Słowniczek: Zaawansowane pojęcia związane z edycją dokumentów tekstowych

Program komputerowy do tworzenia, edytowania, konwertowania, zarządzania i podpisywania plików w formacie PDF (ang.  Portable Document Format). Jest jednym z najpopularniejszych narzędzi do pracy z dokumentami cyfrowymi ze względu na zapewnianie wysokiej jakości zapisu, uniwersalność i wieloplatformowość. Można go używać na systemach Windows, Linux, Android oraz iOS. Program Adobe Acrobat jest częścią pakietu oprogramowania Adobe Creative Cloud i jest przykładem oprogramowania zamkniętego, czyli objętego restrykcjami i licencjami dotyczącymi używania.

Najbardziej podstawowa metoda dzielenia pionowego bloku tekstu o określonej długości i szerokości na spójne merytorycznie mniejsze fragmenty. Pod względem graficznym, wyznaczanie akapitów zwiększa czytelność dokumentu, ponieważ dzieli kolumnę tekstu na dostrzegalne wzrokiem części. Wyznaczone fragmenty rozpoczynają się pełnym zdaniem od nowego wiersza, wraz z odsunięciem pierwszego wiersza akapitu od marginesu (wcięcie lewe pierwszego wiersza) lub zwiększeniem odstępu międzyakapitowego. Akapit z łacińskiego a capite znaczy — od początku.

Plik graficzny w postaci prostej ilustracji, obrazka lub zdjęcia, wstawiany na strony internetowe, do prezentacji, a także dokumentów tekstowych w celu ich ozdobienia. Cliparty tworzone są w formie cyfrowej, zazwyczaj związane są z jakimś konkretnym tematem lub sytuacją. Można je znaleźć we wbudowanych kolekcjach znajdujących się w programach, na stronach internetowych lub tworzyć samemu.

Sposób wprowadzania zmian wyglądu i ułożenia tekstu w obrębie całego akapitu. Celem jest poprawienie czytelności, estetyki tekstu, a także podział dokumentu na logiczne części. Do formatowania akapitowego zalicza się między innymi wyrównanie tekstu, wcięcia, odstępy między wierszami i akapitami, czy cieniowanie.

Odstęp pomiędzy sąsiednimi wierszami w tekście, który wpływa na czytelność i estetykę tekstu. Nazywana jest również światłem międzywierszowym, ponieważ jest to puste miejsce pomiędzy elementami tekstu. Interlinia może być wyrażona w punktach typograficznych lub w krotnościach i ułamkach wierszy. Na przykład, interlinia 12 punktów oznacza, że odległość między dwoma wierszami wynosi 12 punktów, a interlinia 1,5 oznacza, że odległość między dwoma wierszami wynosi 1,5 razy wysokość wiersza. Zazwyczaj interlinia powinna być większa niż odstęp między literami i słowami, aby zapewnić odpowiednią przestrzeń dla wzroku czytelnika. Interlinia może być również użyta do tworzenia efektów graficznych lub artystycznych w tekście, na przykład poprzez zmianę jej koloru, grubości lub kształtu.

Lista, w której rolę punktorów pełnią kolejne liczby lub litery alfabetu. Listy numerowane są używane do przedstawiania informacji w uporządkowany sposób lub do pokazania kolejności kroków w instrukcji lub procesie. Jako punktor użyte mogą zostać cyfry arabskie, cyfry rzymskie, litery małe lub wielkie. Listy numerowane, jak i nienumerowane można ze sobą dowolnie łączyć i zagnieżdżać, tworząc hierarchię i przedstawiając informacje w sposób czytelny i zrozumiały dla odbiorcy.

Inaczej zwana listą nienumerowaną. Jest to lista, w której każdy kolejny wymieniony element poprzedzony jest punktorem. Punktory mogą mieć różne kształty i kolory. Listy wypunktowane służą do przedstawiania informacji w nieuporządkowany sposób lub do pokazania elementów o równej wadze. Razem z listami numerowanymi można je dowolnie łączyć i zagnieżdżać, tworząc hierarchię i przedstawiając informacje w sposób czytelny i zrozumiały dla odbiorcy.

Pusty obszar od dolnej krawędzi strony do obszaru roboczego. Margines dolny służy do zapewnienia miejsca na numerację stron, stopki lub inne elementy, które mają być widoczne na dole strony. Standardem jest, aby szerokość dolnego marginesu wynosiła co najmniej $25\mathrm{mm}$.

Pusty obszar od górnej krawędzi strony do obszaru roboczego. Margines górny służy do zapewnienia miejsca na nagłówki, tytuły lub inne elementy, które mają być widoczne na górze strony. Standardowa szerokość górnego marginesu to co najmniej $25\mathrm{mm}$.

Pusty obszar od lewej krawędzi strony do obszaru roboczego. Standardowa szerokość lewego marginesu to około $25\mathrm{mm}$. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy naszą stronę po wydrukowaniu będziemy umieszczać w segregatorze, standardem jest  wtedy, aby lewy margines miał $40\mathrm{mm}$. Margines lewy może być różny dla stron parzystych i nieparzystych, jeśli dokument jest drukowany dwustronnie.

Sposób ustawiania marginesów w dokumentach dwustronnych, takich jak książki lub czasopisma, w taki sposób, aby marginesy z lewej i prawej strony były symetryczne względem środka strony. W przypadku lustrzanego odbicia marginesy wewnętrzne (przy oprawie) i zewnętrzne (przy krawędzi) będą takiej samej szerokości, co pomaga w zachowaniu estetyki tekstu na stronach przeciwległych.

Zapewnia dodatkowe miejsce na marginesach przy krawędziach strony, aby mieć pewność, że tekst nie zostanie przysłonięty oprawą.

Pusty obszar od prawej krawędzi strony do obszaru roboczego. Standardowa szerokość prawego marginesu to co najmniej $25\mathrm{mm}$. W niektórych przypadkach im szerszy jest prawy margines, tym lepiej, gdyż pozostawiamy miejsce na notatki czytelnika.  Margines prawy może być różny dla stron parzystych i nieparzystych, jeśli dokument jest drukowany dwustronnie.

Obszar dla tekstu, główny element interfejsu użytkownika i część edytora tekstu, w której można wpisywać, edytować i formatować tekst, czyli tworzyć i modyfikować dokumenty. Różne części dokumentu mogą być wyświetlone w obszarze roboczym w kilku podzielonych oknach lub panelach. Obszar roboczy może mieć różne opcje dostosowania, takie jak na przykład kolor tła, rozmiar czcionki, marginesy, wcięcia, zakładki, czy numerowanie stron.

Pionowy odstęp między akapitami. Jego zwiększenie służy do oddzielenia i ułatwienia czytania różnych fragmentów dokumentu. W edytorach tekstowych może on zostać zrealizowany za pomocą odpowiednich narzędzi odstępów i interlinii lub mniej profesjonalnie — wstawiając pusty wiersz.

Odstęp o zmiennej wysokości poniżej zaznaczonych akapitów. Zazwyczaj odstęp po akapicie jest mniejszy niż odstęp między wierszami oraz taki sam jak odstęp przed akapitem, aby zachować spójność i czytelność tekstu. Odstęp po akapicie można dostosować do całego dokumentu lub wybranych akapitów.

Odstęp o zmiennej wysokości powyżej zaznaczonych akapitów. Zazwyczaj odstęp przed akapitem jest mniejszy niż odstęp między wierszami oraz taki sam jak odstęp po akapicie, aby zachować spójność i czytelność tekstu. Odstęp przed akapitem można dostosować do całego dokumentu lub wybranych akapitów.

Format przenośnego dokumentu, sposób zapisywania i wyświetlania dokumentów cyfrowych, takich jak teksty, grafiki, formularze, czy prezentacje. Zapewnia, że publikacje elektronicznych wersji dokumentów będą wyglądały tak samo na różnych urządzeniach i programach, niezależnie od systemu operacyjnego, rozdzielczości ekranu, czcionek czy kolorów. PDF jest formatem grafiki wektorowej i jednym z najpopularniejszych formatów z przeznaczeniem do druku lub wyświetlania na ekranie komputera, smartfona, czy innego urządzenia elektronicznego.

Znak graficzny, który służy do oznaczania kolejnych elementów na liście nienumerowanej. Symbol punktora może mieć na przykład kształt dużej kropki, gwiazdki, czy kreski.

Struktura zapisywania i przedstawiania danych w postaci siatki, składająca się z wierszy oraz kolumn. W każdym przecięciu wiersza i kolumny znajduje się komórka, w której można wpisać dane lub informacje. Tabela pomaga w uporządkowaniu i przejrzystości danych lub informacji, a także w ich porównywaniu, analizowaniu, podsumowywaniu lub wizualizowaniu.

Określone miejsce, do którego zostanie przesunięty kursor tekstowy po użyciu klawisza tab. Tabulator pozwala ustalić, od jakiego i do jakiego punktu ma się rozciągać tekst w każdym wierszu, niezależnie od marginesów. Umożliwia również dokładniejsze wyrównanie tekstu w kolumnach, a za jego pomocą można ustawić ich szerokość oraz odstępy między nimi. Rozróżniamy pięć rodzajów tabulatorów:

• tabulator lewy pozwala ustawić lewą krawędź tekstu na ustaloną pozycję w wierszu;

• tabulator prawy pozwala na wyrównanie tekstu do określonego miejsca z prawej strony wiersza;

• tabulator środkowy umożliwia wyśrodkowanie tekstu względem wyznaczonej przez niego pozycji;

• tabulator dziesiętny wyrównuje liczby wokół separatora dziesiętnego, czyli znaku, który oddziela część całkowitą od części ułamkowej liczby, ustawiając znak w liczbach w jednej pionowej linii na tej samej wysokości;

• pasek, służący do rysowania linii pionowych na każdej ustalonej pozycji tabulatora, efekt przypomina kolumny tabeli, jednak powstałe formatowanie nie działa w ten sam sposób.

Tabulator należy do znaków białych.

Odległość, o którą cały akapit jest przesunięty w prawo względem lewego marginesu strony. Wcięcie to służy do tworzenia dodatkowej przestrzeni po lewej stronie akapitu, np. dla notatek lub komentarzy.

Odległość, o którą pierwszy wiersz akapitu jest przesunięty w prawo względem lewego marginesu strony. Odstęp ten służy do oznaczania początku nowego akapitu i ułatwienia czytelnikowi śledzenia tekstu.

Odległość, o którą cały akapit jest przesunięty w lewo względem prawego marginesu strony. Wcięcie to służy do tworzenia dodatkowej przestrzeni po prawej stronie akapitu, np. dla notatek lub komentarzy.

Suwaki umieszczone na górnej linijce edytora tekstu. Umożliwiają ustawianie wcięć w akapicie: wcięcia pierwszego wiersza, wcięcia lewego i wcięcia prawego.