Liczymy orzeczenia. Klucz do zdań pojedynczych i złożonych
Kolorowa ilustracja przedstawiająca małe ludziki w kształcie puzzli poruszające się na tle łagodnych pagórków w odcieniu ceglastego różu. Jeden z nich śpiewa, inny leży, a jeszcze inny odpoczywa. Na kilku umieszczono napisy związane z gramatyką: „wołacz”, „dopełniacz”, „liczba mnoga”, „liczba pojedyncza”, „rodzaj męski”, „rodzaj żeński”.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P17gi5ABL
Czy pamiętasz zdanie rozwinięte? W jego konstruowaniu pomagały ci określenia. Dziś poznasz zdania złożone, które buduje się z kilku zdań pojedynczych.
Przeczytaj tekst Zwierzęce powitania. Wypisz z niego pięć orzeczeń.
Zwierzęce powitaniaPingwiny wyrażają radość krzykiem. Kiedy pingwin samiec odnajdzie swoją partnerkę, rozpoczyna się głośne i wylewne powitanie. Pingwiny żyją w ogromnych, ciasno stłoczonych koloniach. Wszystkie osobniki wyglądają bardzo podobnie, dlatego rozpoznają się po sile głosu i charakterystycznych dźwiękach.
Delfiny pozdrawiają się gwizdem, na który drugi osobnik odpowiada po około trzech sekundach. Komunikacja ta działa na dużą odległość. Delfiny słyszą się wzajemnie z odległości 600 metrów, a raz usłyszanego przedstawiciela swojego gatunku potrafią potem rozpoznać po brzmieniu gwizdu. Oprócz delfinów umiejętność tę posiadają jedynie ludzie i ptaki.
Źródło: Stephanie Busch, Ulrich Noller, Zwierzęce powitania, [w:] tychże, Dom ciekawostek. Podróż po krainie pasjonujących informacji o świecie, tłum. Michał Antkowiak, Warszawa 2009.
Wypisz z tekstu Zwierzęce powitania cztery zdania z jednym orzeczeniem.
Połącz podane pary lub trójki zdań pojedynczych w jedno zdanie złożone. Możesz do tego wykorzystać następujące wyrazy:
albo, i, więc, ale, lub, dlatego, lecz, ponieważ
Uczę się. Dostanę piątkę.
Zjadłem obiad. Czuję głód. Zrobię sobie kanapkę.
Sprzątałem. Słuchałem muzyki.
Pogram na komputerze. Wyjdę na spacer. Poczytam książkę.
Zdanie do zdania
W wypowiedzeniu złożonym można wydzielić zdania składowe, czyli zdania pojedyncze. W zdaniu złożonym jest tyle zdań składowych, ile orzeczeń.
Okno na świat
Powszechnie dostępną telewizję świat poznał dopiero w połowie lat 50. ubiegłego wieku. Jej obecność w domach zrewolucjonizowała życie i choć początkowo czarno‑biały obraz telewizyjny migotał, i tak wszyscy ją podziwiali. Pomimo niewielkiego ekranu telewizorów, ich posiadaczy przybywało. Dostęp do relacji z odległych zakątków świata fascynował ludzi. Dlatego telewizję nazwano oknem na świat.
Dzisiaj do widza telewizja dociera przez Internet. Coraz częściej oglądamy ulubione programy telewizyjne w telefonie komórkowym.
Chociaż większość z nas dużo czasu spędza przed telewizorem, nadal wielu chętnie sięga po książki. Powszechny dostęp do nich zawdzięczamy niemieckiemu złotnikowi i drukarzowi Janowi Gutenbergowi, który około 1450 roku zastosował ruchomą czcionkę. Dzięki temu drukowane książki szybko zastąpiły przepisywane ręcznie pergaminy. Wynalazek ten sprawił, że książki trafiły do szerszego grona czytelników.
Ze źródeł historycznych wiemy, że pierwsze drukowane książki powstały w Azji.
W Indiach, Korei i Chinach drukowano książki na papierze o wiele wcześniej,
ale to wynalazek Gutenberga umożliwił powszechne wydawanie książek w Europie.
Z tekstu Okno na świat wypisz wszystkie orzeczenia.
Z tekstu Okno na świat wypisz wszystkie zdania pojedyncze.
Z tekstu Okno na świat wypisz wszystkie zdania złożone.
O jakich ważnych wynalazkach jest mowa w tekście pt. Okno na świat? Który jest według ciebie najważniejszy? Dlaczego?
Opisz jeden z wynalazków, o którym mowa w tekście Okno na świat. Zastosuj zdania pojedyncze i złożone.
Wskazówka: Pamiętaj, że zdania złożone zawierają więcej niż jedno orzeczenie.
Ułóż zdania złożone, wykorzystując podane spójniki.
........................................., bo .......................................................
........................................., która ..................................................
........................................., aby .....................................................
........................................., gdy .....................................................
........................................., że .......................................................
Ułóż pięć zdań złożonych. W każdym zdaniu wykorzystaj jeden ze spójników: 'bo', 'która', 'aby', 'gdy', 'że'.
Poniższe pary zdań składowych połącz właściwymi spójnikami, tak aby powstały sensowne wypowiedzenia złożone.
ale, ponieważ, jeśli, i, więc, ani, że
Zobaczyłem na niebie spadającą gwiazdę .................. pomyślałem sobie życzenie.
Zosia dostała uwagę, .................. rozmawiała na lekcji.
W tym domu straszy, .................. uciekam w te pędy.
Czekają na mnie w szkole, .................. się nie śpieszę.
Nie wezmę parasola, .................. będzie ładna pogoda.