Procesy życiowe roślin

1. Fotosynteza i oddychanie roślin

Rośliny są samożywnerośliny samożywnesamożywne. Oznacza to, że same wytwarzają pokarm. Potrafią one pobierać proste substancje dostępne w otoczeniu i wytwarzać z nich związki potrzebne do budowy organizmu i jego funkcjonowania. Jest to możliwe dzięki fotosynteziefotosyntezafotosyntezie. Proces ten zachodzi przede wszystkim w liściach oraz w innych zielonych częściach roślin. Fotosynteza polega na tym, że z dwutlenku węgla i wody przy wykorzystaniu energii światła słonecznego powstają związki organiczne, które są pokarmem roślin, i dodatkowo tlen, który jest usuwany do atmosfery.

Fotosynteza jest najważniejszym procesem utrzymującym życie na Ziemi. W procesie fotosyntezy powstają związki wchodzące w skład organizmów roślin. Z kolei nimi żywią się zwierzęta. Ponadto tlen powstający w trakcie fotosyntezy jest niezbędny dla zdecydowanej większości organizmów. Jest to więc proces kluczowy dla istnienia życia na Ziemi.

Oddychanie komórkoweoddychanie komórkoweOddychanie komórkowe polega na wykorzystaniu pokarmu do uzyskania energii. Podczas oddychania komórkowego substancje pokarmowe są rozkładane z udziałem tlenu na dwutlenek węgla i wodę. Pamiętaj o rozróżnieniu oddychania komórkowego od oddychania zewnętrznego, czyli wymiany gazów oddechowych poprzez wykonywanie wdechów i wydechów. Oddychanie komórkowe to proces odwrotny do fotosyntezy. U roślin również zachodzi oddychanie, a więc i one potrzebują tlenu. W ciągu dnia, gdy zachodzi fotosynteza, rośliny wchłaniają z atmosfery dwutlenek węgla. Jednocześnie wykorzystują część tlenu, który same wytworzyły, ale większość tego gazu usuwają do atmosfery. Nocą natomiast pobierają tlen z powietrza. Podczas oddychania rośliny wykorzystują związki, które wcześniej same wytworzyły w procesie fotosyntezy.

R13iewsu8GzqB

Rysunek przedstawia drzewo na łące. Jest podzielony na dwie części. Lewa strona drzewa znajduje się na tle dziennego nieba, a prawa strona – na tle nocnego. Po lewej stronie na górze znajduje się strzałka skierowana w stronę drzewa i podpisana „CO2” Niżej jest strzałka wybiegająca od drzewa i podpisana „O2”. Ilustruje to pobieranie przez drzewo w dzień dwutlenku węgla, a oddawanie tlenu w procesie fotosyntezy. Po prawej stronie na górze jest widoczna strzałka skierowana w stronę drzewa podpisana „O2”. Pod nią jest strzałka wybiegająca od drzewa podpisana „CO2”. Uwidacznia to pobieranie przez drzewo w nocy tlenu, a oddawanie dwutlenku węgla w procesie oddychania.

Ciekawostka

Istnieją rośliny, które mają bardzo dużo różnych barwników w liściach, przez co ich kolor może być na przykład intensywnie czerwony. Nie znaczy to jednak, że nie zachodzi w nich fotosynteza.

R14XqWD67a5xP

Fotografia przedstawia czerwone liście klonu palmowego. Mają palczasty kształt.

2. Przystosowania roślin do życia na lądzie

Poważnym wyzwaniem było dla roślin utrzymanie odpowiedniej pozycji. Wykształciły więc one sztywne łodygi umożliwiające im wzrost. U drzew łodyga jest dodatkowo zdrewniała. Pozwala im to osiągać wysokość kilkudziesięciu metrów.

RkkgB8HXaqmG4

Fotografia ukazuje mamutowca olbrzymiego. Pień drzewa jest gruby, brązowy, ma pionowe głębokie bruzdy. Gałęzie z liśćmi wyrastają tylko na szycie wysokiego pnia.

Ciekawostka

Niektóre rośliny, tzw. pnącza, nie potrzebują grubego pnia. Za pomocą specjalnych dodatkowych korzeni czepnych wyrastających z łodygi wspinają się one po murach, skałach, a nawet pniach drzew. Dzięki temu mogą osiągnąć znaczne wysokości.

Rn4hvaEj0E2vb

Fotografia przedstawia zielone liście o palczastym kształcie. Na liściach widoczne są białe żyłki. W tle za liśćmi znajduje się brązowa kora drzew.

RFd6GwdUAem9e

Fotografia przedstawia rozłożyste drzewo pozbawione liści. Jego pień i gałęzie są obrośnięte zielonym bluszczem.

Ważnym procesem w życiu roślin jest zapylenie, czyli przeniesienie pyłku z jednego kwiatu na inny. Rośliny wykorzystują do tego celu wiatr, deszcz, owady, ptaki, a nawet nietoperze i niektóre inne ssaki. Przyciągają je efektownym wyglądem, zapachem i wytwarzanym przez siebie nektarem. Budowa kwiatu jest taka, że pyłek przyczepia się do zwierząt pijących nektar. Innym sposobem na przenoszenie pyłku jest wykorzystanie wiatru. Kwiaty roślin wiatropylnychrośliny wiatropylnewiatropylnych są niewielkie, ich pyłek jest bardzo drobny, lekki i produkowany w znacznych ilościach.

Podsumowanie

• Rośliny same wytwarzają pokarm w procesie fotosyntezy.

• Aby przeprowadzić fotosyntezę, roślina potrzebuje dwutlenku węgla, wody i światła słonecznego.

• W wyniku fotosyntezy powstają związki organiczne i tlen.

• Rośliny oddychają, zużywając część tlenu i związków organicznych.

• W zapylaniu roślin biorą udział zwierzęta, wiatr lub woda.

Słownik

Zadania