Pierwsze morderstwo na świecie, czyli historia Kaina i Abla
W biblijnej Księdze Rodzaju wyjaśniono, jak powstał świat. Wytłumaczono również, dlaczego na świecie nie wszystko jest tak wspaniałe, jak wynikałoby to ze słów: A Bóg widział, że były dobre
. Miała to być konsekwencja tego, że pierwsi rodzice, czyli Adam i Ewa, zbuntowali się wobec Boga. Jednak rozdział Księgi Rodzaju, opowiadający dzieje grzechu pierworodnego, nic nie mówi o sporach między ludźmi. Rozdźwięk między Stwórcą a człowiekiem nie oznaczał, że śmiertelnicy wystąpili przeciwko sobie. Co więcej, w opisanym tam świecie (nawet poza Edenem) nikt jeszcze nie umarł.
Poszukaj w dostępnych Ci mitologiach i innych źródłach opis pierwszego zabójstwa i napisz notatkę syntetyzującą. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60 – 90 wyrazów.
Kain i Abel
Wielu zastanawiało się nad pochodzeniem pierwszych ludzi. Ślady takich poszukiwań możemy odnaleźć w różnych źródłach, które leżą u podstaw religii. Jedna z najbardziej znanych historii pochodzi z Biblii i opowiada o Adamie i Ewie, którzy zostali wypędzeni z raju. Pierwsi ludzie założyli na ziemi rodzinę, w której doszło do straszliwej zbrodni.
Księga Rodzaju, rozdz. 4, w. 1‑16(1) Mężczyzna zbliżył się do swej żony Ewy. A ona poczęła i urodziła Kaina, i rzekła: Otrzymałam mężczyznę od Pana. (2) A potem urodziła jeszcze Abla, jego brata. Abel był pasterzem trzód, a Kain uprawiał rolę. (3) Gdy po niejakim czasie Kain składał dla Pana w ofierze płody roli, (4) zaś Abel składał również pierwocinypierwociny ze swej trzody i z ich tłuszczu, Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; (5) na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć. Smuciło to Kaina bardzo i chodził z ponurą twarzą. (6) Pan zapytał Kaina: Dlaczego jesteś smutny i dlaczego twarz twoja jest ponura? (7) Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować. (8) Rzekł Kain do Abla, brata swego: Chodźmy na pole. A gdy byli na polu, Kain rzucił się na swego brata Abla i zabił go. (9) Wtedy Bóg zapytał Kaina: Gdzie jest brat twój, Abel? On odpowiedział: Nie wiem. Czyż jestem stróżem brata mego? (10) Rzekł Bóg: Cóżeś uczynił? Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi! (11) Bądź więc teraz przeklęty na tej roli, która rozwarła swą paszczę, aby wchłonąć krew brata twego, przelaną przez ciebie. (12) Gdy rolę tę będziesz uprawiał, nie da ci już ona więcej plonu. Tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi! (13) Kain rzekł do Pana: Zbyt wielka jest kara moja, abym mógł ją znieść. (14) Skoro mnie teraz wypędzasz z tej roli, i mam się ukrywać przed tobą, i być tułaczem i zbiegiem na ziemi, każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić! (15) Ale Pan mu powiedział: O, nie! Ktokolwiek by zabił Kaina, siedmiokrotną pomstę poniesie! Dał też Pan znamię Kainowi, aby go nie zabił, ktokolwiek go spotka. (16) Po czym Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu.
Źródło: Księga Rodzaju, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Poznań – Warszawa 1980, s. 27.
Imiona postaci biblijnych (podobnie – jak nasze imiona) „mówią”, czyli zawierają w sobie jakieś informacje, nadzieje, życzenia: Adam to „mężczyzna” lub „stworzony z ziemi”, Ewa to „matka” albo „życie”. Imiona pierwszych dzieci również miały zakodowane wiadomości: Kain prawdopodobnie oznacza „otrzymany od Boga”
(w znaczeniu – „pierworodny”), Abel natomiast to „tchnienie”, „kruchy” albo „rodzony syn”.
Nazwy geograficzne także nie są tylko pustymi dźwiękami: wyraz „Eden” zawiera w sobie informację, że chodzi o nawodniony teren, „Nod” natomiast oznacza „błąkać się, błądzić”.
Kain i Abel to najbardziej znani synowie Adama i Ewy, ale nie jedyni… Gdyby tak było, wszyscy (według Biblii) okazalibyśmy się potomkami mordercy (Abel przecież zginął bezdzietnie)! Później, pierwsi rodzice mieli jeszcze jednego znanego z imienia syna – Seta oraz wiele bezimiennych dzieci.
Po przeczytaniu fragmentu Biblii odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia:
Przyporządkuj do odpowiedniej grupy twierdzenia dotyczące pierwszych ludzi.
Hodowali zwierzęta., Wytwarzali gliniane naczynia., Produkowali uzbrojenie., Uprawiali rolę., Budowali domy.
| Prawda | |
|---|---|
| Fałsz | |
| Nie wiadomo |
Napisz, jakie ofiary składali Kain i Abel.
Wyjaśnij sens zdania: „Pan wejrzał na Abla […]; na Kaina […] nie chciał patrzeć”.
Wyjaśnij, dlaczego Bóg nie docenił ofiary Kaina.
Zaznacz w cytowanym fragmencie te zdania, które mogą podpowiadać, dlaczego Bóg odrzucił ofiarę Kaina.
czerwony
(3) Gdy po niejakim czasie Kain składał dla Pana w ofierze płody roli, (4) zaś Abel składał również pierwociny ze swej trzody i z ich tłuszczu, Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; (5) na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć. Smuciło to Kaina bardzo i chodził z ponurą twarzą. (6) Pan zapytał Kaina: Dlaczego jesteś smutny i dlaczego twarz twoja jest ponura? (7) Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować. (8) Rzekł Kain do Abla, brata swego: Chodźmy na pole. A gdy byli na polu, Kain rzucił się na swego brata Abla i zabił go.
Wyjaśnij słowa: „grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować”.
Na podstawie powyższego fragmentu opisz relację braci.
Wyjaśnij, co oznaczają słowa: „Krew […] głośno woła […] z ziemi”.
Wyjaśnij, dlaczego Bóg postanowił, żeby ziemia, którą uprawiał Kain, nie rodziła już plonów.
Opisz, na czym polegała kara, na jaką Bóg skazał Kaina. Przytocz właściwe cytaty.
Znamieniem nazywamy cechę charakterystyczną, najczęściej w formie plamki lub wypukłości na skórze. Pierwsze wzmianki o znamieniu w literaturze pojawiają się już w Biblii – Bóg naznaczył Kaina znamieniem na czole. Kainowe znamię odnosi się więc do bratobójcy, zbrodniarza czy mordercy.
Wyjaśnij, z jakiej przyczyny Bóg naznaczył Kaina znamieniem. Udziel co najmniej dwóch różnych odpowiedzi.
Wyrażenie kainowe piętno (kainowe znamię) stało się frazeologizmem. Pamiętając, z jaką historią się łączy, powiedz, co może to wyrażenie oznaczać.
Wyjaśnij różnicę w zapisie pomiędzy Kainową zbrodnią a kainową zbrodnią.
Przyjrzyj się ilustracji Gustave’a Dorégo Kain i Abel składają swoje ofiary. Wyjaśnij, w jaki sposób autor ilustracji przedstawił Kaina i Abla.
Zastanów się i napisz, jakie emocje mógł odczuwać Kain widząc, jak Bóg traktuje Abla.
Najtrudniejsze stronice BibliiDzieje Kaina i Abla zawierają pierwszy w historii (biblijnej) konflikt między ludźmi, w dodatku – zakończony zabójstwem. Bibliści twierdzą, że opowieść ta zawiera w sobie echa dawnych konfliktów między dwoma modelami życia: pasterskim i rolniczym (a te łączyły się z konfliktami narodowymi między Kananejczykami i Żydami).
Trzeba jednak znać sposób pisania Jahwisty, który lubuje się w kontrastach i prowokujących zestawieniach myśli. Cały kontekst opowiadania ujawnia jeden z jego zamiarów, którego wytłumaczenia nie znajdujemy w żadnych komentarzach. Chciał on na samym początku ukazać przedstawicieli dwóch kultur: życia wędrownego i osiadłego, z uwydatnieniem skutków moralnych wynikających z faktu odwrócenia się od Boga. Jeszcze dziwniejsze jest to, że podłoże konfliktu między braćmi jest „religijne”, a przyczyną postawy Kaina wydaje się być sam Bóg, który „na jego ofiarę nie chciał patrzeć” (Rdz 4,5). Dlaczego? Na to pytanie może nam odpowiedzieć sam Kain, który w rozmowie z Bogiem dał wyraz swemu lekceważeniu, pogardzie, i całkowicie wyłączył Go ze swojego życia.
Źródło: Zenon Ziółkowski, Najtrudniejsze stronice Biblii, Warszawa 1989, s. 156.
Omów, jaki kontekst do historii Kaina i Abla wprowadza Zenon Ziółkowski.
Wyjaśnij, co w konflikcie braci jest dla autora zadziwiające.
Księga Rodzaju, rozdz. 4, w. 17‑24(17) Kain zbliżył się do swej żony, a ona poczęła i urodziła Henocha. Gdy Kain zbudował miasto, nazwał je imieniem swego syna: Henoch. (18) Henoch był ojcem Irada, […] Metuszael zaś Lameka. (19) Lamek wziął sobie dwie żony. Imię jednej było Ada, a drugiej – Silla. (20) Ada urodziła Jabala; on to był praojcem mieszkających pod namiotami i pasterzy. (21) Brat jego nazywał się Jubal; od niego to pochodzą wszyscy grający na cytrze i na flecie. (22) Silla – ona też urodziła Tubal‑Kaina; był on kowalem, sporządzającym wszelkie narzędzia z brązu i z żelaza. Siostrą Tubal‑Kaina była Naama. (23) Lamek rzekł do swych żon, Ady i Silli: Słuchajcie, co wam powiem, żony Lameka. Nastawcie ucha na moje słowa: Gotów jestem zabić człowieka dorosłego, jeśli on mnie zrani, i dziecko – jeśli mi zrobi siniec! (24) Jeżeli Kain miał być pomszczony siedmiokrotnie, to Lamek siedemdziesiąt siedem razy!
Źródło: Księga Rodzaju, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Poznań – Warszawa 1980, s. 27.
Wyjaśnij, co można powiedzieć o mieście, które zostało założone przez mordercę, a następnie nazwane imieniem jego pierworodnego syna.
Czym zajmowali się synowie Lameka?
pasterstwo, muzykowanie, kowalstwo
| Jabal | |
| Tubal-Kain | |
| Jubal |
Wersety 23‑24 bywają nazywane Pieśnią zemsty Lameka. Uzasadnij poprawność tego tytułu.
Przytocz cytat, który potwierdzi, że Kain był gorszy od Adama, a Lamek gorszy od Kaina. Omów, co ta gradacja sugeruje na temat ludzkości.
Teksty do wyboru
Historia pierwszej zbrodni jest istotna nie tylko z przyczyn teologicznych. To również niezwykle ważna opowieść, wciąż inspirująca twórców. Wydawałoby się, że niczego nowego nie można z niej wydobyć. O tym, że jest inaczej, mogą poświadczyć dwa zamieszczone poniżej przykłady.
Kain i AbelByło nas dwóch braci na pustym globie:
Kain i Abel.
Jeden baranki pasał, drugi na roli robił,
jeden był mocny, drugi – słaby.Było nas dwóch braci i dwie różne miłości
do Boga Stwórcy:
jeden baranki mu składał zarżnięte,
drugi – pszenicę, kukurydzę i miętę,
słodkie ogórki.Było nas dwóch braci, któryś z nich pozazdrościł
– Abel? Kain?
pokłóciliśmy się u ofiarnych ołtarzy,
słaby silnego zabił... To się powtarza...
I nie wiem dalej.Źródło: Kazimiera Iłłakowiczówna, Kain i Abel, [w:] tejże, Poezje wybrane, oprac. Paweł Hertz, Warszawa 1995, s. 321–322.
Określ, kto jest podmiotem lirycznym w tym utworze.
Napisz, do kogo utwór jest adresowany.
Wyjaśnij, dlaczego Kaina nazywa się w wierszu słabym, a Abla – silnym. Napisz, o jakiej mocy mowa.
Opisz różnice pomiędzy wierszem a historią ukazaną w Biblii. Uzasadnij odpowiedź.
Napisz, jakie jest – według ciebie – przesłanie utworu.
Kain i AbelBracia po złożeniu ofiar z pierwocin swoich plonów pokłócili się między sobą, albowiem Pan nie wejrzał na dary Kaina, natomiast z nie ukrywanym zadowoleniem wciągał w nozdrza woń unoszącą się znad ołtarza Abla. Starszy brat, zazdrosny o łaskę, której doznał jego młodszy brat, wszczął z nim spór. Gdy po wymianie nader ostrych słów zwarli się w polu – młodszy Abel był silnie zbudowany, jego ramiona były krzepkie, a ciało gibkie – przewaga natychmiast była po stronie szczęśliwego ofiarnika, który będąc ulubieńcem Pana pewny był Jego wsparcia i pomocy w tych trudnych zapasach z bratem. Ani na chwilę nie zwątpił o swoim zwycięstwie.
Przygniótłszy kolanami pierś Kaina, już gotował się do zadania mu kamieniem śmiertelnego ciosu, gdy wtem usłyszał w sobie głos Boga, który do niego przemówił:
– Czy wypada, aby mój umiłowany Abel zaprzeczył moim wyrokom?
Abel posłuszny pytaniu Pana, uwolnił pierś brata od ciężaru swoich mocnych kolan i odrzucił kamień.Źródło: Roman Brandstaetter, Kain i Abel, [w:] tegoż, Bardzo krótkie opowieści, Warszawa 1978, s. 44–45.
W postaci pięciu równoważników zdań napisz:
plan przebiegu wydarzeń w Księdze Rodzaju, rozdział 4 (1–16),
plan przebiegu wydarzeń w dziele Brandstaettera.
Wypisz te punkty z obu planów, które inaczej przedstawiają historię sporu między braćmi.
Wyjaśnij, czemu służą zmiany wprowadzone przez Brandstaettera.
Czego uczy utwór Brandstaettera? Napisz, czy wersja biblijna ma podobny sens. Odpowiedź uzasadnij.
O trzech biblijnych złoczyńcachGdy sprawę rozważać głębiej, zaczynają się pojawiać znaki zapytania: pierwszy […] – dlaczego Bóg odrzucił ofiarę Kaina i spowodował jego gniew? Tego Księga Rodzaju nie wyjaśnia. Według tradycji hebrajskiej miała to być kara za małżeństwo zawarte wbrew woli ojca. W TalmudzieTalmudzie Kain nie jest jednoznacznie potępiony: mówi się o jego skrusze i pokucie przed śmiercią. W samej Biblii jednak „mrok zakrywa korzenie zła” Kainowego. A przecież – Bóg, wymierzając karę Kainowi, nie chce go zgubić: „tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi, ale kto by cię zabił, karany będzie siedmiorako”. Dane mu znamię można zrozumieć jako „piętno” przestępcy – oby dłużej i sroższych doznawał kar; ale też – jako „glejtglejt”, znak ochronny, prawo nietykalności; symbol upodlenia i ocalenia jednocześnie. Bóg nie porzuca potępionego, lecz opiekuje się nim, jak zresztą wszystkimi grzesznikami po Kainie. Widać to szczególnie wyraźnie w Ewangelii, np. w stosunku Jezusa do celników i faryzeuszy, do jawnogrzesznicy czy łotrów na krzyżu wreszcie. W Starym Testamencie Bóg – jak pokazuje przykład Kaina – jest przede wszystkim sprawiedliwy, potem miłosierny; w Nowym Testamencie – przede wszystkim miłosierny.
Źródło: Anna Patrzałek, Tadeusz Patrzałek, O trzech biblijnych złoczyńcach, [w:] Glosariusz od starożytności do pozytywizmu. Materiały do kształcenia literackiego w szkole średniej, red. Tadeusz Patrzałek, Wrocław 1992, s. 31–32.
Przedstaw, jaki wątek do historii Kaina dodaje tradycja hebrajska.
Wyjaśnij, jakim Bogiem, według Anny i Tadeusza Patrzałków, jest Bóg w Starym Testamencie i jak zmienia to postrzeganie piętna. Odpowiedź uzasadnij.
Abel i KainI
Plemię Ablowe, pij i szalej,
Bóg ci uśmiecha się życzliwie.Plemię Kaina, w jarzmie dalej
Męcz się i konaj rozpaczliwie.Plemię Ablowe, twa ofiara
Miła jest nozdrzom Serafina.Plemię Kaina, twoja kara
Czy będzie miała kiedy finał?Plemię Ablowe, w obfitości
Zbóż i trzód wschodzi siew twój płodny.Plemię Kaina, twe wnętrzności
Wyją przeciągle jak pies głodny.Plemię Ablowe, brzuch swój grzejesz
Przed swym ogniskiem patriarchalnym.Plemię Kaina, wciąż drętwiejesz
Z zimna jak szakal w norze skalnej.Plemię Ablowe, kochaj, płódź się,
Twe złoto mnoży twoją chwałę.Plemię Kaina, dalej trudź się,
Poskramiaj żądze wybujałe.Plemię Ablowe, w tłuszcz obrastaj,
Jak roje pluskiew w starym gracie.Plemię Kaina, z wsi i miasta
Pędź swe potomstwo ku zatracie.II
Plemię Ablowe, ziemi grudy
Użyźni ścierwo twoje gnojne.Plemię Kaina, twoje trudy
Wydadzą wreszcie plony hojne.Plemię Ablowe, nóż pobity
Przez oścień na twe pohańbienie.Plemię Kaina, wzleć w błękity
I Boga stamtąd strąć na ziemię.Źródło: Charles Baudelaire, Abel i Kain, [w:] tegoż, Kwiaty zła, tłum. Marian Piechal, Wrocław 1997, s. 66.
Określ, do kogo utwór jest adresowany.
Wyjaśnij, na czym polega zastosowany w wierszu kontrast.
Kain czyli Interpretacja zasady: każdemu wedle zasługJak wiadomo, Kain był rolnikiem, Abel natomiast pasterzem trzody. Było tedy na pozór rzeczą naturalną, że pierwszy złożył Bogu ofiarę z kukurydzy, lnu, buraków i tym podobnych płodów – drugi natomiast z tłuszczu, mięsa, karakułów i combrów baranich. Ale było, niestety, równie naturalne, że z punktu widzenia cen rynkowych ofiara Abla stanowiła dar nieporównanie większy i że nią właśnie Bóg się zainteresował, a na prezenty Kaina machnął wzgardliwie ręką i może nawet powiedział coś niezbyt grzecznego; nie ma zresztą powodu sądzić, że był wegetarianinem – wtedy, być może, sprawa przybrałaby obrót zgoła przeciwny. W każdym razie stało się. Skutki znamy.
Otóż reakcja Boga na ofiary braci jest najlepszą interpretacją zasady: każdemu wedle zasług. Zasada ta bowiem wskutek niefortunnego sformułowania była tłumaczona fałszywie. Słowo „zasługi” sugeruje mylnie, że w rozdzielaniu zapłaty uwzględnia się tylko wysiłek człowieka, ilość pracy włożonej i dobrą wolę. Przy takim systemie, oczywiście, ofiary obu braci byłyby równe, bo każdy dał to, co posiadał w rezultacie ustanowionego podziału pracy: jeden kukurydzę, drugi barany. Ale tu właśnie Bóg ujawnił istotę sprawiedliwości. Sprawiedliwość w rozdziale zapłaty nie może rozróżniać obiektywnych warunków, w jakich praca, czy też „zasługi” dochodzą do skutku – nie może brać pod uwagę tego, że kogoś los uczynił rolnikiem, a nie hodowcą bydła. Uwzględnia tylko obiektywne rezultaty pracy. Ostatecznie Kain mógł chyba postarać się o coś lepszego; w najgorszym razie mógł okraść swojego brata i łup złożyć z kolei Bogu w ofierze; nie byłoby to bardzo chwalebne, ale na pewno znacznie łagodniejsze w skutkach niż to, co się stało, a zresztą można sądzić, że i Bóg patrzyłby przez palce na drobne wykroczenie, z którego w końcu odniósłby sam pożytek. Ale Kain – nie! Chciał być uczciwy i przyniósł, co miał, a potem nie wytrzymał i nie mógł znieść niesprawiedliwości, jakiej doznał w swoim przekonaniu. Właściwie okazał albo niekonsekwencję, albo ignorancję i naiwność. Jeśli wiedział z góry, na czym polega sprawiedliwość, a jednak zdecydował się działać uczciwie – powinien był wytrwać w tej roli do końca i nie dać się unieść złości wobec faktów, które dały się łatwo przewidzieć. Jeśli nie wiedział – okazał naiwność tak skrajną, że właściwie nie warto się nad nim litować.
Morał: liczmy na zapłatę wedle ceny rynkowej, a nie wedle tego, ileśmy się natrudzili nad naszymi dziełami. Rzecz dowiedziona przez wielu uczonych – w tym przez Karola Marksa – nie mówiąc już o życiu codziennym. Nasz przyjaciel lub brat weźmie może pod uwagę naszą dobrą wolę, starania, wysiłki i rzetelne chęci; ale nie przyjaciel i nie brat wymierzy nam sprawiedliwość, która jest dziełem społecznym lub boskim, która w każdym razie jest prawem, liczącym skutki naszych działań, a nie nasze intencje. Trzymając się tej zasady, możemy przysporzyć sobie niemało szczęścia: każdy grosz niespodziewany ponad cenę rynkową będziemy uważali za nadzwyczajny uśmiech losu; dopóki natomiast liczymy z góry, że dostaniemy go wbrew sprawiedliwości, żyjemy w bezustannym rozgoryczeniu, żywimy żal do całego świata i w końcu możemy własnego brata zamordować ze złości.
Źródło: Leszek Kołakowski, Kain czyli Interpretacja zasady: każdemu wedle zasług, [w:] tegoż, Bajki różne. Opowieści biblijne. Rozmowy z diabłem, Warszawa 1990, s. 113–114.
Sprawiedliwość ścigająca zbrodnięOko patrzyło na Kaina.
Nie widziało go zbyt wyraźnie. Oko się starzało i psuł mu się wzrok. Zachodziło łzami. Łzy groteskowo wykrzywiały niewyraźną sylwetkę Kaina. Morderca wpadł w panikę i uciekł. Oko, wierne nakazanej misji, ścigało go bez ustanku. Aby odeń uciec, nieszczęśnik skrył się w śmierci. Oko jednak weszło za Kainem do grobu i patrzyło nań, widząc coraz gorzej. Zamrugało kilkakroć, a gdy to nie pomogło, zbliżyło się. jeszcze bliżej. Całkiem blisko.
– Och, nie! – jęknęło oko.
Ujrzało nie Kaina, lecz Abla.
Źródło: Roland Topor, Sprawiedliwość ścigająca zbrodnię, [w:] tegoż, Cztery róże dla Lucienne, tłum. Tomasz Matkowski, Kraków 1985, s. 105.
Napisz wypracowanie na temat: „Kain to postać tragiczniejsza niż Abel” lub „Abel to postać tragiczniejsza niż Kain”. Rozważ problem, odwołując się do:
wybranej lektury obowiązkowej;
Sprawiedliwość ścigająca zbrodnię Rolanda Topora;
wybranego tekstu kultury.
Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.
Napisz, co mógł zrobić Kain. Wymyśl inne zakończenie historii Kaina i Abla. Pomocą może być jeden z tekstów do wyboru.
Miasto czy wieś?
Zastanów się nad wymową czwartego rozdziału Księgi Rodzaju jako wypowiedzi wskazującej na stosunek biblijnego twórcy do życia na wsi i w mieście. Omów, po czyjej stronie leży sympatia autora.
Pomocą może być poniższy tekst:
Najtrudniejsze stronice BibliiNie możemy zaprzeczyć, że spotykamy się tu z pochwałą życia wędrownego i z jej brakiem w odniesieniu do życia osiadłego, ale jest to właśnie tajemnica odrzucenia i wybrania Bożego, które możemy wytłumaczyć tylko częściowo […].Wypływały one z długotrwałego doświadczenia, że kultura miejska jest bardziej podatna na zepsucie moralne i lekceważenie wartości duchowych niż kultura życia wędrownego. […] Przypisywanie Kainowi budowy pierwszego miejsca jest nie tyle wiadomością z historii cywilizacji, co nawiązaniem do społecznej formy życia osiadłego, z którym wiązała się struktura miast‑królestw i życie dworskie. W tym środowisku pokrewieństwo stawało się przyczyną nienawiści i trwogi o władzę, co często przejawiało się w zabijaniu osób najbliższych […].
Źródło: Zenon Ziółkowski, Najtrudniejsze stronice Biblii, Warszawa 1989.
Wyjaśnij, co z przeczytanych fragmentów Księgi Rodzaju wynika na temat stosunku autora do cywilizacji.
Wielu dorosłych często lubi uogólniać i podkreślać w rozmowie z młodymi, że kiedyś było lepiej. Napisz, czy zgadzasz się z tym twierdzeniem. Odpowiedź uzasadnij.
Zadaniowo
Wymień łączące Kaina i Adama cechy oraz historie. Zacytuj odpowiednie fragmenty Biblii.
Przed morderstwem… Opisz jeden dzień z życia Kaina i Abla sprzed zabójstwa (uwzględnij to, czym się zajmowali).
Przyjrzyj się obrazowi Williama Blake’a Ciało Abla znalezione przez Adama i Ewę i napisz do niego historię.
Wyobraź sobie, że jesteś Adamem lub Ewą i dowiadujesz się o śmierci Abla z rąk Kaina. Stwórz notatkę z pamiętnika, w której zawrzesz wspomnienia, emocje i uczucia odczuwane przez twojego bohatera.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji.
Słowa klucze: frazeologizm, piętno, wina, kara, zemsta, Biblia.