Dzieje rodu Borynów. W kręgu chłopskiej epopei Władysława Stanisława Reymonta
Jako czytelnicy literatury pięknej wyznaczacie zapewne własne kanony książek ulubionych lub takich, które czytacie, by zaspokoić ciekawość. Po lektury szkolne
nie zawsze sięgamy chętnie, a XIX‑wieczne arcydzieła nierzadko nudzą nas banalną treścią i anachronicznym schematem wartościowania postaw, zjawisk artystycznych, szatą stylistyczną. Czy powieść o życiu na wsi w XIX wieku jest w stanie dziś czymkolwiek zaintrygować? Czy jest to jedynie fragment historii kultury polskiej
do obowiązkowego przyswojenia?
1) Przeczytaj pierwszy tom Chłopów W.S. Reymonta (Jesień).
zwróć uwagę na sposób artystycznej wypowiedzi,
przedstaw bohaterów pierwszego tomu, zaznaczając w tekście elementy
ich charakterystyki, zaobserwuj relacje między bohaterami,podkreśl fragmenty mówiące o życiu codziennym bohaterów i o hierarchii wartości, które cenią.
2) Zapoznaj się z treścią filmu Chłopi w reżyserii Jana Rybkowskiego (1973, DVD).
Chłopi - powieść realistyczna
Władysław Stanisław Reymont
(właśc. W.S. Rejment) – pisarz i poeta młodopolski. W młodości zdobył wykształcenie zawodowe (był czeladnikiem krawiectwa), lecz zainteresował go teatr i został aktorem prowincjonalnego teatrzyku objazdowego. Zadebiutował wierszami opublikowanymi na łamach czasopism. Od 1888 zarabiał na życie jako dróżnik kolejowy. W 1892 na łamach 'Głosu' opublikował pierwszą nowelę zatytułowaną Śmierć. Przez pewien czas zamierzał wstąpić do zakonu paulinów na Jasnej Górze, dokąd w 1894 roku odbył pieszą pielgrzymkę. Wrażenia zdobyte na pątniczym szlaku opisał w literackim reportażu Pielgrzymka do Jasnej Góry (1895), który odniósł znaczący sukces literacki. Lata 1888‑1895 przyniosły 17 opowiadań, zróżnicowanych pod względem tematycznym. Fabuła Suki, Śmierci, Zawieruchy, Tomka Barana rozgrywa się na wsi, opowiadania W aptece, Na bruku, Cień stanowią relacje obyczajowe z życia proletariatu miejskiego, nowela Pracy! dotyczy znanego autorowi z autopsji środowiska kolejarzy, aktorską trupę artystyczną opisał w opowiadaniach Franek, Adeptka, relikty życia szlacheckiego w opowiadaniu Idylla. Lektura tych utworów uświadamia charakterystyczne (udoskonalone w późniejszej twórczości) cechy pisarstwa Reymonta: realistyczną obserwację szczegółów połączoną z elementami naturalistycznego obrazowania, stosowanie techniki impresjonistycznej, ekspresję słowa. Temat konfliktu między artystą a społeczeństwem, modny w literaturze modernistycznej, został pokazany w powieściach powstałych w latach 1891‑1896: Komediantka, Lili, Fermenty. W latach 1895‑1897 odbywał z przerwami podróże zagraniczne do Włoch, Berlina, Brukseli i Paryża. Dojrzałość pisarską ujawnił w powieści dotyczącej rozwoju łódzkiego przemysłu włókienniczego Ziemia obiecana (1899), w której przekazał naturalistyczny obraz miasta przemysłowego w dobie rodzącego się kapitalizmu, epickie zdolności do malowania panoramicznych obrazów społeczno‑obyczajowych, obecność silnie zindywidualizowanych postaci o głębokim bogactwie psychologicznym, znakomite stylizacje językowe. Najwyższe jego osiągnięcia ujawniły się przede wszystkim w realistycznej epopei Chłopi (1902‑1909), która przyniosła mu rozgłos światowy. W 1924 roku został uhonorowany Literacką Nagrodą Nobla.
W 1900 roku doznał poważnych obrażeń w katastrofie kolejowej pod Warszawą, a odszkodowanie wówczas uzyskane poprawiło jego sytuację finansową. Rewolucja 1905‑1906 zastała go w Warszawie: pisarz zareagował na te wydarzenia opowiadaniami o charakterze literackiego reportażu: Z konstytucyjnych dni, Czekam, Na krawędzi, Zabiłem. Do rewolucji przejawiał stosunek ambiwalentny: z jednej strony postrzegał w niej 'czwarte powstanie', z drugiej – obawiał się moralnych konsekwencji przeobrażeń społecznych. Konsekwencją rywalizacji z Popiołami Stefana Żeromskiego stała się trzyczęściowa powieść historyczna Rok 1794 (1913‑1918). Był autorem kilku opowiadań obrazujących trudne doświadczenia I wojny światowej.
Zapoznaj się z biografią Władysława Stanisława Reymonta – sięgnij także do innych źródeł. Ustal, jaki jest związek między rzeczywistością przedstawioną w powieści Chłopi a rysem biograficznym autora.
Zastanów się, czy znajdujesz w powieści Chłopi sceny lub epizody świadczące o realistycznym obrazie wsi polskiej pod zaborem carskim w XIX wieku. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Porównaj opis topograficzny Lipiec zawarty w powieści Reymonta z usytuowaniem autentycznej miejscowości o tej nazwie. Wyjaśnij, czy powieściowy opis odpowiada realiom topograficznym.
Realizm jest nurtem estetycznym w literaturze i sztuce, dominującym w literaturze i sztuce II połowy XIX wieku. Za faktycznego twórcę nurtu uważa się Honoré de BalzacaHonoré de Balzaca. Realiści ukazywali prawdę o człowieku i społeczeństwie, a rzeczywistość przedstawiona kreowała obraz obiektywny, zgodny z rzeczywistością historyczną, wynikający z bezpośredniej obserwacji pisarza. Przedstawiona 'prawda życia ludzkiego' zawiera się w reprezentatywności socjologicznej i psychologicznej
(tzw. 'typowość' postaci). Dużą rolę w rozwoju realizmu odegrała 'teoria środowiskowa' Hipolita Taine’aHipolita Taine’a, który wartość tekstu literackiego uzależnił
od artystycznych umiejętności uchwycenia charakterystycznych cech środowiska, w którym rozwijała się fabuła. Ważnym przedstawicielem realizmu francuskiego był Gustaw FlaubertGustaw Flaubert, który stworzył jego odmianę 'psychologiczną'. Poszukując prawdy psychologicznej – eksponował problemy egzystencjalne, dręczący rozdźwięk między naturalnymi potrzebami człowieka a ogólnie przyjętymi zasadami etycznymi. Główne gatunki realizmu to powieść i nowela (humoreska, obrazek, szkic filozoficzny). Termin został wprowadzony do literatury na początku
XIX wieku. Pojawił się w Wykładach o metodzie studium akademickiego (1802) Friedricha SchellingaFriedricha Schellinga, który nazwał mianem 'realizmu poetyckiego' sztukę naśladowczą (figurę starożytnego mimesis). Jako kierunek literacki realizm rozwinął się w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku. W publicystyce II połowy XIX wieku występował jako synonim postawy pozytywistycznej. Jako termin literaturoznawczy realizm zaistniał po raz pierwszy w Historii literatury polskiej Piotra ChmielowskiegoPiotra Chmielowskiego (1909), przy czym autor proponował, by 'pozytywizm' zarezerwować dla światopoglądu, a 'realizm' – dla kierunku występującego w literaturze polskiej po powstaniu styczniowym. Do najważniejszych cech powieści realistycznej należą: narracja trzecioosobowa, narracja 'przedmiotowa', koncentrująca uwagę czytelnika na rzeczywistości przedstawionej, pozbawiona komentarzy, ocen i opinii autorskich, iluzoryczność rzeczywistości, zróżnicowanie środowiskowe postaci, indywidualizacja stylu wypowiedzi, konkretyzacja miejsca i czasu akcji, indywidualizacja środowiskowa, wątki przyczynowo‑skutkowe. Fikcję literacką nierzadko uzupełniały pamiętniki, dzienniki, listy – formy relacjonujące zdarzenia prawdopodobne. Bohaterowie są przedstawicielami warstwy społecznej, z której się wywodzili, uczestnikami zdarzeń wpisanych w zwykłą codzienność. W ten sposób tekst literacki stawał się dokumentem życia społecznego. W Polsce głównymi przedstawicielami realizmu w literaturze byli: Bolesław Prus (Placówka, Lalka, Emancypantki) i Henryk Sienkiewicz (Bez dogmatu, Rodzina Połanieckich). W literaturze Młodej Polski daje się zauważyć ewolucja nurtu realistycznego, występującego w połączeniu z estetyką naturalizmu (jak również impresjonizmu). Dużą rangę w powieści naturalistycznej zyskała zliryzowana narracja pierwszoosobowa, subiektywizacja świata przedstawionego, w której zaciera się konkretyzacja środowiskowa postaci, realistyczne tło ustępuje miejsca wartościom uniwersalistycznym, nie ma związków przyczynowo‑skutkowych w fabule, występuje skłonność do analizy psychologicznej i uchwycenia nastrojów bohatera. W powieści młodopolskiej zrezygnowano z narracji trzecioosobowej, a wprowadzono narrację personalną, z perspektywy postaci. Pojawiła się konstrukcja 'bohatera prowadzącego' (występują również pierwszoosobowe formy podawcze: dziennik bohatera, pamiętnik, powieść epistolarna, monolog wewnętrzny). Została zastosowana mowa pozornie zależna, a dystans między mową narratora i mową postaci został ograniczony.
Wieś pierwotnie nosiła nazwę Lipce. Nazwa Lipce Reymontowskie obowiązuje
od 1983 roku.
Chłopi - tło wydarzeń
Które wydarzenie historyczne zostało zasygnalizowane w tle fabuły „Chłopów”?
- powstanie kościuszkowskie
- powstanie listopadowe
- powstanie styczniowe
- rewolucja 1905–1907
Którzy bohaterowie "Chłopów" Władysława Reymonta wzięli udział w powstaniu styczniowym?
- Antek
- Janek
- Wójt
- Kuba Socha
- Roch
- Jambroży
Który z bohaterów „Chłopów” ujawnia w rozmowie z dziedzicem, że walczył o polską szkołę w Lipcach?
- Szymek
- Maciej Boryna
- Antek
- Roch
Dziedzic w powieści „Chłopi” toczył z lipczanami spór o...
- pasiekę.
- las serwitutowy.
- nieużytki rolne.
- doroczną daninę.
Powieściowe Lipce to wieś w zaborze rosyjskim: ruble, strażnicy. Wieś pouwłaszczeniowa, a więc po roku 1863. Powrót pana Jacka z zesłania oraz osoba Kuby to jedyne dwa sygnały historyczne nakierowane na ten tok.
Źródło: Kazimierz Wyka, Reymont czyli Ucieczka do życia, oprac. Barbara Koc, red. Barbara Koc, Warszawa 1979, s. 198.
Udowodnij, że Chłopi mają kompozycję otwartą, a następnie wyjaśnij, jaką funkcję pełni ona w powieści. Czy wpływa na sugestię nieprzerwanej ciągłości czasowej?
Chłopi są powieścią realistyczną. Władysław Reymont pisał ją w latach 1904‑1909. Została ona określona mianem epopei chłopskiej. Przedstawia obraz egzystencji chłopskiej w XIX wieku we wsi Lipce (w powiecie skierniewickim pod zaborem rosyjskim). Na podobieństwo do epopei wskazuje brak skonkretyzowanego czasu powieściowego (ogólnikowe wspomnienie powstania styczniowego i rewolucji
1905 roku, spór o las serwitutowy) – opisany rok kalendarzowy (wyznaczony przez zegar biologiczny, rytm pór roku i towarzyszących im zmian przyrody, jak również przez kalendarz liturgiczny i obrzędy dla niego charakterystyczne) koncentruje wydarzenia kilkunastu lat. W obrazie wiejskiej społeczności zwraca uwagę stratyfikacja społecznastratyfikacja społeczna (Maciej Boryna, wójt, kowal, pleban, kleryk, Jaś, parobkowie i żebracy), wskazująca na model życia wedle określonej hierarchii wartości (prace rolnicze, obrzędy religijne, świeckie, rozrywki itp.).
Chłopi - bohaterowie
Odpowiednio połącz ze sobą koligacje rodzinne Macieja Boryny
Synowa Boryny, Trzecia żona Boryny, Syn Boryny, Bracia Jagny, Parobek Boryny, Córka Boryny, Teściowa Boryny, Córka Boryny
| Jagna Paczesiówna | |
| Antek | |
| Dominikowa | |
| Szymek i Jędrzych | |
| Magda | |
| Józka | |
| Hanka | |
| Witek |
Czego w imieniu córki domaga się Dominikowa po zaślubinach Macieja Boryny z Jagną?
- zapisu ziemi sąsiadującej z majątkiem Jagny
- budowy nowego domu
- wydziedziczenia Antka
Czego domaga się Antek Boryna w sporze z ojcem?
- rozwodu z Jagną
- zapisu ojcowizny
- budowy domu
Zredaguj wypowiedź argumentacyjną na temat: 'Rodzina Borynów i dylematy Macieja'. Spróbuj ustalić charakter skomplikowanych relacji między ojcem a dziećmi oraz scharakteryzuj motywacje życiowych poczynań bohatera. Przeprowadź analizę psychologiczną osobowości Macieja i wyjaśnij jego dominującą rolę w społeczności lipeckiej.
Głównym bohaterem utworu jest Maciej Boryna — bogaty właściciel 32 morgów ziemi, despotyczny nestor rodu, zakochany w trzeciej żonie — młodej i pięknej Jagnie Paczesiównie, emanującej erotyzmem i namiętnością młodopolskiej femme fatalefemme fatale, uwodzącej mężczyzn, głównie Antka (żonatego syna Boryny), z którym nawiązuje romans (motyw kazirodztwa zaczerpnięty z tragedii greckiej). Rodzinne animozje Borynów zdominował jednak spór o ziemię (Antek chce uzyskać od ojca swoją schedę, by móc samodzielnie gospodarować, tymczasem Maciej zapisuje 5 morgów Jagnie). W decydującym momencie bitwy o las serwitutowy Antek zamordował człowieka, który uprzednio zranił Macieja. Odsiaduje za to wyrok – wraca po nim do domu pokorny i odmieniony wewnętrznie. Dojrzały psychicznie Antek staje się spadkobiercą Boryny – przywódcy lipeckiej społeczności, a jego żona Hanka stanowi wzór dobrej gospodyni, agresywnej obrończyni własnego majątku i oddanej żony, wygrywającej rywalizację z Jagną (symbolizującą wcielenie mitu Matki‑Natury), ostatecznie wyrzuconą z Lipiec.
Spośród wymienionych poniżej bohaterów wyznacz stratyfikację społeczną Lipiec.
- Witek, Kuba Socha
- Ksiądz
- Agata
- Dziedzic
- Kowal, Antek
- Wójt, Maciej Boryna
Zastanów się i wyjaśnij, jaką rolę w opisie obyczajowym lipieckich codzienności odgrywają obrzędy związane z kalendarzem liturgicznym. Wymień obrzędy praktykowane jesienią.
Wyjaśnij, podczas jakiego święta toczy się poniższy dialog między Kubą a Witkiem. Czy wspomniana tam tradycja obrzędowa występuje w innych utworach literackich XIX wieku?
[…] wyjął z zanadrza parę oszczędzonych skibek chleba, rwał je w glonki, przyklęknął i rozrzucał po mogiłach.
– Pożyw się, duszo krześcijańska, co cię wypominam w wieczornym czasie, pożyw się, pokutnico człowiecza, pożyw się! – szepnął z przejęciem.
– Wezmą to? – pytał cicho Witek zatrwożonym głosem.
– Przeciech! Ksiądz żywić nie da!... W beczki drugie kładą, ale tym biedotom nic z tego… księdzowe albo i dziadoskie świnie mają wyżerkę… a dusze pokutujące głód cierpią…
– Przyjdą to? …
– Nie bój się … Wszystkie te, co czyścowe męki cierpią… wszystkie. Pan Jezus odpuszcza je na ten dzień na ziemię, żeby swoich nawiedziły…
Losy bohaterów układają się w ciąg fabularny, obyczajowo‑obrzędowo‑liturgiczny (święta doroczne, odpusty, uroczystości rodzinne, podporządkowanie nakazom zbiorowości) oraz powtarzalny rytm pór roku, co nadaje powieści charakter epicki o ustalonym porządku: życie jednostki podporządkowane jest pracy w gromadzie, uzależnionej od kalendarza biologicznego i praw obowiązujących w przyrodzie.
Chłopi - narracja i język
W powieści występują trzy struktury narracyjne:
stylizator młodopolski,
wsiowy gaduła,
realistyczny obserwator
oraz stylizacje językowe (gwara synkretyczna, dialektyzmy, paralelizmy składniowe). Spróbujmy je zlokalizować. Jeśli wymienione pojęcia nie są ci znane, skorzystaj ze Słownika terminów literackich lub innego źródła, aby je wyjaśnić.
Wskaż cechy charakterystyczne warstwy narracyjnej, którą w tradycji interpretacyjnej Chłopów określano mianem stylizatora młodopolskiego. Czy w poniższej wypowiedzi dostrzegasz styl charakterystyczny dla mowy chłopskiej?
Jesień szła coraz głębsza.
Blade dnie wlekły się przez puste, ogłuchłe pola i przymierały w lasach coraz cichsze, coraz bladsze – niby te białe hostie w dogasających brzaskach gromnic […].
Hej! Jesień to była, późna jesień!
I ani przyśpiewków, ani pokrzyków wesołych, ni tego ptaszków piukania, ni nawoływań nie słychać było we wsi – nic, jeno ten wiatr pojękujący w strzechach, jeno te dżdże, sypiące jakoby szkliwem po szybach, i to głucho, wzmagające się co dnia bicie cepów po stodołach. Lipce martwiały równo, jako te pola okólne, co wyczerpane, szare, odarte, w odpocznieniu leżały i cichości tężenia; jako te drzewiny nagie, poskręcane, żałobne, drętwiejące z wolna na długa, długą zimę… Jesień to była, rodzona matka zimy […]
Wskaż cechy charakterystyczne warstwy narracyjnej, którą w tradycji interpretacyjnej Chłopów określono mianem wsiowego gaduły. Czy w poniższej wypowiedzi znajdujesz słownictwo charakterystyczne dla mieszkańców wsi?
A wszędy, na wozach, pod ścianami, wzdłuż rynsztoków, gdzie ino miejsce było, rozsiadły się kobiety sprzedające: która cebule we wiankach albo i we wrokach; która z płótnami swojej roboty i wełniakami, która z jajkami a serkami, a grzybami, a masłem w osełkach poobwijanych w szmatki, inna znów zasię ziemniaki, to gąsków parę, to wypierzono kurę, to len pięknie wyczesany albo i motki przędzy miała, a każda siedziała przy swoim i poredzały se godnie, jak to zwyczajnie na jarmarkach bywa; a trafił się kupiec, to sprzedawały wolno, spokojnie bez gorącości, po gospodarsku, nie tak jako te Żydy, co wykrzykują, handryczą i ciskają się kiej te głupie.
Wskaż cechy charakterystyczne dla realistycznej narracji trzecioosobowej (określonej mianem realistycznego obserwatora), występującej w powieści.
Chmury gnały nisko, bure, ciężkie, jakby obłocone, niby stada niemytych baranów. Staw pomrukiwał głucho, a czasami chlustał wodą o brzegi, na których gdzieniegdzie, wśród czarnych, pochylonych olch i wierzb rosochatych, czerwieniły się kobiety piorące szmaty – kijanki trzaskały zajadle po obu brzegach. Na drogach pusto było, gęsi tylko całymi stadami babrały w stężałym błocie i po rowach zarzuconych opadłymi liśćmi i śmieciami i dzieci krzyczały przed domami. Koguty zaczęły piać po płotach, jakby na zmianę.
Jak sugeruje Teresa Skubalanka:
Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje[…] tekst Chłopów okazuje się stylistycznie zharmonizowany, dzięki umiarkowanej stylizacji na gwarę, uwzględnianiu przede wszystkim całego bogactwa leksyki i frazeologii ludowej, indywidualizacji i charakteryzacji językowej dialogów. Reymont postępuje z tworzywem gwarowym w swojej powieści dość swobodnie, przesypując dialektyzmy z narracji do wypowiedzi bohaterów w zależności od wielu czynników kontekstowych i sytuacyjnych.
Źródło: Teresa Skubulanka, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław 1984, s. 390.
Język polskiJest to więc język z punktu widzenia dialektologicznego mieszany, jaki w takiej postaci nie istnieje nigdzie, ale odpowiada doskonale duchowi języka ludowego, stanowi jakiś niby to typ ogólnochłopski, oparty na zachodnich dialektach Polski centralnej, z obszaru, którego centrum stanowi Łódź.
Źródło: Tadeusz Lehr-Spławiński, Język polski, t. XXVI, s. 332.
Dzięki wykorzystaniu trzech różnych perspektyw narracyjnych: uczestnika, obserwatora i poetyckiego stylizatora, autor stworzył panoramiczny, wielowymiarowy obraz wiejskiej egzystencji. Realistycznie opisane życie chłopskich bohaterów (zwracających uwagę bogatymi i zróżnicowanymi cechami osobowościowymi) mitologizuje wymowę wiejskiej chaty, w której rozwija się świadomość patriotyczna, społeczna i kulturowa. Chłopi są jednym z najbardziej modelowych przykładów reinterpretacji źródeł folkloru. Powieść zyskała rozgłos i uznanie międzynarodowe (została przetłumaczona na 19 języków), czego konsekwencją stało się przyznanie autorowi Literackiej Nagrody Nobla w 1924 roku.
Niewiele przywołanych faktów pozwala umieścić akcję powieści po roku 1863. Jest
to opowieść o codzienności obyczajowej na wsi, z wyeksponowaniem zmienności rytmu przyrody i kalendarza liturgicznego. Dzieje rodziny Borynów układają się w uporządkowaną linię fabularną, złożoną z licznych i ciekawych epizodów. Zróżnicowana warstwa narracyjna powieści świadczy o przemyślanych rozwiązaniach artystycznych autora. Ze względu na zastosowanie literackiej transpozycji gwarowej jest to również znakomity przykład realizacji estetyki ludowości w literaturze Młodej Polski.
Obraz XIX‑wiecznej wsi
KomornicyDziwnie mieszkają, jak i ci Satrowie… Chałupinę mają na brzyzkubrzyzku niedużą, starą. Gonty z dachu powylatywały, szparami mógłby woły wewieść rogate… A oni w traczu deski rżną dzień po dniu.
– Mogliby chałupę pokryć.
– Nie pilno! – odpowiadają ludziom. – Niech ta stoi do wole Boskie…
W zimie pokryje śnieg, a w lecie nie ma czasu, i tak schodzi. 'Kto ostanie w chałupie, to se niech stawia… – myśli sobie każdy z nich po cichu. – Jak by się ta dokładał. To nie moje. I zarabiają w lesie, a chałupa stoi do wole Boskie póki stoi… W oknach ino dwie szyby całe, a reszta deszczułkami zabita.Źródło: Władysław Orkan, Komornicy, Warszawa 1955, s. 73.
Powyższy fragment pochodzi z utworu Władysława Orkana Komornicy – mrocznej opowieści o nędzy i niedoli życia na wsi w XIX wieku. Obie powieści – Komornicy i Chłopi – powstawały w zbliżonym okresie i obie stanowią przykład młodopolskiej prozy o tematyce społecznej. Zastanów się i odpowiedz, jaka atmosfera emanuje z powieści Władysława Reymonta, a jaka – z dzieła Władysława Orkana. Porównaj je.
Chłopi i mit
W powieści Reymonta występują nawiązania do mitologii greckiej. Najwyraźniejszym tego przejawem są porównania wątku romansowego Jagny i Antka do mitu trojańskiego (wedle którego Jagna występuje w roli pięknej Heleny, a Antek – w roli Parysa). Nawiązania te również odpowiadają gatunkowi epopei.
Napisz opowieść o miłości Jagny i Antka z wykorzystaniem konwencji mitu i na podstawie następującego tekstu:
Stary kmieć Boryna włada autokratycznie w swojej zagrodzie, a wszyscy mieszkańcy wsi patrzą nań z szacunkiem: jest on niejako przywódcą ludu, tak jak ongiś achajscy książęta. Lipce mają swoje zebrania gminne, swoje spory o następstwo tronu, swoje wyprawy wojenne, swoich bohaterów, tak jak owe greckie państewka […]. Piękna Helena, zarzewie wojny i zniszczenia, źródło fatalnych katastrof, zwie się w powieści Reymonta – Jagusią; jest ona również nęcącą, wiarołomną, a przecież przez wszystkich pożądaną jak spartańska królowa.
Wykorzystaj wiedzę o losach bohaterów zdobytą podczas projekcji filmu Jana Rybkowskiego.
Zadaniowo
Zapoznaj się z treścią obrazu Ferdynanda Ruszczyca Ziemia. Czy odnajdujesz podobny obraz chłopa w powieści Reymonta? Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, czy Maciej Boryna z powieści Reymonta 'Chłopi' był przywiązany do ziemi.
Napisz wypowiedź argumentacyjną na temat: 'Człowiek i natura – symbioza czy odwieczna walka?'. Rozważ problem, odwołując się do:
wybranej lektury obowiązkowej,
Chłopów Reymonta,
wybranych kontekstów.
Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: Chłopi, powieść młodopolska, ludowość młodopolska, obraz wsi w XIX w.