319 - 272 p.n.e. – lata życia Pyrrusa, króla Epiru
280 p.n.e. – bitwa pod Herakleą - zwycięstwo Pyrrusa nad Rzymianami
279 p.n.e. – pyrrusowe zwycięstwo - wygrana przez Pyrrusa bitwa pod Ausculum, w której poniósł ogromne straty
1
Scenariusz dla nauczyciela
RENX6T40fcHZY
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
7. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
1) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym;
2) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej, polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych;
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
1) dostrzega wagę systematyczności w poznawaniu zjawisk gramatycznych i dokładności w sporządzaniu adekwatnego przekładu;
2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;
3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego.
Nauczysz się
analizować tekst o tematyce mitologicznej oraz rozumieć jego znaczenie;
definiować pojęcia mitu i związków frazeologicznych;
wymieniać kilka przykładów związków frazeologicznych pochodzących z mitologii greckiej.
Źródło: O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język Łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 2012. Tłumaczenie: Autor opracowania
R1BAJmJ6Rf7pt1
Ćwiczenie 1
Ri1z76ja6iM1S
Ćwiczenie 2
Czym jest mit?
R1Atfu9xsnDU5
Mit jest opowieścią, której pochodzenie zazwyczaj jest nieznane, przynajmniej w części tradycyjną, pozornie relacjonującą wypadki historyczne. Jednym z założeń mitu jest wyjaśnienie jakichś zwyczajów, wierzeń, instytucji albo zjawisk naturalnych. Bohaterami mitów są bogowie, demony, legendarni bohaterowie, których nadnaturalne przygody służą do wyjaśnienia zagadnień bytu, świata, życia i śmierci. Mit związany jest z wierzeniami funkcjonującymi w religiach pogańskich.
RCw1QSQ15VuPJ
RO6UiRTTbswRc
Ćwiczenie 3
Związki frazeologiczne
Związki frazeologiczne to występujące w danym języku zespoły wyrazów (wyrażenia, zwroty, frazy), które często pojawiają się w języku wspólnie. Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów. Związki frazeologiczne mogą pochodzić z Biblii, mitologii (literatury), historii czy życia codziennego.
RmJPXotkNilTm
Rn1nZcmrhpwKj
Ćwiczenie 4
Przeczytaj poniższe zdania. Następnie podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od niej (FAŁSZ) . Następnie umieść odpowiedzi we właściwym miejscu: PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Związki frazeologiczne używane w języku polskim pochodzą z mitologii słowiańskiej., 2. Pochodzenie mitu zazwyczaj jest nieznane., 3. Bohaterowie mitów często obdarzeni są nadnaturalnymi mocami., 4. Mity powiązane są z pierwszymi chrześcijanami., 5. Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów., 6. Związki frazeologiczne składają się wyłącznie z rzeczownika i przymiotnika. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Związki frazeologiczne używane w języku polskim pochodzą z mitologii słowiańskiej., 2. Pochodzenie mitu zazwyczaj jest nieznane., 3. Bohaterowie mitów często obdarzeni są nadnaturalnymi mocami., 4. Mity powiązane są z pierwszymi chrześcijanami., 5. Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów., 6. Związki frazeologiczne składają się wyłącznie z rzeczownika i przymiotnika.
Przeczytaj poniższe zdania. Następnie podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od niej (FAŁSZ) . Następnie umieść odpowiedzi we właściwym miejscu: PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Związki frazeologiczne używane w języku polskim pochodzą z mitologii słowiańskiej., 2. Pochodzenie mitu zazwyczaj jest nieznane., 3. Bohaterowie mitów często obdarzeni są nadnaturalnymi mocami., 4. Mity powiązane są z pierwszymi chrześcijanami., 5. Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów., 6. Związki frazeologiczne składają się wyłącznie z rzeczownika i przymiotnika. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Związki frazeologiczne używane w języku polskim pochodzą z mitologii słowiańskiej., 2. Pochodzenie mitu zazwyczaj jest nieznane., 3. Bohaterowie mitów często obdarzeni są nadnaturalnymi mocami., 4. Mity powiązane są z pierwszymi chrześcijanami., 5. Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów., 6. Związki frazeologiczne składają się wyłącznie z rzeczownika i przymiotnika.
Przeczytaj poniższe zdania. Następnie podziel je na zgodne z prawdą (PRAWDA) i odbiegające od niej (FAŁSZ) . Następnie umieść odpowiedzi we właściwym miejscu:
Znaczenie związku frazeologicznego nie wynika ze znaczeń składających się na niego wyrazów., Pochodzenie mitu zazwyczaj jest nieznane., Bohaterowie mitów często obdarzeni są nadnaturalnymi mocami., Mity powiązane są z pierwszymi chrześcijanami., Związki frazeologiczne używane w języku polskim pochodzą z mitologii słowiańskiej., Związki frazeologiczne składają się wyłącznie z rzeczownika i przymiotnika.
PRAWDA
FAŁSZ
Związki frazeologiczne zaczerpnięte z mitologii
RVF5ziV3ZxNkV
Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku. W mitologii był to ułamany róg kozy Amaltei, opiekunki małego Zeusa, który napełniał się nieustannie płodami ziemi.
Olimpijski spokój - wyrażenie oznacza panowanie nad sobą w trudnych sytuacjach. Pochodzi od nazwy najwyższego szczytu w Grecji, góry Olimp (2917 m), siedziby bogów, którzy oddaleni od siedzib ludzkich cieszyli się ciszą i spokojem.
Sowia mądrość - mądry jak sowa jest ten, który ma wielką wiedzę i potrafi jej inteligentnie użyć. Sowa była ptakiem poświęconym Atenie (Atena Glaukopis) i uznawanym za mądrego ze względu na swoje wielkie oczy i zdolność widzenia w nocy.
Marsowa mina - oznacza groźny, surowy wyraz twarzy. Pochodzi od rzymskiego boga wojny Marsa, odpowiednika greckiego Aresa.
Strzała Amora - używamy tego wyrażenia, gdy ktoś się zakochał. Mówi się wtedy, że dosięgnęła go strzała Amora. Atrybutem boga miłości, Erosa (w mitologii rzymskiej Amora) był łuk, który mimo tego, że o wiele mniejszy niż łuk boga Apollina, potrafił spowodować wielkie zamieszanie. Gdy ktoś został trafiony strzałą bożka miłości, natychmiast zakochiwał się w pierwszej osobie, na którą spojrzał, bez względu na to, czy był bogiem, czy człowiekiem.
W objęciach Morfeusza - tak określamy osobę pogrążoną we śnie. Wyrażenie to związane jest z jednym z synów Hypnosa, Morfeuszem, który zsyłał marzenia senne o ludzkich kształtach.
Puszka Pandory - to inaczej źródło nieszczęść. Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać. W mitologii greckiej Pandora była pierwszą kobietą ulepioną z gliny na rozkaz Zeusa, w odpowiedzi na potajemne przekazanie ognia ludziom przez Prometeusza. Zemsta Zeusa polegała na tym, że bogowie wyposażyli Pandorę w jakiś sposób unieszczęśliwiania ludzi oraz w puszkę, która była posagiem dla jej przyszłego męża. Brat Prometeusza, Epimeteusz, poślubił Pandorę i otworzył puszkę (a właściwie gliniany pithosPithospithos), z którego wyfrunęły wszystkie nieszczęścia nękające odtąd ludzi, oprócz Nadziei, przywartej mocno do dna puszki.
Ikarowy lot - przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem.
RNCepiocSBxBu
R1Cz8h230A4vR
Ćwiczenie 5
Związki frazeologiczne zaczerpnięte z mitologii
R1W96K5pQLyCt
Stajnia Augiasza - miejsce, w którym panuje wielki bałagan. Wyrażenie to pochodzi od mitu o Heraklesie i jego 12 pracach, które zlecił mu Eurysteusz. Jedną z nich było wysprzątanie stajni Augiasza, który posiadał niezliczone ilości bydła. Stajnie te nigdy nie były czyszczone, Herakles więc oczyścił je w jedną noc przepuszczając przez nie nurty dwóch rzek.
Amazonka - takim mianem określa się dziś kobiety po mastektomiiMastektomiamastektomii. Amazonki to mityczne plemię wojowniczych kobiet zamieszkujących krańce znanego Grekom świata. Żyły one w społeczeństwie pozbawionym mężczyzn, obcinały sobie prawą pierś, by łatwiej naciągać cięciwę łuku.
Po nitce do kłębka - dochodzenie do rozwiązania jakiegoś problemu, badając po kolei wszystkie związane z nim fakty. Nitka to nić Ariadny, córki Minosa, która zakochana w Tezeuszu, pomogła ateńskiemu bohaterowi zabić Minotaura i wydostać się z labiryntu.
Beczka Danaid - to praca pozbawiona sensu, która nie przynosi żadnych efektów. Danaidami nazywano 50 córek Danaosa, które wyszły za 50 synów jego brata, króla Egiptu. Po kłótni z bratem, Danaos kazał córkom zasztyletować mężów w noc poślubną, za co zostały ukarane w Tartarze - musiały napełniać wodą beczkę z przedziurawionym dnem.
Pyrrusowe zwycięstwo - zwycięstwo odniesione zbyt wielkim kosztem - wielkie straty w ludziach. Pyrrus był królem Epiru, który brał udział w wojnie miast greckich przeciwko Rzymowi. Pobił Rzymian pod Herakleją i Auskulum, ponosząc duże straty w ludziach. Po kolejnej nierozstrzygniętej bitwie powrócił do Epiru z ⅓ swoich sił zbrojnych.
Złote runo - wyjątkowy skarb, bardzo cenny i trudny do zdobycia. Złote runo pochodziło od czarodziejskiego skrzydlatego barana, który usiłował uratować Fryksosa i Helle przed śmiercią. Niestety, Helle wpadła do morza, ale Fryksos dotarł bezpiecznie do Kolchidy, gdzie złożył baranka w ofierze Zeusowi, a jego złote runo zostało zawieszone na drzewie w gaju Aresa. Złote runo było celem wyprawy Jazona i Argonautów.
R1KfWTdDi65Tp
R18dcK9UwnBJZ
Ćwiczenie 6
R18w1erkvShCP
Ćwiczenie 7
Na podstawie znajomości związków frazeologicznych opartych na mitologii odpowiedz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe? Umieść odpowiedzi we właściwym miejscu: PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Ikarowy lot przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem., 2. Złote runo oznacza niezwykłą przyjaźń w stosunku do zwierząt., 3. Amazonka w języku polskim to kobieta bardzo wojownicza, która nie potrzebuje mężczyzn., 4. Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać., 5. Beczka Danaid - to systematyczna praca, która przynosi pożądane efekty., 6. Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku., 7. Stajnia Augiasza to miejsce, w którym panuje pedantyczny porządek., 8. Marsowa mina oznacza groźny, surowy wyraz twarzy. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Ikarowy lot przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem., 2. Złote runo oznacza niezwykłą przyjaźń w stosunku do zwierząt., 3. Amazonka w języku polskim to kobieta bardzo wojownicza, która nie potrzebuje mężczyzn., 4. Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać., 5. Beczka Danaid - to systematyczna praca, która przynosi pożądane efekty., 6. Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku., 7. Stajnia Augiasza to miejsce, w którym panuje pedantyczny porządek., 8. Marsowa mina oznacza groźny, surowy wyraz twarzy.
Na podstawie znajomości związków frazeologicznych opartych na mitologii odpowiedz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe? Umieść odpowiedzi we właściwym miejscu: PRAWDA Możliwe odpowiedzi: 1. Ikarowy lot przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem., 2. Złote runo oznacza niezwykłą przyjaźń w stosunku do zwierząt., 3. Amazonka w języku polskim to kobieta bardzo wojownicza, która nie potrzebuje mężczyzn., 4. Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać., 5. Beczka Danaid - to systematyczna praca, która przynosi pożądane efekty., 6. Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku., 7. Stajnia Augiasza to miejsce, w którym panuje pedantyczny porządek., 8. Marsowa mina oznacza groźny, surowy wyraz twarzy. FAŁSZ Możliwe odpowiedzi: 1. Ikarowy lot przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem., 2. Złote runo oznacza niezwykłą przyjaźń w stosunku do zwierząt., 3. Amazonka w języku polskim to kobieta bardzo wojownicza, która nie potrzebuje mężczyzn., 4. Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać., 5. Beczka Danaid - to systematyczna praca, która przynosi pożądane efekty., 6. Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku., 7. Stajnia Augiasza to miejsce, w którym panuje pedantyczny porządek., 8. Marsowa mina oznacza groźny, surowy wyraz twarzy.
Na podstawie znajomości związków frazeologicznych opartych na mitologii odpowiedz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe? Umieść odpowiedzi we właściwym miejscu:
Otwierać puszkę Pandory oznacza, często nieświadome, zapoczątkowanie katastrofy, której nie można powstrzymać., Beczka Danaid - to systematyczna praca, która przynosi pożądane efekty., Amazonka w języku polskim to kobieta bardzo wojownicza, która nie potrzebuje mężczyzn., Marsowa mina oznacza groźny, surowy wyraz twarzy., Złote runo oznacza niezwykłą przyjaźń w stosunku do zwierząt., Stajnia Augiasza to miejsce, w którym panuje pedantyczny porządek., Róg obfitości - funkcjonuje w języku polskim jako symbol dostatku., Ikarowy lot przedsięwzięcie, które początkowo rozwija się pomyślnie, kończy się jednak fiaskiem.
(gr. píthos ‘beczka’, ‘kadź’), w starożytności wielkie naczynie gliniane (do 2 m wys.), służące do gromadzenia i przechowywania żywności (zboża, oliwy, wina).
Słownik łacińsko‑polski
R1ILVPu0V9c4n
Galeria dzieł sztuki
R1c2LSbefnIy5
RUJysIp0mP1si
R6aFlby2VpbI7
RIPoqZtfEF6Br
R1Atfu9xsnDU5
RCw1QSQ15VuPJ
RmJPXotkNilTm
RVF5ziV3ZxNkV
RNCepiocSBxBu
R1W96K5pQLyCt
R1KfWTdDi65Tp
Bibliografia
S. Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1986.
W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Oryginalna azetka.Encyklopedia PWN, Warszawa 2016.
K. Marciniak, Moja pierwsza mitologia. Księga I, Warszawa 2013.