Obejrzyj trzy programy informacyjne tego samego popołudnia. Porównaj wiadomości podawane przez te trzy programy. Czym się różniły?
W dowolnie wybranym medium prześledź trzy programy informacyjne z tego samego popołudnia. Porównaj wiadomości podawane przez trzy różne mass media. Wymień różnice.
Zapoznaj się z poniższym tekstem Ryszarda Kapuścińskiego, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.
Jak nóżWiedza o świecie coraz bardziej przechodzi w ręce mediówmediów. Przeciętny człowiek wie tyle, ile mu pokaże amerykańska telewizja. Wszystkie inne telewizje, z naszą włącznie, kupują materiały od telewizji amerykańskiej i wzorują się na niej. Wiemy o świecie tyle, ile chcą, abyśmy wiedzieli, trzy wielkie sieci amerykańskiej telewizji. […]
Na czym więc opiera się ta manipulacjamanipulacja?
Na doborze tematów. Pokazuje się tylko niektóre rzeczy i to w nienormalnych proporcjach. Na przykład bieda. Oglądając telewizję, mamy prawo myśleć, że na świecie głównym problemem jest terroryzm, różni fundamentaliścifundamentaliści, handel narkotykami i wszelka zorganizowana przestępczość. To nie jest prawda. Głównym problemem świata jest to, że dwie trzecie ludzkości żyje w biedzie, na pograniczu głodu, bez szansy zmiany tego stanu. Dawniej świat był podzielony na Wschód i Zachód, demokrację i totalitaryzmtotalitaryzm. Dziś mamy podział na biednych i bogatych. Ta różnica rośnie. Wchodzimy w XXI wiek jako rodzina ludzka bardzo podzielona. Dwieście sześćdziesiąt osiem osób na świecie posiada majątek równy majątkowi połowy ludzkości. Tego nie potrafimy zmienić. Zbyt wielkie siły pracują na to, żeby ten podział utrzymać, a nawet pogłębić. Ale o tym nie dowiemy się z dziennikadziennika. Manipulacja polega na tym, że się problem biedy spycha do egzotyki. Są specjalne kanały, jak Discovery, Travel, czyli kanały turystyczne. Tam została zepchnięta bieda.Jak się pojedzie na Bahama, to się znajdzie biedną wioskę. Bieda to atrakcja turystyczna.Co się staje w związku z tym z zawodem dziennikarza?
Strasznie się zmienia. Dziennikarstwo było zawodem bardzo odpowiedzialnym, wymagającym wysokich kwalifikacji, wiedzy, dojrzałości. Kiedyś wielcy dziennikarze to były wielkie sławy, wszyscy znali ich nazwiska, wiedzieli, kogo i co sobą reprezentują.Ludzie na początku wieku XXI mają wrażenie, że przyszło im żyć w świecie rozdzieranym wojnami. A to przecież nieprawda. Dziewięćdziesiąt dziewięć procent ludzkości żyje gorzej lub lepiej – częściej gorzej niż lepiej – ale w warunkach pokoju. Miejsca konfliktów zbrojnych to punkty na naszej planecie. Jest ich kilkanaście czy kilkadziesiąt, ale to tylko punkty. My jednak, postrzegając świat przez pryzmat mediów, koncentrujących się na tych punktach zapalnych, mamy wrażenie, że wszędzie toczy się wojna, że wszędzie czyha śmierć i zagłada. Człowiek jest bardzo podatny na sugestięsugestię, a moc sugestii mediów jest ogromna. […]
Media nie są zresztą wcale zainteresowane tym, by oddawać rzeczywistość – są zainteresowane wzajemnym współzawodnictwem. Stacja telewizyjna lub gazeta nie mogą sobie pozwolić na to, by pominąć wiadomość, którą podał ich bezpośredni konkurent. I w końcu dzieje się tak, że media przyglądają się nie tyle życiu, które się toczy naprawdę, ile swoim konkurentom.
Dzisiejsze media poruszają się stadnie jak owce. Nie umieją się zdobyć na posunięcia odrębne, niezależne od nikogo. Z tego też powodu wszędzie czytamy i słuchamy tych samych relacji, tych samych wiadomości. Weźmy na przykład wojnę w Zatoce Perskiej. Dwieście ekip telewizyjnych skupiło się na tym samym obszarze. W tym samym momencie wiele rzeczy ważnych, a nawet kluczowych działo się na innych obszarach świata, ale okazywało się to nieważne, nikt o tym nie informował, bo wszyscy byli w Zatoce. Ponieważ celem każdej wielkiej sieci telewizyjnej nie jest przekazywanie wizerunku świata, lecz unikanie porażki w konfrontacji z innymi sieciami. I jeśli zaraz potem wydarzy się coś nowego, wszyscy przemieszczą się w nowy region, będą przebywali w tym samym miejscu i nie będą mieli czasu na inne miejsca. I w ten właśnie sposób przeciętny człowiek wyrabia sobie pogląd na temat sytuacji światowej. […]
Światowa kariera internetu wydaje się reakcją na globalizacjęglobalizację telewizji. Kto nie chce oglądać tego, co wszyscy, nawiązuje prywatne kontakty drogą internetową. Globalne sieci komputerowe wydają się więc próbą sprywatyzowania mediów. Tyle że żeglowanie po internecie oznacza poruszanie się wśród mnóstwa informacyjnego śmiecia.Dialog kulturowy zawsze był dialogiem umysłów wysokich, dialogiem głębokiej refleksji, skupienia i ciszy. Jeżeli wszyscy zaczynają mówić naraz, jak to się dzieje w internecie, rozmowa schodzi do poziomu jarmarku. Przecież w codziennych kontaktach większość ludzi nie ma sobie zazwyczaj do powiedzenia nic rewelacyjnego. To jest nasze elementarne doświadczenie reporterskie: kiedy zbieramy notatki do materiału reporterskiego w rozmowach z tak zwanymi zwykłymi ludźmi, później, w trakcie redakcji okazuje się, iż dziewięćdziesiąt procent z nich nie ma wielkiej wartości.
Rewolucja technologiczna w komunikacji, w przekazywaniu informacji jest zjawiskiem tak nowym, że zdążyliśmy się na razie nim jedynie zauroczyć. Jesteśmy na etapie prostej fascynacji nową zabawką, która daje nam ogromne możliwości. Nie zdążyliśmy natomiast jeszcze zastanowić się, do czego ma to służyć, jakie treści mają przekazywać te niesamowite narzędzia. To jest przecież tylko kolejny instrument stworzony przez cywilizację. Tak jak nóż – może służyć do pokrojenia chleba albo do obcięcia głowy. Każda rewolucja techniczna wymaga od ludzi korekty ich wyobraźni. A to jest zawsze dłuższy proces.
Na podstawie lektury tekstu Ryszarda Kapuścińskiego określ prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz „prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub „fałsz”, jeśli zdanie jest fałszywe.
Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
Większość telewizji, w tym polska, wzoruje się na telewizji amerykańskiej. | □ | □ |
Głównym problemem świata jest zorganizowana przestępczość. | □ | □ |
Manipulacja mediów polega na selekcji tematów. | □ | □ |
Media są skupione na wiernym oddawaniu rzeczywistości. | □ | □ |
Dialog kulturowy w internecie jest źródłem głębokiej refleksji. | □ | □ |
Rewolucja technologiczna w komunikacji niesie ze sobą zarówno korzyści, jak i niebezpieczeństwa. | □ | □ |
Jakie istotne tematy porusza Ryszard Kapuściński w swoim tekście? Wypisz je tutaj lub w zeszycie.
Wyjaśnij sens porównania, o którym była mowa w ćwiczeniu 3.
Przedstaw ocenę reportera na temat wiedzy o świecie współczesnego człowieka. Zacytuj odpowiedni fragment tekstu.
Na podstawie tekstu Kapuścińskiego określ, co może być receptą na dezinformacjędezinformację społeczeństwa.
Wymień tematy, którymi chętnie zajmują się media.
Wymień tematy najczęściej pomijane przez media. Wyjaśnij, z czego to wynika.
Scharakteryzuj dziennikarstwo XX wieku.
Scharakteryzuj media XXI wieku.
Opisz, jak reporter ocenia wartość toczonych przez internautów rozmów.
Zapoznaj się z poniższą wypowiedzią dziennikarki i odpowiedz na pytania:
W jaki sposób media dbają o wysoką oglądalność?
Czego oczekują od mediów współcześni odbiorcy?
W jaki sposób media mogą kształtować dobre gusta odbiorców?
Zapoznaj się z poniższym tekstem Ryszarda Kapuścińskiego, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.
Myślenie niezależneŚrodki masowego przekazu, nawet jeżeli im nie wierzymy, jeżeli uważamy, że kłamią, mają na człowieka olbrzymi wpływ, ponieważ ustalają mu listę tematów, ograniczając w ten sposób jego pole myślenia do informacji i opinii, jakie decydencidecydenci sami wybiorą i określą. Po pewnym czasie, nawet nie zdając sobie z tego sprawy, myślimy o tym, o czym decydenci chcą, abyśmy myśleli (najczęściej są to sprawy błahe, lecz celowo wyolbrzymione, albo fałszywie przedstawione problemy). Dlatego ktoś, kto mniemamniema, że myśli niezależnie, ponieważ jest krytyczny wobec treści przekazywanych mu przez środki masowego, przekazu – jest w błędzie. Myślenie niezależne to sztuka myślenia własnego, osobnego na tematy samodzielnie wywodzone ze swoich obserwacji i doświadczeń, z pominięciem tego, co usiłują narzucić mass mediamass media.
Na podstawie tekstu R. Kapuścińskiego Myślenie niezależne wyjaśnij, dlaczego media mają olbrzymi wpływ na ludzi.
Wyjaśnij, czym dla autora tekstu jest niezależne myślenie.
Stwórz krzyżówkę, której tematem będą media. Zredaguj hasła wraz z pytaniami.
Ułóż 6 pytań na temat mediów, które można by umieścić na kartach dołączonych do gry planszowej.
Dopisz wyrazy bliskoznaczne:
bieda,
wojna,
wiadomości,
selekcja,
reporter,
manipulacja,
media.