Promieniowanie jądrowe α, β i γ

R1HAOBs8ldAMX

Zdjęcie przedstawia malowniczy widok lasu i skały granitowej. Większość kadru zajmuje widok ogromnej skały na błękitnym niebie, u jej podnóża znajduje się las.

Odkrycie promieniotwórczości naturalnej (promieniowania uranowego)

Cofnijmy się na chwilę do końca $\text{XIX}$ wieku. Wiadomo już, że istnieją cząstki mniejsze od atomów, naładowane dodatnio lub ujemnie i że atomy jako obojętne elektrycznie muszą się składać zarówno z cząstek naładowanych dodatnio jak i cząstek naładowanych ujemnie. Naukowcy badają jaki te mniejsze cząstki mają ładunek oraz masę oraz w jaki sposób są rozmieszczone w atomach. Dopiero za kilka lat zostaną zaproponowane modele atomu: najpierw model „ciasta z rodzynkami” (J.J. Thomson w $\mathrm{1904}$ r.), później modele planetarne z małym jądrem atomowym i krążącymi wokół niego elektronami (Rutherford w  $\mathrm{1911}$ r. i Bohr w $\mathrm{1913}$ r.). Badane jest też promieniowanie ciał stałych i gazów. Wiadomo, że długości fali linii widmowych wodoru opisane są wzorem Balmera, ale nie wiadomo, dlaczego ma on właśnie taką postać.

W latach $90$. $\text{XIX}$ wieku dokonano dwóch ważnych odkryć: odkrycia promieni $\mathrm{X}$ przez W. RöntgenaWilhelm Conrad RöntgenW. Röntgena i odkrycia naturalnej promieniotwórczości niektórych ciał.

RyopWtPnO0rad

Ilustracja przedstawia 3 zdjęcia badaczy promieniotwórczości. Zdjęcia ułożone w jednym rzędzie. Od lewej: Henri Becquerel, Piotr Curie i Maria Skłodowska-Curie. Zdjęcie pierwsze: mężczyzna w wieku około sześćdziesięciu lat. Łysy, jedynie po bokach głowy widoczne krótkie, siwe włosy. Czoło wysokie. Gęste, siwe wąsy i broda, starannie uczesane. Oczy duże, ciemne. Nos średni, uszy małe. Mężczyzna ubrany w elegancki płaszcz, kamizelkę, białą koszulę z kołnierzem typu stójka. Pod szyją zawiązany czarny, aksamitny materiał na wzór muchy. Drugie zdjęcie: mężczyzna w wieku około pięćdziesięciu pięciu lat. Włosy krótkie, siwiejące, uniesione do góry. Wyraźne zakola. Czoło wysokie. Uszy delikatnie szpiczaste. Nos długi, prosty. Wąsy i broda z widocznymi siwymi pasmami. Mężczyzna ubrany w ciemny płaszcz zapinany na czarne guziki. Pod szyją widoczny kołnierz białej koszuli i czarny krawat. Mężczyzna pozuje do zdjęcia podpierając brodę lewą ręką. Trzecie zdjęcie: kobieta w wieku około trzydziestu pięciu lat. Włosy puszyste, delikatnie kręcone. Czoło gładkie. Uszy małe. Usta średnie, nos mały, oczy duże. Łagodne rysy twarzy. Krótki podbródek. Kobieta ubrana w czarną bluzkę lub sukienkę, z długim rękawem. Na szyi zawieszony długi łańcuszek.

Dzięki doświadczeniom przeprowadzonym przez Henryka BecquerelaAntoine Henri BecquerelHenryka Becquerela, Ernesta Rutherforda oraz Marię Skłodowską–CurieMaria Salomea Skłodowska-CurieMarię Skłodowską–Curie i Piotra CuriePiotr CuriePiotra Curie odkryto, że substancje zawierające pewne pierwiastki, zwane pierwiastkami promieniotwórczymi, emitują promieniowanie zdolne zaczernić kliszę fotograficzną.

RkTMNuFrbfsPN

Ilustracja przedstawia kliszę naświetloną przez Becquerela. Klisza to jasnoszary obszar stanowiący tło, z widocznymi dwoma ciemnoszarymi plamami po środku. Plamy przypominają dwa prostokąty leżące jeden nad drugim.

Zjawisko polegające na zaczernianiu klisz fotograficznych przez sole uranu odkrył Henri Becquerel w $1896$ r. przy okazji badań nad świeceniem tych związków po ich uprzednim naświetleniu światłem słonecznym. Stwierdził jednak, że klisza ulega zaczernieniu nawet wtedy, gdy sole uranu nie zostały wcześniej naświetlone. Dalsze doświadczenia doprowadziły Becquerela do wniosku, że jest to promieniowanie mające charakter falowy. Naukowcy nie byli za bardzo zainteresowani promieniowaniem emitowanym przez sole uranu, gdyż właściwości odkrytych  promieni $\mathrm{X}$ (zwanych obecnie rentgenowskimi) przez Röntgena, były bardziej niesamowite, i zepchnęły na dalszy plan inne badania.

Sytuacja zmieniła się diametralnie, gdy pracę nad zagadnieniem naturalnej promieniotwórczości podjęła Maria Skłodowska-Curie. Uwieńczeniem jej pracy naukowej było odkrycie obecności nowych pierwiastków w związkach uranu, które to pierwiastki były odpowiedzialne za emisję badanego promieniowania. Te pierwiastki to polonpolon $\left(\mathrm{Po}\right)$polon i radradrad.

Badania Ernesta Rutherforda i innych fizyków dowiodły, że promieniowanie to nie ma natury jednorodnej. Ze względu na jego przenikliwość wyróżniono trzy rodzaje, które nazwano promieniowaniem alfapromieniowanie alfapromieniowaniem alfa, betapromieniowanie betabeta i gammapromieniowanie gammagamma-zgodnie z pierwszymi literami alfabetu greckiego.

Okazało się, że promienie uranowe (tak je wtedy nazywano), nazwane literami $\mathrm{\alpha }$ i $\mathrm{\beta }$, ulegają odchyleniu w polu elektrycznym i magnetycznym. Oznacza to, że mają ładunek elektryczny. Badania wykazały, że składowa nazwana literą $\mathrm{\gamma }$ jest zarówno bardzo przenikliwa, jak i niewrażliwa na wpływ wyżej wspomnianych pól. Było to jednoznaczne z tym, że nie przenosi ona ładunku elektrycznego. O tym, dlaczego cząstka mająca ładunek elektryczny zmienia kierunek swojego ruchu podczas poruszania się w polu magnetycznym i jaki jest tor takiej cząstki w obu polach możesz dowiedzieć się czytając materiały:

• Analizujemy tor cząstki naładowanej w jednorodnym polu magnetycznymPT3J5MgE9Analizujemy tor cząstki naładowanej w jednorodnym polu magnetycznym

• Ruch naładowanej cząstki w skrzyżowanych polachP12qGaFpbRuch naładowanej cząstki w skrzyżowanych polach

Promieniowanie alfa $\left(\mathrm{\alpha }\right)$

R11iLm22WlmYB

Na ilustracji w jednej linii narysowano trzy źródła promieniowania: alfa, beta i gamma, w taki sposób, że odległości między nimi a poszczególnymi powierzchniami, na które pada promieniowanie, są takie same. Prostopadle do padania promieniowania, ustawione kolejno: cienka kartka papierowa, cienka blacha aluminiowa oraz gruby blok ołowiany. Promieniowanie alfa nie przechodzi przez kartkę papieru. Promieniowanie beta przechodzi przez papier ale nie przechodzi przez aluminium. Promieniowanie gamma przechodzi przez papier i aluminium, natomiast gruby ołowiany blok częściowo je zatrzymuje.

Promieniowanie alfa charakteryzuje się najmniejszą przenikliwością ze wszystich rodzajów promieniownania jądrowego, o wiele mniejszą niż promieniowanie beta i gamma. W powietrzu zasięg promieniowania $\mathrm{\alpha }$ ogranicza się do kilku (maksymalnie dziesięciu) centymetrów. Jest całkowicie pochłaniane przez kartkę papieru czy zwykłą odzież. Dlatego też substancje, które emitują ten typ promieniowania, mogą być przechowywane np. w zwykłych szklanych ampułkach. Jednak nie można bagatelizować jego wpływu na żywe organizmy, zwłaszcza gdy promienie alfa trafią na nieosłoniętą tkankę lub dostaną się do wnętrza organizmu drogą oddechową lub pokarmową. Promieniowanie alfa ma silne właściwości jonizujące i może prowadzić do choroby popromiennej.

Kiedy promieniowanie alfa przechodzi przez obszar pola elektrycznego, zmienia kierunek rozchodzenia się. Musi zatem mieć ładunek elektryczny. Stosunkowo łatwo można wykazać, że przenosi ładunek dodatni.

RF4HjNU4Nicr5

Ilustracja. Na podłożu ustawiony jest emiter promieniowania alfa, beta i gamma. Linie promieniowania beta mocno zakrzywiane w prawo, tak że padają na podłoże niedługo po wyjściu z emitera. Promieniowanie alfa odchyla się łagodnie w lewo. Promieniowanie gamma nie jest zakrzywiane w polu elektrycznym.

Już na przełomie $\mathrm{XIX}$ i $\mathrm{XX}$ w. fizycy podejrzewali, że promieniowanie alfa składa się z cząstek. Śledzili dokładnie zachowanie cząstek alfa w polach magnetycznym i elektrycznym, dzięki czemu wyznaczyli wartość ładunku i masę cząstki. Okazało się, że ładunek cząstki alfa jest dwa razy większy od ładunku zjonizowanego atomu wodoru (czyli protonu). Cząstka alfa jest też cztery razy cięższa od zjonizowanego atomu wodoru.

W $1908$ r., a więc znacznie później, odkryto, że cząstki alfa są tożsame z jądrami helu $\left({}_2{}^4\mathrm{He}\right)$. Rutherford jeszcze do końca lat dwudziestych $\mathrm{XX}$ w. uważał, że cząstki alfa są niepodzielne.

Promieniowanie beta $\left(\mathrm{\beta }\right)$

Kolejnym produktem rozpadu niestabilnych jąder jest promieniowanie beta.
Promieniowanie beta jest znacznie bardziej przenikliwe niż promieniowanie alfa o tej samej energii. Bez trudu przechodzi przez kartkę papieru, ale pochłaniane jest przez folię aluminiową. W zależności od swojej energii potrafi w powietrzu rozchodzić się nawet na dystans kilku metrów. Szkło o grubości ponad czterech milimetrów stanowi jednak dla tych promieni zaporę nie do pokonania.

Kiedy promieniowanie beta przechodzi przez obszar, w którym występuje pole elektryczne, zmienia kierunek rozchodzenia się, jednak w przeciwną stronę, niż promieniowanie alfa. Promieniowanie beta musi więc przenosić ze sobą ładunek elektryczny o przeciwnym znaku – skoro cząstki $\mathrm{\alpha }$ naładowane są dodatnio, to cząstki $\mathrm{\beta }$ mają ładunek ujemy.

Podobnie jak w przypadku promieniowania $\mathrm{\alpha }$ fizycy śledzili zachowanie promieniowania $\mathrm{\beta }$ w polach magnetycznym i elektrycznym. Wykazali, że promieniowanie beta jest strumieniem naładowanych cząstek. Wyznaczyli wartość ładunku cząstki $\mathrm{\beta }$ i jej masę, które okazały się takie same jak w przypadku elektronu.

Promieniowanie gamma $\left(\mathrm{\gamma }\right)$

Promieniowanie gamma w $1900$ r. odkrył Paul Villard, który współpracował z Marią Skłodowską-Curie i Piotrem Curie.
Na drodze doświadczalnej dowiedziono później, że trzeci rodzaj promieniowania jądrowego, który nie występuje samodzielnie, lecz towarzyszy promieniowaniu alfa i beta, wykazuje największą przenikliwość.

Promieniowanie gamma dzięki dużej energii przenika zarówno przez cienką kartkę papieru, jak i przez folię aluminiową, a częściowo pochłonięte może zostać dopiero przez np. płytę ołowianą o grubości minimum $7 \mathrm{cm}$ lub też przez warstwę betonu o grubości $5$ metrów. Stanowi silny czynnik jonizujący i jest szkodliwe dla organizmu ludzkiego. Odpowiednio duże dawki promieniowania gamma prowadzą do choroby popromiennej.

Kiedy promieniowanie gamma przechodzi przez obszar pola elektrycznego, w ogóle się nie zakrzywia, nie ma więc żadnego ładunku. Dalsze badania wykazały, że promieniowanie gamma to fale elektromagnetyczne o bardzo małych długościach – krótszych od fal promieniowania rentgenowskiego.

R1QG2Rdq0B5pT

Ilustracja składa się z kilku części. Na samej górze, przez prawie całą szerokość obrazka biegnie linia symbolizująca falę. Ma ona cały czas tę samą amplitudę, ale zmieniającą się długość fali - im bardziej w prawo, tym krótszą. Poniżej fali nazwano typ promieniowania, od lewej: radiowe, mikrofale, podczerwień, światło widzialne, ultrafiolet, rentgenowskie, gamma. Niżej zapisano długość fali w metrach: dziesięć do potęgi trzeciej, dziesięć do potęgi minus drugiej, dziesięć do potęgi minus piątej, pięć dziesiątych razy dziesięć do minus szóstej, dziesięć do minus ósmej, dziesięć do minus dziesiątej, dziesięć do minus dwunastej. Niżej przedstawiono ciała o skali zbliżonej do długości fali, od lewej: budynki, człowiek, motyl, ostrze igły, pierwotniaki, molekuły, atomy, jądra atomowe. Na samum dole przedstawiono spektrum częstotliwości w hercach; odłożone są na nim częstotliwości: dziesięć do potęgi czwartej, dziesięć do ósmej, dziesięć do dwunastej, dziesięć do piętnastej, dziesięć do szesnastej, dziesięć do osiemnastej, dziesięć do dwudziestej.

Metody wykrywania i badania torów cząstek naładowanych – detektory

Protony, cząstki $\mathrm{\alpha }$ czy cząstki $\mathrm{\beta }$ są zbyt małe, by móc je zobaczyć gołym okiem. W jaki sposób zatem fizycy dowiedzieli się o nich tak wiele – poznali ich masę, ładunek i tor, po których te cząstki poruszają się w przestrzeni?

Bardzo ważnym zjawiskiem towarzyszącym ruchowi cząstek naładowanych w danym ośrodku jest jonizacja tego ośrodka. Cząstki obdarzone ładunkiem elektrycznym kiedy przemieszczają się w pobliżu atomów lub cząsteczek związków chemicznych, powodują odrywanie elektronów. Tym samym tworzy się para jonów, jeden naładowany dodatnio i jeden naładowany ujemnie. Na drodze toru ruchu takich naładowanych cząstek powstaje wiele takich par jonów. Istnienie jonów można wykryć i tym samym stwierdzić istnienie cząstki jonizującej, a nawet zobaczyć ślad jej przelotu.

Urządzeniem służącym do wykrywania cząstek jonizujących jest komora jonizacyjna. Może ona mieć kształt cylindra wypełnionego gazem. Wzdłuż osi cylindra umieszczona jest elektroda (cienki drut odizolowany od ścianek komory). Drugą elektrodę może tworzyć układ drutów położonych bliżej ścianek komory lub cylindryczna elektroda umieszczona dookoła puszki.

R1b9To9sTxpnV

Ilustracja przedstawia układ pomiarowy, w skład którego wchodzą komora jonizacyjna, miernik oraz zasilanie. Po lewej stronie widoczna niebieska komora w kształcie leżącego walca. Po prawej widoczne urządzenie miernicze, a pod nim symbol napięcia zasilania. Urządzenie ma kształt prostopadłościanu, z przodu widoczna biała tarcza ze skalą i wskazówką. Miernik podłączony jest do dodatniego bieguna zasilacza, komora do ujemnego. Miernik jest podłączony również do elektrody komory, która jest widoczna jako odcinek między wieczkami walca.

Jeżeli cząstka jonizująca przeleci przez cylinder, to na swojej drodze spowoduje powstanie wielu par jonów, z któtych zawsze jeden jest naładowany dodatnio, a drugi ujemnie. Między elektrodami nastąpi wówczas przepływ prądu, który będzie zarejestrowany przez układ pomiarowy.

Badanie torów cząstek jonizujących oparte jest na zjawisku, które często oglądamy na niebie. Samolot przelatujący na dużej wysokości zostawia za sobą ślad w postaci tzw. smugi kondensacyjnej. Na wysokości rzędu $10 \mathrm{km}$ od powierzchni Ziemi temperatura jest bardzo niska. Para wodna w tych warunkach może się skroplić tylko wtedy, jeśli pojawią się tzw. jądra kondensacji. Ze względu na to, że powietrze na tak dużej wysokości jest czyste, nie może wystąpić kondensacja pary wodnej. Przelatujący samolot zostawia jednak za sobą spaliny, które są częściowo zjonizowane. Powoduje to, że para wodna skrapla się w miejscach, w których są takie jony. Powstające krople natychmiast zamarzają i tworzą smugę zbudowaną z kryształków lodu. Zależnie od temperatury i stopnia zawartości pary wodnej na danej wysokości, na której leci samolot, taka smuga znika szybko lub dopiero po dłuższym czasie.

R12eR7PbFX1So

Ilustracja przedstawia tory naładowanych cząsteczek zarejestrowane w komorze Wilsona. Fragment ma kształt koła. Wnętrze jasnoszare, z widocznymi czarnymi małymi plamkami, nieregularnie rozłożonymi. Przez środek przebiega ciemnoszare, miejscami prawie czarne, poziome, proste wgłębienie.

Do badania torów cząstek jonizujących wykorzystuje się komoręWilsona. Komora jest wypełniona powietrzem z dużą zawartością pary wodnej lub pary alkoholowej. Przelatująca przez komorę cząstka tworzy na swoim torze jony, na których powstają kropelki wody lub alkoholu. Taką komorę pierwszy zbudował Charles Wilson w $1900$ r. Jeżeli umieścimy ją w zewnętrznym polu magnetycznym, to tory cząstek będą zakrzywione w zależności od ładunku i masy cząstki, a zatem można te wielkości wyznaczyć.

RwfeIDCwtJiJf

Ilustracja przedstawia komorę pęcherzykową. Ilustracja czarno‑biała. Tło czarne. Komora kształtem przypomina otwarty kieszonkowy zegarek. Wnętrze obu części jest jasnoszare. Widoczne są na nich krótkie ciemne paski złożone z małych punkcików. Paski są nieregularnie rozmieszczone na całej powierzchni obu części.

W $\text{II}$ połowie $\text{XX}$ w. skonstruowano urządzenie zwane komorą pęcherzykową. Wewnątrz takiej komory znajduje się ciecz w stanie tzw. przegrzania (czyli w temperaturze wyższej niż temperatura wrzenia). Przelot jonizującej cząstki powoduje jonizację cieczy i w miejscach, w których znajdują się jony, następuje gwałtowne przejście wody w stan pary. Ślad przelatującej cząstki – podobnie jak w komorze Wilsona – można sfotografować. Jeżeli będzie tam pole magnetyczne, to można również badać zakrzywienia torów cząstek.

Podsumowanie

• Promieniotwórczość naturalna (bez udziału człowieka) to zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych pierwiastków promieniotwórczych występujących w przyrodzie, któremu towarzyszy emisja promieniowania: alfa, beta lub gamma.

• Odkrywcami promieniotwórczości i jej pierwszymi badaczami byli Henri Becquerel oraz Maria Skłodowska-Curie i jej mąż Piotr Curie.

• Małżeństwo Curie w $\mathrm{1898}$ r. odkryło dwa nieznane wówczas pierwiastki promieniotwórcze: rad i polon.

• Promieniowanie $\mathrm{\alpha }$ to strumień cząstek majacych taką samą budowę jak jądra helu, czyli składających się z dwóch protonów i dwóch neutronów. Charakteryzuje się niską przenikliwością, jego zasięg w powietrzu nie przekracza $10 \mathrm{cm}$. Ma właściwości jonizujące. Kontakt promieniowania $\mathrm{\alpha }$ z żywą tkanką prowadzi do jej uszkodzeń.

• Promieniowanie $\mathrm{\beta }$ to strumień elektronów lub pozytonów. Jego przenikliwość jest większa niż cząstek $\mathrm{\alpha }$, a zasięg w powietrzu sięga nawet do kilku metrów. Ma właściwości jonizujące.

• Największą przenikliwość i zasięg ma promieniowanie $\mathrm{\gamma }$, które jest falą elektromagnetyczną o długości fali mniejszej niż długość fali promieni rentgenowskich. Emisja promieniowanie gamma zazwyczaj towarzyszy emisji cząstek alfa i beta.

• Cząstki naładowane powodują jonizację ośrodka, co pozwala na wykrycie ich ruchu i obserwację śladu takiego przejścia w komorach jonizacyjnych, komorach Wilsona i komorach pęcherzykowych.

Zadania podsumowujące moduł

Słownik

Biogramy

Antoine Henri Becquerel25‑08‑1908Croisic15‑12‑1852Paryż

R1OB7ycuFGkqO

Czarno‑białe zdjęcie profilowe mężczyzny ubranego w ciemną marynarkę, jasną koszulę z postawionym kołnierzem i ciemną muchę. Mężczyzna ma wysokie czoło, krótkie siwe resztki włosów za uszami, bujne brodę i wąsy. Półdługa broda zaczesana na boki w taki sposób, że po środku powstał przedziałek.

Antoine Henri Becquerel

1852.12.15 Paryż – 1908.08.25 Croisic

Henri Becquerel zajmował się wieloma zagadnieniami z pogranicza fizyki i chemii – należały do nich optyka, elektryczność, magnetyzm, fotochemia, elektrochemia, a nawet meteorologia. Jednak prawdziwą sławę przyniosło Becquerelowi odkrycie tzw. promieni Becquerela. Było to promieniowanie emitowane przez sole uranu, które kiedy padało na kliszę fotograficzną, prowadziło do jej zaczernienia ($1896$ r.). Miało również zdolność przenikania przez materię. Dziś wiemy, że były to cząsteczki alfa, beta i kwanty elektromagnetycznego promieniowania gamma.

Piotr Curie19‑04‑1906Paryż15‑05‑1859Paryż

R1NIhmjrrhQV0

Na czarno‑białym zdjęciu widoczni mężczyzna i kobieta przy stole. Mężczyzna siedzi, z lewą ręką schowaną pod stołem a prawą leżącą obok jedynej księgi leżącej na stole. Ubrany jest w ciemną marynarkę, spod której wystaje jasny kołnierzyk. Krótkie włosy, brodę i wąsy ma przystrzyżone na podobną długość. Kobieta stoi delikatnie pochylona w stronę mężczyzny, z prawą ręką schowaną za jego plecami a prawą spoczywającą przy księdze. Ubrana jest w jasną koszulę i ciemną spódnicę. Ma ciemne kręcone włosy.

Piotr Curie

1859.05.15 Paryż – 1906.04.19 Paryż

Piotr Curie odkrył zjawisko piezoelektryczne i razem ze swoją żoną Marią Skłodowską-Curie stworzył podstawy nauki o promieniotwórczości. Maria i Piotr Curie w $1898$ r. odkryli także pierwiastki promieniotwórcze – rad i polon. Piotr Curie zmarł wskutek tragicznego wypadku pod kołami wozu konnego na jednej z ulic Paryża.

Maria Salomea Skłodowska‑Curie4‑07‑1934Passy (Francja)7‑11‑1867Warszawa (Polska)

RXDnRkBv3cfqY

Na czarno‑białym zdjęciu kobieta w laboratorium. Ubrana jest w pasiastą sukienkę z długimi rękawami. Ciemne włosy spięte z tyłu głowy. W prawej dłoni trzyma kolbę z cieczą.

Maria Salomea Skłodowska‑Curie

1867.11.7 Warszawa (Polska) – 1934.07.4 Passy (Francja)

Maria Skłodowska-Curie swoją karierę naukową rozpoczęła na paryskiej Sorbonie, gdzie zdobyła licencjat z fizyki i matematyki. W $1898$ r. zespół badawczy (kierowany przez Henri Becquerela), w skład którego wchodziło małżeństwo Curie, odkrył dwa nieznane dotąd pierwiastki promieniotwórcze – rad i polon. W $1903$ r. trójka badaczy za swoją pracę naukową została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki. Po tragicznej śmierci męża w $1906$ r. Maria Skłodowska-Curie objęła po nim katedrę fizyki na Sorbonie. W $1911$ r. ponownie otrzymała Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii, za badania nad właściwościami uprzednio odkrytych pierwiastków, m.in. za wyodrębnienie metalicznego radu. W $1912$ r. była jednym ze współzałożycieli paryskiego Instytutu Radowego w Paryżu, który od jej nazwiska nosi obecnie nazwę Instytutu Curie. Z powodu prowadzonych badań nad substancjami promieniotwórczymi stan zdrowia noblistki się pogorszył i ostatecznie w lipcu $1934$ r. roku Maria Skłodowska-Curie umarła na białaczkę. W dowód uznania jej wielkich zasług dla nauki prochy uczonej w roku $1955$ r. zostały przeniesione z rodzinnego grobowca rodziny Curie do paryskiego Panteonu.

Wilhelm Conrad Röntgen10‑02‑1923Monachium27‑03‑1845Remscheid w Niemczech

Rx1YQWJ49vqI9

Czarno‑białe zdjęcie mężczyzny od pasa w górę. Mężczyzna ubrany w ciemną marynarkę, jasną koszulę i ciemną muchę. Mężczyzna obrócony do obiektywu lewym półprofilem, ma długą gęstą brodę i wąsy, półdługie włosy zaczesane do tyłu.

Wilhelm Conrad Röntgen

1845.03.27 Remscheid w Niemczech – 1923.02.10 Monachium

Odkrywca i badacz nowego rodzaju promieniowania przenikliwego, nazwanego od jego imienia promieniami Röntgena (promienie $\mathrm{X}$). Znalazło ono szerokie zastosowanie w medycynie i technice. Badacz skonstruował także przenośne źródło promieniowania rentgenowskiego – lampę rentgenowską.

Charles Thomson Rees Wilson15‑11‑1959Carlops, Wielka Brytania14‑02‑1869Midlothain, Wielka Brytania

R13mKASHHhOAK

Czarno‑białe zdjęcie portretowe mężczyzny ubranego w ciemną marynarkę, jasną koszulę i ciemny krawat. Widoczny jest lewy półprofil mężczyzny o wysokim czole, resztkach ciemnych włosów za uszami, gęstych ciemnych wąsach przykrywających górną wargę.

Charles Thomson Rees Wilson

1869.02.14 Midlothain, Wielka Brytania – 1959.11.15 Carlops, Wielka Brytania

Konstruktor detektora i rejestratora promieniowania jonizującego – urządzenia nazywanego dzisiaj komorą Wilsona. Za to właśnie osiągnięcie został uhonorowany Nagrodą Nobla.