Mieszkamy nad morzem
W Polsce można zamieszkać w mieście, które ma port morski, a leży kilkadziesiąt kilometrów od morza. Można także zamieszkać na terenie położonym poniżej poziomu morza i poruszać się po suchym gruncie. Jak to jest możliwe i gdzie znajdują się takie miejsca?
podstawowe składniki krajobrazu;
warunki klimatyczne, jakie panują nad morzem latem i zimą;
w jaki sposób kształtowany jest klimat nad morzem;
cechy pobrzeży.
Omówisz korzyści, jakie daje Polsce położenie nad morzem.
Wymienisz główne miasta wybrzeża.
Wyjaśnisz, jak powstały żyzne gleby Żuław Wiślanych.
1. Jakie korzyści daje nam morze?
W Polsce działają stoczniestocznie (największe znajdują się w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie), w których buduje się i naprawia statki. Ze Świnoujścia, Gdyni i Gdańska wypływają promypromy do nadbałtyckich portów w innych krajach.
Największą korzyścią położenia nad morzem jest możliwość budowy portu, czyli miejsca, w którym statki mogą załadować lub wyładować towary. W Polsce funkcjonują 4 duże porty morskie – w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu – w których odbywa się ładowanie oraz rozładowanie przedmiotów transportowanych przez dany statek. Są również inne porty, np. w Elblągu, ale ruch jest tam niewielki. Szczecin jest portem szczególnie ciekawym. Położony jest kilkadziesiąt kilometrów od morza, z którym łączy się poprzez rzekę Odrę.
W Polsce funkcjonuje także ponad 60 przystani i portów rybackich.
Całe polskie pobrzeże jest atrakcyjnym miejscem pobytu wczasowiczów i celem wypraw turystycznych.
Duże znaczenie ma też wydobycie bursztynubursztynu i wytwarzanie z niego biżuterii.
Dzięki częstym i stosunkowo silnym wiatrom możliwa jest również produkcja energii elektrycznej przez elektrownie wiatroweelektrownie wiatrowe budowane wzdłuż wybrzeża.
Na dnie Bałtyku odkryto także ropę naftową, gaz ziemny i kruszywa (żwir, piaski).
2. Miejscowości nadmorskie w Polsce
Wiele miast i wsi polskiego wybrzeża ma duże znaczenie dla przemysłu, transportu, handlu, rybołówstwa i turystyki. Jednym z największych i najchętniej odwiedzanych przez turystów miast pasa pobrzeży jest Gdańsk, wyróżniający się ciekawą historią.
Innym często odwiedzanym nadmorskim miastem jest Kołobrzeg. Znajduje się w nim port morski z funkcjami: handlową, pasażerską, rybacką i jachtową, a także źródła solanki, wody mineralnej oraz pokłady borowiny – służą one do leczenia chorób górnych dróg oddechowych, układu krążenia i stawów. Ponadto Kołobrzeg jest ośrodkiem kulturalnym.
Przykładem mniejszego nadmorskiego miasta jest Darłowo, bogate w atrakcje turystyczne takie jak: stare miasto, Zamek Książąt Pomorskich, Kościół Mariacki, ratusz, rozsuwany most, bunkry, latarnia morska i port.
Władysławowo położone jest nad otwartym morzem oraz zatoką, a ponadto w pobliżu Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. W mieście znajduje się port morski oraz molo.
Hel to miejscowość bogata w atrakcje turystyczne – znajduje się tam m.in.: Fokarium, latarnia morska, liczne piaszczyste plaże, Muzeum Rybołówstwa z wieżą widokową, port morski, liczne zabytki militarne, promenada, reprezentacyjny deptak (Ulica Wiejska).
Wielką atrakcją dla zwiedzających te miejscowości jest fakt, że oferuje się tam rejsy po morzu na pokładach niewielkich statków.
Uzasadnij stwierdzenie, że na Półwysep Helski warto przyjeżdżać nie tylko latem.
Pobyt nad morzem daje szanse na niezwykłe wrażenia kulinarne. Niektóre z nadmorskich miejscowości oferują możliwość zakupu świeżo złowionych ryb prosto z łodzi rybackich.
3. Żuławy Wiślane
Szczególnie ciekawym rejonem polskiego pobrzeża są Żuławy Wiślane położone w środkowej części Pobrzeża Gdańskiego. Jeszcze kilka tysięcy lat temu była to duża zatoka Morza Bałtyckiego, do której uchodziła Wisła. Rzeka bezustannie transportowała piasek i muł, osadzając je w pobliżu. Stopniowo teren ten zaczął wysychać i pokryła go roślinność. Proces ten przyspieszyli ludzie, osuszając duże połacie terenu. Obecnie Żuławy Wiślane to rozległa równina z żyznymi glebami. Część jest położona niżej niż powierzchnia morza. Obszar taki nazywamy depresjądepresją. Teren ten nie jest jednak zalewany, gdyż odgradzają go od morza wysokie, solidne wały. Żuławy poprzecinane są kanałami, których zadaniem jest zbieranie wody z okolicznych ziem. Bez tych kanałów grunt byłby podmokły, a depresje zostałyby zalane.
Żuławy Wiślane są niezwykle cenne dla rolnictwa. Występują tu jedne z najlepszych gleb. Tutejsze pola dają bardzo wysokie plony. Na środku Żuław powstało tylko jedno miasto – Nowy Dwór Gdański.
Omów przyczyny, dla których na obszarze Żuław Wiślanych nie powstały wielkie miasta.
Miasta sąsiadujące z Żuławami Wiślanymi słyną z okazałych zabytków. Do najpiękniejszych i największych na świecie należy zamek krzyżacki w Malborku. Na samych Żuławach można obejrzeć wiele ciekawych urządzeń technicznych związanych z systemem kanałów, takich jak mosty zwodzone czy śluzy.
Podsumowanie
Sektory gospodarki narodowej powiązane z morzem to handel morski, rybołówstwo i turystyka.
Gdańsk i inne miasta oraz wsie położone nad morzem posiadają szczególnie dobre warunki dla turystyki, wypoczynku, uprawiania sportów wodnych oraz dla celów uzdrowiskowych.
Żuławy Wiślane to obszar cenny dla rolnictwa z powodu żyznych gleb.
Praca domowa
Wydmy nadmorskie nie tworzą korzystnych warunków dla rozwoju roślinności. Jednak mimo niesprzyjających warunków na wydmach można spotkać gatunki pionierskie, które jako pierwsze pojawiają się na obszarach wcześniej nie zasiedlonych przez inne organizmy. Podaj przykład rośliny pionierskiej charakterystycznej dla wydm nadmorskich, będący symbolem wybrzeża Bałtyku.
Słownik
kopalna żywica drzew iglastych występująca w formie kamieni o zróżnicowanych kolorach, wykorzystywana głównie w jubilerstwie; największe na świecie złoża bursztynu znajdują się na południowych wybrzeżach Bałtyku
urządzenie zmieniające energię wiatru na ruch obrotowego wirnika, który może służyć do napędzania młynów, pomp i innych urządzeń; współcześnie służy najczęściej do produkcji energii elektrycznej
statek służący do przewozu ludzi i pojazdów, wyposażony w rampę do szybkiego załadunku samochodów lub wagonów
zakład przemysłowy, w którym buduje się, remontuje lub dokonuje się rozbiórki statków wodnych