Ważna sprawa: sprawiedliwość
Uzupełnij mapę myśli, zapisując swoje skojarzenia do wyrazu 'sprawiedliwość'.
Zapisz swoje skojarzenia związane z wyrazem 'sprawiedliwość'.
Przygotuj informacje na temat greckiej bogini sprawiedliwości. Skorzystaj
z dostępnych źródeł informacji.
Przeczytaj tekst Jana Parandowskiego o greckiej bogini sprawiedliwości, Temidzie,
a następnie wykonaj ćwiczenia.
TemidaTemis albo, jak my ją dzisiaj nazywamy, Temida, była jednym z najstarszych bóstw, córką Nieba i Ziemi. Zanim Dzeus pojął w małżeństwo Herę, Temida była jego żoną i wtedy urodziła mu trzy piękne córki: wesołe, kwitnące boginki pór roku, hory, które strzegą złocistych bram Olimpu. Nawet i potem, gdy się już rozstali, Temida była najzaufańszą powiernicąpowiernicą Dzeusa, który przed nią nie miał tajemnic.
Była to bowiem bogini mądra i doświadczona. Patrzyła na wiele rzeczy zakrytych przed oczyma reszty bogów, których jeszcze nie było na świecie, gdy ona już na nim królowała. Uważano ją za boginię sprawiedliwości, obyczaju i porządku i stawiano jej ołtarze w miejscach zgromadzeń ludowych, aby swą obecnością ożywiała narady w duchu dobra i prawości. Nazywano ją wybawicielką i ucieczką uciśnionych, gdyż na równi z Dzeusem czuwała nad tym, aby nie wyrządzano krzywdy ludziom biednym i potrzebującym pomocy.
W wielu miastach greckich miała świątynie. Często w pobliżu świątyń Ziemi lub Demetry. Pojawia się na pomnikach jako surowa postać niewieścia z rogiem obfitości, a tradycyjnie przedstawia się ją do dziś z zawiązanymi oczyma; w jednej ręce trzyma miecz, w drugiej wagę.
Źródło: Jan Parandowski, Część pierwsza – Grecja. Bóstwa doli i spraw ludzkich: Temida, [w:] tegoż, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1992, s. 184–185.
Wyjaśnij, dlaczego dziś Temida jest przedstawiana z zawiązanymi oczami.
Wyjaśnij, co mógł symbolizować róg obfitości, z którym na posągach przedstawiana była bogini.
Zapoznaj się z informacjami na temat mitycznej bogini sprawiedliwości znajdującymi się na poniższej ilustracji.
Sprawiedliwość w opasce na oczach, tak jak współcześnie przywykliśmy postrzegać Temidę, zaczęto przedstawiać dopiero od XV wieku. Nie był to nadal atrybut obowiązujący, a nawet początkowo miał znaczenie przeciwne – opaska na oczach oznaczała zaślepienie, które uniemożliwiało wydanie sprawiedliwego sądu. Wcześniej praktykowane ukazywanie Temidy bez opaski podkreślało inną cechę sprawiedliwości - przenikliwość jej wzroku. Na obrazie z warszawskich Łazienek pochodzącym w XVIII wieku Sprawiedliwość przedstawiono jeszcze z odsłoniętymi oczyma.
Jakie znaczenia kryją te związki wyrazowe? Dopasuj do każdego odpowiednie wyjaśnienie.
przekazać podejrzanego/winnego organom władzy sądowniczej, stało się tak, jak powinno, by rozwiązać trudną sytuację, spotkała kogoś zasłużona kara, decydować o karze dla kogoś i o jej wykonaniu, spać mocno, spokojnie, z czystym sumieniem
| wymierzać komuś sprawiedliwość | |
| dosięgła kogoś ręka sprawiedliwości | |
| oddać kogoś w ręce sprawiedliwości | |
| spać snem sprawiedliwego | |
| sprawiedliwości stało się zadość |
Przeczytaj wiersz Jana Twardowskiego dedykowany prof. Annie Świderkównie,
a następnie wykonaj ćwiczenia.
SprawiedliwośćProf. Annie Świderkównie
Gdyby wszyscy mieli po cztery jabłka
gdyby wszyscy byli silni jak konie
gdyby wszyscy byli jednakowo bezbronni w miłości
gdyby każdy miał to samo
nikt nikomu nie byłby potrzebnyDziękuję Ci że sprawiedliwość Twoja jest nierównością
to co mam i to czego nie mam
nawet to czego nie mam komu dać
zawsze jest komuś potrzebne
jest noc żeby był dzień
ciemno żeby świeciła gwiazda
jest ostatnie spotkanie i rozłąka pierwsza
modlimy się bo inni się nie modlą
wierzymy bo inni nie wierzą
umieramy za tych co nie chcą umierać
kochamy bo innym serce wychłódłowychłódło
list przybliża bo inny oddala
nierówni potrzebują siebie
im najłatwiej zrozumieć że każdy jest dla wszystkich
i odczytywać całośćŹródło: Jan Twardowski, Sprawiedliwość, [w:] Jan Twardowski, Wiersze, Białystok 1993, s. 99.
Rozważ, czy sprawiedliwość opisana w wierszu Jana Twardowskiego jest zgodna
z twoim wyobrażeniem tej wartości. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Określ, do kogo i w jakim celu zwraca się podmiot liryczny wiersza.
Rozpoznaj tryb czasownika zastosowanego przez autora w czterech pierwszych wersach wiersza Sprawiedliwość. Określ jego funkcję.
Wyjaśnij, dlaczego podmiot liryczny dziękuje za sprawiedliwość, która w jego rozumieniu jest tożsama z nierównością.
Wyjaśnij, jak rozumiesz poniższe słowa z wiersza Jana Twardowskiego.
'nawet to czego nie mam komu dać
zawsze jest komuś potrzebne'
Wizerunki Temidy, czy jej rzymskiej odpowiedniczki Iustitii, przybierają czasami bardzo ciekawe formy artystyczneformy artystyczne i symbolizująsymbolizują różne cechy sprawiedliwości.
Nowoczesny posąg Sprawiedliwości na pierwszej fotografii poniżej przedstawia ją siedzącą i wyposażoną w miecz, natomiast bez wagi. Intencją autora było ukazanie Sprawiedliwości spełnionej, czyli po rozważeniu sprawy i wydaniu wyroku. Rzeźbę ustawiono w symbolicznym miejscu przed siedzibą Sądu Najwyższego w stolicy Brazylii.
Na drugiej fotografii postać Iustitii z Ottawy przedstawiono również bez wagi i jedynie z mieczem, natomiast jej wyraz artystyczny jest zupełnie inny. Wydaje się być ona niedostępna. Patrzy poważnym, spokojnym i przeszywającym na wskroś wzrokiem. Inne jest też znaczenie symboliczne rzeźby – potężny, katowski miecz, na którym się wspiera, może przerażać surowością i nieuchronnością kary, ale nie powinni się go obawiać ci, którzy nie mają nic na sumieniu. Choć posąg ten pochodzi z początku ubiegłego wieku, to ukazane atrybuty nawiązują do jeszcze starszych tradycji przedstawiania sprawiedliwości.
Gdy Kowal pobił syna Nowaka, ten udał się do sądu, by łobuzowi 1. wymiar sprawiedliwości, 2. ręka sprawiedliwości, 3. wymierzył sprawiedliwość, 4. wieniec sprawiedliwości, 5. oddał sprawiedliwość.
By nie dotknęła cię każąca 1. wymiar sprawiedliwości, 2. ręka sprawiedliwości, 3. wymierzył sprawiedliwość, 4. wieniec sprawiedliwości, 5. oddał sprawiedliwość, musisz przestrzegać prawa.
Jeżeli chcesz zostać sędzią i reprezentować 1. wymiar sprawiedliwości, 2. ręka sprawiedliwości, 3. wymierzył sprawiedliwość, 4. wieniec sprawiedliwości, 5. oddał sprawiedliwość będziesz musiał zdobyć wykształcenie prawnicze.
Tylko ten może liczyć na 1. wymiar sprawiedliwości, 2. ręka sprawiedliwości, 3. wymierzył sprawiedliwość, 4. wieniec sprawiedliwości, 5. oddał sprawiedliwość po śmieci, kto za życia dochował wierności bogu.
Sformułuj pięć argumentów na potwierdzenie tezy, że sprawiedliwość jest ważną wartością.
Przeczytaj przypowieść o robotnikach w winnicy pochodzącą z Ewangelii
św. Mateusza, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Ewangelia św. Mateusza, rozdz. 20, w. 1-16Albowiem królestwo niebieskie podobne jest do gospodarza, który wyszedł wczesnym rankiem, aby nająć robotników do swej winnicy. Umówił się z robotnikami o denaradenara za dzień i posłał ich do winnicy. Gdy wyszedł około godziny trzeciej, zobaczył innych, stojących na rynku bezczynnie, i rzekł do nich: «Idźcie i wy do mojej winnicy, a co będzie słuszne, dam wam». Oni poszli. Wyszedłszy ponownie około godziny szóstej i dziewiątej, tak samo uczynił. Gdy wyszedł około godziny jedenastej, spotkał innych stojących i zapytał ich: «Czemu tu stoicie cały dzień bezczynnie?» Odpowiedzieli mu: «Bo nas nikt nie najął». Rzekł im: «Idźcie i wy do winnicy!» A gdy nadszedł wieczór, rzekł właściciel winnicy do swego rządcy: «Zwołaj robotników i wypłać im należność, począwszy od ostatnich aż do pierwszych!» Przyszli najęci około jedenastej godziny i otrzymali po denarze. Gdy więc przyszli pierwsi, myśleli, że więcej dostaną; lecz i oni otrzymali po denarze. Wziąwszy go, szemrali przeciw gospodarzowi, mówiąc: «Ci ostatni jedną godzinę pracowali, a zrównałeś ich z nami, którzyśmy znosili ciężar dnia i spiekoty». Na to odrzekł jednemu z nich: «Przyjacielu, nie czynię ci krzywdy; czy nie o denara umówiłeś się ze mną? Weź, co twoje, i odejdź! Chcę też i temu ostatniemu dać tak samo jak tobie. Czy mi nie wolno uczynić ze swoim, co chcę? Czy na to złym okiem patrzysz, że ja jestem dobry?» Tak ostatni będą pierwszymi, a pierwsi ostatnimi.
Źródło: Ewangelia św. Mateusza, rozdz. 20, w. 1-16, [w:] Biblia Tysiąclecia, Poznań 1991, s. 1146.
Wyjaśnij sens przypowieści o robotnikach w winnicy.