Jak zbudowana jest roślina?
Rośliny nie potrafią się przemieszczać. Opanowały jednak wiele sposobów, aby ich nasiona znalazły dobre warunki do życia w miejscach odległych od rośliny macierzystej. Wykorzystują do tego celu wiatr, wodę, zwierzęta, a nawet ludzi.
jakie rośliny są uprawiane w domach,
jakie rośliny rosną na łąkach i w lesie.
Wskażesz na schemacie poszczególne części roślin.
Określisz podstawowe funkcje łodygi, korzenia, liści, kwiatów, owoców.
Rozróżnisz na schemacie systemy korzeniowe.
Omówisz budowę kwiatu, uwzględniając rolę wszystkich jego elementów.
1. Budowa rośliny
Rośliny mają bardzo zróżnicowane rozmiary, kształty i wygląd, jednak ich budowa jest podobna. Naszym oczom ukazuje się zwykle jedynie pęd, czyli nadziemna część rośliny. Typowa roślina składa się z korzeni, łodygi, liści i kwiatów. Kwiaty mogą przekształcić się w owoc zawierający nasiona.
Korzenie dostarczają roślinom z gleby wodę i sole mineralne, utrzymują je w podłożu, a czasem także gromadzą substancje zapasowe (np. u marchwi). Rosną w głąb gleby, tworząc liczne odnogi. Dzięki temu zwiększa się powierzchnia, przez którą jest wchłaniana woda.
Korzenie mogą być znacznie większe niż naziemna część rośliny.
Łodyga stanowi rusztowanie rośliny i łączy jej części. Z korzenia do liści przewodzi wodę i sole mineralne, a w przeciwną stronę – substancje odżywcze powstałe w procesie fotosyntezyfotosyntezy. Łodygi czasem służą także do gromadzenia substancji zapasowych. W zależności od budowy pędu rośliny dzieli się na zielne (u których łodyga jest zielona i niezdrewniała), drzewa (u których istnieje jedna, zdrewniała łodyga) i krzewy (u których z korzenia wyrasta wiele zdrewniałych łodyg lub jedna, ale rozgałęziająca się tuż nad ziemią).
Liście są przystosowane do przeprowadzania fotosyntezy. U niektórych roślin liście przekształciły się w igły (u drzew iglastych, np. u sosny) lub ciernie (np. u kaktusów); mogą także gromadzić pokarm (np. u cebuli).
Wyjaśnij, dlaczego rośliny rosną wolniej, jeśli ich liście zostały objedzone przez larwy owadów.
2. Kwiaty, owoce i nasiona
Kwiat jest złożonym organem rozmnażania płciowego. Zbudowany jest z okwiatu, na który składają się kielich i korona oraz elementów płciowych żeńskich: słupków i męskich pręcików. Wszystkie te elementy są osadzone na dnie kwiatowym.
Kielich składa się z działek kielicha. Są one najczęściej zielone, a ich głównym zadaniem jest ochrona delikatnych pąków kwiatowych.
Korona zbudowana jest z płatków. U roślin owadopylnychowadopylnych ich funkcją jest wabienie zwierząt zdolnych do zapyleniazapylenia, czyli przeniesienia pyłku z pręcików na szczyt słupka. U roślin zapylanych przez wiatr, czyli wiatropylnychwiatropylnych, płatki korony są zwykle niewielkie i zielone.
Słupek i pręciki umożliwiają roślinom rozmnażanie. Pręciki wytwarzają pyłek, który następnie jest przenoszony na słupki innych kwiatów. Tak dochodzi do zapylenia.
Po zapyleniu w słupku zachodzą liczne zmiany prowadzące do powstania owoców, w których znajdują się nasiona. Owoce mają za zadanie rozsianie nasion. Często są słodkie i pożywne, dzięki czemu wabią zwierzęta. Zwierzęta po strawieniu owoców wydalają nasiona wraz z odchodami. Niektóre owoce wytwarzają wypustki, za pomocą których przyczepiają się do piór lub włosów.
Wiele kwiatów wytwarza słodką wydzielinę – nektar. Chcąc go zebrać, owady ocierają się o pręciki i zabierają pyłek, po czym przenoszą go na inne kwiaty. Niektóre rośliny, np. storczyki, wytwarzają kwiaty o szczególnie wyszukanych kształtach i kolorach, by jeszcze skuteczniej wabić owady.
Podsumowanie
Rośliny mają podobną budowę zewnętrzną, choć bardzo różnią się wyglądem.
Roślina ma korzenie, łodygę, liście i kwiaty.
Kwiaty różnią się wyglądem, ale mają podobną budowę.
Kwiat jest organem rozmnażania płciowego roślin zbudowanym z elementów żeńskich- słupka i męskich - pręcików.
Po zapyleniu w słupku zachodzą liczne zmiany prowadzące do powstania owoców, w których znajdują się nasiona.
Nasiona rozprzestrzeniane są przez wiatr, wodę, zwierzęta lub człowieka.
Praca domowa
Załóż własną kolekcję nasion. Najpierw zbierz nasiona dostępne w kuchni jako pokarm (groch, fasola i inne) lub jako przyprawy (np. gorczyca). Potem poszukaj nasion w owocach, które zjadasz (jabłko, cytryna i inne). Pamiętaj, aby starannie opisywać wszystkie znalezione nasiona. Porównaj je z sobą. Czy wszystkie wyglądają tak samo?
Słownik
proces zachodzący w komórkach roślin; polega na wytwarzaniu pokarmu z wody i dwutlenku węgla przy udziale energii słonecznej; produktem ubocznym fotosyntezy jest tlen
rośliny, u których zapylenie jest możliwe dzięki owadom (rzadziej innym zwierzętom) przenoszącym pyłek
rośliny, u których pyłek jest przenoszony przez wiatr
proces przeniesienia pyłku z pręcików na słupek, prowadzący do powstania owoców i nasion
Zadania
Rysunek przestawia budowę kwiatu.