Europa się buntuje. Wiosna Ludów

Wprowadzenie

Podejmując decyzje na kongresie wiedeńskim mocarstwa nie liczyły się z interesami mniejszych państw i narodów – dążyły więc one do zmian, m.in. odzyskania niepodległości. Kongres przywrócił 'stary porządek' – przywrócono monarchie absolutne i wycofano się z wcześniejszych reform. Obywatele chcieli mieć także wpływ na to co się dzieje w kraju. Chciano nadania konstytucji, która gwarantowałaby prawa i wolności obywatelskie, ograniczała władzę monarchy na rzecz parlamentu oraz nadawała obywatelom prawa wyborcze. W latach 20‑ych XIX w. wybuchły więc rewolucje i powstania narodowe:

• w państwach włoskich,

• w Hiszpanii,

• w Rosji (powstanie dekabrystówpowstanie dekabrystówpowstanie dekabrystów 1825 r.),

• we Francji (rewolucja lipcowarewolucja lipcowa we Francjirewolucja lipcowa 1830 r.),

• w Niderlandach (Belgia oderwała się od Holandiipowstanie w NiderlandachBelgia oderwała się od Holandii),

• w Królestwie Polskim (powstanie listopadowe 1830 r.),

• Grecja wywalczyła niepodległość (niepodległość Grecjiniepodległość Grecjiniepodległość Grecji).

Kiedy to było?

Pierwszy ogólnoeuropejski kryzys ekonomiczny

Wydarzenia Wiosny Ludów, czyli całej serii rewolucji, jakie wybuchły w Europie w latach 1848‑1849, zaangażowały — podobnie jak kilka dekad wcześniej epoka napoleońska — większość państw europejskich. Najsilniej dotknęły Francję, monarchię habsburską i państwa niemieckie oraz włoskie. Pod koniec lat 40. XIX wieku, jak pisał Andrzej Chwalba 'w Europie kipiało jak w garnku i huczało jak w ulu. Potwierdzała
to korespondencja mocno zaniepokojonych monarchów, polityków, dyplomatów, szefów policji całej Europy, poświadczały opinie intelektualistów'. W wir wydarzeń rewolucyjnych rzucili się liberałowie, demokraci, socjaliści, jak też zwolennicy zbrojnej walki o suwerenne państwa. U podłoża wydarzeń politycznych, które wstrząsnęły Europą, leżał kryzys żywnościowy i gospodarczy, który rozpoczął się dwa lata wcześniej. Uprawy ziemniaków, podstawowego pożywienia ludu, dotknęła zaraza. Klęski elementarnej0000008UOB3v25_000tp001Klęski elementarne sprawiły też, że zebrano dużo mniej zboża. Konieczność opłacenia wysokich podatków nie pozwalała chłopom na jego konsumpcję, mimo zagrożenia życia. W wielu rejonach Europy szerokim masom ludzi zagroził głód, a wysoka cena ziarna napędziła falę spekulacji finansowych i zaogniła konflikty społeczne.

Klęska głodu szczególnie silnie dotknęła Irlandię, gdzie w krótkim czasie zmarło z głodu milion (!) ludzi, a kolejne trzy miliony opuściły wyspę. Wydarzeniom tym biernie przyglądał się ówczesny rząd Wielkiej Brytanii. Drastyczny spadek i tak niskiego poziomu życia ludności wiejskiej odbił się na gospodarce miejskiej. W miastach Zachodu załamała się produkcja przemysłowa, zamykano masowo zakłady pracy i rosło bezrobocie. Sytuację – w dobie pierwszego na taką skalę kryzysu kapitalistycznego – pogorszyły ryzykowne, choć konieczne inwestycje, związane z rozbudową kolei żelaznych. Szerzyła się przestępczość, wzrosła liczba włóczęgów i żebraków.

Wiosna Ludów we Francji

Przyczyną wybuchu rewolucji europejskiej było niezadowolenie licznych grup społecznych z porządku politycznego ustanowionego na kongresie wiedeńskim. W sytuacji kryzysu gospodarczego tym łatwiej znalazło ono ujście. Pierwsza z serii rewolucji doby Wiosny Ludów wstrząsnęła Paryżem. Detonatorem okazała się rocznica wypadków w Krakowie. Powstanie krakowskie z lutego 1846 roku, stłumione po kilku dniach, stało się dla władz austriackich pretekstem do likwidacji Rzeczypospolitej Krakowskiej i wcielenia jej do Austrii. Wywołało to liczne protesty liberałów i demokratów nie tylko we Francji, ale w całej Europie. We Francji opozycja, wobec zakazu manifestacji politycznych, od pewnego już czasu spotykała się wieczorami na specjalnie organizowanych w restauracjach i kawiarniach masowych przyjęciach. W lutym 1848 roku rząd zabronił organizowania bankietów. Jednak pomimo zakazu do Paryża przybyły tłumy studentów i robotników. Przed siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych doszło do strzelaniny.

Przerażony król Ludwik Filipj0000008UOB3v25_000tp003Ludwik Filip pospiesznie abdykował i wyjechał. W dniu 25 lutego 1848 roku proklamowano republikę. Zdobyczą tej zaledwie dwudniowej rewolucji było:

• pierwsze w świecie powszechne prawo wyborcze dla wszystkich Francuzów (pozostawiono jednak cenzus płci): każdy dorosły mężczyzna miał odtąd prawo głosu,

• zapowiedziano wolność prasy i zgromadzeń,

• zniesiono karę śmierci i niewolnictwo w koloniach,

• zorganizowano warsztaty narodowe, zatrudniając kilkaset tysięcy bezrobotnych (w celu pomocy ludziom dotkniętym kryzysem i bezrobociem). W samym Paryżu było ich blisko 100 tysięcy.

Polityka rozpalała umysły Francuzów, dyskutowano o równości i czytano lawinowo rosnąca liczbę tytułów prasowych. Zdarzeniem bez precedensu stało się wejście robotników do tymczasowego rządu republiki, na czele którego stanął poeta Alphonse de Lamartinej0000008UOB3v25_000tp004Alphonse de Lamartine [czyt.: alfąs de lamartịn]. W wydarzeniach rewolucyjnych, jakie rozgrywały się we Francji (a wkrótce także we Włoszech i Niemczech) wzięło udział również wiele kobiet — zwolenniczek socjalizmu utopijnego. Miały one nadzieję na uzyskanie praw wyborczych i znaczące zwiększenie swojego udziału w życiu politycznym. Szczególnie ostre wystąpienia emancypacyjne miały miejsce w Paryżu. Działaczki — nauczycielki i dziennikarki — redagowały odezwy, wydawały własne pismo i organizowały zebrania klubów.

Ciekawostka

Rqjdx0ZnnAAGN

Na obrazie kobieta z loczkami na włosach, z dużymi pięknymi oczami, w półuśmiechu. Pod szyją i nad dekoltem delikatna falbanka. Szata ma dominujący niebieski kolor. Kobieta ma czarne włosy.

Znana z ekscentrycznego stylu bycia, sławna pisarka George Sandj0000008UOB3v25_000tp005George Sand [czyt.: żorż sąd], gdy jej kandydaturę zgłaszano do Zgromadzenia Narodowego… odmówiła. Popierała walkę o wyzwolenie społeczne kobiet (w tym prawo do rozwodów), lecz starania o prawa polityczne uważała za drugorzędne. Była przekonana, że kobiety‑wyborcy głosowałyby pod dyktando mężów.

RlUf0kypbSawL

Na obrazie wiec pod paryskim ratuszem. Na podniesieniu z wyciągniętą w górę prawą ręką Lamartine, poeta i polityk. Na białym koniu w jego kierunku zbliża się Marianna, ideał rewolucji francuskiej, Trzyma w ręce czerwony sztandar by wręczyć go Lamartinowi. Za plecami tłumu wysoki budynek z elementami kolumn na wzniesieniu. W oknach ludzie. Po prawej widać tłum z flagami Francji i żołnierzy. Na pierwszym planie przed tłumem stoi armata a wokół niej leżą naczynia i kamienie.

Wejście robotników i socjalistów do tymczasowego rządu oraz udostępnienie zrzeszeniom robotniczym Pałacu Luksemburskiego było odpowiedzią na żądania zrewoltowanej ulicy. Jednak naciskany przez radykałów minister spraw zagranicznych Alphonse de Lamartine dyplomatycznie zdystansował się od pomysłu zmiany flagi państwowej na czerwoną. Francja zachowała trójkolorowy sztandar.

Wiosna Ludów to również czas wewnętrznej i zewnętrznej reakcji przeciwko ruchom narodowym i demokratycznym, w myśl zasad Świętego Przymierza. Gdy w wielu miejscach Europy ustępstwa monarchów i liberalizacja pierwszych miesięcy 1848 roku nie zahamowały rewolucji, wówczas wystąpiły przeciw nim połączone siły liberałów i konserwatystów. Nie mieli oni ochoty na wspólną z radykałami walkę o państwo demokratyczne, marzyli o ustabilizowaniu sytuacji politycznej.

W czerwcu 1848 roku wybuchło powstanie robotników w Paryżu, spowodowane likwidacją kosztownych i nieopłacalnych z punktu widzenia burżuazji warsztatów narodowych i zachowawczą polityką rządu republiki francuskiej. Powstanie zostało krwawo stłumione przez władze II Republiki.

R1eyEypBC5vsJ

Na obrazie barykada na ulicy Soufflot we Francji w czasie Wiosny Ludów. Widz stoi za barykadą, której teraz broni tylko czterech mężczyzn, mogących używać broni. Piąty, stojący na barykadzie, heroicznym gestem rzuca kamieniem w żołnierzy, którzy szturmują barykady przez wyłom. Widz stoi na Rue Soufflot, plecami do bulwaru St‑Michel, przed oczami znajduje się Panteon. Rue St‑Jacques krzyżuje się na wysokości barykady, na którą składa się przewrócony wózek i ułożone w stos kamienie brukowe. Oddziały rządowe atakują z dziedzińca Panteonu. Oddziały rządowe oczyściły wszystkie barykady na Rive Gauche, w tym te przed Panteonem. Na barykadzie czerwony sztandar.

Uczestnicy powstania robotniczego domagali się wprowadzenia ustawodawstwa socjalnego, ochrony prawnej pracowników, kontroli własności prywatnej przez państwo, laicyzacji życia publicznego.

Uchwalona w listopadzie Konstytucja powierzyła najwyższą władzę wykonawczą prezydentowi, który miał zostać wyłoniony drogą powszechnego głosowania. Został nim bratanek Napoleona, Ludwik Napoleon.

RDZo0R0TDqkhM

Rysunek satyryczny na którym przedstawiono kampanię wyborczą Napoleona i Cavaignaca, opublikowaną w Illustrierte Zeitung. W środku ilustracji mężczyzna oglądający plakat wyborczy wraz z żołnierzem francuskim, który stoi tyłem. Kobieta z dzieckiem na rękach pokazuje obwieszczenie wyborcze. Przed nimi dwóch chłopców, każdy z nich z plakatem innego kandydata. Szarpią się.

Rewolucja w Cesarstwie Austriackim

W wielonarodowym Cesarstwie Austriackim w marcu 1848 roku fala demonstracji ogarnęła Wiedeń i doprowadziła do ucieczki kanclerza Klemensa Metternicha
— symbolu reakcyjnej polityki Świętego Przymierza. Przebudzili się także Polacy, Węgrzy, Czesi i inne słowiańskie narodowości skostniałego politycznie imperium. W kwietniu 1848 roku cesarz Ferdynand I, który mimo zamieszek zdołał zachować tron, ogłosił konstytucję wprowadzającą podstawowe wolności polityczne i trójpodział władzy. Izba niższa parlamentu miała być obsadzana w drodze wyborów, jednak przy zachowaniu wysokiego cenzusu majątkowego i wykształcenia.

Rewolta w Wiedniu i wieści z Paryża skłoniły Węgrów — mieszkańców wchodzącego w skład imperium Habsburgów dawnego Królestwa Węgierskiego, czyli Korony św. Stefanaj0000008UOB3v25_000tp006Korony św. Stefana — do wystąpienia z własnymi żądaniami. Trwająca od marca 1848 roku rewolucja węgierska okazała się najdłuższym spośród wszystkich wyładowań politycznych doby Wiosny Ludów. Przywódca opozycji węgierskiej, dziennikarz Lajos Kossuthj0000008UOB3v25_000tp007Lajos Kossuth [czyt.: lajosz koszut] zażądał powołania niezależnego rządu Węgier oraz przeprowadzenia reform. Nowo wybrany rząd, odpowiedzialny przed sejmem, ogłosił:

• równouprawnienie wszystkich obywateli,

• zniósł cenzurę,

• zniósł pańszczyznę i inne powinności chłopskie.

• Nie podjął natomiast kwestii praw zamieszkujących kraj mniejszości narodowych (Chorwatów, Serbów, Słowaków i Rumunów), kontynuując politykę narzucania im języka i kultury węgierskiej (nazywaną madziaryzacją). Okazało się to ważnym błędem, gdyż Chorwaci opowiedzieli się przeciw rewolucji i stanęli po stronie Habsburgów. Tymczasem cesarz Austrii unieważnił dotychczasowe ustępstwa i nakazał armii spacyfikowanie Węgier. W odpowiedzi sejm węgierski w kwietniu 1849 roku ogłosił detronizację Habsburgów i niepodległość kraju. Wojska rewolucyjnej armii węgierskiej, dowodzone między innymi przez polskich generałów Henryka Dembińskiego i Józefa Bema, po odniesieniu kilku zwycięstw zmusiły wojska austriackie do wycofania się z prawie całych Węgier.

Czesi, nie podejmując tematu niepodległości, swoją szansę na poprawę położenia w monarchii habsburskiej upatrywali w solidarności słowiańskiej (podobnie jak Chorwaci, czy Serbowie). Toteż zorganizowali zjazd słowiański w Pradze w czerwcu 1848 roku. Wizja polityczna Czechów i innych przedstawicieli zjazdu przewidywała utworzenie trialistycznej Austrii, czyli państwa złożonego z trzech równoprawnych politycznie części: niemieckiej, węgierskiej i słowiańskiej. Lęk o los monarchii habsburskiej sprawił, że większość uczestników zjazdu opowiedziała się przeciw zjednoczeniu Niemiec pod egidą Prus, bardzo groźnego z punktu widzenia Słowian. Za najważniejszą kwestię uważali oni rozwiązanie kwestii chłopskiej.

Cesarstwo Austriackie miało zostać niepodzielne, odmówiono więc narodom wchodzącym w jego skład wymarzonej autonomii. Gdy w październiku 1848 roku wybuchły zamieszki robotnicze w Wiedniu, połączone siły austriacko‑chorwackie poradziły sobie zarówno z powstańcami, jak i z posiłkami węgierskimi, które przybyły im na ratunek. Na wszelki wypadek rząd austriacki zmusił niedołężnego Ferdynanda do abdykacji. Na tronie zasiadł 18‑letni Franciszek Józef Ij0000008UOB3v25_000tp00AFranciszek Józef I. Jego pierwszymi decyzjami były:

• rozwiązanie parlamentu austriackiego w marcu 1849 roku,

• wydanie Konstytucji,

• przywrócenie cenzury,

• przywrócenie rządów policyjnych, łagodniejsze niż przed wybuchem rewolucji,

• chłopi w Czechach (i w Galicji) otrzymali wolność osobistą i ziemię,

• zniesienie obowiązkowych świadczeń wsi wobec dworu. Reformy te oficjalnie zapisał w ustawie z lipca 1848 roku ogólnopaństwowy parlament austriacki (Reichstag), rozciągając je na cały obszar monarchii Habsburgów. Sukces przypisywano wyłącznie cesarzowi, choć złożył on jedynie podpis pod ustawą. Utrwaliło to jego legendę dobroczyńcy wśród chłopskich poddanych Cesarstwa Austriackiego.

R1XwD8XKdsuG7

Na obrazie grupy żołnierzy węgierskich i austriackich. Na pierwszym planie żołnierze węgierscy załamani przegraną bitwą, klęczą chowając twarz w dłoniach, stoją wspierając się jeden na drugim. na drugim planie armia austriacka. W oddali góry porośnięte lasami.

Także Węgrom nie udało się zerwać związku z Austrią. Przeważającej liczebnie armii austriackiej przyszły z pomocą wojska rosyjskie, wysłane przez cara Mikołaja I, krwawo tłumiąc powstanie węgierskie.

Rewolucja w Niemczech i we Włoszech

Na wieść o wypadkach wiedeńskich w marcu 1848 roku Berlin także stał się areną starć ulicznych mieszkańców z oddziałami wojska (przypomnij sobie początek tej lekcji). Król Fryderyk Wilhelm IVj0000008UOB3v25_000tp008Fryderyk Wilhelm IV pospiesznie zapowiedział reformy i usunął z rządu reakcyjnych polityków. Siła i zasięg zamieszek skłoniły go do wydania słynnej odezwy do 'kochanych berlińczyków' i publicznego uczczenia pamięci tych, którzy polegli podczas starć z wojskiem. Liberałowie dostrzegli sojusznika w monarsze, deklarującym chęć wprowadzenia konstytucji. W zaistniałej sytuacji wydawało się,
że szanse powodzenia będzie miał także wysunięty przez liberałów niemieckich projekt zjednoczenia całych Niemiec.

Wizja politycznej jedności Niemiec nie podobała się konserwatystom. Uważali oni,
że zwolennicy idei narodowych byli zbyt zafascynowani ideami liberalnymi, a nawet demokratycznymi. Poza tym oznaczała ona naruszenie legitymizmu, podstawowej zasady ładu ustanowionego na kongresie wiedeńskim. Jednak w maju 1848 roku, w atmosferze rewolucyjnej euforii udało się zwołać Ogólnoniemieckie Zgromadzenie Narodowe we Frankfurcie. Zasiedli w nim posłowie z państw wchodzących w skład Związku Niemieckiego. Zasłynęło ono niekończącymi się debatami nad kwestią zjednoczenia Niemiec, a także licznymi, wykluczającymi się wzajemnie próbami zdefiniowania geograficznego pojęcia Niemiec (czy należy monarchię habsburską zaliczać w ich skład, czy też nie). Po opowiedzeniu się Zgromadzenia za projektem 'małych' Niemiec, złożonych ze skonfederowanych monarchii, bez udziału Austrii, opracowano i ogłoszono konstytucję. Na czele zjednoczonych Niemiec stanąć miał dziedziczny cesarz w osobie samego Fryderyka Wilhelma IV.

W Niemczech, zanim debatujący nad zjednoczeniem parlament podjął wreszcie istotne decyzje, udało się rządzącym stłumić powstania w Badenii, Saksonii i Nadrenii. Fryderyk Wilhelm IV nie przyjął korony oferowanej mu przez Ogólnoniemieckie Zgromadzenie Narodowe we Frankfurcie. Zalatywała rynsztokiem – tymi słowami król Prus lakonicznie zrecenzował ideę utworzenia zjednoczonego i demokratycznego państwa niemieckiego, scalonego przez parlament. W Berlinie starcia między gwardią obywatelską a manifestującymi robotnikami, którzy w czerwcu splądrowali arsenał, okazały się pretekstem do działań odwetowych. Toteż w grudniu 1848 roku król pruski rozwiązał Konstytuantę. Wiosnę Ludów przetrwała jednak obiecana poddanym konstytucja. Napisana została w 1848 roku, zaprzysiężona w 1850 roku. W tym samym roku król ogłosił jej zmodyfikowaną wersję, która przetrwała do 1918 roku! Państwo pruskie zostało zmodernizowane. Dokończono proces uwłaszczenia, zapoczątkowany kilka dekad wcześniej (chłopi otrzymali wolność jeszcze w 1807 roku). Zniesiono sądownictwo, przywileje podatkowe i policyjne szlachty.

Wypadki wiedeńskie i ustępstwa władz miały wpływ także na zaognienie sytuacji , podzielonych na maleńkie państewka, już od początku roku niezwykle napiętej. W marcu zamieszki ogarnęły północ: Mediolan (stolicę Lombardii), a wkrótce potem Wenecję. Do walki ruszyli także demokraci i liberałowie z Królestwa Obojga Sycylii, na wpół feudalnego państwa rządzonego przez Burbonów w południowej części półwyspu. Pierwsze triumfy święcili liberałowie: na krótko Neapol, Florencja i Rzym uzyskały konstytucję. Liberalny król Piemontu Karol Albertj0000008UOB3v25_000tp009Karol Albert wezwał Włochy do walki przeciw Austrii, panującej w północnej części półwyspu i rzucił hasło zjednoczenia.

Król Piemontu, Karol Albert stanął osobiście na czele armii, odniósł jednak klęskę pod Custozą w lipcu 1848, pokonany przez genialnego wodza armii austriackiej, Josepha Radetzky’egoj0000008UOB3v25_000tp00BJosepha Radetzky’ego. Pozwoliło to Austrii na odzyskanie kontroli nad północą Włoch. Odtąd jednak dążenie do zjednoczenia Włoch w jeden organizm państwowy stało się czołowym hasłem sił postępowych. We wrześniu 1848 roku radykalni demokraci wystąpili w Rzymie przeciw świeckiej władzy papieża, a Pius IX schronił się w państwie neapolitańskim. W lutym 1849 roku rzymskie Zgromadzenie Konstytucyjne przekształciło Państwo Kościelne w Republikę Rzymską. Kres temu położyła austriacko‑francuska interwencja zbrojna.

Sprawa polska

Po powstaniu listopadowym przygotowywano powstanie, które miało wybuchnąć jednocześnie w trzech zaborach. W Galicji oddziały powstańcze zostały rozbite przez chłopów podburzonych przez urzędników cesarskich. 18.02.1846 r. wybuchło powstanie chłopskie zwane 'rabacją galicyjską', na czele której stanął Jakub Szela. Chłopi zniszczyli około 500 dworów i zamordowali ok. 1000 szlachty. W Krakowie powstanie wybuchło zgodnie z planem 21/22.02.1846 r. Jan Tyssowski ogłosił się jego dyktatorem, a jego sekretarzem został Edward Dembowski, który chciał pozyskał chłopów dla powstania. Stanął on na czele procesji, która miała przekonał chłopów
za pomocą symboli religijnych. Procesja została ostrzelana przez Austriaków. Edward Dembowski zginął a Jan Tyssowski oddał Kraków Austriakom w marcu 1846 r. i przekroczył granicę pruską. Był to koniec powstania. jego skutkiem było m.in. zlikwidowanie Wolnego Miasta Krakowa i wcielono go do monarchii Habsburgów.

W 1848 roku nastroje rewolucyjne nie ominęły Galicji. W Krakowie i Lwowie powołano polskie Komitety Narodowe, a także zaczęto organizować Gwardię Narodową
– namiastkę sił zbrojnych. Wśród żądań wysuwanych pod adresem cesarza znalazły się polonizacja szkół i urzędów oraz zniesienie pańszczyzny. Genialnym posunięciem ze strony lokalnej austriackiej administracji okazało się wydanie bez czekania na zgodę Ferdynanda dekretu o uwłaszczeniu chłopówdekret o uwłaszczeniu chłopówdekretu o uwłaszczeniu chłopów i wypłacie - rzekomo w imieniu cesarza - odszkodowań dla ziemiaństwa polskiego. Tym samym gubernator Galicji Franz von Stadion uprzedził działania Polaków, a jednocześnie zapobiegł rozprzestrzenianiu się rewolucji. Nawet podjęcie przez Gwardię Narodową w Krakowie krótkotrwałych działań zbrojnych w obronie przed próbą jej rozbrojenia nie zmieniło już sytuacji. W opanowaniu Lwowa pomogło podsycenie zarysowującego się konfliktu polsko‑ukraińskiego oraz bombardowanie miasta.

W ogarniętych rewolucją Niemczech powszechnie obawiano się rosyjskiej interwencji wojskowej w duchu Świętego Przymierza, dlatego zaczęto wspierać polski ruch polityczny, jaki ujawnił się w Wielkim Księstwie Poznańskim. Wieści o wybuchu rewolucji marcowej w Berlinie ożywiły nadzieję zamieszkujących je Polaków na poszerzenie praw politycznych. Więzienie pruskie opuścili polscy działacze polityczni aresztowani po upadku powstania krakowskiego z 1846 roku. Utworzony w marcu 1848 roku polski Komitet Narodowy na audiencji u króla pruskiego wystąpił z postulatem spolszczenia administracji Księstwa i utworzenia polskiego korpusu wojskowego. Jego organizacji podjął się, jeden z uwolnionych działaczy. Jednak za oficjalną aprobatą dla polskich propozycji poszły diametralnie odmienne działania, potajemnie nakazane przez króla pruskiego. Stacjonująca w Poznaniu armia pruska pod wodzą generała Colomba [czyt.: kolumba] ogłosiła stan oblężenia i zażądała zmniejszenia liczebności polskich oddziałów. Polacy rozpoczęli więc walkę o niepodległość, tworząc tajny Rząd Narodowy i rekrutując kilka tysięcy chłopskich ochotników. Kolejnym wybiegiem rządu pruskiego było zawarcie w kwietniu 1848 roku umowy w Jarosławcu, według której strona polska miała zachować tylko cztery obozy wojskowe, w zamian otrzymać całość administracji w Poznańskiem. Zawieszenie broni było jednak krótkotrwałe. Wojska pruskie dążyły do konfrontacji. Rozbiły jeden z polskich obozów stacjonujący w Książu. Pozostałe siły zbrojne Mierosławski poderwał do walki powstańczej, zwyciężając wojska pruskie w dwóch bitwach: pod Miłosławiem (30.04.1848) i Sokołowem (02.05.1848). Mimo zwycięstwa pod Miłosławiem nie udało się Mierosławskiemu kontynuować walki, gdyż zabrakło poparcia polskich oficerów i ziemiaństwa. Na początku maja powstańcy ogłosili kapitulację. Przez następne kilkadziesiąt lat Polacy nie podjęli już walki zbrojnej ani w zaborze pruskim, ani austriackim. Pod wpływem tych doświadczeń społeczeństwo polskie, w walce o zachowanie polskości, wybrało drogę działań legalnych.

RBzigqRwItcGR

Mapa obrazująca Wiosnę Ludów na ziemiach polskich.

Ciekawostka

RhlygG9llVJEk

Na obrazie fragment bitwy. Kilku widocznych żołnierzy. Dwóch strzela, jeden się przewraca i wyciąga rękę w geście wzywania pomocy. Jeden ze stojących trzyma się ręką za brzuch, wspiera na broni, spada mu czapka, dobiega do niego kompan z ręką wyciągniętą w geście wzywania pomocy.

Obraz Kossaka przedstawia największe starcie zbrojne powstania wielkopolskiego w 1848 roku. Ogółem w Poznańskiem Polakom udało się uzbroić niemal 7 tysięcy ludzi. Zwróć uwagę na zaznaczony szczegół obrazu. Dotkliwy brak broni i oporządzenia wojskowego sprawił, że większość żołnierzy sił zbrojnych zmobilizowanych przez Komitet Narodowy była uzbrojona w kosy lub broń myśliwską.

Zamiast podsumowania

Kapsuła czasu

RaKSfeSG2cTGD

Na ilustracji krajobraz wiosenny. Na środku drzewo, w oddali zabudowania i górski krajobraz. Obok drzewa podwójna ścieżka, z prawej jego strony pole rzepaku.