Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Sprawnie funkcjonujące Siły Zbrojne stanowią jedną z podstawowych gwarancji bezpieczeństwa państwa i jego obywateli, a także nienaruszalności jego granic.

W celu zrozumienia poniższego materiału, dowiedz się z jakich elementów składa się system bezpieczeństwa narodowego Polski oraz jakie miejsce zajmuje w nim podsystem obronny. Dowiedz się również, jakie są główne zadania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zarówno w wymiarze krajowym, jak i w międzynarodowym.

Nauczysz się
  • charakteryzować system kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi,

  • wymieniać i opisywać rodzaje wojsk w Siłach Zbrojnych RP,

  • przedstawiać zadania realizowane przez Służbę Wywiadu Wojskowego i Służbę Kontrwywiadu Wojskowego.

Rx31NkvrR0e3K
Czołg Leopard 2A5
Źródło: Lech Chemperek, dostępny w internecie: Źródło : https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/dzieki-wspolnym-szkoleniom-podwyzszamy-zdolnosci-wojska-polskiego [dostęp 5.04.2021], licencja: CC BY 3.0. Rozmiar zdjęcia został powiększony dla celów e-materiału.
iMPipQCn5t_d5e215

1. System kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi

Zgodnie z przepisami Konstytucji RP najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jest Prezydent RP. W czasie pokoju sprawuje on swoje zwierzchnictwo za pośrednictwem ministra obrony narodowej. Natomiast (w myśl art. 134 ust. 4 Konstytucji RP), na czas wojny Prezydent RP, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, wskazuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. Jego zadania dotyczą:

  • dowodzenia podległymi siłami zbrojnymi w celu odparcia zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

  • zapewnienia współdziałania Sił Zbrojnych RP z siłami sojuszniczymi w planowaniu i prowadzeniu działań wojennych,

  • określania, w ramach jego kompetencji, potrzeb Sił Zbrojnych w zakresie wsparcia ich przez pozamilitarną część systemu obronnego państwa,

  • wyznaczania organów wojskowych do realizacji zadań administracji rządowej i samorządowej w strefie bezpośrednich działań wojennych, oraz określania ich zadań i kompetencji.

Jak już wspomniano, prezydent swoje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi sprawuje za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej. Minister kieruje działaniami sił zbrojnych w czasie pokoju oraz w momencie wystąpienia sytuacji kryzysowej. Minister obrony narodowej jest jednym z najważniejszych organów w systemie bezpieczeństwa narodowego RP. Ponadto jest częścią podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Swoje zadania wykonuje przy pomocy podległego mu Ministerstwa Obrony NarodowejiMPipQCn5t_d1370e139Ministerstwa Obrony Narodowej (w skład którego wchodzi również Sztab Generalny Wojska Polskiego) oraz bezpośrednio poprzez dowódców – generalnego i operacyjnego.

Polecenie 1

Wyjaśnij własnymi słowami znaczenie art. 134 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stwierdza: w czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

RFx7g2qYg5hPM
(Uzupełnij).

Na czele Sztabu Generalnego Wojska PolskiegoiMPipQCn5t_d1370e150Sztabu Generalnego Wojska Polskiego stoi Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który jest organem pomocniczym Ministra Obrony Narodowej w kierowaniu i dowodzeniu Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Zadania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego dotyczą głównie planowania strategicznego użycia Sił Zbrojnych, programowania ich rozwoju, czy nadzoru nad ich działalnością ogólną i operacyjną. Bardziej szczegółowo można się z nimi zapoznać poniżej.

R1UZhIpu7rTJf
W środku aplikacji znajduje się okrąg z napisem : Zadania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Od niego odchodzą strzałki do kolejnych 6 okręgów, gdzie te zadania są wymienione. Aby wyświetlić i odsłuchać kliknij myszą w jeden z nich. Aby zakończyć, kliknij ponownie.
Zadania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zadania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

1. Dowodzenie Siłami Zbrojnymi, z wyłączeniem Wojsk Obrony Terytorialnej – zanim nie osiągną pełnej gotowości

2. Planowanie i organizowanie mobilizacyjnego i strategicznego rozwinięcia Sił Zbrojnych oraz ich wojennego funkcjonowania

3. Przygotowanie i wyszkolenie Sił Zbrojnych, określenie zadań w działalności operacyjnej i szkoleniowej

4. Programowanie wieloletniego rozwoju Sił Zbrojnych, planowanie ich wydatków rzeczowo‑finansowych

5. Reprezentowanie Sił Zbrojnych na forum międzynarodowym

6. Planowanie i koordynowanie systemu logistycznego Sił Zbrojnych

Szef Sztabu Generalnego WP jest ponadto najwyższym funkcją wojskowym oraz reprezentantem Sił Zbrojnych w kolegialnych organach organizacji międzynarodowych. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego odpowiada również za organizację i przygotowanie do działań stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych.

Dowódca Generalny Rodzajów Sił ZbrojnychiMPipQCn5t_d1370e165Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych podlega bezpośrednio ministrowi obrony narodowej i dowodzi wszystkimi jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi SZ RP, za wyjątkiem bezpośrednio podporządkowanych ministrowi lub Dowódcy Operacyjnemu. Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych podporządkowany jest również Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych powołany w celu planowania pełnego zabezpieczenia logistycznego funkcjonowania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Najważniejsze zadania Dowódcy Generalnego zostały zebrane w kolejnej aplikacji poniżej.

RVInlHeIoRqPO
W środku aplikacji znajduje się okrąg z napisem : Zadania Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Od niego odchodzą strzałki do kolejnych 5 okręgów, gdzie te zadania są wymienione. Aby wyświetlić i odsłuchać kliknij myszą w jeden z nich. Aby zakończyć, kliknij ponownie.
Zadania Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zadania Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych

1. Realizacja założeń programów rozwoju Sił Zbrojnych.

2. Kierowanie (w tym planowanie, organizowanie i prowadzenie) szkoleniami podległych jednostek wojskowych.

3. Szkolenie oraz utrzymywanie w gotowości rezerw osobowych przeznaczonych do wykorzystania w przypadku sytuacji kryzysowej lub w razie wojny.

4. Realizacja (planowanie i kierowanie ich wykonaniem) zadań logistycznych w podległych jednostkach wojskowych.

5. Współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa.

Dowódca Operacyjny jest właściwy w zakresie dowodzenia operacyjnego częścią Sił Zbrojnych podporządkowaną mu na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej.

Zadania Dowódcy Operacyjnego prezentuje następna aplikacja.

R6Uw8Peidgafb
W środku aplikacji znajduje się okrąg z napisem : Zadania Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Od niego odchodzą strzałki do kolejnych 5 okręgów, gdzie te zadania są wymienione. Aby wyświetlić i odsłuchać kliknij myszą w jeden z nich. Aby zakończyć, kliknij ponownie.
Zadania Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zadania Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych

1. Wykonywanie zadań Ministra Obrony Narodowej w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny.

2. Szkolenie organów dowodzenia Sił Zbrojnych, zgodnie z wojennym systemem dowodzenia, a także zapewnienie ich współdziałania z dowództwami jednostek wojskowych i związków organizacyjnych Sił Zbrojnych, które mają zostać mu podporządkowane.

3. Określanie wymagań operacyjnych dla Sił Zbrojnych w zakresie planowania operacyjnego oraz programowania rozwoju Sił Zbrojnych.

4. Przygotowanie stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych.

5. Zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych.

6. Przewodniczenie Radzie SAR, o której mowa w art. 121 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2020 r. poz. 680).

Ogólny schemat systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP prezentuje poniższa grafika.

1
R1aPuGFK3RZUw
Ogólny schemat systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Grafika ukazuje trzy stopnie systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP.

Poziom 1. Prezydent RP – zwierzchnik sił zbrojnych.

Poziom 2. Ministerstwo Obrony podległe prezydentowi składa się z: Ministera Obrony Narodowej, wraz z podległymi mu pozostałymi komórkami organizacyjnymi ministerstwa oraz Sztabem Generalnym WP.

Poziom 3. Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych z podległym Dowództwem Operacyjnym Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, któremu podlegają: Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, Inspektorat Wojsk Lądowych, Inspektorat Sił Powietrznych, Inspektorat Marynarki Wojennej, Inspektorat Szkolenia, Inspektorat Rodzajów Wojsk. Podlegają mu również jednostki wojskowe i związki organizacyjne Sił Zbrojnych. Trzecim, równorzędnym ogniwem tego poziomu jest Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej z podległym dowództwem tych wojsk. Wojska Obrony Terytorialnej są zorganizowane w Brygady. Na poziomie trzecim zaznaczono również Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych podlegający Sztabowi Generalnemu.

Ważne!

Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej ma być docelowo równorzędny w stosunku do Dowódcy Generalnego i Dowódcy Operacyjnego.

Zanim Wojska Obrony Terytorialnej nie osiągną pełnej gotowości, podlegają bezpośrednio Ministerstwu Obrony Narodowej (docelowo Szefowi Sztabu Generalnego).

iMPipQCn5t_d1370e139
iMPipQCn5t_d1370e150
iMPipQCn5t_d1370e165
iMPipQCn5t_d5e355

2. Rodzaje Sił Zbrojnych RP

Mamy pięć Rodzajów Sił Zbrojnych:

  • Wojska Lądowe,

  • Siły Powietrzne,

  • Marynarka Wojenna,

  • Wojska Specjalne,

  • Wojska Obrony Terytorialnej.

Każdy z nich dysponuje osobnym składem osobowym, uzbrojeniem oraz zakresem działania. Rodzajów Sił Zbrojnych nie należy mylić z rodzajami wojsk. Do rodzaju wojsk zaliczymy np. wojska pancerne, zmechanizowane, rakietowe, przeciwlotnicze, chemiczne itd. Odmiana wojsk jest wobec tego pojęciem węższym niż Rodzaj Sił Zbrojnych - w skład danego rodzaju Sił Zbrojnych może wchodzić kilka rodzajów wojsk.

Wojska Lądowe

Wojska lądowe stanowią trzon Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zapewniają obronę przed atakiem lądowo‑powietrznym w dowolnym rejonie kraju w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Struktura wojsk lądowych uwzględnia związki taktyczne, oddziały i pododdziały. Bardzo dobre przygotowanie oraz wykorzystanie nowoczesnych technik prowadzenia walki, pozwala wojskom lądowym na działanie w wymagających warunkach współczesnych konfliktów zbrojnych. Są one przystosowane do wykonywania zadań w niesprzyjających warunkach pogodowych i bojowych oraz wielopłaszczyznowego współdziałania z siłami powietrznymi i marynarką wojenną.

R1SF1a3RADNuw
Film z audiodeskrypcją pt. „Cyfrowa brygada”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów przeplatają się ze scenami działań jednostek sił zbrojnych.
R1ZJpZbjjm6US1
Orzeł Wojsk Lądowych
Źródło: Dariusz Adryan, Poznaniak (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z założeniami narodowej doktryny obronnej, wojska lądowe mogą również uczestniczyć w realizacji zadań wynikających z międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie zapewniania bezpieczeństwa, uczestniczenia w misjach pokojowych i humanitarnych oraz akcjach związanych z likwidacją klęsk żywiołowych. W związku z tym, ze struktur wojsk lądowych są wydzielane kontyngenty, które następnie pełnią służbę w różnych częściach świata.

Wojska lądowe składają się z następujących rodzajów wojsk: pancernych i zmechanizowanych, aeromobilnych, rakietowych i artylerii, obrony przeciwlotniczej, inżynieryjnych, chemicznych, łączności i informatyki, a także oddziałów i pododdziałów rozpoznania i walki elektronicznej oraz logistycznych.

Polecenie 2

Obejrzyj film. Czy twoim zdaniem, pozostałości po II wojnie światowej nadal stanowią realne zagrożenie dla mieszkańców miast i wsi? Odpowiedź uzasadnij.

R1GwKA3bsezpl
Film z audiodeskrypcją pt. „Patrol rozminowania. 2 Pułk Inżynieryjny”. Podczas nagrania wypowiedzi st. sierżanta Artura Jałoszyńskiego przeplatają się ze scenami działań patrolu.
RszOpDCWl4ghk
(Uzupełnij).
iMPipQCn5t_d5e490

Siły Powietrzne

Siły powietrzne zapewniają obronę przestrzeni powietrznej kraju. Są także przygotowane do prowadzenia operacji mających na celu utrzymanie przewagi w powietrzu oraz wspierania innych rodzajów wojsk w operacjach połączonych. Ponadto odpowiadają za polski wkład do zintegrowanego systemu obrony powietrznej NATO – NATINADS.

RDkZkpE3roFI8
Film z audiodeskrypcją pt. „Siły powietrzne. 31. Baza Lotnictwa Taktycznego”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów wojskowych przeplatają się ze scenami działań sił powietrznych.

Siły Powietrzne składają się z trzech głównych rodzajów wojsk: lotniczych, obrony przeciwlotniczej i radiotechnicznych. Ich organizacja uwzględnia skrzydła (oddziały wojsk lotniczych) oraz brygady. W skład sił powietrznych wchodzą m.in.: 2 skrzydła lotnictwa taktycznego, skrzydło lotnictwa transportowego, skrzydło lotnictwa szkolnego, brygada rakietowej obrony powietrznej, brygada radiotechniczna oraz jednostki zabezpieczenia.

R19VB3qkIdXnV1
Orzeł Sił Powietrznych
Źródło: Dariusz Adryan, Poznaniak (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.

Żołnierzy służących w Siłach Powietrznych wyróżnia mundur w kolorze stalowym. Szkolenie kadr specjalności lotniczej, radiolokacyjnej oraz obrony przeciwlotniczej dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych odbywa się w Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie, w Szkole Podoficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, Wojskowej Akademii Technicznej oraz w Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie.

Ciekawostka

Czy siły powietrzne wykorzystuje się także w akcjach niezwiązanych bezpośrednio z bezpieczeństwem państwa?

Przykład wykorzystania sił powietrznych w tego typu akcji zaprezentowano w zamieszczonym poniżej filmie.

RZUfj8qvKCKqj
Film z audiodeskrypcją pt. „Akcja SERCE”. Podczas nagrania wypowiedzi pilota bazy lotnictwa wojskowego kmdr. ppor. Romana Czyża przeplatają się ze scenami akcji.
Polecenie 3

Obejrzyj film. Jakie znaczenie dla polskich sił powietrznych ma modernizowanie sprzętu oraz udział w międzynarodowych ćwiczeniach? Odpowiedź uzasadnij.

RODF4b0aaFsti
Film z audiodeskrypcją pt. „Tygrysia Eskadra. 31. Baza Lotnictwa Powietrznego ”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów przeplatają się ze scenami działań jednostek sił powietrznych.
R1B4mlMlxkM7z
(Uzupełnij).
iMPipQCn5t_d5e561

Marynarka Wojenna

Marynarka wojenna broni interesów państwa na polskich obszarach morskich. Powierzono jej także morską obronę wybrzeża. Jest formacją przygotowaną do udziału w lądowej obronie wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych w ramach strategicznej operacji obronnej. Podstawowym zadaniem marynarki wojennej w czasie kryzysu i wojny jest obrona oraz utrzymanie morskich linii komunikacyjnych, a także niedopuszczenie do blokady morskiej. Warto również podkreślić, że zgodnie ze zobowiązaniami międzynarodowymi, marynarka wojenna utrzymuje zdolność do realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa zarówno w obszarze Morza Bałtyckiego, jak i poza nim.

RN554M2N9Zs1x
Film z audiodeskrypcją pt. „Marynarka Wojenna. 43 Baza Lotnictwa Morskiego”. Podczas nagrania wypowiedzi eksperta wojskowego przeplatają się ze scenami działań sił powietrznych.

W czasie pokoju marynarka wojenna współdziała ze strażą graniczną na obszarze morskich wód terytorialnych i wyłącznej strefy ekonomicznej dla jak najskuteczniejszej ochrony granicy państwowej.

RrLjICXiN3M5c1
Orzeł Marynarki Wojennej
Źródło: Dariusz Adryan, Poznaniak (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.

W celu umożliwienia siłom morskim Rzeczypospolitej Polskiej realizacji wymagań i zobowiązań sojuszniczych, marynarkę wojenną wyposażono w jednostki zapewniające aktywny udział w działaniach sił połączonych NATO i UE.

Ponadto marynarka wojenna dysponuje również lotnictwem morskim, które jest wykorzystywane m.in. do celów ratowniczych. Więcej na ten temat można się dowiedzieć z poniższego filmu.

Strukturę marynarki wojennej tworzą: 3. Flotylla okrętów, 8. Flotylla Obrony Wybrzeża, Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, a także brzegowe jednostki wsparcia i zabezpieczenia działań oraz ośrodki szkolne.

iMPipQCn5t_d5e626
R16eUCTN3QO7G
Film z audiodeskrypcją pt. „Search and Rescue – 43. Baza Lotnictwa Morskiego”. Podczas nagrania wypowiedzi eksperta wojskowego przeplatają się ze scenami działań sił powietrznych.

Wojska Specjalne

Wojska specjalne są przeznaczone do prowadzenia operacji specjalnych zarówno w kraju, jak i poza jego granicami, w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Zadania realizowane przez wojska specjalne (prowadzone samodzielnie lub we współdziałaniu z innymi siłami) mogą mieć znaczenie strategiczne lub operacyjne.

R1atekJ6nG7Ok1
Orzeł Wojsk Specjalnych
Źródło: Dariusz Adryan, Poznaniak (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.

Strukturę wojsk specjalnych tworzą samodzielne oddziały i pododdziały, w których skład wchodzą specjalnie wyselekcjonowani, wyszkoleni i wyposażeni żołnierze, przygotowani do realizacji działań w warunkach najwyższego ryzyka. Obecnie w strukturze wojsk specjalnych funkcjonują:

  • Jednostka Wojskowa GROM (Warszawa),

  • Jednostka Wojskowa Komandosów (Lubliniec),

  • Jednostka Wojskowa Formoza (Gdynia),

  • Jednostka Wojskowa Agat (Gliwice),

  • Jednostka Wojskowa Nil (Kraków),

  • 7. Eskadra Działań Specjalnych.

W związku ze swoim przeznaczeniem i jasno określonym zakresem działania, każda z jednostek wojsk specjalnych ma unikalną specyfikę i jest stale gotowa do realizacji wyznaczonych zadań.

R1YNdA9PjRKpD
Film z audiodeskrypcją pt. „Siły Specjalne – GROM, FORMOZA, JWK, AGAT, NIL, 7.eds.”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów wojskowych przeplatają się ze scenami działań jednostek specjalnych.

Wojska specjalne, stanowiąc część Sił Zbrojnych RP, wpisują się we wszystkie ich misje. W szczególności przygotowane są do prowadzenia wielu różnorodnych operacji specjalnych w przypadku zaistnienia zdarzeń z katalogu sytuacji nadzwyczajnych. Innym istotnym zadaniem wojsk specjalnych jest utrzymywanie w gotowości sił i środków do wsparcia policji w zwalczaniu terroryzmu na terenie państwa. Jedną z najbardziej znanych jednostek specjalnych jest GROM. Więcej o jej działalności można się dowiedzieć, oglądając zamieszczony niżej film.

R1NTOiEJ67I8b
Film z audiodeskrypcją pt. „GROM. Tobie ojczyzno”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów wojskowych przeplatają się ze scenami działań jednostki specjalnej.
Polecenie 4

Przed 2007 r. wojska specjalne nie stanowiły osobnego rodzaju wojsk. Zastanów się i wyjaśnij w kilku zdaniach, dlaczego nastąpiło ich wyodrębnienie i w jaki sposób wpłynęło to na rozwój tego rodzaju wojsk.

RyrAwu7SQc8po
(Uzupełnij).

Wojska Obrony Terytorialnej

Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) to piąty, obok Sił Powietrznych, Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej i Wojsk Specjalnych, rodzaj Sił Zbrojnych RP (SZ RP). Filarem WOT są żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową - na co dzień pracujący zawodowo w swoich profesjach. Pełnią oni służbę w rejonie swojego zamieszkania. Obok nich w WOT służą także żołnierze zawodowi. Wśród zadań stawianych przed żołnierzami obrony terytorialnej znajdują się m.in.:

R1V2Qn0oJ226x1
Orzeł Wojsk Obrony Terytorialnej
Źródło: dostępny w internecie: wikimedia commons, domena publiczna.
  • Utrzymanie powszechnej gotowości do obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

  • Ochrona ludności przed skutkami klęsk żywiołowych, likwidacja ich skutków, ochrona mienia, akcje poszukiwawcze oraz ratowanie lub ochrona zdrowia i życia ludzkiego, a także udział w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.

  • Współpraca z elementami systemu obronnego państwa, w tym szczególnie z wojewodami i organami samorządu terytorialnego. Kształtowanie w społeczeństwie postaw i wartości patriotyczno‑obywatelskich.

iMPipQCn5t_d5e708

3. Zadania i kompetencje Służby Wywiadu Wojskowego oraz Służby Kontrwywiadu Wojskowego

We współczesnym świecie bardzo istotne dla skutecznego funkcjonowania sił zbrojnych są odpowiednio zebrane i przetworzone informacje. Gromadzeniem, przetwarzaniem, systematyzacją, ochroną i dystrybucją informacji przeznaczonych 
na potrzeby Sił Zbrojnych RP zajmuje się wywiad wojskowy. Informacje, jakie gromadzi, dotyczą głównie: obcych sił zbrojnych, gospodarki, nowych technik (zwłaszcza wojskowych), a także ukształtowania terenu bądź warunków pogodowych na danym terenie. Działania wywiadowcze na rzecz Sił Zbrojnych RP realizuje Służba Wywiadu Wojskowego (SWW).

Służba Wywiadu Wojskowego powstała po rozwiązaniu Wojskowych Służb Informacyjnych w 2006 r. i działa na podstawie Ustawy z 9 czerwca 2006 r. 
o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego. Bezpośrednim przełożonym szefa SWW jest minister obrony narodowej, choć w niektórych sferach swojej działalności podlega on również premierowi oraz ministrowi‑koordynatorowi służb specjalnych (w przypadku, gdy zostanie powołany).

Najważniejsze zadania Służby Wywiadu Wojskowego przedstawia aplikacja poniżej.

RY58LlKdSZzPw
W środku aplikacji znajduje się okrąg z napisem : Zadania Służby Wywiadu Wojskowego. Od niego odchodzą strzałki do kolejnych 7 okręgów, gdzie te zadania są wymienione. Aby wyświetlić i odsłuchać kliknij myszą w jeden z nich. Aby zakończyć, kliknij ponownie.
Zadania Służby Wywiadu Wojskowego
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zadania Służby Wywiadu Wojskowego:

1. Gromadzenie i przetwarzanie informacji mających istotne znaczenie dla bezpieczeństwa całego potencjału obronnego, w tym zdolności bojowej oraz warunków realizacji zadań przez SZ RP.

2. Analizowanie zagrożeń i przeciwdziałanie zagrożeniom militarnym bezpieczeństwa państwa oraz zagrożeniom międzynarodowym terroryzmem.

3. Gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących międzynarodowego handlu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami, które mają strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa Polski.

4. Rozpoznawanie i analizowanie działań noszących znamiona proliferacji (rozprzestzeniania) broni masowego rażenia.

5. Uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia.

6. Identyfikowanie, analizowanie i monitorowanie zagrożeń występujących w obszarach kryzysów i konfliktów międzynarodowych, które mają negatywny wpływ na bezpieczeństwo państwa oraz zdolność bojową Sił Zbrojnych, a także podejmowanie działań mających na celu wyeliminowanie tych zagrożeń.

7. Prowadzenie wywiadu elektronicznego (w tym przedsięwzięć z zakresu kryptoanalizy i kryptografii) na rzecz Sił Zbrojnych RP.

Warto w tym miejscu podkreślić, że swoje zadania SWW realizuje poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Działalność SWW na terytorium Polski może być prowadzona wyłącznie w związku z jej działalnością poza granicami państwa.

Wyjątkowe znaczenie przypisuje się nie tylko wywiadowi, ale również kontrwywiadowi wojskowemu. Zadania należące do tej kategorii mają na celu neutralizowanie działań obcych służb wywiadowczych, wykorzystywanie ich do własnych celów oraz przeciwdziałanie szpiegostwu w ujęciu ogólnym. Często działalność ta obejmuje także zadania mające na celu ochronę i obronę przed dywersją i sabotażem.

W zakresie kontrwywiadowczym zadania na rzecz SZ RP wykonuje Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW), której zadania przedstawia poniższa aplikacja.

R1VjYeOjYCIZJ
W środku aplikacji znajduje się okrąg z napisem: Zadania Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Od niego odchodzą strzałki do kolejnych 4 okręgów, gdzie te zadania są wymienione. Aby wyświetlić i odsłuchać kliknij myszą w jeden z nich. Aby zakończyć, kliknij ponownie.
Zadania Służby Kontrwywiadu Wojskowego
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Zadania Służby Kontrwywiadu Wojskowego

1. Ochrona informacji niejawnych, kontrwywiad radioelektroniczny oraz kryptografia i kryptoanaliza.

2. Analiza i zwalczanie zagrożeń oraz przestępstw, ochrona badań naukowych.

3. Kontrola umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia.

4. Ochrona wojska poza granicami kraju.

iMPipQCn5t_d5e773

4. Podsumowanie

  • Zgodnie z przepisami Konstytucji RP najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jest Prezydent RP, który w czasie pokoju sprawuje nad nimi zwierzchnictwo za pośrednictwem ministra obrony narodowej.

  • Minister Obrony Narodowej jest jednym z najważniejszych organów w systemie bezpieczeństwa narodowego RP. Swoje zadania wykonuje przy współpracy z obsługującym go Ministerstwem Obrony Narodowej (w skład którego wchodzi również Sztab Generalny Wojska Polskiego) oraz bezpośrednio poprzez dowódców – generalnego i operacyjnego.

  • Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego jest organem pomocniczym ministra obrony narodowej w kierowaniu i dowodzeniu siłami zbrojnymi w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Zadania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego dotyczą głównie planowania strategicznego użycia Sił Zbrojnych RP, programowania ich rozwoju, nadzoru nad ich ogólną oraz operacyjną działalnością, a także doradzania ministrowi w sprawach dotyczących Sił Zbrojnych RP.

  • Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych podlega bezpośredniego ministrowi obrony narodowej i dowodzi wszystkimi jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Sił Zbrojnych RP (z wyjątkiem tych, które są bezpośrednio podporządkowane ministrowi lub Dowódcy Operacyjnemu).

  • Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych podlega bezpośrednio ministrowi obrony narodowej i dowodzi częścią sił zbrojnych podporządkowanych mu na podstawie decyzji ministra. Jego zadania skoncentrowane są wokół planowania, organizowania i prowadzenia operacji w ramach użycia SZ RP w czasie pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny.

  • Mamy pięć rodzajów Sił Zbrojnych: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna, Wojska Specjalne i Wojska Obrony Terytorialnej. Każdy z rodzajów Sił Zbrojnych dysponuje osobnym składem osobowym, uzbrojeniem oraz zakresem działania.

  • Wojska Lądowe stanowią trzon Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zapewniają obronę przed atakiem lądowo‑powietrznym w dowolnym rejonie kraju, w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego.

  • Siły Powietrzne gwarantują obronę przestrzeni powietrznej kraju, a także przygotowane są do prowadzenia operacji mających na celu utrzymanie przewagi w powietrzu oraz wspierania innych rodzajów Sił Zbrojnych w operacjach połączonych.

  • Marynarka Wojenna broni interesów państwa na polskich obszarach morskich, powierzono jej także morską obronę wybrzeża. Ponadto przygotowana jest do udziału w lądowej obronie wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami Sił Zbrojnych RP w ramach strategicznej operacji obronnej.

  • Wojska Specjalne są zorientowane na prowadzenie operacji specjalnych zarówno w kraju, jak i poza jego granicami w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Zadania wojsk specjalnych (samodzielne lub we współdziałaniu z innymi siłami) mogą mieć znaczenie strategiczne lub operacyjne.

  • Wojska Obrony Terytorialnej to żołnierze, którzy na co dzień pracują w swoich zawodach a służbę wojskową pełnią w rejonie swojego zamieszkania.

  • Działania wywiadowcze na rzecz Sił Zbrojnych RP wykonuje Służba Wywiadu Wojskowego (SWW). Jest to służba specjalna chroniąca przed zagrożeniami zewnętrznymi, która strzeże ponadto bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP, oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministra obrony narodowej.

  • W zakresie kontrwywiadowczym zadania na rzecz SZ RP wykonuje Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW). Jest to służba specjalna właściwa w sprawach ochrony przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych RP, oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministra obrony narodowej.

Praca domowa

Polecenie 5

Zastanów się nad rolą Prezydenta RP w systemie kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP. Jak myślisz, w jaki sposób można określić jego zwierzchnictwo nad SZ RP – jako zwierzchnictwo czynne czy bierne? Odnajdź w internecie lub w innych źródłach odpowiednie informacje i napisz rozprawkę ten temat.

R1SFBQcdTdLAb
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Obejrzyj film. Jaką rolę dla obywateli naszego kraju pełni Wojskowa Jednostka Odbudowy? Odpowiedź uzasadnij i podaj kilka przykładów sytuacji, w których mogłaby być pomocna.

R1Hhnv8DJcIEx
Film z audiodeskrypcją pt. „Wojskowa Jednostka Odbudowy. 2. Pułk Inżynieryjny”. Podczas nagrania wypowiedzi ekspertów wojskowych przeplatają się ze scenami działań pułku.
RE6po0MJTCZou
(Uzupełnij).
iMPipQCn5t_d5e855

5. Słownik

brygada
Definicja: brygada

najmniejszy związek taktyczny stanowiący w wielu armiach podstawową jednostkę bojową wojsk lądowych (aczkolwiek występuje również w innych rodzajach sił zbrojnych)

dywizja
Definicja: dywizja

podstawowy związek taktyczny różnych rodzajów sił zbrojnych o liczebności 
5‑15 tysięcy żołnierzy; składa się zazwyczaj z pułków lub brygad (typowych dla danego rodzaju sił zbrojnych) przeznaczonych do prowadzenia walki, oraz oddziałów i samodzielnych pododdziałów przeznaczonych do zabezpieczenia bojowego działań, zapewnienia zaopatrzenia materiałowego i utrzymania w gotowości bojowej sprzętu technicznego jednostek dywizyjnych

flotylla okrętów
Definicja: flotylla okrętów

rodzaj jednostki wojskowej występujący w marynarce wojennej; jest odpowiednikiem dywizji w wojskach lądowych oraz siłach powietrznych

kontrwywiad wojskowy
Definicja: kontrwywiad wojskowy

neutralizowanie działań obcych służb wywiadowczych, wykorzystywanie ich do własnych celów, jak też przeciwdziałanie szpiegostwu; do zadań kontrwywiadu zalicza się często również działania mające na celu ochronę i obronę przed dywersją i sabotażem

oddział wojskowy
Definicja: oddział wojskowy

jednostka wojskowa o stałej strukturze organizacyjnej, samodzielna pod względem gospodarczym i administracyjnym, mająca osobowość prawną; oddziały istnieją we wszystkich rodzajach sił zbrojnych i wojsk oraz wchodzą w skład wyższych związków taktycznych lub występują samodzielnie

skrzydło
Definicja: skrzydło

oddział wojsk lotniczych występujący w organizacji sił powietrznych

wywiad wojskowy
Definicja: wywiad wojskowy

gromadzenie, przetwarzanie, systematyzacja, ochrona i dystrybucja informacji przeznaczonych na potrzeby sił zbrojnych

związek taktyczny
Definicja: związek taktyczny

jednostka organizacyjna wojska przeznaczona do prowadzenia wspólnych działań bojowych

iMPipQCn5t_d5e1587

6. Zadania

Ćwiczenie 1
R1Luv4LFOb5Xg1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RpxuwM6mFu9rr1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R9nGgUt1djzUX1
Przyporządkuj nazwy rodzajów Sił Zbrojnych do odpowiednich znaków.
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Wymień minimum dwa zadania należące do WOT.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RvMHFN2ZPDlCl1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.