Życie Stanisława Przybyszewskiego jako przykład biografii młodopolskiego twórcy wyklętego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zapoznaje się z sylwetką Stanisława Przybyszewskiego, jego biografią i twórczością,

• poznaje pojęcie cyganerii artystycznej przełomu XIX i XX wieku, jej reprezentantów i głoszone ideały.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• przedstawić twórczość Przybyszewskiego,

• powiązać tematykę utworu z ideologią głoszoną przez autora,

• scharakteryzować cyganerię artystyczną przełomu XIX i XX wieku.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, dyskusja, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstami z podręcznika.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze podręcznika Przeszłość to dziś Jacka Kopcińskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Wykład dotyczący cyganerii młodopolskiej, w którym należy zwrócić uwage m.in. na następujące fakty:

• Na przełomie XIX i XX wieku najbardziej znanym miejscem cyganerii było paryskie środowisko artystyczne z siedzibą na wzgórzu Montmartre, a także różne restauracje, kawiarnie. Paryskie grupy artystyczne stały się wzorcem dla młodopolskich artystów.

• W Polsce znanym ośrodkiem cyganerii był Kraków ze Stanisławem Przybyszewskim na czele.

• Każde środowisko - lekarze, dziennikarze, malarze - miało swoje ulubione miejsca, gdzie się spotykano. Najpopularniejszym miejscem spotkań cyganerii była Cukiernia Lwowska Jana Michalika, mieszczaca się przy ul. Floriańskiej,

• Nieodzownymi atrybutami cyganerii były m.in. rozwiana peleryna, nieco podniszczony kapelusz, noce spędzano w kabaretach i kawiarniach przy kieliszku absyntu i filiżance mocnej kawy.

b) Faza realizacyjna

1. Praca ze Słownikiem pisarzy polskich:

   - informacje o Stanisławie Przybyszewskim:

• przywódca cyganerii krakowskiej,

• małżeństwo z Dagny Juel (uchodziła w środowisku cyganerii artystycznej za prerafaelicki typ młodopolskiej femme fatale),

• zainteresowania satanistyczne i demagogiczne - Dzieci szatana,

• wokół postaci pisarza narastała atmosfera skandalu obyczajowego, spowodowana brakiem zahamowań w życiu towarzyskim,

• demonstrowany alkoholizm, narkomania, nielegalizowanie związków erotycznych,

• samobójstwo porzuconej przyjaciółki,

• rozbicie małżeństwa Kasprowiczów,

• eksponowanie w twórczości tematyki erotycznej,

• wyznawca hasła: sztuka dla sztuki,

• fascynacja koncepcją Nietzschego o nadczłowieku - artyście, którego nie ograniczają żadne nakazy bądź zakazy społeczne.

  Co jednostkę twórczą dnia dzisiejszego wyróżnia - to poczucie wyższości nad ludźmi , poczucie, że stoi poza interesami doczesnymi gromady.

2. Confiteor - manifest sztuka dla sztuki:

• Co oznacza tytuł? (praca ze Słownikiem wyrazów obcych – confiteor to pierwsze słowo i nazwa modlitwy na początku mszy; przyznanie się, szczere wyznanie)

• Jakie zadania stawia artysta sztuce?

• Jakie zadania należą do artysty?

• Do jakich wartości została porównana sztuka?

• Do czego nawiązuje zestawienie artysty z kapłanem?

c) Faza podsumowująca

Dyskusja podsumowująca:

Jak myślicie, co znaczy, według Przybyszewskiego, parnasistowskie hasło: sztuka dla sztuki?

5. Bibliografia

1. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

2. Kopciński J., Przeszłość to dziś, Stentor, Warszawa 2005.

3. Tomkowski J., Słownik pisarzy polskich, Horyzont, Warszawa 2002.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Wybierzcie dowolny utwór Stanisława Przybyszewskiego*.* Zanalizujcie go i zastanówcie się, gdzie uwidacznia się w twórczości poety filozofia Nietzschego.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja poświęcona analizie twórczości Stanisława Przybyszewskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum.