Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Raa2BWJiAC7L51
Kolorowa grafika przedstawia chłopca o rudych, sterczących włosach, w szarej koszulce z krótkim rękawem i niebieskich spodenkach sięgających kolan. Postać stoi w rozpadlinie na kępie trawy. Po obu stronach widać górki porośnięte trawą. Po prawej stornie unosi się litera "a", a po lewej "e" oraz "i". Litery są białe. Tło jest jednolite, niebieskie.
Samogłoski
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Fonetyka to dział nauki o języku zajmujący się badaniem dźwięków mowy. Zgłębiając jej tajniki, poznasz budowę aparatu mowy, zasady powstawania samogłosek i spółgłosek, a także różnice między głoskami a literami.

Polecenie 1

Zapoznaj się z filmem pt. Skąd się biorą głoski? i przypomnij sobie, jak powstają głoski. Zaobserwuj różnicę w powstawaniu głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych.

RNRqOOpwwif4o
Animacja z audiodeskrypcją pt. "Skąd się biorą głoski?", w której omówione są narządy mowy oraz mechanizm powstawania dźwięków mowy.
1
Ćwiczenie 1

Wymień litery, których brakuje w poniższym alfabecie. Zapisz poniżej pełną wersję polskiego alfabetu i policz, ile jest w nim liter.
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Y Z

uzupełnij treść
znak diakrytyczny
R7gRemQRTdGhn1
Głoski i litery
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Ćwiczenie 2
R12azcjRcMY9F1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu zdań prawidłowymi wyrazami.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1VwAfvUdLbld
Ćwiczenie 3
Zadanie polega na przyporządkowaniu wyrazów do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Ćwiczenie 4

Wymień przykłady wyrazów, w których występują dwuznaki na początku, w środku i na końcu. Zapisz co najmniej po dwa przykłady z każdym dwuznakiem.

uzupełnij treść
JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow
R6EQ2KGWKLWkW
Ćwiczenie 5
Uszereguj poniżesz wyrazy, zaczynając od tego, w którym jest najmniej spółgłosek. Elementy do uszeregowania:
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ciekawostka

Żydzi (podobnie jak inne ludy Bliskiego Wschodu) zapisywali tylko spółgłoski.
To one decydowały o znaczeniu słów. Samogłoski nie były potrzebne do zrozumienia tekstu. W czasie czytania uzupełniano tekst samogłoskami.

Imię Boga Jahwe zapisywano za pomocą czterech spółgłosek JHWH. Nie ma więc pewności, jakich używano samogłosek podczas jego wymawiania.

RFK3KdBY36N5P
Hebrajski napis JHWH w kościele pw. Karola Boromeusza w Wiedniu w Austrii
Źródło: Infinitebistromathics, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:St._Charles%27s_Church,_Austria,_Vienna_-_Gold_piece_high_above_the_altar_symbolizing_Yahweh.jpg [dostęp 2.12.2021], domena publiczna.
Ćwiczenie 6
Rup50Tey5C4uH
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu brakujących liter.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
R14BzI5gIQEjW1
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu brakujących liter.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Rc6mSfmuBgFMR1
Sylaba
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1UvFBWjSPmby
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RY8ILNICuBRXR1
Funkcja litery „i”
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RtxlSmVwQDIfS
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RmN0I6GpQMMrT
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2

Czy potrafisz starannie mówić po polsku? Sprawdź swoją dykcjędykcjadykcję. Przeczytaj jak najwyraźniej podane niżej zdania. Uwaga! Nie połam sobie języka.

Czy trzy cytrzystki grają na cytrze? Czy druga chrzan trze, a trzecia łzy trze?

Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie, strząsa skrzydła z dżdżu. A trzmiel w puszczy, tuż przy Pszczynie, straszny wszczyna szum...

Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.

Trzy wszy, w szwy się zaszywszy, szły w szyku po trzy wszy.

Polecenie 2

Odszukaj w dostępnych źródłach (np. w internecie) przykłady wyrazów, które mają więcej niż dziesięć liter (np. Szczebrzeszyn). Zapisz je poniżej.

RsbFFlYaC3zss
(Uzupełnij).
dykcja