R1LlEO3VWcJb0
Zdjęcie, które przedstawia obrady przedstawicieli Rady Europy. Obradujący są zgromadzeni w  półkolistej sali. Na środku sali umieszczony baner z napisem 16 sesja, poniżej stół z kilkoma miejscami siedzącymi. Na sali znajduje się również mównica, przy której stoi prelegent. Po prawej stronie ustawiony jest mikrofon na statywie. Przed prelegentem jest stolik. Jest on okryty materiałem w kolorze niebieskim, na którym znajduje się logo Rady Europy. Przed stolikiem po lewej stronie ustawieni dziennikarze, którzy wykonują zdjęcia. Za reporterami znajdują się miejsca dla obradujących. Nie wszystkie miejsca w sali są zajęte. Przy miejscach dla obradujących zainstalowane są mikrofony, leżą notatki, słuchawki.

Trudna sztuka rządzenia. Polityka

Obrady Rady Europy
Źródło: PPCOE, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1

Wykonaj zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.

Wyjaśnij, co oznacza pojęcie polityka.

Zapisz swoje skojarzenia w postaci krótkich haseł. Przedstaw wnioski pozostałej części klasy.

Dokończ zdanie, używając różnych przykładów i haseł: Uważam, że polityka to....

UWAGA: Nie oceniaj. Nie używaj określeń emocjonalnych.

RLtUhrE9eHlLX1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RqUrx8xtuIUzU
(Uzupełnij).
t7o0gCL1E2_0000000Y

Trudna sztuka rządzenia. Polityka

R11aPvVtnUfhT
Sala obrad plenarnych Rady Europy
Źródło: Adrian Grycuk, licencja: CC BY-SA 3.0.
Co potrafię?
  • zastosować zasady prawidłowej komunikacji w grupie;

  • wymienić sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych;

  • porównać i zanalizować dane przedstawione w prostych tabelach i na wykresach.

Nauczysz się
  • poznawać różne sposoby rozumienia pojęcia polityka;

  • opisywać relacje między polityką i etyką;

  • wskazywać sposoby oddziaływania władzy na społeczeństwo.

t7o0gCL1E2_0000001O

Pojęcie i funkcje polityki

Nie istnieje jedna, powszechnie uznana definicja polityki. Wśród najczęściej stosowanych jej określeń można wyróżnić następujące:

  • świadome, zorganizowane działania zmierzające do zdobycia i sprawowania władzy politycznej;

  • sztuka rządzenia społeczeństwem i państwem;

  • proces podejmowania decyzji realizujących potrzeby i wartości społeczeństwa, grup społecznych oraz jednostek;

  • proces rozwiązywania konfliktów, w którym wykorzystuje się trzy podstawowe sposoby: współpracę, walkę i kompromisy;

  • sfera działalności publicznej organów (instytucji) państwa, partii politycznych, organizacji społecznych i jednostek – obywateli.

Polecenie 2

Porównaj podane definicje polityki ze sobą. Wymień, występujące podobieństwa i różnice.

RDyqvWSfvW84F
(Uzupełnij) -.
RxXvcofTTWeGD
Wybrane funkcje polityki
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ilustracja, która prezentuje schemat: Funkcje polityki.

Polityka spełnia następujące funkcje:

- kształtuje spójność i trwałość społeczeństwa;

- tworzy i realizuje programy, które mają zapewnić rozwój społeczeństwa i państwa;

- rozdziela dobra np. materialne  w społeczeństwie;

- kształtuje postawy, świadomość i zachowania polityczne obywateli.

t7o0gCL1E2_0000002D

Negocjacje, które zmieniły najnowszą historię Polski

Negocjacje są jedną z metod pokojowego rozstrzygania konfliktów społecznych i osiągania celów politycznych.

1980

R8ndpVpR1pUKH
Ratyfikowanie porozumień sierpniowych w Szczecinie
Źródło: Stefan Cieślak, licencja: CC BY 3.0.

Stocznia Gdańska - sierpień 1980 r.
Rozmowy przedstawicieli władz komunistycznych z protestującymi robotnikami. Negocjacjom przewodniczyli: Lech Wałęsa, reprezentujący strajkujących robotników, i wicepremier Mieczysław Jagielski, przedstawiciel rządu.

1989

Obrady Okrągłego Stołu trwające od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 r.
Negocjacje prowadzone przez przedstawicieli władz komunistycznych, opozycji i Kościoła katolickiego, które zapoczątkowały przemiany ustrojowe w Polsce.

2004

Podpisanie Traktatu o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej (Ateny, 16 kwietnia 2003 r.).
Dokument podpisują: premier Leszek Miller i minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz. Sygnowanie traktatu zamykało wieloletni proces negocjacji. Na mocy tego traktatu 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej.

t7o0gCL1E2_0000002X

Polityka i etyka

etyka
Definicja: etyka

wskazuje wzorce dobrych zachowań ludzkich oraz formułuje zasady ich realizacji; treść norm i ocen moralnych związana jest z historycznym rozwojem społeczeństw; w kolejnych epokach ulegała mniejszym lub większym przekształceniom; przykładem jest zmiana stosunku do niewolnictwa, dyskryminacji rasowej, stosowania przemocy w relacjach międzyludzkich czy zakresu władzy i odpowiedzialności rządzących

W trwającym od starożytności sporze o rolę etyki w życiu politycznym można dostrzec dwa zasadnicze stanowiska:

Rb9E60vsbO6mz
Rola etyki w polityce
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ilustracja, która prezentuje rolę etyki w polityce.

Wyróżniamy dwa zasadnicze stanowiska w tej kwestii.

Pierwsze z nich wskazuje etykę jako podstawę działań politycznych. Oznacza to, że powszechnie obowiązujące zasady moralne powinny być nadrzędne wobec celów, metod i środków działań politycznych.

Drugie stanowisko podkreśla, że w polityce najważniejsza jest skuteczna realizacja interesów poszczególnych podmiotów, które mogą być zgodne lub sprzeczne z normami moralnymi. Jeśli normy moralne utrudniają osiągnięcie celu, są odrzucane.

Każdy, kto podejmuje działania polityczne, stoi więc przed ważnymi dylematami, koniecznością odpowiedzi na następujące pytania:

  • Co jest dobre dla państwa i społeczeństwa?

  • Czy dobro państwa usprawiedliwia niemoralne działania?

  • Czy można łamać normy moralne za cenę skutecznego osiągania celów?

  • Czy można mówić o dobru państwa, jeżeli zrezygnuje się z kryteriów moralnych?

Bez względu na toczące się spory, etyka jest ważnym czynnikiem warunkującym politykę. Ludzie zawsze oceniali działania polityczne nie tylko ze względu na ich skuteczność, ale też moralną wartość. Państwa, partie polityczne, ruchy społeczne, przywódcy, zwykli ludzie odwołują się do różnych – świeckich i religijnych – koncepcji etycznych. Może to prowadzić do odmiennych wizji tego, co jest najlepsze dla całego społeczeństwa i państwa, a tym samym do poważnych konfliktów politycznych.

t7o0gCL1E2_0000003L

Jeśli chcesz wiedzieć więcej

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, na czym polega konflikt między polityką a etyką.

RC561AzqOjn2u
(Uzupełnij) -.
Polecenie 3

Przedstaw przykłady historyczne lub literackie, obrazujące konflikty między polityką a etyką. Wyjaśnij, jaka była istota tych konfliktów.

Rrh7L7VaElrl3
(Uzupełnij) -.
Ćwiczenie 2

Przeczytaj poniższy tekst. Na jego podstawie oceń, czy Adam postępuje etycznie. Odpowiedź uzasadnij.

Adam jest ojcem dwóch dorosłych córek, członkiem licznej, wspierającej się rodziny. Od dwóch lat sprawuje ważną funkcję publiczną - jest posłem na sejm. Adam zatrudnia w biurze poselskim dwóch członków rodziny: kuzyna, który od wielu lat nie mógł znaleźć pracy, i starszą córkę, studentkę. Kuzyn nie ma potrzebnych kwalifikacji do wykonywania powierzonej mu pracy, ale Adam bardzo go lubi i wie, że chłopak jest w trudnej sytuacji materialnej. Adam wykorzystał również swoje polityczne znajomości do rozwiązania problemów z brakiem pracy kilku swoich dalszych krewnych.

REwgX5u7oGvEX
(Uzupełnij) -.
t7o0gCL1E2_0000003Y

Jeśli chcesz wiedzieć więcej

Władza

W każdej zbiorowości, grupie, organizacji czy instytucji społecznej występuje zjawisko władzy. Z władzą mamy do czynienia w szkole i partii politycznej, rodzinie i państwie, grupie rówieśniczej i organizacji międzynarodowej, przedsiębiorstwie i wojsku. Jest ona koniecznym elementem regulującym życie społeczne, a tym samym jest ważnym elementem polityki, funkcjonowania państwa.

Władza to:

  • system relacji społecznych;

  • prawo do rządzenia, np. państwem;

  • organy i instytucje rządzące podejmujące kluczowe decyzje, np. w państwie.

Sprawujący władzę skłaniają ludzi do posłuszeństwa, wykorzystując różne środki.

autorytet
Definicja: autorytet

zdolność kierowania ludźmi bez odwoływania się do przymusu i przemocy; ludzie dobrowolnie podporządkowują się osobie sprawującej władzę, gdyż darzą ją szacunkiem, podziwem i uznaniem

perswazja
Definicja: perswazja

przekonywanie ludzi do przyjęcia pewnych poglądów, ocen, wartości oraz podjęcia odpowiednich zachowań; oddziaływania te mogą mieć charakter bezpośredni, np. osobiste spotkanie polityka z wyborcami, bądź pośredni, np. wystąpienie telewizyjne czy radiowe

manipulacja
Definicja: manipulacja

niejawne lub częściowo skryte wpływanie na poglądy, uczucia i zachowania ludzi; manipulator może ukrywać prawdziwe zamiary, metody czy skutki realizowanego przez siebie działania; swoje cele nierzadko osiąga za pomocą kłamstw lub przemilczenia

przymus
Definicja: przymus

forma oddziaływania odwołująca się do różnego rodzaju kar, stosowanych, gdy ludzie nie wywiązują się właściwie z nałożonych na nich zadań lub odmawiają podporządkowania się decyzjom władzy

przemoc
Definicja: przemoc

polega na stosowaniu siły fizycznej wobec osób czy grup nierespektujących porządku społecznego i decyzji rządzących; przemoc ma powstrzymać działania niezgodne z obowiązującymi normami i przywrócić posłuszeństwo

t7o0gCL1E2_0000004R
Polecenie 4

Wskaż, z jakimi formami władzy spotykasz się w szkole.

RzQSjZQ8aVuOe
(Uzupełnij).

INSTRUKCJA DO WYKONANIA ZADANIA
Zanim przystąpicie do dyskusji, zastanówcie się, co oznaczają użyte w temacie określenia:

  • SUROWY NAUCZYCIEL

  • SUKCES EDUKACYJNY

Aby właściwie przygotować się do dyskusji, należy zastanowić się nad argumentami na rzecz poparcia postawionej w temacie tezy lub jej obalenia (kontrargumentami). Argumenty powinny być zwięzłe, rzeczowe, poparte przykładami.

Pamiętajcie o przestrzeganiu zasad dobrej dyskusji.

TYLKO SUROWY NAUCZYCIEL MOŻE POMÓC UCZNIOM ODNIEŚĆ SUKCES EDUKACYJNY

Ważne!

ZASADY DOBREJ DYSKUSJI

  • Słuchaj wypowiedzi innych osób.

  • Wyrażaj własne zdanie, formułuj opinie.

  • Mów krótko, jasno i na temat. Stosuj przykłady.

  • Nie przekrzykuj innych i nie przerywaj im wypowiedzi.

  • Nie ulegaj presji, nie daj się zdenerwować i sprowokować.

  • Dostosuj formę wypowiedzi do odbiorcy. Inaczej możesz zwracać się do kolegów, inaczej do dorosłych, ale zawsze szanuj swojego rozmówcę.

  • Nie odwołuj się do powierzchownych opinii i stereotypów.

  • Krytykuj argumenty, a nie osoby, które je wypowiadają.

t7o0gCL1E2_0000005W

Podsumowanie

Polityka obejmuje życie całego społeczeństwa. Uczestniczy w niej wiele podmiotów, które mają różne interesy i cele. Złożoność sfery polityki jest przyczyną trudności w sformułowaniu jej jednoznacznej definicji. Nie można dobrze wyjaśnić specyfiki zjawisk i procesów politycznych, jeśli nie weźmiemy pod uwagę ich związków oraz wzajemnych oddziaływań z gospodarką, infrastrukturą społeczeństwa, normami prawnymi, świadomością społeczną czy uznawanymi przez ludzi systemami wartości.

Ćwiczenie 3
Re2QU5dLmVOBJ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R8Eo9hKYMN5mO1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Literatura uzupełniająca

Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, (red.) B. Szmulik, M. Żmigrodzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2009.