Lasy równikowe
Wyobraź sobie las, w którym drzewa są olbrzymie i sięgają nawet kilkudziesięciu metrów. Ich korony przesłaniają niebo tak skutecznie, że przy ziemi jest ciemno. W lesie tym jest niezwykle gorąco zarówno o każdej porze dnia, jak i przez cały rok. Oprócz tego jest niezwykle wilgotno – niemal codziennie padają ulewne deszcze. Takie są właśnie lasy równikowe – to miejsce, w którym panuje największa różnorodność organizmów na świecie.
co to są strefy klimatyczne,
jakie warunki panują w równikowej strefie klimatycznej.
Opiszesz klimat panujący w lasach równikowych.
Omówisz warunki życia panujące w lesie równikowym.
Przedstawisz tradycyjny tryb życia plemion zamieszkujących lasy równikowe.
1. Krajobraz i klimat lasów równikowych
Lasy równikowe występują na obszarach, w których panuje klimat zapewniający niemal stałą, wysoką temperaturę powietrza i obfite opady deszczu. Warunki takie występują głównie w okolicach równika. Wiatry znad gorących mórz i ciepłe prądy morskie przyczyniają się do powstania dogodnych warunków nawet w znacznej odległości od równika.
W lasach równikowych temperatury powietrza w ciągu doby i w ciągu roku nie spadają właściwie poniżej 20 °C i tylko wyjątkowo wynoszą powyżej 30 °C. Deszcz pada tam niemal codziennie. Bujna roślinność pochłania i oddaje do atmosfery tak ogromne ilości wody, że nawet w bezdeszczowe dni powietrze przesycone jest wilgocią. Dzień i noc przez cały rok trwają po około 12 godzin. Charakterystycznym elementem klimatu lasów równikowych są również deszcze zenitalne mające formę bardzo intensywnego opadu. Są one konsekwencją parowania wody z nagrzanej słońcem ziemi. Unosi się ona do góry w postaci pary wodnej, a następnie skrapla się i tworzy chmury, z których codziennie po południu przez 2–3 godziny padają ciepłe i ulewne deszcze.
Lasy równikowe występują w strefie równikowej i są przerwane jedynie łańcuchem Andów w Ameryce Południowej oraz wyżynami we wschodniej Afryce.
Wyjaśnij, jakie warunki należy spełnić, by w ogrodach botanicznych lub domach udała się uprawa roślin pochodzących z lasów równikowych.
Ze wszystkich ekosystemówekosystemów lądowych, lasy równikowe pochłaniają najwięcej dwutlenku węgla i wytwarzają najwięcej tlenu.
Średnio co trzy lata wycina się obszar lasów tropikalnych o powierzchni Polski. Różne formy gospodarowania prowadzone przez ludzi na tych terenach uniemożliwiają odtworzenie się tych lasów. Obszary wylesione przygotowuje się pod pastwiska, pola rolnicze oraz pod zabudowę. Gleby tropikalne są bardzo ubogie w składniki mineralne, toteż szybko dochodzi do ich wyjałowieniawyjałowienia. Jednocześnie ziemia, na której zostały wycięte drzewa nie zatrzymuje deszczówki. Z tego powodu w Indiach i w Bangladeszu dochodzi do gigantycznych powodzi. Lasy równikowe występują w strefie równikowej i są przerwane jedynie łańcuchem Andów w Ameryce Południowej oraz wyżynami we wschodniej Afryce.
Las równikowy porastają ubogie w składniki pokarmowe gleby mineralne – gleby czerwone. Jednak roślinność lasów równikowych jest ogromnie zróżnicowana – występuje wiele gatunków drzew, roślin porastających ich korę, liście, liany, palmy oraz rośliny pasożytnicze.
W lesie równikowym żyje także bardzo wiele gatunków zwierząt, m.in.: motyle, liczne pająki, małpy, jaguary, szympansy, orangutany i goryle, papugi, tukany, kolibry, krokodyle i węże.
2. Warunki życia w lesie równikowym
Warunki życia w lesie równikowym są zależne zarówno od klimatu, jak i od piętra roślinnego. Pory roku tutaj nie występują. Intensywne opady deszczu docierają do samej gleby poprzez wszystkie piętra lasu, a więc wody nigdzie nie brakuje. Wszędzie jest gorąco i parno. Inne warunki przyrodnicze różnią się jednak zasadniczo. Najwyższe piętra drzew otrzymują światło słoneczne bez jakichkolwiek ograniczeń, ale jednocześnie narażone są na najsilniejszy wiatr. Im niżej w lesie równikowym, tym mniej światła, a do poziomu gruntu dociera go kilkadziesiąt razy mniej niż do koron drzew. Jednocześnie zmniejsza się siła wiatru, który przy samej ziemi jest prawie nieodczuwalny. Las równikowy ma budowę piętrową.
Na najwyższe piętro lasu równikowego składają się pojedyncze, olbrzymie drzewa, które osiągają wysokość 60 m, a nawet więcej i wystają wyraźnie ponad otoczenie.
Piętro koron wiecznie zielonych drzew znajduje się na wysokości 30–50 m i stanowi prawie nieprzepuszczalną barierę dla światła słonecznego.
Poniżej występuje piętro średnie, w którym młode drzewa i inne rośliny o wysokości od kilku do kilkunastu metrów walczą o przeżycie w głębokim cieniu.
Najniższe piętro zarośli i runa leśnego jest zwykle bardzo ubogie, a miejscami niemal wcale nie występuje. Jest to spowodowane bardzo słabym dostępem do światła.
3. Mieszkańcy lasów równikowych
W trudno dostępnych fragmentach lasów równikowych żyją nadal plemiona ludzi, którzy mają bardzo niewielki kontakt z cywilizacją lub nie mają go wcale. Wysoka temperatura powietrza i dostatek pokarmu, który można zdobyć w lesie równikowym, zapewniają im dosyć dobre warunki życia. Nie wszędzie jednak pozostawia im się możliwość życia tak, jak to czynili ich przodkowie. W wielu krajach miejscową ludność zmusza się do zerwania z tradycyjnym stylem życia m.in. ze względu na wycinkę lasów, rozwój przemysłu oraz zanieczyszczenia wód.
Lasy równikowe zamieszkuje kilka plemion składających się z niewielkiej liczby osób. Jedne z nich zajmujących się głównie zbieractwem i myślistwem, inne rolnictwem.
Zadaniem mężczyzn w plemionach zajmujących się zbieractwem i myślistwem jest polowanie (polują głównie na małpy, słonie i ptaki). Kobiety natomiast zbierają owoce, liście, jadalne korzenie oraz owady oraz zajmują się budowaniem szałasów. Takie plemiona pozostają w danym miejscu do momentu wyczerpania się pożywienia. Jeśli go zabraknie, porzucają swoje szałasy i poszukują nowego miejsca. W plemionach zajmujących się głównie rolnictwem, mężczyźni zajmują się karczowaniem i wypalaniem lasów. W ten sposób przygotowują teren pod uprawę, którą zajmują się kobiety (uprawiane są m.in. bataty i banany). Członkowie takich plemion mieszkają w stałych wsiach. Opuszczają je dopiero w momencie, kiedy uprawiana ziemia przestaje być urodzajna. Wówczas szukają nowego miejsca, aby założyć kolejną wieś.
Często spotyka się określenie dżungla w odniesieniu do lasu równikowego. Nie jest to jednak w pełni prawidłowe pojęcie. Dżungla jest bowiem nazwą oznaczającą gęste, zielone, splątane, często kolczaste zarośla, o wysokości od kilku do kilkunastu metrów. Pojawiają się one w południowej i południowo‑wschodniej Azji nad brzegami rzek albo w miejscach, w których zniszczeniu uległy wysokie drzewa utrudniające dostęp światła do najniższych pięter lasu.
Podsumowanie
W strefie lasów równikowych panuje przez cały rok stała, wysoka temperatura powietrza, a także utrzymują się obfite opady deszczu.
Lasy równikowe występują w strefie równikowej i są przerwane jedynie łańcuchem Andów w Ameryce Południowej oraz wyżynami we wschodniej Afryce.
Istnienie lasów równikowych jest zagrożone z powodu wyrębu drzew i działalności człowieka.
Praca domowa
Zastanów się i zapisz, dlaczego lasy tropikalne nazywa się „zielonymi płucami Ziemi”.
Słownik
układ ekologiczny, który składa się z zespołów organizmów (biocenoza) funkcjonujących w harmonii i równowadze ze środowiskiem, czyli biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i obieg materii
zmniejszenie ilości substancji odżywczych gleby, co utrudnia lub uniemożliwia rozwój roślin
wycięcie lub wycinanie drzew na danym terenie
Zadania
Wskaż równoleżniki, wzdłuż których nie występują lasy deszczowe.
- koło podbiegunowe północne
- koło podbiegunowe południowe
- równik
- zwrotnik Raka
- zwrotnik Koziorożca
Wskaż nazwę kontynentu, na którym rośnie największy pod względem powierzchni las równikowy.
- Ameryka Południowa
- Ameryka Północna
- Azja
- Afryka
- Europa
- Antarktyda
- Arktyka
Wskaż czynnik powodujący, że na Ziemi istnieją miejsca, gdzie nawet na równiku nie rosną lasy równikowe.
- zimne prądy morskie
- wysokie góry
- wysokie opady
- wysoka temperatura powietrza
- niskie ciśnienie powietrza
- wysoka wilgotność powietrza
Wskaż przedział wysokości, na której najczęściej znajduje się górna część koron drzew lasu równikowego.
- 30–50 metrów
- 8–15 metrów
- 3–5 metrów
- 3–50 metrów
- 20–30 metrów
Wskaż czynnik środowiskowy, który najsilniej zmienia się w poszczególnych piętrach roślinnych lasu równikowego.
- ilość światła słonecznego
- opady deszczu
- wilgotność powietrza
- temperatura gleby
- opady śniegu