R7zcttMp8NOIs1
Na ilustracji znajdują się duże różnokolorowe litery: A – czerwony, B – niebieski, C – pomarańczowy, D – żółty, E – zielony, F – czerwony, G – niebieski, H – żółty. Przypięte są klamerkami do sznurka i zawieszone na ciemnym szarym tle.
Alfabet
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Język jest bardzo skomplikowanym systemem znaków. Początkowo były to tylko znaki mowy, z czasem pojawiły się także znaki pisma. Kiedy mówisz, posługujesz się głoskami, czyli najmniejszymi dźwiękami mowy. Kiedy piszesz, wykorzystujesz litery, czyli umowne znaki pisma o określonych kształtach.

Ćwiczenie 1

Zapamiętywanie liter wymaga znajomości ich kształtu. Pomagają w tym skojarzenia, np.:

A – wygląda jak drabina
E – przypomina grzebień

Wybierz pięć dowolnych liter z polskiego alfabetu i zaproponuj skojarzenia, które ułatwią naukę twoim młodszym kolegom i koleżankom. Możesz przygotować kolorowe plansze i dać je którejś z klas pierwszych w twojej szkole.

R1CugpbUaRV83
Miejsce na notatkę
Ciekawostka

Najbardziej powszechne w Europie są alfabetyalfabetalfabety stworzone na bazie alfabetu łacińskiegoalfabet łacińskiłacińskiego (np. we Francji, Niemczech, Czechach, Hiszpanii, Szwecji) i cyrylickiegocyrylicacyrylickiego (np. w Rosji, Bułgarii, na Ukrainie). Te podstawowe systemy pisma dostosowywano przez wieki do głosek istniejących w danym języku.
W Polsce posługujemy się nieco zmodyfikowanym alfabetem łacińskim.

alfabet
alfabet łaciński
cyrylica
Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się alfabetom: greckiemu, cyrylicy oraz arabskiemu. Zastanów się i odpowiedz, czy dostrzegasz między nimi podobieństwa. Wyjaśnij, które z nich są podobne do siebie, a które się różnią.

R7Wt3J4tHyGqv
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 2

Wymień inne alfabety oprócz łacińskiego.

RX0ZOaqhIBNkO
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 3
Rqw0iFCvUERC7
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu wybranymi spośród podanych wyrażeniami tak, aby stworzyć wniosek dotyczący przydatności znajomości alfabetu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Przeczytaj wiersz Juliana Tuwima pt. Abecadło, a następnie wykonaj ćwiczenia.

AbecadłoJulian Tuwim
Julian Tuwim Abecadło

Abecadło z pieca spadło,
O ziemię się hukło,
Rozsypało się po kątach,
Strasznie się potłukło:
I – zgubiło kropeczkę,
H – złamało kładeczkę,
B – zbiło sobie brzuszki,
A – zwichnęło nóżki,
O – jak balon pękło,
aż się P przelękło,
L – do U wskoczyło,
T – daszek zgubiło,
R – prawą nogę złamało,
S – się wyprostowało,
W – stanęło do góry dnem
i udaje, że jest M.

j0000008WMB5v22_00000_BIB_001 Źródło: Julian Tuwim, Abecadło, [w:] tegoż, Wiersze dla dzieci, Warszawa 1965, s. 5.
Rxgo38wcBhyWt1
Funkcja „i”
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RTCD2oe3zUkS7
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu właściwych komórek w tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RCMh7DOG8fP07
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek tabeli liczbami liter i głosek występujących w podanych wyrazach.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 6

Zastanów się i odpowiedz, czy po zmianie alfabetu z polskiego na cyrylicę wiersz Juliana Tuwima nadal ma sens. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Abecadło z pieca spadło,
O ziemię się hukło,
Rozsypało się po kątach,
Strasznie się potłukło:

И – zgubiło kropeczkę,
Х – złamało kładeczkę,
Б – zbiło sobie brzuszki,
A – zwichnęło nóżki,
O – jak balon pękło,
aż się П przelękło,
Т – daszek zgubiło,
Л - do У wskoczyło,
С – się wyprostowało,
Р – prawą nogę złamało,
В – stanęło do góry dnem
i udaje, że jest M.

R1RPVHRiR9MRK
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 6

Odpowiedz, czym różnią się podane przez ciebie alfabety?

R1McY2Zf4NARv
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 7
R10L4rnMJQ56P1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tabeli podzielonymi na głoski i litery wyrazami oraz na wpisaniu liczby liter i głosek.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 8

Podaj głoski zapisywane za pomocą dwóch liter (tzw. dwuznaków).

uzupełnij treść
R4RBpTyvVywT4
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na połączeniu w pary ilustracji z informacjami na temat liczby liter, głosek i sylab w wyrazach nazywających podane warzywa.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1EoR08GBmUYI
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na połączeniu wyrazów z informacjami na temat liczby liter, głosek i sylab.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rs1fy7KZfFL3k
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu odpowiedziami na pytania pól w krzyżówce tak, aby utworzyć hasło "wymowa".
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.