Zdjęcie jest nieostre, przedstawia zbliżenie przejeżdżającego pociągu. Widoczne są dwa okna, na jednym znajduje się nieczytelna prostokątna naklejka. W tle, przez jedno z okien, widać dwie osoby czekające na peronie oraz tablicę informacyjną – wyświetlany napis jest rozmazany.
Pociąg
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Jazda pociągiem jest popularną i lubianą (zwłaszcza przez dzieci) formą podróżowania. Dla zapewnienia bezpieczeństwa i wygody wszystkim podróżnym przewoźnicy wprowadzają regulaminy, które zawierają prawa i obowiązki osób korzystających ze środków transportu publicznego.
1
Ćwiczenie 1
Wymień kilka przepisów (nakazów i zakazów), które obowiązują ludzi jadących pociągiem.
uzupełnij treść
Pamiętaj, że przepisy to wskazówki określające sposób wykonywania czegoś, ale też zbiór zarządzeń.
Przykłady przepisów obowiązujących podczas jazdy pociągiem: - Podczas jazdy pociągu nie wolno wychylać się przez okno. - Należy powiadomić obsługę pociągu o pozostawionych bez opieki rzeczach.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, kim są: konduktor, maszynista, zawiadowca stacji.
RcBu72uaFO2uv
Zadanie ucznia polega na odszukaniu i wpisaniu objaśnień podanych terminów.
Możesz skorzystać ze słownika języka polskiego.
Objaśnienie terminów:
konduktor to osoba, która sprawdza i sprzedaje bilety w pociągu,
maszynista to osoba, która prowadzi pojazd szynowy,
zawiadowca stacji to osoba, która kieruje ruchem na stacji kolejowej.
1
Ćwiczenie 3
Wymień kilka rodzajów pociągów.
uzupełnij treść
Możesz skorzystać ze słownika języka polskiego.
Rodzaje pociągów: pasażerskie, towarowe, pospieszne, podmiejskie, dalekobieżne, ekspresowe itp.
1
Polecenie 1
Zapoznaj się z nagraniem lub przeczytaj poniższy zbiór przepisów dla podróżujących. Zwróć uwagę na to, co wolno, a czego nie wolno robić w pociągu.
Ro1scmu3JyHwr
Nagranie recytacji tekstu „Przepisy dla podróżujących".
Nagranie recytacji tekstu „Przepisy dla podróżujących".
Przepisy PKP dla podróżujących czyta Bartosz Woźny
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przepisy PKP dla podróżujących czyta Bartosz Woźny
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Nagranie recytacji tekstu „Przepisy dla podróżujących".
uzupełnij treść
Przepisy PKP dla podróżującychStanisław Ligoń
Stanisław LigońPrzepisy PKP dla podróżujących
ChtochtoChto chce jechać kolejomkolejomkolejom – ten musi mieć bilet. Bilet kupuje się prziprziprzi kasie za pieniądze, aż do tego miejsca, kajj0000008Q5B6v21_000tp001kaj się chce jechać. ChtochtoChto jechać nie chce – może biletu nie kupować.
Naczelnik stacyistacyistacyiaboaboabo zawiadowca jest łodłodłod tego, cobycobycobykozołkozołkozoł trąbić aboaboabotyżtyżtyż żeby piskołpiskołpiskoł. Poznać go idziej0000008Q5B6v21_000tp002idzie po czerwonej czapce, takim samym nosie i zaspanej minie.
Do pociągu wsiodo sięwsiodo sięwsiodo siębezj0000008Q5B6v21_000tp003bez drzwiczki i wysiodo sięwysiodo sięwysiodo siętom samom drogomtom samom drogomtom samom drogom. Jednocześnie do Krakowa i Bytomia wyjechać nie idzienie idzienie idzie.
Kierunek jazdy wybiero se somwybiero se somwybiero se som podróżny. DozwolónodozwolonoDozwolóno mu jest na ten przikłodprzikłodna ten przikłod z Bytomia do Sosnowca jechać bezj0000008Q5B6v21_000tp003bez Wrocław.
Dzieci płacom pół bileta. Panny po 30 latach za dzieci uwożaćuwożoćuwożaćnie idzienie idzienie idzie, choćby były małe i bardzo głupie.
SiafnersiafnerSiafner, czyli konduktor, jest to taki urzędnik, kieryj0000008Q5B6v21_000tp004kiery robi dziurki.
ChtochtoChtomomo mo bilet wolnej jazdywolnej jazdywolnej jazdy, ten płacić nie potrzebuje – chyba że się koniecznie uprze.
Do kupejuj0000008Q5B6v21_000tp005kupeju można zabierać inoinoinomeńszemeńszemeńszetłumoczkitłumoczektłumoczki, przez co żony zabierać nie wolno.
Jeśli podróżny chce ździebkoździebkoździebko użyć ruchu, wolno mu leciećleciećlecieć za pociągiem.
Jeśli się pociąg wykolei, to mu tego nie śmiesz brać za złe, bo przecaprzecaprzeca koń momo mośtyryśtyryśtyry nogi, tyżtyżtyż się potknie.
Jak pociąg jest w połnympołnympołnym biegu, wtedy do knajpy wstępować nie możno.
Pociągów przez letnie miesiące się nie łogrzywołogrzywołogrzywo.
Pociągi nadchodzomnadchodzomnadchodzom w rozmaitych godzinach z rozmaitych stacyjstacyjstacyj.
Za jodłojodłojodło i picie w resturacjach kolejowych musi się płacić.
Używać firanek wagonowych na pieluchy lo dziecekdzieceklo dziecek nie wolno.
Polowanie i strzylaniestrzylaniestrzylanie w wagonach jest niedozwolone, za wyjątkiem niesrogiejniesrogiejniesrogiej nagonki na gęsi.
j0000008Q5B6v21_00000_BIB_001 Źródło: Stanisław Ligoń, Przepisy PKP dla podróżujących, [w:] tegoż, Bery i bojki śląskie, Katowice 1985, s. 96.
chto
chto – kto
kolejom
kolejom – koleją
przi
przi – przy
stacyi
stacyi – stacji
łod
łod – od
coby
coby – żeby
kozoł
kozoł – kazał
abo
abo – albo
tyż
tyż – też
piskoł
piskoł – piszczał, gwizdał
wsiodo się
wsiodo się – wsiada się
wysiodo się
wysiodo się – wysiada się
tom samom drogom
tom samom drogom – tą samą drogą
nie idzie
nie idzie – nie można
wybiero se som
wybiero se som – wybiera sobie sam
dozwolono
dozwolóno – wolno
przikłod
na ten przikłod – na przykład
dzieci połacom pół bileta
dzieci płacom pół bileta – dzieci płacą za pół biletu
uwożoć
uwożoć – uważać
siafner
siafner – konduktor
mo
mo – ma
wolnej jazdy
wolnej jazdy – uprawniający do bezpłatnych przejazdów, np. seniorów
ino
ino – tylko
meńsze
meńsze – mniejsze
tłumoczek
tłumoczek – mały, nieforemny pakunek
ździebko
ździebko – nieco, trochę
lecieć
lecieć – tu: biec
przeca
przeca – przecież
śtyry
śtyry – cztery
połnym
połnym – pełnym
łogrzywo
łogrzywo – ogrzewa
łodpowiadajom
dyrekcje nie łodpowiadajom – dyrekcja nie odpowiada
nadchodzom
nadchodzom – nadjeżdżają
stacyj
stacyj – stacji
jodło
jodło – jedzenie
dziecek
lo dziecek – dla dzieci
strzylanie
strzylanie – strzelanie
niesrogiej
niesrogiej – niewinnej
1
Ćwiczenie 4
Określ charakter tekstu Stanisława Ligonia. Uzasadnij swoją odpowiedź.
uzupełnij treść
Zdecyduj, czy tekst jest poważny czy wesoły. Czy wzbudza śmiech?
Tekst Stanisława Ligonia jest żartobliwy, ponieważ prawa i obowiązki pasażera zostały w nim opisane językiem żartobliwym, humorystycznym.
1
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące tekstu Stanisława Ligonia pt. Przepisy PKP dla podróżujących. Zacytuj odpowiednie fragmenty.
Czego w pociągu robić nie wolno?
Jakie są obowiązki podróżujących?
Co w pociągu wolno?
uzupełnij treść
Zwróć uwagę na prawa i obowiązki podróżnych. Co można robić podczas podróży pociągiem, a co jest zabronione? Niezbędne informacje odnajdziesz w 1., 9., 11., 15., 16. i 17. punkcie tekstu.
W pociągu nie wolno:
'Używać firanek wagonowych na pieluchy lo dziecek nie wolno'.
'Polowanie i strzylanie w wagonach jest niedozwolone, za wyjątkiem niesrogiej nagonki na gęsi'.
Obowiązki podróżujących:
'Chto chce jechać kolejom – ten musi mieć bilet'.
'Za jodło i picie w resturacjach kolejowych musi się płacić'.
W pociągu wolno:
'Jeśli podróżny chce ździebko użyć ruchu, wolno mu lecieć za pociągiem'.
1
Ćwiczenie 6
Odszukaj w tekście Przepisy PKP dla podróżujących wyjaśnienia, kim jest zawiadowca i konduktor. Sprawdź, czy są one zgodne z twoimi objaśnieniami. Wskaż różnice.
uzupełnij treść
Zwróć uwagę, że w cytowanym tekście zawiadowca jest również nazywany naczelnikiem, a konduktor - siafnerem. W 2. i 6. punkcie odnajdziesz informacje na temat zadań, jakie te osoby wykonują.
W tekście pt. Przepisy PKP dla podróżujących obowiązki zawiadowcy i konduktora zostały opisane w zabawny sposób. Różnią się od objaśnień, które można odszukać w słowniku.
Według tekstu Stanisława Ligonia zawiadowca to osoba, która każe trąbić i piszczy. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego zawiadowca to osoba kierująca ruchem na stacji kolejowej.
Według tekstu Stanisława Ligonia konduktor to osoba, która robi dziurki. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego konduktor to osoba sprawdzająca bilety, głównie kolejowe, pobierająca w drodze opłatę za przejazd.
RVq5LZH9m9imf
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Polecenie 2
Wybierz fragment z tekstu Stanisława Ligonia, który uważasz za najzabawniejszy. Zapisz jego treść w języku ogólnopolskim.
uzupełnij treść
R1RMtSuRDOhwq1
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Pamiętaj! Język ogólnopolski to odmiana języka narodowego znana ogółowi społeczeństwa, która jest uczona w szkołach, stosowana w urzędach, upowszechniana przez literaturę i media. Gwara zaś to mowa ludzi zamieszkałych w określonym regionie, która różni się nieco od języka ogólnopolskiego.
Język ogólnopolski a gwara
Źródło: a. nn., domena publiczna.
j0000008Q5B6v21_000tp001
kaj – gdzie
j0000008Q5B6v21_000tp002
idzie – tu: można
j0000008Q5B6v21_000tp003
bez – tu: przez
j0000008Q5B6v21_000tp004
kiery – który
j0000008Q5B6v21_000tp005
kupej – przedział (w wagonie)
R1637waHVwPPk
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanych terminów do odpowiednich kategorii.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanych terminów do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R19mTjJmUiCOi
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek tabeli właściwymi sformułowaniami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek tabeli właściwymi sformułowaniami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1LQCo5KKYwzl
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do terminów z kolumny lewej och objaśnień z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do terminów z kolumny lewej och objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Polecenie 3
Zredaguj opowiadanie o swojej wymarzonej podróży koleją. Wykorzystaj w nim związki frazeologiczne z powyższego ćwiczenia.
