się do nagrania wokalu.

RzOHuRTTshoBp
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RB7jhIv8ABNy11
Ćwiczenie 9
Odpowiedz na pytanie. Pop filtr jest montowany przed mikrofonem w celu: Możliwe odpowiedzi: 1. tłumienia niepożądanych dźwięków (głównie tzw. spółgłosek wybuchowych), oraz chroni przed gromadzeniem się śliny na mikrofonie., 2. tłumienia wszystkich dźwięków wydobywających się ust wokalistów., 3. ozdobienia mikrofonu, nie wpływa na dźwięk.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1XBsoWMHfivr1
Ćwiczenie 10
Komputer w reżyserce jest wyposażony w oprogramowanie DAW, wybierz poprawne rozwinięcie skrótu. Możliwe odpowiedzi: 1. Digital Audio Wire, 2. Draw and Work, 3. Digital Audio Workstation
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Słownik pojęć

DAW (Digital Audio Workstation)
DAW (Digital Audio Workstation)

[czytaj: diżital audio łorkstejszyn]; Cyfrowa stacja robocza – program komputerowy przeznaczony do pracy z dźwiękiem – nagrywania, montażu, edycji, miksu i masteringu

Interfejs audio
Interfejs audio

jest zewnętrzną kartą dźwiękową umożliwiającą przesłanie sygnału dźwiękowego z instrumentu lub mikrofonu do komputera.

Music hardware
Music hardware

[czytaj: mjuzik hardłer]; urządzenia mechaniczne lub elektroniczne, inne niż instrumenty, skonstruowane w celu tworzenia lub pomocy w tworzeniu dźwięków muzycznych.

Pop filtr
Pop filtr

filtr mechaniczny używany najczęściej w studiach nagraniowych lub radiowych, służący do wyeliminowania dźwięków związanych z szybko poruszającym się powietrzem. Pop filtr to osłona najczęściej wykonana w formie siatki, tkaniny (np. nylonowej) rozciągniętej na okrągłej metalowej ramce. Filtr umieszcza się przed mikrofonem i powoduje tłumienie niepożądanych dźwięków (głównie tzw. spółgłosek wybuchowych), oraz chroni przed gromadzeniem się śliny na mikrofonie.

Sybilanty
Sybilanty

to głoski tzw. świszczące, a więc nasze s, sz, ś, cz i ich odpowiedniki w innych językach. Sybilanty inaczej spółgłoski szczelinowe (spółgłoski trące, frykatywne) powstają, gdy narządy mowy w czasie artykulacji tworzą dostatecznie wąską szczelinę, by powstał szum, tarcie. Brzmienie/barwę spółgłosek szczelinowych determinuje ponadto kształt i pozycja ust oraz język. Sybilanty są niepożądaną częścią nagranego wokalu, dlatego stosuje się szereg zabiegów aby złagodzić ich kujące dla ucha brzmienie.

VST (Virtual Studio Technology)
VST (Virtual Studio Technology)

[czytaj: wirtual studio teknolodżi]; standard wtyczek efektowych oraz wirtualnych instrumentów, wprowadzony w 1996 r. przez firmę Steinberg Media Technologies. [czytaj: stajnberg midia teknolodżis].

Step Sequencer
Step Sequencer

[czytaj: step sikłenser]; to urządzenie lub program służący do tworzenia sekwencji dźwiękowych lub rytmicznych w sposób krokowy (step‑by‑step) [czytaj: step baj step]. Pozwala on na wprowadzanie dźwięków lub próbek w określonych momentach czasowych, takich jak ćwierćnuta, ósemka czy szesnastka, a następnie odtwarzanie ich w kolejności ustalonej przez użytkownika.

Kompresor
Kompresor

to urządzenie lub efekt dźwiękowy służący do kontrolowania dynamiki sygnału dźwiękowego poprzez zmniejszanie głośności sygnału powyżej określonego progu. Efekt ten pozwala zwiększyć głośność sygnału ogólnego, ale także zachować bardziej równomierną dynamikę, poprzez zmniejszenie różnic w głośności między najciszej i najgłośniej brzmiącymi elementami utworu. Kompresor stosuje się w produkcji muzycznej i nagrywaniu, a także w systemach dźwiękowych do kontroli poziomu głośności.

Equalizer
Equalizer

[czytaj: ekłalizer]; zwany także EQ, to urządzenie lub efekt dźwiękowy, służący do regulowania częstotliwości sygnału dźwiękowego. Equalizer pozwala na zwiększenie lub zmniejszenie głośności poszczególnych częstotliwości dźwięku, co umożliwia dopasowanie brzmienia do indywidualnych preferencji lub warunków akustycznych pomieszczenia. Efekt ten może być stosowany do korekcji tonalnej, usuwania szumów lub interferencji z innymi źródłami dźwięku, a także do uzyskania specyficznych efektów dźwiękowych. Equalizer jest powszechnie stosowany w produkcji muzycznej, nagrywaniu, inżynierii dźwięku oraz w systemach dźwiękowych.

Procesor dźwięku
Procesor dźwięku

to urządzenie lub program, które przetwarza sygnał dźwiękowy, dodając lub zmieniając efekty dźwiękowe. Procesor dźwięku może być wykorzystywany do dodawania efektów takich jak pogłos, delay [czytaj: dilej],  chorus [czytaj: korus], flanger [czytaj: flanger], phaser [czytaj: fejzer] czy reverb [czytaj: riwerb], a także do miksowania sygnału lub zmiany jego tonacji. Efekty te są często stosowane w produkcji muzycznej, nagrywaniu, inżynierii dźwięku oraz w systemach dźwiękowych. Procesor dźwięku może być uruchamiany jako samodzielne urządzenie lub w formie wtyczki do oprogramowania do produkcji muzycznej lub edycji dźwięku.

Limiter
Limiter

to urządzenie lub efekt dźwiękowy, który ogranicza głośność sygnału dźwiękowego do określonego poziomu maksymalnego, zwany „progowym”. Limiter działa w sposób podobny do kompresora, ale z bardziej agresywnym działaniem, ponieważ nie pozwala na przekroczenie określonego poziomu głośności. Efekt ten jest szczególnie przydatny w nagrywaniu, masteringu i inżynierii dźwięku, gdzie ważne jest utrzymanie stałej głośności sygnału dźwiękowego, aby zapewnić jego spójność i zgodność z normami radiowymi lub streamingowymi. Limiter jest również stosowany w systemach dźwiękowych, aby chronić głośniki przed uszkodzeniem poprzez ograniczenie mocy sygnału.

Playback i półplayback
Playback i półplayback

[czytaj: plejbek i półplejbek]; Playback oznacza odtwarzanie utworu, który został nagrany wcześniej – dotyczy głównie koncertów oraz wykonań na żywo, takich jak w programach telewizyjnych. Może mieć kilka powodów: problem z nagłośnieniem, brak umiejętności muzyków czy wokalistów, choroby (np. zapalenie krtani), układy taneczne. Playback sam w sobie nie jest obecny w studiach nagraniowych, w których mogą powstawać używane do niego ścieżki; warto jednak wspomnieć, iż istnieje odmiana playbacku, która w pewnym sensie w studiach nagraniowych się pojawia. Jest to tzw. półplayback, czyli odmiana playbacku, w którym odtwarzana jest wyłącznie ścieżka instrumentalna, natomiast wokal jest śpiewany/nagrywany „na żywo”. Proces nagrań zależy od konkretnego zespołu, realizatora oraz przypadku, natomiast niektóre zespołu najpierw rejestrują wszystkie ścieżki instrumentalne, by potem wokalista lub wokalistka mogli nagrać sam śpiew z puszczonym podkładem. Ma to na celu ułatwienie pracy – osoby śpiewające mają wtedy o wiele więcej czasu, a każde kolejne nagranie i wykonanie nie wymaga udziału instrumentalistów.

Soundtrack
Soundtrack

[czytaj: sałndtrak]; Słowo ‘soundtrack’ oznacza dosłownie ścieżkę dźwiękową i w takim rozumieniu jest jedną z podstawowych rzeczy, nad którą pracuje realizator czy inżynier dźwięku w studio. Po nagraniu instrumentu czy wokalu w programie DAW pracuje się właśnie na ścieżkach. Samo określenie jest jednak częściej rozumiane w nieco innym sensie; soundtrack jako taki oznacza potocznie ścieżkę dźwiękową do filmu, serialu, animacji, słuchowiska radiowego czy gry komputerowej, a więc muzykę użytą przy realizacji innego dzieła. W takim kontekście używany jest również skrót OST, czyli Official Soundtrack [czytaj: ofiszjal sałndtrak], którego używa się w odniesieniu do płyt i albumów z muzyką z filmu czy gry.

Miksowanie muzyki
Miksowanie muzyki

Miksowanie muzyki można rozumieć na dwa sposoby. Pierwszy z nich dotyczy miksu robionego przez realizatora dźwięku. Ścieżki poszczególnych instrumentów oraz wokale należy przede wszystkim ustawić proporcjonalnie, w taki sposób, by wzajemnie się uzupełniały i były odpowiednio głośne; podczas tego procesu ścieżki są również poddawane edycji, czyli usuwaniu błędów, wycinaniu niepotrzebnych częstotliwości czy odszumianiu. W dalszej części miksowania na ścieżki nakłada się efekty oraz filtry, czyli różnego rodzaju kompresory, pogłosy czy echa. Miksowanie w taki sposób może być robione przez długi czas, przy obróbce nagrań ze studia, albo w trakcie koncertu, kiedy wszystkich wykonawców należy odpowiednio nagłośnić oraz ustawić tak, by brzmienie było dopasowane do miejsca. Miksowaniem muzyki nazywa się również łączenie ze sobą poszczególnych utworów przez DJa [czytaj: didżeja].

Mastering
Mastering

Mastering wielu osobom myli się z miksowaniem, co bywa tym bardziej mylące, że po miksowaniu materiał dźwiękowy powinien zostać poddany masteringowi właśnie. Mastering sam w sobie ma stworzyć spójność – nie tylko w obrębie jednego utworu, ale również w obrębie płyty. Jego celem jest ujednolicenie materiału, który został wyedytowany; przykładowo, podczas miksowania można zdecydować, że któryś z instrumentów w danym utworze nie brzmi zbyt dobrze i z tego powodu nie zostanie użyty (a więc jego ścieżka zostanie wycięta). Podczas masteringu takiej możliwości już nie ma. Mastering ma również podnieść jakość materiału muzycznego – sprawdzić, by cała płyta brzmiała równo (czyli np. wyrównać różnice w głośności między poszczególnymi utworami), podnieść jej głośność w taki sposób, by wciąż brzmiała dobrze, zlikwidować ewentualne problemy, które wciąż zostały w materiale po miksie (przede wszystkim dudniące częstotliwości czy sybilanty).

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Britannica – Internetowe wydanie encyklopedii.

  • Portal Muzyczny.pl

  • Portal Technopedia.com

Notatki ucznia

Rb4GKETl2HvLL
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Bibliografia

  • ABC Mikrofonów – rodzaje mikrofonów, [w:] https://supersound.pl/blog/abc-mikrofonow-wszystko-co-warto-wiedziec-o-mikrofonach [dostęp: 07.03.2022 r.].

  • Czym jest oprogramowanie DAW i do czego służy? [w:] https://muzyczny.pl/portal/czym-jest-oprogramowanie-daw-i-do-czego-sluzy/ [dostęp: 05.05.2022 r.].

  • Iwanicka‑Nijakowska A., Rola studiów nagraniowych w procesie powstawiania nagrań dźwiękowych i zasadność ich indeksowania w hasłach korporatywnych, [w:] Rocznik Biblioteki Narodowej, t. XLVIII, 2017 r., s. 199‑219.

  • Sibilant, [w:] https://www.britannica.com/topic/sibilant [dostęp: 05.05.2022 r.].

  • Virtual Studio Technology (VST) [w:] https://www.techopedia.com/definition/266/virtual-studio-technology-vst [dostęp: 05.05.2022 r.].

  • Wybór interfejsu audio, [w:] https://muzyczny.pl/portal/wybor-interfejsu-audio/ [dostęp: 05.05.2022 r.].

  • Żulczyk M., Rejestracja analogowa: wprowadzenie do taśmy i magnetofonów wielośladowych - cz. I, [w:] https://www.infomusic.pl/poradnik/38765,rejestracja-analogowa-wprowadzenie-do-tasmy-i-magnetofonow-wielosladowych-cz-i [dostęp: 07.03.2022 r.].