Czy warto zwracać uwagę na to, gdzie wyrzucamy śmieci? Oczywiście, że tak! Kiedy z jesiennym wiatrem oprócz liści leci jakiś foliowy worek, nie wygląda to ładnie. Widok rzeki, w której unoszą się plastikowe butelki, zmusza nas do zadania sobie pytania: Dlaczego otacza nas tyle śmieci? A może da się zrobić coś, żeby było ich mniej?

RwJwdGTrkUPGc1
Ilustracja interaktywna. Na rysunku widocznych jest pięć pojemników na śmieci. Od lewej strony znajdują się pojemniki w kolorach zielonym, żółtym, niebieskim, brązowym i czarnym. Każdy z pojemników oznaczony jest kolejno numerem. 1. SZKŁO butelki i słoiki, 2. METAL I TWORZYWA SZTUCZNE puszki metalowe po napojach i żywności, rury, druty, nakrętki metalowe, butelki plastikowe po napojach i kosmetykach, worki, torebki foliowe, 3. PAPIER gazety, zeszyty, czasopisma, książki, opakowania kartonowe i tekturowe, 4. BIOODPADY obierki warzyw i owoców, suchy chleb, skoszona trawa, ziemia do kwiatów, rośliny zielone, 5. ODPADY ZMIESZANE zatłuszczony i zabrudzony papier, potłuczone szkło, zużyte artykuły higieniczne, żwirek i trociny z kuwet dla zwierząt, gąbki
Segregując odpady, dbasz o środowisko naszej planety
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • na czym polega segregacja odpadów,

  • przyczyny i skutki segregacji odpadów.

Twoje cele
  • Sklasyfikujesz rodzaje odpadów.

  • Wymienisz przykłady odpadów nadających się do recyklingu.

  • Dobierzesz właściwe argumenty przemawiające za potrzebą segregacji odpadów.

m166ae0afa9320405_d5e157

1. Co się dzieje ze śmieciami?

Polecenie 1

Przez jeden dzień notuj w zeszycie, ile i jakiego rodzaju śmieci wyrzucasz do kosza. Po stworzeniu listy zastanów się, czy da się wyróżnić jakieś grupy wśród tych śmieci? Którego rodzaju śmieci jest najwięcej?

RyTCPu6coh2Lt
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W codziennym życiu produkujemy pokaźną ilość śmieci. Są to odpady różnego rodzaju – resztki jedzenia, zużyte przedmioty codziennego użytku, jak stare długopisy i popsute zabawki, jednorazowe talerzyki i sztućce z barów szybkiej obsługi. Pomyśl też, jak wiele kupionych przez nas rzeczy jest zamkniętych w jakichś opakowaniach, które trafiają do kosza natychmiast po wyjęciu z nich naszych zakupów, a następnie lądują na wysypiskach. Ponadto śmieci często są źródłem wielu trujących substancji, które przenikają do wody i podłoża. 

R1DarbwN9FPBf1
Ile czasu rozkładają się śmieci?

Śmieci ulegają stopniowemu rozkładowi, czyli rozpadają się na pojedyncze drobiny. Jednak proces ten nierzadko trwa kilkaset lat, a nawet dłużej
Źródło: Anita Mowczan, Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Rozkład śmieci
Obserwacja 1

Sprawdzenie, co się dzieje z różnymi rodzajami śmieci w glebie.

Co będzie potrzebne
  • cztery doniczki,

  • ziemia ogrodowa,

  • łyżka,

  • kawałek worka foliowego (reklamówki),

  • ogryzek jabłka,

  • gwóźdź,

  • chusteczka higieniczna.

Instrukcja
  1. Ćwiczenie wykonuje wspólnie cała klasa. Przygotujcie cztery doniczki i napełnijcie je ziemią ogrodową.

  2. Używając łyżki, zakopcie kolejno w doniczkach: w pierwszej folię, w drugiej chusteczkę higieniczną, w trzeciej ogryzek, a w czwartej gwóźdź.

  3. Postawcie doniczki w ocienionym miejscu. Co tydzień zwilżajcie ziemię wodą.

  4. Po 3‑4 miesiącach sprawdźcie, jak wyglądają zakopane przez was odpady. Zanotujcie obserwacje.

    RMepg5jfiIAtD
    Przygotowanie eksperymentu
    Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
RhoIGE5iot4hj
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Podsumowanie

Śmieci ulegają stopniowemu rozkładowi, jednak często dzieje się to bardzo powoli. Przez ten czas śmieci zalegają w środowisku.

1
Ćwiczenie 1

Zastanów się, czy mieszkanie w pobliżu wysypiska śmieci jest uciążliwe dla mieszkańców. Odpowiedź uzasadnij podając dwa argumenty.

RNA5DkCZggZqh
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray2
Ciekawostka

Każdego roku przeciętny mieszkaniec Polski wyrzuca 300 kg śmieci. Ogromna większość z nich będzie zalegać na wysypiskach znacznie dłużej, niż trwało ich wytworzenie i użycie. Na przykład siatka foliowa jest używana średnio przez 25 minut, po czym trafia do kosza i na śmietnisko, gdzie będzie się rozkładać przez prawie 400 lat.

Uwaga!

Problem dużych ilości śmieci od wielu lat zajmuje ludzi z całego świata. Aby zwrócić na niego uwagę, od 1993 roku, w trzecim tygodniu września, odbywa się „Sprzątanie Świata”. Akcja została wymyślona w 1989 roku w Australii przez biznesmena i żeglarza Iana Kiernana. W tym czasie organizowane są specjalne akcje, podczas których ochotnicy porządkują wybrane miejsca w najbliższej okolicy – parkach, lasach, przy drogach, zbiornikach wodnych. Akcje „Sprzątanie Świata” mają przede wszystkim przyczynić się do tego, aby każdy z nas zwracał większą uwagę na problem ogromnej ilości odpadów wytwarzanych przez ludzi. Podczas licznych spotkań uczestnicy akcji wyjaśniają, w jaki sposób człowiek oddziałuje na środowisko i jak zmniejszyć nasz negatywny wpływ na otoczenie. Można się przekonać, że nie wymaga to wcale dużego wysiłku.

RVqjXE32y3oQW
W corocznej akcji „Sprzątanie Świata” uczestniczą setki tysięcy dzieci i młodzieży na całym świecie. W Polsce sprzątanie świata zainicjowała Mira Stanisławska‑Meysztowicz. Akcja, pod nazwą "Sprzątanie świata - Polska" odbywa się cyklicznie od 1994r, jest koordynowana przez Fundację Nasza Ziemia
Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Official U.S. Navy Page, Fitgym , Clean Up the World , Flickr, Wikimedia Commons, Clean Up.org.au, licencja: CC BY 2.0.
m166ae0afa9320405_d5e262

2. Dlaczego segregujemy odpady?

Jednym ze sposobów zadbania o środowisko naszej planety jest segregacja odpadówsegregacja odpadówsegregacja odpadów. Umożliwia ona przetworzenie i ponowne wykorzystanie wielu śmieci, czyli ich recyklingrecyklingrecykling. Dzięki temu ogranicza się ilość odpadów przeznaczonych do składowania na wysypiskach lub do spalania w spalarniach. Należy też pamiętać, że niektóre odpady (np. resztki żywności) ulegają rozkładowi. Dzięki temu można z nich zrobić kompost, który wykorzystuje się do wzbogacania podłoża (np. w zieleni miejskiej, ogrodach).

Materiały, które można ponownie wykorzystać, to surowce wtórnesurowce wtórnesurowce wtórne. Są to odpady papierowe, szklane, metalowe i wykonane z tworzyw sztucznych. Ich ponowne użycie pozwala na oszczędzenie wody, energii i surowców potrzebnych do wytwarzania różnych produktów. Dlatego właśnie, jeśli istnieje możliwość powtórnego wykorzystania powszechnie używanych produktów, należy to zrobić.

1

Każdy rodzaj odpadów należy wyrzucać do odpowiednich pojemników. Dla ułatwienia są one zwykle oznaczone różnymi kolorami. Umieszcza się też na nich informacje, jakie odpady można wrzucać do każdego z nich, a jakie nie powinny tam trafiać. Najczęściej do odpowiednich pojemników wrzuca się śmieci wykonane z określonych materiałów. Spotyka się też czasem pojemniki na śmieci suche i mokre, tzn. takie, które można wykorzystać do kompostowaniakompostowaniekompostowania.

1
bg‑gray2
Ciekawostka

Zebranie tony papieru pozwala zaoszczędzić 17 drzew oraz obniżyć zużycie energii potrzebnej do jego produkcji. Z 27 plastikowych butelek można wytworzyć jedną bluzę z polaru, z kilkunastu tysięcy puszek po konserwach – samochód. Zebranie 670 puszek po napojach gazowanych pozwala uzyskać materiał do zrobienia roweru.

m166ae0afa9320405_d5e313

3. Czy śmieci mogą być niebezpieczne?

1
Ćwiczenie 2

Zastanów się i odpowiedz, czy żarówkę można wyrzucić do pojemnika na szkło. Uzasadnij swoje zdanie.

RJBn5kuOHxGHQ
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Niektórych przedmiotów, np. baterii i akumulatorów, nie można wyrzucać na wysypisko. Zawierają one bowiem szkodliwe substancje, jak ołów i kadm, które mogłyby przedostać się do wody oraz gleby i zanieczyścić je. Odpady niebezpieczne to również świetlówki, sprzęt elektroniczny, przeterminowane leki, a także opakowania po farbach i innych chemikaliach. Nie wolno ich wyrzucać razem z innymi odpadami.

Co zrobić z takimi materiałami? W wielu miejscach, np. niektórych sklepach i szkołach, są specjalne pojemniki na zużyte baterie. Dzięki zbiórce baterii zmniejsza się zanieczyszczenie środowiska. Można też z nich odzyskać wiele cennych surowców. Odpady niebezpieczne powinny trafiać wyłącznie do specjalnych punktów zbierania takich śmieci.

RoVZyJivdtLyf
Zużyte baterie powinniśmy wrzucać do specjalnych pojemników
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
bg‑azure
Ważne!

Nie powinno się wyrzucać do śmieci zużytych baterii czy lekarstw, ponieważ zawierają substancje szkodliwe, w znacznym stopniu zanieczyszczające środowisko. Na niepotrzebne i przeterminowane lekarstwa przeznaczone są specjalne pojemniki w aptekach.

Polecenie 2

Przyjrzyj się jeszcze raz liście, na której zapisane są wszystkie śmieci wyprodukowane przez ciebie w ciągu jednego dnia, i odpowiedz na pytania. Jakie masz pomysły na ograniczenie ich ilości? Co trzeba zrobić, by jak najmniej szkodziły środowisku?

R1CkRUKe2NqBX
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
m166ae0afa9320405_d5e355

Podsumowanie

  • Segregacja odpadów polega na zbieraniu śmieci do specjalnie oznaczonych worków lub pojemników. Odpady segregujemy na szkło, makulaturę, tworzywa sztuczne i metale. Osobno możemy gromadzić resztki żywności, które są wykorzystywane na kompost.

  • Posegregowane odpady można wykorzystać do produkcji nowych przedmiotów – jest to recykling.

  • Dzięki segregacji odpadów i recyklingowi można ograniczyć zużycie surowców naturalnych, energii i wody oraz zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska.

bg‑azure

Praca domowa

1
Polecenie 1

Zaplanuj i przeprowadź wywiad na temat segregowania śmieci z wybraną osobą z twojej rodziny. Zapytaj, czy zwraca uwagę na problem olbrzymiej ilości śmieci produkowanych codziennie przez każdego z nas. Podczas rozmowy staraj się skłonić swojego rozmówcę do refleksji na temat: Jakie kroki można podjąć, by poprawić stan środowiska?

1
Ćwiczenie 3

„Ekopatrol” – znajdź w swojej najbliższej okolicy lub źródłach prasowych i internetowych informacje o konkretnych przypadkach nieodpowiedzialnego wyrzucania odpadów. Zrób na ten temat notatkę. Tekst uzupełnij fotografiami, ilustracjami, mapą.

„Ekopatrol” – znajdź w swojej najbliższej okolicy lub źródłach internetowych informacje o konkretnych przypadkach nieodpowiedzialnego wyrzucania odpadów. Zrób na ten temat notatkę.

RcYyf9rhbIjFg
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
m166ae0afa9320405_d5e457

Słownik

kompostowanie
kompostowanie

rozkład szczątków organizmów przez drobnoustroje zachodzący w odpowiedniej temperaturze i wilgotności

odpady niebezpieczne
odpady niebezpieczne

odpady, które stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska naturalnego, np. sprzęty elektroniczne, resztki farb, baterie i akumulatory, zużyte tonery; ich utylizacja odbywać się może tylko w specjalnie do tego przystosowanych zakładach

recykling
recykling

zbieranie i przetwarzanie surowców wtórnych w celu ponownego ich wykorzystania

segregacja odpadów
segregacja odpadów

wyrzucanie posegregowanych śmieci do specjalnie oznaczonych pojemników

surowce wtórne
surowce wtórne

zużyte produkty i materiały, które nadają się do ponownego przerobu, np. makulatura

m166ae0afa9320405_d5e530

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
RVDzAY9tTvifl1
zadanie interaktywne
Źródło: Anna Florek, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R6spRODnMnImy1
zadanie interaktywne
Źródło: Anna Florek, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 3
R11AUDwB8SDef1
zadanie interaktywne
Źródło: Anna Florek, licencja: CC BY 3.0.
bg‑azure

Notatnik

RranIWmEbw9ij
Miejsce na Twoje notatki. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.