Unia Europejska. Cele i etapy integracji
Przeczytaj zamieszczone teksty.
Plan przedstawiony 9 maja 1950 r. przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana (fragment)Pokój na świecie nie mógłby być zachowany bez twórczych wysiłków na miarę grożących mu niebezpieczeństw. Wkład, jaki zorganizowana i żyjąca Europa może wnieść w cywilizację, jest niezbędny dla utrzymania pokojowych stosunków. Głównym celem Francji, będącej od ponad dwudziestu lat liderem jednoczenia Europy, była zawsze służba pokojowi. Nie było Europy, mieliśmy wojnę.
Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie powstawała przez konkretne realizacje, tworząc najpierw rzeczywistą solidarność. Zgromadzenie narodów europejskich wymaga, by usunięta została odwieczna wrogość Francji i Niemiec: podjęte działanie musi w pierwszym rzędzie dotyczyć Francji i Niemiec. W tym celu rząd francuski proponuje natychmiast rozpocząć działania w ograniczonym, lecz decydującym punkcie:
„Rząd francuski proponuje umieszczenie całej francusko‑niemieckiej produkcji węgla i stali pod zarządem wspólnej Wysokiej Władzy w organizacji otwartej na udział innych krajów europejskich”. Umieszczenie produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządzaniem zapewni natychmiastowe powstanie wspólnych fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego etapu Federacji Europejskiej, i zmieni los regionów, długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręża, którego były najdłużej ofiarami. Solidarność produkcji, która się w ten sposób nawiąże, ukaże, że wszelka wojna między Francją a Niemcami jest nie tylko nie do pomyślenia, ale i fizycznie niemożliwa. Powstanie tej potężnej jednostki produkcyjnej otwartej na wszelkie kraje, które zechcą w niej uczestniczyć, mogącej dostarczyć wszystkim krajom, które złączy, podstawowych elementów produkcji przemysłowej na takich samych warunkach, stworzy rzeczywiste fundamenty ich ekonomicznego zjednoczenia. (...)Plan przedstawiony 9 maja 1950r. przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana (fragment).
Źródło: Plan przedstawiony 9 maja 1950 r. przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana (fragment), dostępny w internecie: https://europa.eu/european-union/about-eu/symbols/europe-day/schuman-declaration_pl [dostęp 15.11.2022].
Wymień wartości przyświecające twórcom deklaracji, przytoczone w planie Roberta Schumana.
Określ, co jest bezpośrednim, a co dalekosiężnym celem proponowanych działań w planie Schumana.
Podaj, jakie wspólne doświadczenia francusko‑niemieckie zainspirowały twórców powyższej deklaracji.
Unia Europejska. Cele i etapy integracji
wymieniać cechy charakterystyczne organizacji międzynarodowej;
wyjaśniać, w jakim celu państwa tworzą organizacje międzynarodowe;
przedstawiać główne cele polskiej polityki zagranicznej po 1989 roku.
na czym polegał proces integracji europejskiej, przedstawiając jego główne etapy;
o politykach, którzy odegrali najważniejszą rolę w procesie integracji europejskiej;
wymieniać państwa członkowskie Unii Europejskiej.
Integracja
Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integrare oznaczającego scalanie
lub łączenie. Integracja może odbywać się między osobami, grupami społecznymi, mniejszościami narodowymi, państwami. Po II wojnie światowej na kontynencie europejskim pojawiły się organizacje, które integrowały państwa pod względem politycznym, militarnym i gospodarczym. Państwa Europy Zachodniej integrowały się przede wszystkim w ramach wspólnot europejskich oraz – wraz ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą – w ramach Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego
[ang. North Atlantic Treaty Organisation [czyt.: nort atlantik triti organizejszyn], NATO. W sferze gospodarczej najważniejszą rolę w procesie integracji państw Europy Zachodniej odegrały wspólnoty europejskie.
Ojcowie założyciele
Trudno wyobrazić sobie powstanie wspólnot europejskich bez zaangażowania osób, które z determinacją i wytrwałością dążyły do budowy struktur integracyjnych. Osoby, które głównie przyczyniły się do budowy pokojowej, zjednoczonej Europy po II wojnie światowej, określa się mianem Ojców Założycieli Zjednoczonej Europy. Należeli do nich między innymi:
Robert Schuman
francuski polityk, mąż stanu, dwukrotny premier Francji, reformatorski minister finansów oraz minister spraw zagranicznych, będący jedną z kluczowych postaci w kształtowaniu powojennej Europy i stosunków transatlantyckich.
Jean Monnet [czyt.: żą mone]
francuski doradca ds. gospodarczych i politycznych, poświęcił swoje życie sprawie integracji europejskiej. Jako jeden z najważniejszych doradców francuskiego rządu był głównym pomysłodawcą słynnej deklaracji Schumana z 9 maja 1950 r., która doprowadziła do utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali uważanej za początek Unii Europejskiej; w latach 1952‑1955 stanął jako pierwszy na czele organu wykonawczego Wspólnoty.
Konrad Adenauer
pierwszy kanclerz Republiki Federalnej Niemiec w latach 1949‑1963. Doprowadził do nawiązania stosunków dyplomatycznych z ZSRS, a także do odbudowy gospodarczej Niemiec oraz ich integracji z Europą Zachodnią od przyjęcia planu Marshalla, poprzez członkostwo w EWG i NATO.
Alcide De Gasperi [czyt.: alczide de gasperi]
premier i minister spraw zagranicznych Włoch. Rzecznik zjednoczenia Europy pod względem gospodarczym i obronnym; współtwórca Rady Europy (1949) i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Wspólnoty europejskie
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI (EWWiS)
Powstała na podstawie traktatu podpisanego w Paryżu w 1951 r. Początkowo tworzyło ją sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Włochy, Republika Federalna Niemiec. Celem EWWiS było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali. Traktat paryski został zawarty na 50 lat i wygasł w 2002 r.
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA (EWG)
Powstała na podstawie traktatu podpisanego w Rzymie w 1957 r. Początkowo tworzyło ją sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Włochy, Republika Federalna Niemiec. Podstawowymi celami EWG było:
utworzenie unii celnej;
powstanie wspólnego rynku;
realizacja wspólnych polityk, np. rolnej, handlowej, transportowej.
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ (EURATOM)
Powstała na podstawie traktatu podpisanego w Rzymie w 1957 r. Początkowo tworzyło ją sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Włochy, Republika Federalna Niemiec. Podstawowym celem Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej były działania na rzecz tworzenia i rozwoju europejskiego przemysłu jądrowego.
Powstałe w latach 50. XX wieku wspólnoty – EWWiS, EWG i Euratom – były pierwszymi w historii organizacjami międzynarodowymi o ponadnarodowym charakterze. Ponadnarodowość przejawiała się przede wszystkim w możliwości stanowienia prawa bezpośrednio obowiązującego w państwach członkowskich.
Początkowo wspólnoty miały sześciu członków. Korzyści gospodarcze, jakie odnosiły państwa uczestniczące w procesie integracji sprawiły, że członkostwem zainteresowały się kolejne państwa.
Proces rozszerzania Wspólnot Europejskich
Rok | Kraj |
|---|---|
1973 | Wielka Brytania, Irlandia, Dania |
1981 | Grecja |
1986 | Hiszpania, Portugalia |
1990 | zjednoczenie Niemiec – Niemiecka Republika Demokratyczna została włączona do Republiki Federalnej Niemiec |
Organizacje polityczno‑gospodarcze w Europie (do 1990 r.)
Mapa, która przedstawia organizacje polityczno‑gospodarcze w Europie do 1990 roku.
Mapa uwzględnia następujące informacje:
siedzibę RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej utworzona 8 stycznia 1949 roku w Moskwie);
państwa należące do RWPG;
państwa stowarzyszone z RWPG;,
siedzibę EWWIS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali utworzona w 1952 roku);
siedzibę EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza utworzona 25 marca 1957 roku w Rzymie);
państwa założycielskie EWG;
państwa przyjęte do EWG w 1973 roku;
państwa przyjęte do EWG w 1981 roku;
państwa przyjęte do EWG w 1986 roku;
państwa stowarzyszone z EWG (Turcja od 1963 roku);
siedzibę Parlamentu Europejskiego utworzonego w 1972 roku.
Siedziba RWPG znajdowała się w Moskwie.
Państwa należące do RWPG:
ZSRR;
Polska;
Węgry;
Rumunia;
Czechosłowacja;
NRD (1950);
Bułgaria;
Albania (1962);
Mongolia (1952);
Kuba (1972);
Wietnam (1978).
Państwa stowarzyszone z RWPG:
Jugosławia (1964);
Finlandia (1973);
Irak (1975);
Meksyk (1976).
Państwa tworzące EWWIS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali utworzoną w 1952 roku):
RFN;
Holandia;
Belgia;
Luksemburg;
Francja;
Włochy.
Siedzibę EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza utworzona 25 III 1957 r., w Rzymie):
Strasburg.
Państwa założycielskie EWG:
Belgia;
Francja;
RFN;
Włochy;
Luksemburg;
Holandia.
Państwa przyjęte do EWG w 1973 roku:
Wielka Brytania;
Irlandia;
Dania.
Państwo przyjęte do EWG w 1981 roku:
Grecja.
Państwa przyjęte do EWG w 1986 roku:
Hiszpania;
Portugalia.
Państwa stowarzyszone z EWG (Turcja od 1963 roku):
Cypr.
Siedzibę Parlamentu Europejskiego utworzonego w 1972 roku:
Bruksela.
Od wspólnoty do Unii Europejskiej
Udany proces integracji ekonomicznej w ramach wspólnot doprowadził do podjęcia prób pogłębienia integracji politycznej. W ich wyniku 7 lutego 1992 r. podpisany został Traktat o Unii Europejskiej, zwany traktatem z Maastricht (od nazwy miejscowości w Holandii), który wszedł w życie 1 listopada 1993 r.
Na podstawie traktatu z Maastricht utworzono Unię Europejską. Warto podkreślić, że Unia Europejska nie zastąpiła wówczas istniejących wspólnot: EWWiS, EWG, EWEA. Stanowiła niejako pogłębienie procesu integracji przez włączenie nowych zagadnień, takich jak wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo czy współpraca sądowa i policyjna. Traktat z Maastricht zmienił także nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej na Wspólnota Europejska (1 listopada 1993 r.).
Na mocy traktatu z Maastricht ustanowiono obywatelstwo europejskie, które uzupełnia obywatelstwo krajowe. Każdy obywatel państwa członkowskiego jest jednocześnie obywatelem Unii Europejskiej.
Jak pamiętamy, początkowo wspólnoty miały sześciu członków. Korzyści gospodarcze, jakie odnosiły państwa uczestniczące w procesie integracji sprawiły, że członkostwem zainteresowały się kolejne kraje. Obecnie Unia Europejska skupia 27 państw, a następne kraje deklarują chęć przystąpienia do tej organizacji.
Oficjalni kandydaci do członkostwa to: Albania, Macedonii Północna, Czarnogóra, Serbia i Turcja, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia oraz Ukraina.
W wyniku przeprowadzonego w czerwcu 2016 r. referendum, 27 marca 2017 r. Wielka Brytania rozpoczęła proces wychodzenia z Unii Europejskiej poprzez formalne zawiadomienie Rady Europejskiej o swoim zamiarze. Proces ten jest określany jako „brexit”. W październiku 2019 r. Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej osiągnęły porozumienie co do warunków opuszczenia Unii na podstawie Umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE. Uzgodniono także deklarację polityczną, zawierającą ogólne ramy przyszłych relacji UE - Zjednoczone Królestwo. Umowa o wystąpieniu została ratyfikowana zarówno przez Parlament Brytyjski, jak i przez Parlament Europejski. W związku z tym, Wielka Brytania opuściła UE 31 stycznia 2020 r.
Mapa, która przedstawia proces integracji europejskiej.
Mapa uwzględnia następujące informacje:
wymienia państwa założycielskie EWG (Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) utworzonej w 1957 roku;
wymienia państwa przyjęte do EWG do 1989 roku;
rozszerzenie EWG o pięć landów w NRD w 1990 roku.
Przekształcenie EWG w UE (Unię Europejską) w 1992 roku:
wymienia państwa, które przystąpiły do UE przed 2004 rokiem;
wymienia państwa, które przystąpiły do UE w 2004 roku;
wymienia państwa, które przystąpiły do UE;
wymienia państwa kandydujące do UE.
Państwa założycielskie EWG (Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) utworzonej w 1957 roku:
Francja;
Niemcy;
Włochy;
Belgia.
Państwa przyjęte do EWG do 1989 roku:
Irlandia;
Wielka Brytania;
Dania.
Przekształcenie EWG w UE (Unię Europejską) w 1992 roku.
Państwa, które przystąpiły do UE przed 2004 rokiem:
Austria;
Finlandia;
Szwecja;
Hiszpania;
Portugalia;
Niemcy;
Francja;
Włochy;
Holandia;
Belgia;
Luksemburg;
Dania;
Irlandia;
Wielka Brytania;
Grecja;
Hiszpania;
Portugalia;
Austria;
Finlandia;
Szwecja.
Państwa, które przystąpiły do UE w 2004 roku:
Polska;
Czechy;
Estonia;
Litwa;
Łotwa;
Malta;
Słowacja;
Słowenia;
Węgry.
Państwa, które przystąpiły do UE po 2004 roku:
Bułgaria;
Rumunia.
Państwa kandydujące do UE:
Albania;
Czarnogóra;
Macedonia Północna;
Turcja;
Serbia.
Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej
Państwa członkowskie Unii Europejskiej podpisały traktat z Lizbony 13 grudnia 2007 r., który wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku. Na jego podstawie kompetencje Wspólnoty Europejskiej (dawnej EWG) przejęła Unia Europejska, która stała się jednolitą organizacją międzynarodową i otrzymała osobowość prawną.
Oś czasu, która przedstawia proces integracji od Wspólnot Europejskich do Unii Europejskiej.
Na osi czasu umieszczono daty i związane z nimi wydarzenia.
Przy dacie 1951 opisano wydarzenie:
powstanie na mocy traktatu paryskiego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Przy dacie 1957 opisano wydarzenie:
na mocy traktatów rzymskich powstały: Europejska Wspólnota Gospodarcza i Europejska Wspólnota Energii Atomowej.
Przy dacie 1992 opisano wydarzenie:
na mocy traktatu z Maastricht powstały: Europejska Wspólnota Gospodarcza, która zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska.
Przy dacie 2002 opisano wydarzenie:
przestała istnieć Europejska Wspólnota Węgla i Stali.
Przy dacie 2007 opisano wydarzenie:
na mocy traktatu lizbońskiego przestała istnieć: Wspólnota Europejska. Unia Europejska staje się organizacją międzynarodową.
ZASADA POMOCNICZOŚCI (SUBSYDIARNOŚCI)
Zasada ta oznacza, że UE jest uprawniona do podejmowania działań tylko wtedy, gdy cele nie mogą być osiągnięte samodzielnie przez państwa członkowskie (władze centralne lub samorządowe). Unia Europejska nie powinna dążyć do zastąpienia państw członkowskich, lecz uzupełniać ich działania w celu skutecznego rozwiązywania problemów. Wszystkie środki i działania podejmowane przez Unię i państwa członkowskie powinny być możliwie najbliższe obywatelowi.
ZASADA SOLIDARNOŚCI
Zasada ta oznacza, że państwa członkowskie Unii Europejskiej działają wspólnie w celu realizacji zadań zapisanych w traktatach. Wynika z niej zobowiązanie do podejmowania przez państwa członkowskie środków służących wykonywaniu prawa unijnego. Państwa powinny powstrzymać się od działań, które utrudniałyby to lub które byłyby sprzeczne z celami Unii. Powinny szanować interesy innych państw członkowskich.
Podsumowanie
Proces budowy wspólnot europejskich rozpoczął się w latach 50. XX wieku. Przez kolejne dekady zmieniały się nie tylko struktury integracyjne, ale także skład członkowski. W konsekwencji stworzono Unię Europejską, która nie jest państwem, lecz wprowadziła swoje obywatelstwo. Nie ma drugiej organizacji międzynarodowej o tak szerokich kompetencjach prawodawczych, która może poszczycić się instytucją obywatelstwa.
Ułóż podane wydarzenia w kolejności chronologicznej.
- Podpisanie traktatu w Maastricht
- Przystąpienie Szwecji do Unii Europejskiej
- Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
- Przystąpienie Wielkiej Brytanii do Wspólnot Europejskich
Ułóż podane wydarzenia w kolejności chronologicznej.
- Podpisanie traktatu w Maastricht
- Przystąpienie Szwecji do Unii Europejskiej
- Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
- Przystąpienie Wielkiej Brytanii do Wspólnot Europejskich
Państwo, któremu integrację ze Wspólnotami Europejskimi uniemożliwiał ustrój komunistyczny i zależność od ZSRR, to...
- Szwajcaria
- Norwegia
- Węgry
- Cypr