Zróżnicowanie rasowe i językowe ludności na świecie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna główne podziały ras i odmian ludzkich,

• zna pojęcie „rasa ludzka”,

• zna główne rodziny językowe na świecie,

• rozumie przyczyny największego zróżnicowania rasowego Ameryki Łacińskiej,

• rozumie znaczenie języka dla istnienia kultury narodu,

• rozumie fakt, że większość ludzi na świecie posługuje się tylko kilkunastoma językami z kilku tysięcy istniejących.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić wpływ środowiska na kształtowanie się ras ludzkich,

• określić obszary pierwotnego występowania poszczególnych ras i odmian ludzkich,

• wymienić języki oficjalne ONZ i języki najbardziej rozpowszechnione na świecie,

• wskazać różnice między językiem martwym a sztucznym,

• omówić strukturę indoeuropejskiej rodziny językowej,

• wskazać na mapie zasięg występowania głównych rodzin językowych.

c) Postawy

Uczeń:

• współpracuje w grupie,

• wykazuje postawy tolerancyjne wobec przedstawicieli innej rasy, posługujących się obcymi językami.

2. Metoda i forma pracy

Praca z podręcznikiem, wykład, pogadanka, burza mózgów.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, kreda, tablica.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne – sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu lekcji na tablicy.

2. Podanie celu lekcji i omówienie sposobu jej przeprowadzenia.

b) Faza realizacyjna

1. Starter: „Co poza kolorem skóry odróżnia ludzi na świecie pod względem wyglądu?”. Zwrócenie uczniom uwagi, że różnice te kształtowały się stopniowo w wyniku przystosowywania się do różnych warunków środowiska – podanie przykładów.

2. Wyjaśnienie uczniom, że na podstawie tych różnic w fizjonomii ludzi na świecie wyróżniono początkowo 3 główne rasy na przełomie XVIII i XIX w.: rasę białą (europeidalną), czarną (negroidalną) i żółtą (mongoloidalna).

3. Pytanie do uczniów: „Co to jest rasa ludzka?” Uczniowie mając świadomość podstawowych różnic w wyglądzie między grupami ludzi na świecie i wyróżnienia na tej podstawie 3 głównych ras, próbują skonstruować definicję pojęcia „rasa ludzka”. Podanie pełnej definicji.

4. Zaprezentowanie uczniom nowszej, bardziej szczegółowej klasyfikacji odmian i ras ludzkich (odmiana biała: rasa europejska; odmiana czarna: rasa afrykańska i australijska; odmian żółta: rasa azjatycka i amerykańska).

5. Uczniowie określają na podstawie mapy odmian i ras ludzkich w podręczniku pierwotne regiony występowania głównych ras ludzkich.

6. Zwrócenie uczniom uwagi, że przedstawiciele czystych ras to tylko ok. 50 % liczby ludności, pozostałe 50 % zaś to przedstawiciele ras pośrednich. Wyjaśnienie pojęć: Mulat, Metys, Zambos.

7. Pytanie do uczniów: „Jaka część świata jest najbardziej zróżnicowana rasowo i dlaczego?” Wyjaśnienie przyczyn największego zróżnicowana rasowego Ameryki Łacińskiej.

8. Przejście do drugiej części tematu lekcji : „zróżnicowanie językowe ludności na świecie”. Pytanie do uczniów: „Jaka jest przybliżona liczba języków na świecie ?” Uświadomienie uczniom, że istnieje aż 2,5‑3 tys. języków na świecie, jednak 2/3 ludności świata posługuje się tylko 19 językami.

9. Wprowadzenie uczniom podziału na rodziny językowe. Wymienienie i krótkie omówienie największych rodzin. Szczegółowe omówienie rodziny indoeuropejskiej – wprowadzenie podziały na: grupy, podgrupy i subrodziny językowe z rozrysowaniem schematu (załącznik 1).

10. Uczniowie odczytują z mapy języków na świecie w podręczniku kraje, w których używane są konkretne języki należące do poszczególnych grup, podgrup i subrodzin rodziny indoeuropejskiej. Umiejscowienie języka polskiego w tej strukturze. Zwrócenie uwagi, że język fiński, estoński i węgierski należą do zupełnie innej rodziny niż inne języki w Europie.

11. Pytanie do uczniów: „Jaki język jest używany przez największą liczbę ludzi na świecie?” Uczniowie odczytują z tabeli w podręczniku 5 najbardziej rozpowszechnionych języków na świecie i komentują, dlaczego są to tak popularne języki (kraje, w których są one używane).

12. Wymienienie języków urzędowych ONZ. Omówienie języków martwych i sztucznych – wyjaśnienie różnic.

c) Faza podsumowująca

Zwrócenie uczniom uwagi, że:

• język stanowi o poczuciu jedności ze swoim narodem, jest wyrazem kultury narodu. Kraje, które nie mają jednego języka urzędowego (np. Belgia, Szwajcaria) muszą szukać innych elementów stanowiących o tożsamości narodu;

• więcej jest podobieństw niż różnic w wyglądzie przedstawicieli różnych ras i zostało udowodnione naukowo, że wszystkie rasy są na jednakowym poziomie rozwoju intelektualnego.

5. Bibliografia

J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat, Geografia społeczno‑ekonomiczna, PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

Załącznik 1

RODZINA JĘZYKOWA

GRUPA SUBRODZINA

PODGRUPA

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak