R1ZVtXkUnhhCU1
Fotografia barwna w układzie poziomym przedstawiająca w większej części kadru kamienistą nadmorską plażę, a na niej, na pierwszym planie, śmiejącego się, szczupłego, starszego mężczyznę, siedzącego na jednym z czterech dużych głazów. Morze widać w tle u góry po lewej stronie kadru. Mężczyzna jest ubrany w czarne dżinsy i obcisłą sportową bluzę. Ręce z otwartymi dłońmi uniósł, rozkładając je szeroko. Usta w szerokim uśmiechu ukazują jego białe zęby. Włosy mężczyzny są całkowicie posiwiałe.
Starszy, uśmiechnięty mężczyzna
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Czas życia mija niepostrzeżenie z chwili na chwilę. O jego upływie informuje nas zegar. Takim zegarem jesteśmy też my sami, ale nie odmierza on minut i godzin, lecz dłuższe okresy: dzieciństwo, młodość, dojrzałość i starość. Każdy z nich wyróżnia się w jakiś sposób naszym podejściem do świata. Temat czasu ludzkiego życia stanowi jeden z najważniejszych wątków kultury, zarówno wysokiej, jak i popularnej, np. tekstów piosenek.

Polecenie 1

Wpisz w poniższe pola skojarzenia związane ze słowami – 'starość' i 'młodość'. Możesz dodać ilustracje nawiązujące do tych wyrazów.

RxInHgB5LgjG3
Starość (Uzupełnij) Młodość (Uzupełnij).
Polecenie 1

Wpisz skojarzenia związane ze słowami 'starość' i 'młodość'.

RF3iAYgmE9Ryj
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 1
RiZq2L5u35OhK
Ktoś powycinał z podanych sentencji słowa „starość” i „młodość”. Uzupełnij je i przepisz wybrane cztery sentencje do zeszytu. „Tu uzupełnij zamiast jutra posiada wczoraj”. Alfred Aleksander Konar „Najmilszym okresem życia jest Tu uzupełnij”. Pliniusz Młodszy „W Tu uzupełnij radzę, myśl o Tu uzupełnij”. Przysłowie „Tu uzupełnij przysparza więcej zmarszczek duchowi niż twarzy”. Monteskiusz „Tu uzupełnij to nic takiego. Przejdzie z czasem”. Autor nieznany „W Tu uzupełnij szukamy wierzchołków, na starość korzeni”. Marierose Fuchs [czyt. mariroz fus] „Każdy pragnie żyć długo, ale nikt nie chciałby Tu uzupełnij”. Jonathan Swift [czyt. dżonatan słift] „Tu uzupełnij nie czujesz – czują ją inni”. Stefan Kisielewski „Tu uzupełnij byłaby doskonała, gdyby przytrafiała się pod koniec życia”. Herbert Henry Asquith [czyt. herbert henri askłit]
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Przeczytaj tekst Jacka Cyganaj0000008RBB6v21_000tp001Jacka Cygana, a następnie wykonaj polecenia.

Czas nas uczy pogodyJacek Cygan
Jacek Cygan Czas nas uczy pogody

Widziałem wiatr o siwych włosach,
roznosił spokój wśród pól,
W ciepłe babie lato kości grzał.

A innym razem lasy kosił,
Spadał ostrzem z gór.
Młody był, Bogiem był i gnał,
Wolny tak.

Wiele dni, wiele lat czas nas uczy pogody,
Zaplącze drogi, pomyli prawdy, nim zboże oddzieli od trawy.
Bronisz się, siejesz wiatr, myślisz – jestem tak młody.
Czas nas uczy pogody, tak od lat, tak od lat.

Ilu ludzi czas wyleczył z ran,
Zamienił w spokój burzę krwi?
Może kiedyś nam, pod jesień tak,
Też czoła wypogodzi i wygładzi brwi?

Widziałem dni w muzeach sennych,
O wnętrzach zimnych jak mrok.
Starsi ludzie w rogach wielkich sal.

Księgi pełne myśli pełne
Pokrył gruby kurz.
Herbaty smak, kapci miękkich szum,
Spokój serc.

Wiele dni, wiele lat czas nas uczy pogody,
Zaplącze drogi, pomyli prawdy, nim zboże oddzieli od trawy.
Bronisz się, siejesz wiatr, myślisz – jestem tak młody.
Czas nas uczy pogody, tak od lat, tak od lat.

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Jacek Cygan, Czas nas uczy pogody, [w:] Jacek Cygan, Życie jest piosenką, Kraków 2014, s. 48–49.
Ćwiczenie 2

Określ, kim jest podmiot liryczny i adresat liryczny wiersza Jacka Cygana. Poprzyj swoją odpowiedź przykładami z tekstu.

R5GaI0HxMiGaA
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3

Określ główną myśl utworu Jacka Cygana. Uzasadnij swoją odpowiedź.

R5MgqmV9Pc54x
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Odszukaj i wypisz fragmenty wiersza, które odnoszą się do młodości i do starości.

R5BoK9yr03Kdr
W młodości... (Uzupełnij) Na starość... (Uzupełnij).
Ćwiczenie 4

Omów zalety obu etapów życia człowieka wskazane w utworze Czas nas uczy pogody. Uzasadnij swoją odpowiedź.

RIwjW9QMHzcLu
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa z wiersza – 'Bronisz się, siejesz wiatr'.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 6

Podaj, jakie wiatry przywołane zostały w pierwszej zwrotce wiersza. Wyjaśnij, co one uosabiają.

R1d1nvnwAyEdr
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 7

Wyjaśnij jaką rolę przypisuje czasowi podmiot liryczny. Wynotuj jego działania.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 8

Wyjaśnij dwuznaczność słowa 'pogoda' w tytule utworu. Zapisz swoją odpowiedź.

uzupełnij treść
Polecenie 3

Zapoznaj się z cyklem obrazów Podróż życia, przedstawiającym różne okresy życia człowieka, autorstwa amerykańskiego malarza Thomasa Cole'aj0000008RBB6v21_000tp002Thomasa Cole'a (1801–1848). Wskaż te spośród nich, które mogłyby stanowić ilustrację do wiersza Jacka Cygana. Uzasadnij swoją odpowiedź.

R1T9nl2MZpXD1
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Zapoznaj się z opisami cyklu obrazów Podróż życia, przedstawiającymi różne okresy życia człowieka, autorstwa amerykańskiego malarza Thomasa Cole'aj0000008RBB6v21_000tp002Thomasa Cole'a (1801–1848). Wskaż te spośród nich, które mogłyby stanowić ilustrację do wiersza Jacka Cygana. Uzasadnij swoją odpowiedź.

REvEspmJNIZ49
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Odszukaj w internecie i zapoznaj się z wersją śpiewaną utworu Jacka Cygana
w wykonaniu Grażyny Łobaszewskiej z muzyką Krzesimira Dębskiego. Odpowiedz na poniższe pytania.

  • Czy interpretacja wokalna Grażyny Łobaszewskiej ułatwia zrozumienie słów Jacka Cygana?

  • Czy akompaniament muzyczny ma wpływ na nastrój utworu?

RA9xWAXbcf99S
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Napisz, czy utwór Czas nas uczy pogody mówi o wspólnym doświadczeniu ludzi, czy też odnosi się do indywidualnego człowieka.

R1CJK8AF9KgLH
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Sprawdź w słowniku języka polskiego znaczenie związku wyrazowego 'matuzalowy wiek'. Następnie ułóż z nim zdanie.

RCnt1OxJOSyxd
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 9

Korzystając ze słownika języka polskiego, wyjaśnij znaczenie słowa adolescencja. Ułóż zdanie z tym wyrazem.

R1OHAM79vn3tr
(Uzupełnij).
R1cwzcnP14R5V
Ćwiczenie 10
Przyporządkuj synonimy słów „młodość” i „starość” w odpowiednie pola. Młodość Możliwe odpowiedzi: 1. złoty wiek, 2. świeżość, 3. adolescencja, 4. matuzalowy wiek, 5. niepełnoletniość, 6. niewinność, 7. jesień życia, 8. podeszły wiek, 9. późny wiek, 10. sędziwość, 11. niedojrzałość, 12. wiosna życia, 13. dojrzewanie Starość Możliwe odpowiedzi: 1. złoty wiek, 2. świeżość, 3. adolescencja, 4. matuzalowy wiek, 5. niepełnoletniość, 6. niewinność, 7. jesień życia, 8. podeszły wiek, 9. późny wiek, 10. sędziwość, 11. niedojrzałość, 12. wiosna życia, 13. dojrzewanie
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1BGnwRoPNTuG
Ćwiczenie 11
Uzupełnij związki wyrazowe odpowiednimi słowami. W razie potrzeby skorzystaj ze słownika. Iść z 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czasu.
1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czas.
Tylko 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb jest w stanie zatrzymać czas.
Jest to 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czasu.
Jest on nadszarpnięty przez 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czasu.
Przetrwać 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czasu.
Na wszystko 1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb czas.
1. przyjdzie, 2. Wyścig, 3. miłość, 4. duchem, 5. próbę, 6. Gorący, 7. kwestia, 8. ząb z czasem.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 6

Opisz, jak wyobrażasz sobie swoją starość. Określ, jak może zmienić się twój wygląd, a jak cechy charakteru.

R1HFju3NeQzmU
(Uzupełnij).
j0000008RBB6v21_000tp001
j0000008RBB6v21_000tp002