Jakie zagadki kryje w sobie język?

Czym jest język? Wbrew pozorom wcale nie jest łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Powszechnie wiadomo, że służy porozumiewaniu się, ale to tylko część prawdy. Język jest przecież także narzędziem przekazywania informacji. Jednak to stwierdzenie nie określa w pełni jego znaczenia. Można przecież komunikować się ze sobą za pomocą różnego rodzaju znaków. Na przykład emotikony zastępują słowa w korespondencji internetowej. Chemicy przekazują informacje o substancjach chemicznych dzięki skomplikowanym wzorom, złożonym z symboli pierwiastków i związków chemicznych. Informatycy piszą programy komputerowe, używając kombinacji cyfr i różnorodnych znaków znanych z klawiatury komputerowej.

Trudność ze zdefiniowaniem języka wiąże się ściśle z próbą wyjaśnienia, na czym polega jego moc i tajemnica. Na przestrzeni wieków wielu badaczy uznawało język
za najdoskonalszy środek komunikacji. Byli wśród nich naukowcy, którzy poszukiwali sposobu odtworzenia mowy ludzkiej, pracując nad stworzeniem 'maszyny mówiącej'maszyna mówiąca'maszyny mówiącej'.

Rozwój technologii w XX wieku pozwolił na stworzenie syntezatora mowy ludzkiej, który jest niezwykle przydatnym i coraz doskonalszym narzędziem. Synteza mowy jest wykorzystywana m.in. w urządzeniach czytających dla osób niepełnosprawnych, sterowaniu głosem (np. nawigacja w samochodach), grach komputerowych i różnego rodzaju animacjach. Należy mieć jednak świadomość, że nawet najdoskonalsze urządzenia nie są w stanie zastąpić naturalnej mowy ludzkiej, nie potrafią oddać melodii języka.

REFsOdJEYM3oo

Czarno-biała ilustracja podzielona na trzy części. Pierwsza z lewej przedstawia urządzenie podobne do akordeonu (miechy poruszanie dłońmi). Od góry wystają z nich dwie rurki łączące się w jedną zwieńczoną elementem przypominającym kształtem ptasią głowę (np. gęsi). Szkic środkowy ukazuje rysunek twarzy z profilu, z której ust biegną linie na wzór rozchodzenia się fal dźwiękowych, poniżej widać pięciolinię z zapisem nutowym. Szkic po prawej przedstawia instrument muzyczny (organy) oraz dwa małe rysunki półokrągłych elementów (np. mocowań, połączeń maszyny).

R1e2Zmchmz1I6

Drewniane urządzenie składające się z jednej strony ze skrzyni, w której górnej części znajduje się osiem otworów, a w bocznej części jeden duży otwór. Z drugiej strony z przymocowanego do tej skrzyni miecha ręcznego, dzięki któremu można wdmuchiwać powietrze do tej skrzyni. Na ramie przy miechu zamontowany jest mechanizm napędzający z ciężarkiem.

RztiyUOti6iLT1

Skan strony słownika języka polskiego z objaśnieniami hasła "język".

Co to jest komunikacja językowa?

Język to system znaków. W celu poprawnego posługiwania się językiem należy znać, rozpoznawać i prawidłowo łączyć ze sobą poszczególne znaki.

Podobnie funkcjonują inne narzędzia i formy komunikacji. Na przykład warto pamiętać, że bezkolizyjnabezkolizyjnybezkolizyjna komunikacja na jezdniach jest możliwa, jeśli kierowcy sprawnie odczytują symbole umieszczone na znakach drogowych i potrafią się
do nich dostosować. Podobne zasady panują w sporcie, np. podczas turniejów szachowych. Gracze mogą rozgrywać mecze, jeśli rozpoznają wartość pionów
na planszy i wiedzą, jak ich użyć, aby zwyciężyć w walce z przeciwnikiem.

Pojedynczy dźwięk mowy ludzkiej nazywany jest głoską, natomiast jego znak graficzny to litera. To właśnie z nich tworzone są wyrazy. Ludzie, aby skutecznie komunikować się – podobnie jak kierowcy czy szachiści – muszą wiedzieć, w jaki sposób z nich korzystać. Dlatego też zasady komunikacji językowej poznajemy już od dzieciństwa. Dzięki temu układanie wyrazów, a potem tworzenie zdań czy dłuższych tekstów przychodzi automatycznie. Ludzie każdego dnia korzystają z reguł gramatycznych, choć nie zawsze sobie to uświadamiają.

Język spełnia wiele funkcji. Przede wszystkim służy ludziom do przekazywania informacji, opisywania świata oraz komunikowania się z innymi. Często język jest środkiem nawiązywania i podtrzymywania kontaktu z różnymi osobami. Spotkanie nie obędzie się przecież bez powitalnego 'Dzień dobry!', a niemal każda rozmowa telefoniczna rozpoczyna się od zwrotów typu: 'Halo!', 'Cześć', 'Co u ciebie?'.

Słowa często towarzyszą emocjom i uczuciom - potwierdza to popularność słowa 'Co?' (np. dla wyrażenia zdziwienia) czy oznaczającego zachwyt 'łał!' (ang. 'wow!') . Ponadto ludzie za pomocą języka mogą wpływać na innych – nakłaniać ich do czegoś, doradzać im, przekonywać. Dzięki językowi artyści piszą o fikcyjnym świecie, który realnie nie istnieje, ale można go sobie z łatwością wyobrazić. Twórcy tekstów literackich korzystają z rozmaitych słów, by przekazać swoje myśli i wyobrażenia o świecie.

Podczas redagowania wypowiedzi pisemnej (np. wypracowania) lub innego, dłuższego tekstu (np. powieści) wiele uwagi i wysiłku wymaga logiczne uporządkowanie myśli, wybranie właściwej formy i stylu językowego. W tekstach drukowanych istotny jest także wybór właściwej czcionki, miejsca na tytuł, podpis, dodatkowe informacje.

Dlatego niejednego uczestnika procesu komunikacji może zadziwiać złożoność
i wielofunkcyjność języka jako narzędzia umożliwiającego porozumiewanie się.

Zadania

Jakie tajemnice kryje w sobie
komunikacja językowa?

Czasem mówi się o języku, że to 'archiwum' obyczajów, zmian społecznych i pamiątek z przeszłości. Dzieje się tak dlatego, że wiele słów i form gramatycznych, które są używane współcześnie, przypomina o historii języka.

Wystarczy przywołać popularny zwyczaj wspominania wakacyjnych przygód z pobytu w obcych krajach, kurortach, pensjonatach (końcówka -ach). Jeśli jednak utworzy się podobne formy gramatyczne np. od nazw: Niemcy, Włochy, Węgry, wyjątkowo pojawi się końcówka -ech. Dlaczego tak się dzieje? Jest to pozostałość dawnej odmiany - ślad historii języka, dowód jego żywotności (ciągłego zmieniania się).

Można podać liczne przykłady, które potwierdzają związek między gramatyką dawną a zasadami obowiązującymi we współczesnym języku. Warto wskazać np. wyjątki obecne w gramatyce czy skomplikowane reguły ortograficzne. Aby lepiej poznać  pochodzenie wyrazów i ich form, można sięgnąć po słowniki etymologiczne.

W wielu przysłowiach, związkach frazeologicznych, wyrażeniach zawarte zostały potoczne refleksje o świecie, a nawet stereotypy. Językoznawcy już dawno zauważyli, że człowiek nazywał świat, bazując na subiektywnej ocenie rzeczywistości i nieskomplikowanych wyobrażeniach o nim, które nie miały nic wspólnego z wiedzą naukową czy encyklopedyczną.

W czasach obecnych jest podobnie. Ludzie na co dzień chętnie posługują się metaforami (np.: 'słońce wschodzi i zachodzi', 'coś jest za horyzontem', 'komputer jest zagrożony', 'wirusy atakują sieci informatyczne', 'mój dysk przechodzi kwarantannę'). Wyrażenia te są sprzeczne z logiką naukową, a jednak wciąż posługujemy się nimi, aby opisać otaczającą nas rzeczywistość. Taki sposób komunikowania określa się mianem językowego obrazu świata.

Ponadto w wielu słowach i przysłowiach kryje się wiedza o kulturze, bogactwie duchowym społeczeństw. Mogą to być pamiątki dawnych obyczajów językowych (tekstów okolicznościowych, formuł wymawianych jako słowa magiczne lub zaklęć), które rzadziej pojawiają się we współczesnej komunikacji, a jeśli już – to są obecne w sztuce ludowej lub przekazach ustnych. Często też różne powiedzonka, nazwy znane z literatury, fragmenty wypowiedzi bohaterów literackich lub przedstawicieli kultury są śladem dawnych obyczajów, a nawet wydarzeń historycznych.

Zadaniowo I

Zadaniowo II

Na podstawie przywołanych fragmentów tekstu Jerzego Bralczykaj0000007UKB1v50_000tp00BJerzego Bralczyka i własnych obserwacji wykonaj polecenia:

Zadaniowo III

Na podstawie przywołanego fragmentu definicji słownikowej hasła 'zdrowy' autorstwa Krystyny Długosz‑Kurczabowejj0000007UKB1v50_000tp00KKrystyny Długosz‑Kurczabowej wykonaj polecenia:

Zadaniowo IV