Nic w przyrodzie nie ginie – to powiedzenie dotyczy podstawowej zasady rządzącej przemianami w naszym świecie. Jego zasadność poparto wynikami wielu obserwacji i eksperymentów na długo przed tym, zanim ludzie dowiedzieli się o istnieniu atomów i o sposobach ich łączenia. W tym module poznasz treść fundamentalnych praw, których sformułowanie przyczyniło się do rozwoju nauk przyrodniczych.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
definicję reakcji chemicznych;
sposób zapisu równań reakcji chemicznych;
definicję i przykłady substratów i produktów w równaniu reakcji chemicznej;
sposób określania stosunku masowego pierwiastków w związku chemicznym, na podstawie jego wzoru sumarycznego.
Nauczysz się
definiować prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu;
interpretować prawo stałości składu;
stosować w obliczeniach chemicznych prawo zachowania masy i prawo stałości składu.
imWVKwlMiM_d5e180
1. Czy masa substratów zmienia się podczas reakcji chemicznej?
Obserwując przebieg reakcji chemicznych, możemy opisać efekty, które im towarzyszą: zmianę barwy, efekt dźwiękowy, emisję światła. Czasami możemy także odnieść wrażenie, że substancji biorących udział w reakcji ubywa lub przybywa.
Rm8zq3HV3YgY9
R1UBTt8IwGoAe
Już w zajmowano się porównywaniem mas substratów i produktów reakcji chemicznej. Badania te, prowadzone niezależnie przez dwóch chemików, Rosjanina Michaiła ŁomonosowaMichaił ŁomonosowMichaiła Łomonosowa () i Francuza Antoine’a LavoisieraAntoine LavoisierAntoine’a Lavoisiera (czyt. antła lawłaziera) (), doprowadziły do sformułowania ogólnego prawa przyrody, które nazwano prawem zachowania masyprawo zachowania masyprawem zachowania masy. Według tego prawa, w układzie zamkniętym (w którym produkty reakcji nie opuszczają tego układu), łączna masa substratów jest równa łącznej masie produktów reakcji chemicznej. Oznacza to, że z tej samej masy substratów powstaje taka sama masa produktów. Zatem podczas przemiany chemicznej sumaryczna masa substancji w nich uczestniczących nie ulega zmianie.
Konieczność uzgadniania (bilansowania) równań reakcji jest właśnie konsekwencją przestrzegania prawa zachowania masy. Aby suma mas substratów była identyczna z łączną masą produktów, liczby atomów tego samego rodzaju po obu stronach równania reakcji muszą być jednakowe.
Doświadczenie 1
Przeprowadź doświadczenie chemiczne, które polega na zbadaniu, czy podczas reakcji zachodzącej po zmieszaniu sody oczyszczonej z octem masa mieszaniny reakcyjnej ulega zmianie.
RaMkH0u5QYdtn
Przeprowadzono doświadczenie chemiczne, które polega na zbadaniu, czy podczas reakcji zachodzącej po zmieszaniu sody oczyszczonej z octem masa mieszaniny reakcyjnej ulega zmianie.
Problem badawczy:
Czy masa produktów jest większa, mniejsza, czy taka sama jak masa substratów, z których powstały?
Hipoteza:
Masa produktów jest taka sama jak masa substratów.
Co było potrzebne:
waga analityczna (lub techniczna);
soda oczyszczona;
ocet;
kolba miarowa o pojemności ;
balonik;
łyżeczka;
cylinder miarowy.
Przebieg doświadczenia:
Do balonika wsypano trzy łyżeczki sody oczyszczonej. Do cylindra miarowego nalano octu, a następnie przelano do kolby miarowej. Balonik założono na szyjkę kolby tak, aby soda nie dostała się do wnętrza kolby. Postawiono zestaw na wadze analitycznej. Gdy masa kolby na wadze ustaliła się, podniesiono balonik i wsypano sodę do octu. Obserwowano wskazania wagi.
Obserwacje:
Po wsypaniu sody do octu reakcja przebiegała gwałtownie. Balonik napełnił się gazem. Masa układu reakcyjnego nie uległa zmianie.
Wnioski:
Gaz, którym napełnił się balonik to tlenek węgla. Przeprowadzone doświadczenie potwierdza prawo zachowania masy. W czasie trwania przemiany, sumaryczna masa substancji biorących udział w reakcji chemicznej nie ulega zmianie.
1
Polecenie 1
Zapisz obserwacje i wnioski oraz zweryfikuj postawioną przez siebie hipotezę.
R14QcNtcVhNFp
Obserwacje: Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).
Weryfikacja hipotezy: Czy postawiona przez Ciebie hipoteza okazała się prawdziwa?
Wnioski: Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż w swojej odpowiedzi do sformułowanego pytania w problemie badawczym.
Obserwacje: Po wsypaniu sody do octu reakcja przebiegała gwałtownie. Balonik napełnił się gazem. Masa układu reakcyjnego nie uległa zmianie.
Weryfikacja hipotezy: Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. lub Postawiona hipoteza okazała się fałszywa.
Wnioski: Przeprowadzone doświadczenie potwierdza prawo zachowania masy. W czasie trwania przemiany, sumaryczna masa substancji biorących udział w reakcji chemicznej nie ulega zmianie. Gaz, którym napełnił się balonik, to tlenek węgla.
Polecenie 1
RdoG0FdtykMBj
R1D9NyKQf0ZrX
imWVKwlMiM_d5e290
2. Jak można wykorzystać prawo zachowania masy w obliczeniach chemicznych?
Prawo zachowania masy pomaga określić masę jednej substancji, gdy znamy masy pozostałych substratów i produktów. Znajomość tego prawa pozwala także obliczyć masę produktów, znając sumaryczną masę substratów i na odwrót – masę substratów, znając sumaryczną masę produktów.
Na przykład, jeśli wiemy, że przereagowały ze sobą magnezu i tlenu, w prosty sposób możemy ustalić, że w wyniku tej reakcji chemicznej powstały tlenku magnezu.
Ridw0TPKDwvYt
W przypadku innej przemiany – reakcji wymiany tlenku miedzi z węglem – możemy ustalić masę miedzi, jeśli znamy masy substratów i masę drugiego produktu.
RSAA6HbvJr45O
Zgodnie z prawem zachowania masy, łączna masa substratów ma być równa sumie mas produktów.
R9JldaOR2sieC
Po przekształceniu równania i wykonaniu obliczeń, poznamy masę miedzi.
Dzięki wykorzystaniu prawa zachowania masy, możemy stwierdzić, że w wyniku reakcji tlenku miedzi z węgla powstanie miedzi.
1
Polecenie 2
Przeprowadzono doświadczenie, w którym do wody wprowadzono chlorowodór, a następnie wrzucono magnez w postaci wiórków. Zaobserwowano wydzielenie się gazu, którym był wodór. Podczas doświadczenia przereagowało ze sobą i . Produktami tej przemiany były wodór i chlorek magnezu (). Ustalono masę chlorku magnezu, która wynosiła . Przebieg reakcji opisuje poniższe równanie:
Oblicz masę wodoru powstałego w wyniku tej reakcji.
RqKjPZ7vht3RD
R1Cg5NQNKxhM0
Pamiętaj, że łączna masa substratów jest równa łącznej masie produktów.
R1P6OVIq99Ce0
Krok .
Zestawiamy dane z polecenia:
R1c1ldYy7rmpv
Krok .
Na podstawie prawa zachowania masy, obliczamy masę wodoru otrzymanego w reakcji:
Krok .
Udzielamy odpowiedzi: W wyniku reakcji magnezu z kwasu solnego wydzieliło się wodoru.
Masa otrzymanego wodoru wynosi .
imWVKwlMiM_d5e427
3. Czy związki chemiczne mają jednakowy skład?
Pod koniec francuski chemik Joseph Louis ProustJoseph Louis Proust (czyt. żozef lui prust) sformułował prawo odnoszące się do składu związków chemicznych, które nazwano prawem stałości składuprawo stałości składuprawem stałości składu.
Prawo stałości składu
Prawo: Prawo stałości składu
Stosunek mas pierwiastków tworzących związek chemiczny jest stały dla danego związku i nie zależy od miejsca oraz sposobu jego otrzymywania.
Dziś prawo to wydaje się nam oczywiste i mało odkrywcze. Ale musimy pamiętać, że zostało sformułowane w czasach, gdy nie wiedziano nic na temat budowy materii, nieznane były takie pojęcia, jak atom czy cząsteczka i nikt nie posługiwał się wzorami chemicznymi związków. Obecnie, na podstawie wzoru sumarycznego, np. wody – , i mas atomowych zawartych w układzie okresowym, możemy określić stosunek masowy wodoru do tlenu w cząsteczce wody.
RpcbT4wpVz6ui
Jednak lat temu wyciągnięcie takiego wniosku wymagało wielu żmudnych prac doświadczalnych.
Sformułowanie tego prawa miało fundamentalne znaczenie dla dalszego rozwoju chemii. Stało się ono podwaliną pod kolejne badania prowadzące do stworzenia teorii atomistycznej budowy materii.
R1dUNGQ6XMfq6
Ciekawostka
Bertolidy Wszystkie związki, które spełniają prawo stałości składu to daltonidy (od nazwiska Johna Daltona – angielskiego chemika i fizyka). Jednak znana jest też grupa związków chemicznych, niemających stałego składu ilościowego. Nazywa się je bertolidami – od nazwiska francuskiego chemika Claude’a Louisa Bertholleta (czyt. kloda lłisa bertoleta), który nie zgadzał się z koncepcją stałego składu związku chemicznego. Przykładem bertolidu jest tlenek żelaza – związek jonowy tworzący kryształy. Jego wzór to . Z powodu defektów sieci krystalicznej, występuje w niej niedobór jonów żelaza i rzeczywisty stosunek atomów odpowiada wzorowi .
imWVKwlMiM_d5e552
4. Jak można wykorzystać prawo stałości składu w obliczeniach chemicznych?
Znajomość prawa zachowania masy i prawa stałości składu jest podstawą obliczeń chemicznych. Dzięki nim można ustalić proporcje, w jakich substraty przereagowały ze sobą, tworząc określone produkty. Można również oszacować masy powstałych produktów na podstawie masy użytych substratów.
Stosunek wagowy (masowy) wodoru do tlenu w cząsteczce wody wynosi , co oznacza, że w wodzie na jedną część masową wodoru przypada osiem części masowych tlenu.
Niezależnie od tego, jakimi jednostkami masy będziemy się posługiwać, wymienione zależności zawsze będą takie same. Na przykład, jeśli w danej próbce wody masa tworzących ją atomów wodoru wynosi , to masa atomów tlenu będzie wynosiła , a cała próbka wody będzie miała masę: . Ten sam stosunek masowy będzie istniał zarówno w jednej cząsteczce wody o masie cząsteczkowej , jak i w próbkach wody o masie , czy tony.
Stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku jest zawsze stały – niezależny od masy próbki związku, a także od sposobu otrzymywania tego związku.
1
Polecenie 3
Oblicz, ile kilogramów tlenu buduje cząsteczki wody, których łączna masa wynosi .
R4MWmkHmbVVKL
R1Sbx3IAfiO7o
Stosunek masowy wodoru do tlenu w wodzie wynosi .
Stosunek masowy wodoru do tlenu w cząsteczce wody wynosi . Oznacza to, że w wody na wodoru przypada tlenu.
1
Polecenie 4
Określ rodzaj tlenku siarki – czy jest to tlenek siarki, czy tlenek siarki – jeśli w próbce tego tlenku o masie znajduje się siarki.
R1GsL7XGvEaBd
R1IFGzVUPpGpG
Określ stosunek masowy siarki do tlenu w próbce tlenku, a następnie porównaj go do stosunku masowego w obu tlenkach.
RxQQ9YLnJyfgs
tlenek siarki ()
1
Polecenie 5
Oblicz masę glinu (w gramach), który znajduje się w próbce jego tlenku, jeśli wiadomo, że próbka zawiera tlenu.
R1bbVBhHpDVDf
RTmytDS2b8aAz
Określ stosunek masowy glinu do tlenu w próbce tlenku. Pamiętaj, że stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku jest zawsze stały – niezależny od masy próbki związku.
Rm6NndkPM4yiS
RIBeurMOCEI38
R136dZSng6fDp
Rc0IHQ3i1T4A4
R1R4pzXIxeRFS
RGhaiXJLfgE5H
W próbce tlenku znajduje się glinu.
W jaki sposób połączyć prawo stałości składu i prawo zachowania masy w zadaniach obliczeniowych? Rozważmy poniższy przykład.
Przykład 1
Oblicz masę wody poddanej rozkładowi, jeśli w wyniku tej reakcji powstało wodoru. Oblicz masę powstałego tlenu.
Krok .
Zapisujemy równanie reakcji chemicznej.
Krok .
Obliczamy stosunek masowy pierwiastków chemicznych w wodzie na podstawie wzoru sumarycznego. Wzór sumaryczny: Stosunek masowy wodoru do tlenu w wodzie: , czyli
Krok .
Tworzymy wyrażenie opisujące stosunek masowy składników wody z uwzględnieniem danych z polecenia.
Ryhk2JjKANvo4
Krok .
Zestawiamy obliczony stosunek masowy składników wody (Krok ) z utworzonym wyrażeniem (Krok ).
Krok .
Obliczamy masę wody, która uległa rozkładowi.
Krok .
Udzielamy odpowiedzi: Reakcji rozkładu poddano wody. W jej wyniku powstało tlenu.
1
Polecenie 6
Oblicz, ile gramów sodu znajduje się w dziennej, maksymalnej dawce soli kuchennej, wynoszącej chlorku sodu.
R1JZcH0IvP7FE
RrOpMIkVVBZm0
Określ stosunek masowy sodu do chloru w soli. Pamiętaj, że stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku jest zawsze stały – niezależny od masy próbki związku.
Krok .
Obliczamy stosunek masowy pierwiastków w chlorku sodu na podstawie jego wzoru sumarycznego. Wzór sumaryczny: Stosunek masowy sodu do chloru:
Krok .
Zapisujemy wyrażenie opisujące stosunek masowy składników chlorku sodu z uwzględnieniem danych z polecenia.
Rk2HCaM6GiG7a
Krok .
Zestawiamy obliczony stosunek masowy składników (Krok ) z utworzonym wyrażeniem (Krok ) i obliczamy masę sodu.
Krok .
Udzielamy odpowiedzi.
W chlorku sodu znajduje się sodu.
imWVKwlMiM_d5e782
Podsumowanie
Według prawa zachowania masy, w każdej reakcji chemicznej łączna masa substratów jest równa łącznej masie produktów.
Na podstawie prawa zachowania masy można policzyć masę jednego z substratów lub produktów, jeśli masy pozostałych są znane.
Według prawa stałości składu, stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym jest zawsze stały oraz niezależny od sposobu i miejsca jego otrzymania (każdy związek chemiczny ma niezmienny skład jakościowy i ilościowy).
Znajomość stosunku masowego pierwiastków chemicznych w związku pozwala obliczyć masę pierwiastków chemicznych w dowolnej masie związku chemicznego.
Na podstawie stosunku masowego pierwiastków w związku chemicznym można ustalić jego wzór sumaryczny.
Praca domowa
1
Polecenie 7.1
Podczas ogrzewania węglanu wapnia powstało tlenku wapnia. Oblicz, ile gramów tlenku węgla otrzymano.
RvDCurQa36T58
R189bgy0AUrez
Pamiętaj, że łączna masa substratów jest równa łącznej masie produktów otrzymanych w jej wyniku.
Podczas ogrzewania otrzymano tlenku węgla.
1
Polecenie 7.2
Zastanów się i odpowiedz, o czym należy pamiętać podczas przeprowadzania doświadczeń potwierdzających prawo zachowania masy, podczas których powstają produkty gazowe.
Rw59buzEJVL2k
Zastanów się, co by się stało, gdybyśmy podczas przeprowadzania reakcji, która zachodzi po zmieszaniu sody oczyszczonej z octem, nie zastosowali balonika, lecz bezpośrednio wsypali sodę do otwartego naczynia z octem. Czy masa wskazywana przez wagę po zakończeniu reakcji byłaby taka sama, jak masa układu przed zmieszaniem substratów?
Należy pamiętać o tym, aby podczas reakcji układ pozostał zamknięty, tak aby uniemożliwić jego opuszczenie przez produkty gazowe.
imWVKwlMiM_d5e844
Słownik
Antoine Lavoisier1794.05.08Paryż1743.08.26Paryż
R1C3mEn1TJY1P
Antoine Lavoisier
Francuski chemik, który zapoczątkował rozwój nowożytnej chemii, wprowadzając pomiary ilościowe. Udowodnił, że wszystkie pierwiastki występują w trzech stanach skupienia, wyjaśnił procesy spalania i oddychania, sformułował zasadę zachowania masy w reakcjach chemicznych, wykazał obecność tlenu i azotu w powietrzu, przeprowadził analizę i syntezę wody oraz określił skład wielu substancji, np. tlenku siarki, kwasu siarkowego i kwasu azotowego. Pieniądze na prowadzenie badań chemicznych zdobywał, pracując jako poborca podatkowy. Został stracony w czasie rewolucji francuskiej. Na prośbę Lavoisiera o przedłużenie życia, w celu dokończenia prowadzonych przez niego prac badawczych, sędzia odpowiedział: Rewolucja nie potrzebuje uczonych. Po śmierci został uniewinniony.
Rosyjski chemik, który jako pierwszy odkrył prawo zachowania masy. W opublikował pracę, w której udowadniał to prawo, pisząc, że jeżeli gdzieś ubędzie nieco materii, to przybędzie w innym miejscu. Jego rozprawy naukowe nie były powszechnie znane, ponieważ pisał tylko w języku rosyjskim. Oprócz prac w obszarze chemii, prowadził też badania z zakresu fizyki i geologii. Był także poetą.
Joseph Louis Proust1826.07.05Angers1754.09.26Angers
R1FKqPHtCA750
Joseph Louis Proust
Chemik francuski, twórca prawa stałości składu (zwanego także prawem stosunków stałych). Na potwierdzenie swoich tez wykonał badania wielu związków chemicznych (dużo pracy poświęcił węglanowi miedzi, który otrzymywał z różnych źródeł oraz rozmaitymi sposobami, wykazując jego niezmienny skład ilościowy). Odkrył nieznane wcześniej związki chemiczne, przede wszystkim glukozę i lecytynę. Za wkład w rozwój wiedzy chemicznej przyznano mu tytuł członka Francuskiej Akademii Nauk w Paryżu.
prawo stałości składu
prawo stałości składu
prawo odnoszące się do stosunków masowych w związkach chemicznych, zgodnie z którym stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym jest zawsze stały i niezależny od sposobu oraz miejsca jego otrzymania
prawo zachowania masy
prawo zachowania masy
w przypadku każdej reakcji chemicznej, całkowita masa substratów jest równa łącznej masie produktów
imWVKwlMiM_d5e1149
Ćwiczenia
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
R1UYYWl0fSCbZ
Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Podczas reakcji chemicznej, z określonej masy substratów zawsze powstaje identyczna masa produktów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Łączna liczba atomów danego pierwiastka w substratach, które biorą udział w reakcji, jest równa łącznej liczbie atomów tego pierwiastka w jej produktach.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z twórców prawa zachowania masy był Joseph Louis Proust.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Reakcje przebiegające z wydzieleniem produktu gazowego, który uchodzi z mieszaniny reakcyjnej, nie spełniają prawa zachowania masy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Podczas reakcji chemicznej, z określonej masy substratów zawsze powstaje identyczna masa produktów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Łączna liczba atomów danego pierwiastka w substratach, które biorą udział w reakcji, jest równa łącznej liczbie atomów tego pierwiastka w jej produktach.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z twórców prawa zachowania masy był Joseph Louis Proust.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Reakcje przebiegające z wydzieleniem produktu gazowego, który uchodzi z mieszaniny reakcyjnej, nie spełniają prawa zachowania masy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Oceń, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda
Fałsz
Podczas reakcji chemicznej z określonej masy substratów zawsze powstaje identyczna masa produktów.
□
□
Łączna liczba atomów danego pierwiastka w substratach biorących udział w reakcji jest równa łącznej liczbie atomów tego pierwiastka w jej produktach.
□
□
Jednym z twórców prawa zachowania masy był Joseph Louis Proust.
□
□
Reakcje przebiegające z wydzieleniem produktu gazowego, który uchodzi z mieszaniny reakcyjnej, nie spełniają prawa zachowania masy.
□
□
Źródło: Bożena Karawajczyk, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 2
RX9QXDRzqfXPh
Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Stosunek masowy pierwiastków w danym związku chemicznym jest cechą charakterystyczną tego związku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Masowy skład procentowy tlenku węgla, powstałego w wyniku spalania paliw kopalnych i podczas oddychania, jest identyczny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosunek masowy pierwiastków w zawartej w cytrynie witaminie (kwasie askorbinowym) różni się od stosunku masowego pierwiastków w kwasie askorbinowym, wytworzonym syntetycznie w laboratorium chemicznym.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym może zmieniać się w zależności od stanu skupienia tego związku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Stosunek masowy pierwiastków w danym związku chemicznym jest cechą charakterystyczną tego związku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Masowy skład procentowy tlenku węgla, powstałego w wyniku spalania paliw kopalnych i podczas oddychania, jest identyczny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosunek masowy pierwiastków w zawartej w cytrynie witaminie (kwasie askorbinowym) różni się od stosunku masowego pierwiastków w kwasie askorbinowym, wytworzonym syntetycznie w laboratorium chemicznym.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym może zmieniać się w zależności od stanu skupienia tego związku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Oceń, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda
Fałsz
Stosunek masowy pierwiastków w danym związku chemicznym jest cechą charakterystyczną tego związku.
□
□
Skład procentowy dwutlenku węgla powstałego w wyniku spalania paliw kopalnych i podczas oddychania jest identyczny.
□
□
Stosunek masowy pierwiastków w witaminie C (kwasie askorbinowym) zawartej w cytrynie różni się od stosunku masowego pierwiastków w kwasie askorbinowym wytworzonym syntetycznie w laboratorium chemicznym.
□
□
Stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym może zmieniać się w zależności od stanu skupienia tego związku.
□
□
Źródło: Bożena Karawajczyk, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1SvYOjnMh8LL1
Ćwiczenie 3
2
Ćwiczenie 4
R1BgvfEOo0HIz
2
Ćwiczenie 5
RBHeWkXahYI9s
2
Ćwiczenie 6
R9oSGZ9rpNRuc
2
Ćwiczenie 7
R7ig3PsVGFeoL
3
Ćwiczenie 8
Rl32EjBgdtBBp
3
Ćwiczenie 9
Calculate the mass of oxygen in the sodium oxide sample, which has of sodium in it. Indicate the right answer.
R1GpqP6Zg1zHv
Glossary
calculate
calculate
R8FXc13T9QMCB
obliczyć
oxygen
oxygen
RyjiX9eJf8yWY
tlen
sodium oxide
sodium oxide
Rkl5FOAWEfoah
tlenek sodu
sample
sample
RbDR9F92Ov2Xd
próbka
sodium
sodium
RQJnGoi7BcbhZ
sód
indicate
indicate
RQN3rrZx4STG2
wskazać
Bibliografia
Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Podręcznik do chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Kraków .
Łasiński D., Sporny Ł., Strutyńska D., Wróblewski P., Podręcznik dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Kielce .
Rosyjski chemik, który jako pierwszy odkrył prawo zachowania masy. W opublikował pracę, w której udowadniał to prawo, pisząc, że jeżeli gdzieś ubędzie nieco materii, to przybędzie w innym miejscu. Jego rozprawy naukowe nie były powszechnie znane, ponieważ pisał tylko w języku rosyjskim. Oprócz prac w obszarze chemii, prowadził też badania z zakresu fizyki i geologii. Był także poetą.
Antoine Lavoisier1794.05.08Paryż1743.08.26Paryż
R1C3mEn1TJY1P
Antoine Lavoisier
Francuski chemik, który zapoczątkował rozwój nowożytnej chemii, wprowadzając pomiary ilościowe. Udowodnił, że wszystkie pierwiastki występują w trzech stanach skupienia, wyjaśnił procesy spalania i oddychania, sformułował zasadę zachowania masy w reakcjach chemicznych, wykazał obecność tlenu i azotu w powietrzu, przeprowadził analizę i syntezę wody oraz określił skład wielu substancji, np. tlenku siarki, kwasu siarkowego i kwasu azotowego. Pieniądze na prowadzenie badań chemicznych zdobywał, pracując jako poborca podatkowy. Został stracony w czasie rewolucji francuskiej. Na prośbę Lavoisiera o przedłużenie życia, w celu dokończenia prowadzonych przez niego prac badawczych, sędzia odpowiedział: Rewolucja nie potrzebuje uczonych. Po śmierci został uniewinniony.
Joseph Louis Proust1826.07.05Angers1754.09.26Angers
R1FKqPHtCA750
Joseph Louis Proust
Chemik francuski, twórca prawa stałości składu (zwanego także prawem stosunków stałych). Na potwierdzenie swoich tez wykonał badania wielu związków chemicznych (dużo pracy poświęcił węglanowi miedzi, który otrzymywał z różnych źródeł oraz rozmaitymi sposobami, wykazując jego niezmienny skład ilościowy). Odkrył nieznane wcześniej związki chemiczne, przede wszystkim glukozę i lecytynę. Za wkład w rozwój wiedzy chemicznej przyznano mu tytuł członka Francuskiej Akademii Nauk w Paryżu.