Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wśród ułamków zwykłych są takie, których mianownikami są liczby: 10, 100, 1000,

Na przykład:

310, 29100, 3151000, 4910, 134100, 20151000, 710000.

Takie ułamki nazywamy ułamkami dziesiętnymi.

Ułamek dziesiętny
Definicja: Ułamek dziesiętny

Ułamek, którego mianownik jest liczbą 10, 100, 1000, nazywamy ułamkiem dziesiętnym.

R1djchdLMocEm1
Ćwiczenie 1
Zaznacz wszystkie ułamki dziesiętne. 4100 1310 102100 551000 1011 25110 60101 10015
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 1

Ułamek dziesiętny cztery setne można zapisać dwoma sposobami:

  • jako ułamek zwykły 4100

  • z wykorzystaniem przecinka, czyli w postaci dziesiętnej 0,04

Z ułamka 1310 można wyłączyć całości.
Liczbę jeden i trzy dziesiąte zapisujemy w postaci liczby mieszanej 1310 lub z wykorzystaniem przecinka 1,3.

  • 102100=12100=1,02 czytamy: jeden i dwie setne

  • 551000=0,055 czytamy: pięćdziesiąt pięć tysięcznych

RNDs3AMWFPePY11
Ćwiczenie 2
Przedstaw ułamek zwykły w postaci dziesiętnej. Uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. 710= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,001510= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,0013100= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,00162100= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,00111000= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,001341000= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,0018991000= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,001210000= 1. 0,62, 2. 0,034, 3. 0,0002, 4. 0,03, 5. 0,003, 6. 0,5, 7. 0,00002, 8. 0,34, 9. 0,062, 10. 0,07, 11. 0,7, 12. 0,005, 13. 0,899, 14. 0,0899, 15. 0,0001, 16. 0,001
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RjUO1yUtkwf0V11
Ćwiczenie 3
Przedstaw liczbę mieszaną w postaci dziesiętnej. Uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. 1310= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,033910= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,03217100= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,0358100= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,0310461000= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,03851000= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,03253061000= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,0371510000= 1. 7,015, 2. 25,306, 3. 5,008, 4. 25,3006, 5. 1,3, 6. 7,0015, 7. 5,08, 8. 2,17, 9. 10,046, 10. 8,005, 11. 3,09, 12. 8,00005, 13. 10,0046, 14. 3,9, 15. 21,7, 16. 1,03
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Ułamki dziesiętne można zapisać w postaci liczb dziesiętnych, czyli liczb z przecinkiem.

  • 710=0,7, 3610=3610=3,6

Ważne!
  • 23100=0,23, 50131000=5131000=5,013

Mówimy też, że te ułamki lub liczby mieszane zapisane są w postaci dziesiętnej.

R1PC8wimrUFyI2
Ćwiczenie 4
Połącz w pary 2100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 461000 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 42100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 6100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 710 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 7910 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 19100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 9361000 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 79100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19 919100 Możliwe odpowiedzi: 1. 4,006, 2. 9,036, 3. 7,9, 4. 0,7, 5. 7,09, 6. 0,02, 7. 0,06, 8. 4,02, 9. 9,19, 10. 0,19
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1IQBx8HCFDPs2
Ćwiczenie 5
25100 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 2510 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 251000 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 2510000 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 52100 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 5210 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 1410 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 14100 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 141000 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 1401000 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 140100 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52 14001000 Możliwe odpowiedzi: 1. 1,04, 2. 5,2, 3. 1,4, 4. 0,025, 5. 1,004, 6. 2,5, 7. 1,40, 8. 0,25, 9. 1,040, 10. 0,0025, 11. 1,400, 12. 0,52
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zamiana liczb dziesiętnych na ułamki zwykłe

Przykład 2

Liczby dziesiętne możemy zapisać w postaci ułamka zwykłego lub liczby mieszanej. Jeżeli można, skracamy otrzymany ułamek zwykły.

  • 0,9=910

  • 2,3=2310

  • 0,5=510=12

  • 4,6=4610=435

  • 0,25=25100=14

  • 7,042=7421000=721500

Zauważ, że 0,5 to połowa, a 0,25 to ćwierć całości.

R1doZUpAwHGLY21
Ćwiczenie 6
Połącz w pary elementy tak, aby liczbom w postaci dziesiętnej odpowiadały ułamki i liczby mieszane . 0,9 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 2,3 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 0,6 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 4,6 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 0,2 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 6,013 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 0,5 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 2,6 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 0,25 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310 7,042 Możliwe odpowiedzi: 1. 14, 2. 610, 3. 910, 4. 12, 5. 235, 6. 20100, 7. 721500, 8. 6131000, 9. 4610, 10. 2310
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ru14BR8xBip402
Ćwiczenie 7
Liczbę dziesiętną przedstaw w postaci liczby mieszanej, ze skróconym ułamkiem. Uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. 13,2= 1. 511200, 2. 301225, 3. 9320, 4. 301220, 5. 1315, 6. 1115, 7. 9315, 8. 1215, 9. 251220, 10. 611100, 11. 8315, 12. 5111009,15= 1. 511200, 2. 301225, 3. 9320, 4. 301220, 5. 1315, 6. 1115, 7. 9315, 8. 1215, 9. 251220, 10. 611100, 11. 8315, 12. 51110030,48= 1. 511200, 2. 301225, 3. 9320, 4. 301220, 5. 1315, 6. 1115, 7. 9315, 8. 1215, 9. 251220, 10. 611100, 11. 8315, 12. 5111005,055= 1. 511200, 2. 301225, 3. 9320, 4. 301220, 5. 1315, 6. 1115, 7. 9315, 8. 1215, 9. 251220, 10. 611100, 11. 8315, 12. 511100
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 3

Zapisywaliśmy już ułamek dziesiętny w postaci dziesiętnej. Niektóre ułamki zwykłe, chociaż nie mają mianownika 10, 100, 1000 można również zapisać w postaci dziesiętnej. Wystarczy odpowiednio rozszerzyć ułamek zwykły.

Na przykład:

  • 25=410=0,4 - rozszerzyliśmy ułamek 25 przez 2

  • 825=32100=0,32 - rozszerzyliśmy ułamek 825 przez 4

R17AGNOM4BIZ021
Ćwiczenie 8
Przez jaką liczbę należy rozszerzyć dany ułamek, żeby można go zapisać w postaci dziesiętnej? Uzupełnij zdania, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Liczbę 12 należy rozszerzyć przez 1. 25, 2. 4, 3. 2, 4. 4, 5. 4, 6. 5, 7. 5, 8. 2, 9. 5, 10. 5, 11. 4, 12. 25, 13. 25, 14. 25, 15. 5, 16. 2.Liczbę 32 należy rozszerzyć przez 1. 25, 2. 4, 3. 2, 4. 4, 5. 4, 6. 5, 7. 5, 8. 2, 9. 5, 10. 5, 11. 4, 12. 25, 13. 25, 14. 25, 15. 5, 16. 2.Liczbę 34 należy rozszerzyć przez 1. 25, 2. 4, 3. 2, 4. 4, 5. 4, 6. 5, 7. 5, 8. 2, 9. 5, 10. 5, 11. 4, 12. 25, 13. 25, 14. 25, 15. 5, 16. 2.Liczbę 725 należy rozszerzyć przez 1. 25, 2. 4, 3. 2, 4. 4, 5. 4, 6. 5, 7. 5, 8. 2, 9. 5, 10. 5, 11. 4, 12. 25, 13. 25, 14. 25, 15. 5, 16. 2.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zamiana ułamków zwykłych na liczby dziesiętne

RoduQtGWnhbW93
Ćwiczenie 9
Łączenie par. Rozstrzygnij, czy równość jest prawdziwa, czy fałszywa. Zaznacz prawda lub fałsz w każdym wierszu tabeli.. 1 5 = 0,2 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 13 20 = 0,5 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 7 250 = 0,28 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 1 1 4 = 1,20 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 3 19 50 = 3,38 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 133 500 = 0,0266 . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 10
R15vTjfeTz1At3
Wśród pięciu liczb tylko jedna liczba nie jest równa pozostałym. Wyznacz tę liczbę i uzasadnij swoją odpowiedź. Uzupełnij zdania, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Spośród liczb 1825, 2430, 0,72, 3650, 72100 liczba, która ma inną wartość od pozostałych to 1. 5520, 2. 3650, 3. 21220, 4. 2610, 5. 212200, 6. 2,60, 7. 5125200, 8. 514, 9. 72100, 10. 5,25, 11. 0,72, 12. 2430, 13. 1825, 14. 5,250, 15. 235.Spośród liczb 235, 21220, 2,60, 2610, 212200 liczba, która ma inną wartość od pozostałych to 1. 5520, 2. 3650, 3. 21220, 4. 2610, 5. 212200, 6. 2,60, 7. 5125200, 8. 514, 9. 72100, 10. 5,25, 11. 0,72, 12. 2430, 13. 1825, 14. 5,250, 15. 235.Spośród liczb 5520, 514, 5,250, 5125200, 5,25 liczba, która ma inną wartość od pozostałych to 1. 5520, 2. 3650, 3. 21220, 4. 2610, 5. 212200, 6. 2,60, 7. 5125200, 8. 514, 9. 72100, 10. 5,25, 11. 0,72, 12. 2430, 13. 1825, 14. 5,250, 15. 235.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.