E-materiały do kształcenia zawodowego

Naprawa i konserwacja elementów maszyn, urządzeń i narzędzi.

MEC.08. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi - Ślusarz 722204, Technik mechanik 311504

bg‑turquoise

Zużycie maszyn i urządzeń

ATLAS INTERAKTYWNY

1

Opisy alternatywne dotyczą grafik interaktywnych, po których kliknięciu pojawia się ich opis oraz nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

Spis treści:

2

Błędy kształtu i położenia

Błędy kształtu

1
R1cKYFyyj7Y6o
Błędy kształtu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Błędy kształtu – są to odchyłki w zarysie obiektu, identyfikowane poprzez porównanie rzeczywistych powierzchni lub linii z geometrycznie poprawnymi kształtami, które są nazywane elementami odniesienia. Tolerancja kształtu to obszar, w którym zawiera się odstępstwo od idealnej geometrii. Tolerancja kształtu dotyczy jednego elementu i opiera się na liniowości, okrągłości, płaskości oraz walcowatości.

Walcowatość

Walcowatość to przykład odchyłki, która określa, jak okrągły i prosty musi być walec obiektu.

RdRGFRHOJMcKw
Symbol walcowatości
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1arP5hAjtCcT
Przykładowe wskazania
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Okrągłość

Okrągłość to przykład odchyłki, która określa, jak okrągły musi być obiekt - przekrój kołowy wałka, otworu czy stożka.

R1PoKexZe12rv
Symbol okrągłości
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ReN1q7ZryeIiA
Przykładowe wskazanie
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Błędy położenia

1
R19PD1u1YVkSK
Błędy położenia
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Błędy położenia – są to odchyłki w zakresie obiektu, które dotyczą dwóch elementów: elementu tolerowanego oraz bazy i opierają się na równoległości, prostopadłości, nachyleniu, współosiowości, symetrii i pozycji.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Czop wału

R8vGdkPHDc1IY
Czop wału
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Czop wału – jest to fragment wału, który jest w bezpośrednim kontakcie z pozostałymi elementami mechanizmu. Na czopach wału osadzone są najczęściej elementy, takie jak łożyska czy koła zębate. Czop może być umieszczony na końcu wału lub w części środkowej. Czopy dzielimy na poprzeczne, wzdłużne oraz kombinację tych dwóch. Ich średnice i wymiary są znormalizowane.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Łożyska toczne i ślizgowe

Łożysko toczne

Łożysko toczne – jest to rodzaj łożyska, które charakteryzuje się odpowiednim umieszczeniem elementów tocznych, mających udział w ruchu względem współpracujących ze sobą powierzchni. Ze względu na kształt elementów nośnych rozróżniamy łożyska toczne kulkowe i wałeczkowe. Wykonywane są one ze stali łożyskowych. Ich zaletą jest mały opór ruchu, duża niezawodność oraz możliwość pracy przy częstych zmianach prędkości.

Łożysko ślizgowe

Łożysko ślizgowe – jest to rodzaj łożyska, które charakteryzuje się bezpośrednim stykiem powierzchni roboczych czopów i gniazd, które wzajemnie się po sobie ślizgają za sprawą ruchu obrotowego. Często tworzone jest poprzez wykorzystanie panewki współpracującej z czopem, jako elementem osi lub wału. Jego zaletą jest łatwy montaż, cichobieżność oraz zdolność do przenoszenia dużych obciążeń.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Koła zębate i zębatki

Koła zębate

Koła zębate – są to elementy mechaniczne będące częścią przekładni zębatej. W skład koła zębatego wchodzą: wieniec zębaty, piasta oraz łącznik. Każde koło zębate posiada parametry, takie jak liczba zębów, wysokość głowy i stopy zęba, średnica: podziałowa lub wierzchołkowa stóp czy koła zasadniczego. Linia zębów może być prosta, śrubowa, daszkowa lub krzywoliniowa.

Zębatka

Zębatka – jest to listwa składająca się z zębów, która swoje zastosowanie znajduje w przekładniach zębatych. Jest to element ściśle współpracujący z kołem zębatym.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

6

Przekładnia cięgnowa, zębata i cierna

Przekładnia cięgnowa

Przekładnia cięgnowa – jest to rodzaj przekładni mechanicznej, który pozwala na przeniesienie napędu na dużą odległość poprzez wykorzystanie cięgna pomiędzy kołami czynnymi oraz biernymi. Cięgno to ma małą podatność na rozciąganie, a dużą na zginanie. Rozróżniamy przekładnie cięgnowe pasowe, linowe i łańcuchowe. Zalety przekładni cięgnowej to prosta konstrukcja oraz przekazywanie napędu na duże odległości.

Przekładnia zębata

Przekładania zębata – jest to rodzaj przekładni mechanicznej, który składa się z minimum dwóch kół zębatych, które odpowiedzialne są za przenoszenie ruchu, a tym samym momentu obrotowego. Możemy podzielić je na przekładnie o zazębieniu: wewnętrznym, zewnętrznym oraz koła zębatego z zębatką. Zalety przekładni zębatej to duża niezawodność i sprawność, małe zużycie, a także możliwość przenoszenia dużych mocy.

Przekładnia cierna

R1OiYDA3Tev6n
Przekładnia cierna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przekładania cierna – jest to rodzaj przekładni mechanicznej, pozwalający na przekazanie momentu obrotowego poprzez siły tarcia, uzyskiwanie podczas docisku ich elementów. Koła przekładni mogą mieć kształt tarczy, stożka lub walca. Zalety przekładni ciernej to prosta konstrukcja oraz wysoka odporność na przeciążenia.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

7

Połączenia

Połączenia – to rodzaj zespolenia za pomocą dodatkowych łączników, bezpośrednio lub pośrednio, dwóch lub większej liczby elementów. Połączenia dzielimy na nierozłączne i rozłączne. Połączenia nierozłączne to np. połączenia spawane, zgrzewane lub lutowane. Wśród połączeń rozłącznych wyróżnia się m.in. klinowe, gwintowe oraz wpustowe.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

8

Tarcze hamulcowe

Tarcza hamulcowa – to rodzaj hamulca, w którym siła tarcia powodowana jest dociskiem klocków hamulcowych do tarczy, obracającej się razem z kołem. Zacisk hamulca jest przymocowany do nieruchomych elementów nośnych urządzenia.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

9

Wały i osie

Wały

Wały – są to elementy odpowiadające za przeniesienie momentu obrotowego, podczas którego następuje ich skręcenie. Wykonywane są najczęściej ze stali konstrukcyjnej i maszynowej.

Osie

Osie – są to elementy podtrzymujące inne części, które wykonują ruch obrotowy. Osie mogą być ruchome, gdy oś obraca się razem z osadzonymi na niej częściami lub nieruchome, gdy oś jest na sztywno zamocowana w podporach. Wykonywane są ze stali konstrukcyjnej i maszynowej.

Wały i osie to najczęściej pręty o przekroju kołowym i podzielić je można na gładkie, pełne lub drążone, proste lub korbowe, sztywne lub podatne.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

10

Korpusy

R12HPfpqWknU0
Uszkodzony korpus
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Korpus – to rodzaj obudowy maszyny lub urządzenia. Jego główną rolą jest pełnienie funkcji szkieletu, mającego na celu zapewnienie odpowiedniej wytrzymałości. Ponadto korpus zawiera punkty zaczepienia i podparcia dla elementów konstrukcyjnych. Korpus, o ile nie występują przeciwwskazania konstrukcyjne, wykonuje się z metalu.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

11

Techniki zmniejszania zużycia

Zmniejszanie zużycia części – jest to proces polegający na ograniczeniu zużycia elementów poprzez stosowanie się do odpowiednich zaleceń producenta. Proces zużywania się części jest różny w każdej fazie użytkowania danej maszyny czy urządzenia.

Aby zachować optymalne warunki, zgodnie z zaleceniami zawartymi w dokumentacji, należy:

  • przeprowadzać konserwacje i smarowania części,

  • naprawiać lub wymieniać na nowe uszkodzone elementy,

  • zabezpieczać elementy narażone na działanie korozji,

  • przeprowadzać kontrole okresowe maszyn lub urządzeń,

  • unikać gwałtownych zmian w pracy urządzeń,

  • stosować maszyny zgodnie z ich przeznaczeniem.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia