Na ilustracji obraz bitwy, w centralnej części leżący na ziemi jeden na drugim żołnierze , nie żyją, większość ma zbroje. Obok siedzący na koniach trzej żołnierze. Kilku rycerzy ma uniesione ręce, w nich topory, miecze. Z lewej strony ilustracji żołnierze stoją w rzędzie, w rękach trzymają dzidy. Na drugim planie dwa zamki.
Wprowadzenie
Średniowieczna Europa nie przestaje zadziwiać. W toku jej tysiącletnich dziejów mogliśmy obserwować wiele nowatorskich zmian, które zachodziły w społecznościach całego kontynentu, w tym na ziemiach polskich. Ostatnie dwa stulecia nie były epoką schyłku, starzenia się kultury czy postępującego niedostosowania instytucji do nowych zjawisk społecznych. Przeciwnie, wszędzie widać było otwartość na zmiany. Dążono do zachowania tradycji, ale jednocześnie wyraźna była gotowość społeczeństw do próbowania nowych rozwiązań. Wciąż otwarte pozostaje pytanie, czy tempo zachodzących zmian przyśpieszyło w porównaniu z XI–XIII wiekiem. Czy może zwiększyła się liczba źródeł, co stwarza wrażenie większej liczby zdarzeń? Czy możemy rozstrzygnąć, ile było średniowiecza w późnym średniowieczu? A może była to już kolejna epoka? 'Przednowożytność'?
R3FExwr0EdOws
Cesarz lub król, z woli Boga i własnego narodu
Polecenie 1
Przypomnij sobie, jaka była rola cesarza w XIV–XV wieku. W jaki sposób zmieniała się od XIII wieku władza królewska? Zapisz swoją odpowiedź poniżej.
R14hV9Jkalocm
W całej Europie dominował Kościół, wszystkie państwa uznawały zwierzchnictwo papieża. Z kolei władzę świecką sprawował cesarz – władca Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, wyrosłego na gruzach Imperium Rzymskiego. Zanim to jednak nastąpiło mieliśmy w całej Europie kult władzy absolutnej, której apogeum doprowadziło do zmiany władzy królewskiej na władzę demokratyczną w rozumieniu dzisiejszym.
R1Vc3VzT1VnD8
R10FtbtSoDEcP1
Ćwiczenie 1
R4oFJBjY4PLvW
RP4sNUumy0oJo1
Ćwiczenie 2
Andegawenowie w Europie
Dynastia Andegawenów pochodziła z południowej Francji, dlatego też oryginalna nazwa tej rodziny brzmiała Anjou [czyt.: ãżụ]. Jej największym sukcesem politycznym było opanowanie południowowłoskiego królestwa Neapolu. Członkowie tej rodziny władali nie tylko tym królestwem, ale walka o nie była zawsze najważniejszym celem ich polityki.
RWNaIKRb50s5J
R1FyOgSpUeeE4
RdzdE7MYCU3Vz
Król elekcyjny
Rluj6enUhBNhq
Rzg2kjy8znX4L1
Ćwiczenie 3
Jagiełło – obcy król
Władysław Jagiełło przez Polaków był postrzegany na dwa sprzeczne sposoby. Wypominano mu jego pogańską przeszłość, ale doceniano siłę wojownika, który pokonał wojska zakonu.
R14NCnDJVnGkG
Bartolo of SassoferratuTraktat o rządzeniu miastem
[...] jest jasne, że wszyscy królowie są wybrani przez Boga, bezpośrednio lub pośrednio, także przez elektorów z inspiracji Boga. [...] dlatego władza, która jest powoływana do życia poprzez elekcję, jest świętsza niż ta, którą się osiąga przez dziedziczenie. [...] dlatego wybór na władcę uniwersalnego dokonuje się poprzez elekcję dokonaną przez książąt i dostojników Kościoła, a nie przez dziedziczenie. Takie jest cesarstwo i władza, które Bóg uczynił u zarania dziejów.[...] Ale królowie poszczególnych społeczności częściej są stanowieni przez ludzi. W tym przypadku jest dozwolone, by władza była przekazywana drogą dziedziczenia. [...] jest niebezpiecznym posiadanie króla z innego narodu (niż jego poddani). Ale w tym przypadku, możecie powiedzieć, jak to się stało, że cesarstwo Rzymian zostało przekazane Germanom, to jest Niemcom, przez Kościół? Moja odpowiedź brzmi: bo wszyscy chrześcijanie nazywają siebie braćmi [...]. Ale nie może być przekazane (cesarstwo) Saracenowi, poganinowi lub niewiernemu. [...] [nie powinno się wybierać króla spośród innych narodów] ponieważ władza nad innym narodem nie jest wykonywana w sposób tak wierny [jak wobec własnego]. I dlatego Imperium Rzymskie, odkąd zostało oddzielone od Rzymian, słabło na naszych oczach. To nie mogło się jednak wydarzyć bez ukrytego zamiaru Boga.
BIB_001 Źródło: Bartolo of Sassoferratu, Traktat o rządzeniu miastem, tłum. P. Wiszewski, dostępny w internecie: http://www.fordham.edu/Halsall/source/bartolus.asp [dostęp 10.06.2021].
Polecenie 2
Przeczytaj powyższy tekst i na jego podstawie sformułuj dwa argumenty, które potwierdzają słuszność wyboru Jagiełły na męża dla Jadwigi Andegaweńskiej.
R14hV9Jkalocm
R1MGdsmAFsRHB
Polecenie 3
Podzielcie się na dwie grupy:
zwolenników władzy króla 'narodowego',
zwolenników władzy uniwersalnej cesarza.
Wykorzystując tekst Traktat o rządzeniu miastem, zaprezentujcie argumenty za wyższością władzy jednego z nich nad drugim:
podczas najazdu osmańskich Turków na Europę,
podczas wojny z chrześcijańskim sąsiadem łupiącym pogranicze,
w czasie wewnętrznego buntu chłopów przeciw szlachcie i Kościołowi.
R14hV9Jkalocm
tpfjsDWYps_0000001B
ROyr22dQLz2ib1
Ćwiczenie 4
RsJuGwOGhMjGb
RqjNieveCe36R1
Ćwiczenie 5
R1LjOTjDYPA7v
R13mhGqTpZ8UT1
Ćwiczenie 6
Wojownicy – konni i piesi
Polecenie 4
Przypomnij sobie przebieg wojny stuletniej i zmieniający się sposób życia rycerstwa. Spróbuj na tej podstawie wyjaśnić, dlaczego w scenie bitwy pod Hastings (zwana Oponą z Bayeux lub Tkaniną z Bayeux, XI w.) dominują rycerze konni, a na powstałej w XV wieku miniaturze z przedstawieniem bitwy pod Aljubarrota najważniejszą rolę odgrywają piesi żołnierze.
R14hV9Jkalocm
Średniowieczny rycerz wyłonił się spośród zbrojnych jeźdźców z czasów Karolingów, lecz jego status zmieniał się wraz z wprowadzanymi innowacjami w zakresie techniki militarnej oraz feudalizacją Europy. Spośród ówczesnych 'zawodowych' wojowników, każdy miał konia, zbroję, tarczę, włócznię i miecz. Uzbrojenie i sposób walki zmieniał się szybko. W bitwie pod Aljubarrota przeważała piechota. W bitwie tej Portugalczycy mieli świetnego dowódcę, który wybrał do walki znakomitą pozycję na stoku płaskowyżu i osłonił ją przed atakiem jazdy palisadą oraz wilczymi dołami. Jazda została 'unieruchomiona'.