Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R6JnEfs5L05BP1

Życie wśród znaków. Tworzymy piktogramy.

Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

Ważne daty

ok. 4000 p.n.e. - powstanie pierwszego pisma piktograficznego

przełom XIX/XX wieku - rozwój malarstwa symbolicznego w Polsce

XX i XXI wiek - rozkwit grafiki komputerowej i projektowania graficznego

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RNkXoJkD0nkb71
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół symbolizująca pobieranie pliku. Obok strzałki umieszczony jest napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców.

Nauczysz się

charakteryzować przekaz znaku i symbolu w komunikacji;

rozpoznawać znaczenie symboli i ich oddziaływanie na kulturę;

identyfikować podstawowe elementy znaku i piktogramu: czytelność, kolor, odniesienie.

Środki komunikacji

W dzisiejszych czasach trudno znaleźć osobę, która nigdy nie spotkała się z nośnikami danych typu pendrive, komputer, telefon czy odtwarzacz MP3. Stanowią one media, bez których kultura nie mogłaby istnieć.

Środki komunikacji, którymi posługuje się człowiek, to narzędzia (media), ułatwiające wymianę informacji. Najważniejszą jednostką w komunikacji jest znakZnakznak, który odbieramy zmysłami. Może to być np. gest, dźwięk, słowo, obiekt, obraz, rysunek. Znak funkcjonuje w oparciu o naturalną, wykorzystywaną podświadomie i obecną w każdym z nas elementarną wiedzę. Wszyscy potrafią rozpoznać, że ciemne chmury są zapowiedzią ulewnego deszczu, a pozostawiony przez dzikie zwierzę odcisk łapy świadczy o jego wizycie w tym miejscu. Znaki to informacje odczytywane przez mózg jednoznacznie. Gdy widzimy dym wiemy, że pojawi się też ogień, a kiedy mamy gorączkę czujemy, że to oznaka choroby.

R1Zp7T65khvKC1
Ilustracja interaktywna przedstawia znak - żółtą strzałkę na kamieniu. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Znaki, online-skills, CC BY 3.0

Znaki i symbole

Wyjątkowo ważnym bodźcem, znakiem, który odbieramy z otoczenia, jest kolor. W dobie szybko rozwijających się nowych mediów rośnie też znaczenie znaków graficznych, jak np. logo. Projektanci wizerunku uważają kolor za czynnik niezwykle ważny. Określona kolorystyka kojarzy się ludziom z danym typem emocji, wywołuje różne odczucia. W dobie marketingu prężnie rozwija się także dziedzina nauki zwana psychologią koloru, która bada reakcje człowieka na określone barwy i ich odcienie.

R1FJGgoVxlja11
Ilustracja nieznanego autora przedstawia logo eclipse design. Logo stanowi słońce w częściowym zaćmieniu. Słońce znajduje się na trzech przykładach: czarne słońce na pomarańczowym tle, białe słońce na czarnym tle oraz czarno-pomarańczowe słońce na białym tle. Pod każdym przykładem kolorystycznym znajduje się napis: eclipse logo design.
Znaczenie kolorów, online-skills, CC BY 3.0
R1TpJ0zxFuTRz1
Ilustracja interaktywna przedstawia piktogram jest to tabliczka, która przedstawia pojęcia za pomocą obrazka w oderwaniu od zapisu. Obrazem przedstawia gaśnicę i imitację płomieni. Tabliczka jest koloru czerwono-białego. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Piktogram, online-skills, CC BY 3.0

Szczególnym rodzajem znaków są symboleSymbolsymbole, które służą do zapisywania myśli, pojęć, uczuć i idei w formie słownej lub graficznej. Co ciekawe, znaczenie symbolu może być w rozmaity sposób odczytywane – jego przekaz nie jest jasny, jednoznaczny. Ludzie żyjący w poszczególnych kulturach odczytują znaczenia symboliczne w różny sposób, np. kolor biały w Europie kojarzy się z małżeństwem i czystością, podczas gdy w Chinach biel to symbol żałoby.

Znaki i symbole tworzą wspólnie język, dzięki któremu istnieje również sztuka. W każdym kręgu kulturowym ludzie stosowali różne media, czyli sposoby przekazywania informacji. Odróżnianie mowy ludzkiej datuje się między 35 000 lat p.n.e a 10 000 lat p.n.e.. Na początku rozwoju kulturowego ludzi to właśnie mowa (obok gestów) stanowiła główne medium – nośnik informacji. Pierwsze pismo powstało w Państwie Sumerów około 4000 r. p.n.e. i były to piktogramyPiktogrampiktogramy – pismo obrazkowe. Schematyczne, proste rysunki miały przypominać przedmioty i zjawiska z nimi związane. Współcześnie żyjemy w dobie rozwijających się nowych mediów – massmediów (np.: Internet). Nowoczesna kultura na całym świecie zwraca się ku obrazom, które dominują nad tekstem. Szybkie, skrótowe i uproszczone komunikaty coraz częściej wyrażane są w formie graficznej. Grafika zapewnia zrozumienie rodzaju komunikatu bez względu na język czy kulturę odbiorcy, ponieważ projektanci piktogramów nie wykorzystują słowa czy tekstu, lecz obraz. Piktogramem możemy więc nazwać wyraz przedstawiony za pomocą obrazka, który ułatwia komunikację i szybką wymianę informacji.

R1FtwMDHoDgs41
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Jacka Malczewskiego pt. „Hamlet polski” z 1903 roku. W centrum obrazu znajduje się młody mężczyzna. W zamyśleniu obrywa płatki margerytki, jednocześnie osłaniając kwiat dłonią. Ubrany jest w pasiasty strój, w zielonym kolorze; w pasie ma ładownicę, w której zamiast nabojów znajdują się tubki farby. Znajdująca się po prawej stronie starsza kobieta z siwymi włosami, odziana jest w ciemne szaty, ręce skute ma kajdanami, a jej twarz przybiera wyraz przygnębienia, zwątpienia. Po lewej stronie znajduje się młoda dziewczyna, półnaga, ukazana w chwili zrywania okowów. Jest ona pełna energii, a jej twarz ma wyraz niezwykle ekspresywny. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Jacek Malczewski, „Hamlet polski”, 1903 r., Muzeum Narodowe w Warszawie, Wikimedia, domena publiczna
R1Kwoj30wNFyl1
Ilustracja interaktywna przedstawia pismo piktograficzne. W piśmie piktograficznym każdy rysunek (piktogram) oznaczał dane pojęcie. Pismo piktograficzne różni się jednak od obrazu tym, że przedstawia zdarzenie lub pewną sytuację, a nie wyobrażenie o nich, czyli nie oddziałuje na wyobraźnię odbiorcy. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Hieroglify, starożytny Egipt, Wikimedia, CC BY 3.0

Współczesne piktogramy

Współcześnie piktogram to nie obrazek z archaicznego pisma, lecz prosty, czytelny dla każdego znak graficzny, pojawiający się szczególnie często w miejscach, które skupiają grupy ludzi różnych narodowości. Piktogram oddziałuje na zasadzie obrazu, nie istnieje wówczas bariera językowa. Wiele znaków służących komunikacji i organizacji możemy zauważyć na lotniskach, dworcach, w centrach dużych miast czy w sklepach internetowych.

RgWSEZ0vRwJJo1
współczesne piktogramy, online-skills, CC BY 3.0

Zadania

R1No8VLXuwobu
Ćwiczenie 1
Piktogram charakteryzuje się: Możliwe odpowiedzi: 1. trudnością, 2. czytelnością, 3. dużym stopniem skomplikowania
P‑136‑Z1
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 2
RW9aE5hsMtfbh1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym piktogramom i dopasuj do każdego odpowiedni rzeczownik. Poniżej polecenia znajdują się elementy, które należy dopasować do ilustracji. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano trzy nowoczesne, współczesne piktogramy, które przedstawiają grafikę, żelazko i zegarek.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1A92MmLA3VJMm0bd7fe51172f132f_00000000000041
Ćwiczenie 3
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym piktogramom i dopasuj do każdego odpowiedni rzeczownik. Poniżej polecenia znajdują się elementy, które należy dopasować do ilustracji. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano trzy nowoczesne, współczesne piktogramy, które przedstawiają grafikę, żelazko i zegarek.
Źródło: online skills, cc0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R13jHyaK1R8l51
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RmsWgc5wZ2jlum0bd7fe51172f132f_00000000000051
Ćwiczenie 5
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Poniżej polecenia znajdują się definicje i listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, cc0.
RlUqSUtLKMAvv
Ćwiczenie 6
Jak nazywa się znak, który można odczytywać na wiele sposobów? Możliwe odpowiedzi: 1. symbol, 2. piktogram, 3. medium
P‑136‑Z4
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
m0bd7fe51172f132f_0000000000004
m0bd7fe51172f132f_0000000000005
R7bVIdk2qWdbd
Ćwiczenie 7
Jakie cechy posiada przedstawiony piktogram? Możliwe odpowiedzi: 1. czytelna forma, 2. wyraźna, ostrzegawcza barwa, 3. skomplikowany rysunek
P‑136‑Z5
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
R1OZTTlunW0v81
Piktogram, online-skills, CC BY 3.0
RGpBAVJC0g83a1
Metka, online skills, CC BY 3.0
RSUQnUxJx2yck
Ćwiczenie 8
Jaką funkcję pełnią przedstawione znaki? Możliwe odpowiedzi: 1. estetyczną, 2. informacyjną, 3. ostrzegawczą
P‑136‑Z6
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 9
R12V9QKHu64Ec1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym znakom. Jak można odczytać ich treść? Poniżej polecenia znajdują się elementy, które należy dopasować do ilustracji. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano dwie grafiki jedna przedstawia głowę mężczyzny, który trzyma palec przy ustach; druga grafika przedstawia telefon komórkowy w czerwonej, okrągłej ikonie, która jest przekreślona.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1PgLJM7pEJA4m0bd7fe51172f132f_00000000000061
Ćwiczenie 10
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym znakom. Jak można odczytać ich treść? Poniżej polecenia znajdują się dwie grafiki i listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano dwie grafiki jedna przedstawia głowę mężczyzny, który trzyma palec przy ustach; druga grafika przedstawia telefon komórkowy w czerwonej, okrągłej ikonie, która jest przekreślona.
Źródło: online skills, cc0.
Polecenie 1

Piktogramy towarzyszą naszemu życiu ułatwiając komunikację. Podejmij próbę zaprojektowania serii własnych znaków - piktogramów, które będą odnosiły się do wykonywanych przez Ciebie czynności lub używanych przedmiotów. Pamiętaj, aby rysunki były dużym uproszczeniem, ale wciąż pozostały czytelne. Pomocne mogą być narzędzia programu miniPaint.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL, GNU GENERAL PUBLIC LICENSE Version 3, 29 June 2007 Copyright (C) 2007 Free Software Foundation, Inc. <http://fsf.org/> Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed..
m0bd7fe51172f132f_0000000000006

Słownik pojęć

Piktogram
Piktogram

znak pisma zw. obrazkowym lub piktograficznym, przedstawiający rzeczy, zdarzenia bez powiązania z wyrazami i dźwiękami języka naturalnego.

Symbol
Symbol

pojęcie, przedmiot, mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych. Symbol można odczytywać w różny sposób, w zależności od kontekstu historii i kultury.

Znak
Znak

to, co informuje o czymś poprzez wywoływanie odpowiednich skojarzeń, ślad, zapowiedź.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

R1CAgg43FSXnc1
Jacek Malczewski, „Hamlet polski”, 1903, Muzeum Narodowe w Warszawie, Wikimedia, domena publiczna